• Sonuç bulunamadı

Avrupa Tarımsal Garanti ve Yönverme Fonu (ATGYF)

D. Çiftlik Muhasebe Veri Ağı (ÇMVA) (Farm Accountancy Data Network - FADN)

III. ORTAK TARIM POLİTİKASI’NIN FİNANSMANI

1. Avrupa Tarımsal Garanti ve Yönverme Fonu (ATGYF)

Avrupa Tarımsal Garanti ve Yönverme Fonu (ATGYF), Birliğin bütçeleme ilkeleri uyarınca çalışır. 138 ATGYF Topluluk genel bütçesi içinde yer almakta ve genel bütçe gelirleriyle finanse edilmektedir. Fonun en önemli gelir kaynakları gümrük vergileri ve 1970’ten beri KDV’den ayrılan belirli yüzdelerin aktarımıdır.

ATGYF, 5 Nisan 1964 yılında Garanti Bölümü ve Yönverme Bölümü olmak üzere ikiye ayrılmıştır.

137 İkinci Ulusal Program’da (sayfa 208), Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın 2004 ve 2005 yılında konu ile ilgili olarak yapacağı işler; Tarım ve Çiftlik Muhasebe Veri Ağı (FADN) mevzuatına uyum sağlanması, diğer üye devletlerdeki uygulamalar konusunda bilgi edinilmesi ve Türkiye’deki sistemin tasarlanması, ilgili veri tabanı ve kurumsal ihtiyaçların belirlenmesi konusunda teknik yardım alınması, Ulusal FADN Danışma Komitesinin kurulması, Bölgesel Komitelerin kurulması ve FADN konusunda sorumlu kuruluşun belirlenmesi, FADN kapsamında muhasebe ofisi olarak çalışacak olan Tarım İl Müdürlüklerinin idari açıdan amaca uygun olarak yeniden yapılandırılması, FADN için anket ve veri girişi konusunda personel istihdamı, FADN konusunda sorumlu kuruluş personelinin eğitim vermek amacıyla eğitimi (Eğiticilerin Eğitimi), Tarımsal işletmelerin muhasebe kayıtlarını tutacak olan il müdürlükleri elemanlarının eğiticiler tarafından eğitimi, Yetiştirilmiş il müdürlükleri personeli tarafından, tarımsal işletmelerin muhasebe kayıtlarını tutacak olan tarım ilçe müdürlüklerindeki elemanların eğitilmesi ve FADN ile ilgili veri tabanı ve ağı oluşturulması ve muhasebe ofislerinin sisteme dahil edilmesi olarak sayılmaktadır.

138 Pavlos, Pezaros, “The Background of the CAP: Principles, Objectives, Key Concepts. The 1992 Reform and the Impact of the URAA”, The Cap in the light of the future EU Enlargement, Ankara, Haziran 2002.; AB Bütçeleme ilkeleri şöyle özetlenebilir; (1) Birlik ilkesi: Gelirler ve harcamalar birlikte değerlendirilir. (2) Bağımsızlık ilkesi: Herhangi bir gelir, herhangi bir özel harcamaya özgülenemez. (3) Brüt bütçe ilkesi:

Gelirler ve harcamalar, karşılıklı herhangi bir uyarlama yapılmaksızın, bütünsel olarak ele alınırlar. (4) Yıllık ilkesi: Bütçe düzenlemeleri, bir bütçe yılı için yapılır. Taahhüt onayları, bir yıllık dönem boyunca gerçekleştirilen toplam harcamaları kapsar. Ödeme onayları ise, cari yılın ya da bir önceki yılın bütçesine dahil edilen taahhütler doğrultusunda belirlenen miktarlarda gerçekleştirilen harcamaları kapsar. (5) Eşitlik ilkesi: Her yıl, tahmin edilen gelir ile ödeme onayları arasında; herhangi bir borç alma, açık ve herhangi bir artık yaratmadan eşitlik sağlanır.

ATGYF Garanti Bölümü, aşağıda belirtilen harcamaları karşılamaktadır;

İç Piyasa Müdahaleleri: Garanti bölümünün yaklaşık 2/3’ünün kullanıldığı İç Piyasa Müdahaleleri kapsamında müdahale, ortak piyasa düzenleri ile saptanmış üretim ve işleme yardımları, primler, stoklama, satın alma ve geri çekme yardımları finanse edilmektedir.

Gıda yardımı, bölgesel kalkınma projeleri ile ilgili pazar düzenlemeleri, gelir yardımları ve destekleme yardımları da garanti bütçesinden fonlanmaktadır.

Garanti Bölümü harcamaları, bitkisel üretim, hayvansal üretim ve diğer tarımsal harcamalar olarak sınıflandırılabilir. Bitkisel üretim alanında şeker, zeytinyağı, lif bitkileri, ipekböceği, taze ve işlenmiş meyve ve sebze, şarap, tütün ve diğer bitkisel ürünler destekleme kapsamındadır. Hayvansal üretimde ise süt ve süt ürünleri, sığır ve dana eti, koyun ve domuz eti, kanatlı etleri ve yumurta, balıkçılık ürünleri ve diğer hayvansal ürünler destekleme kapsamına girmektedirler.

Ürünlerin garanti bütçesinden aldıkları pay yıldan yıla değişmektedir. Bu değişimi sözkonusu ürünün topluluğun toplam tarımsal üretimindeki göreceli önemi, beslenmedeki yeri, OTP’da belirlenen müdahale ve korunma oranları, üretim fazlasının olup olmadığı, dünya ticareti ve piyasa fiyatlarındaki gelişmeler belirlemektedir.

Dışsatım para yardımlarının finansmanı: Topluluğun yüksek destekleme fiyatları, desteklenen ürünler açısından iç piyasanın doyuma ulaşması ve stokların artmasına neden olmuştur. Bu ürünlerin iç fiyatları genellikle dünya piyasa fiyatlarının da üzerinde olduğundan, dışsatımın sübvanse edilmesi bir zorunluluk halini almıştır. ATGYF harcamalarının yaklaşık % 40’ı, bu alanda kullanılmaktadır. ATGYF garanti bölümünden sağlanan mali fonların, kümes hayvanları ve yumurtada tamamı, domuz etinde % 77’si, şekerde % 67’si, tahılda % 64’ü, sığır eti ve sütte % 50’si dışsatım primi olarak kullanılmıştır. Oysa taze meyve-sebze, zeytinyağı, tütün, yağlı tohumlar ve koyun-keçi eti gibi üretim fazlası sorunu olmayan ya da şarap gibi dış pazarlarda rekabet gücü yüksek olan ürünlerde bu oran % 10’ların altında bulunmaktadır.

Telafi edici meblağlar: Ortak fiyat ilkesinin, topluluk içi ve topluluk dışı tarım ticareti ile uyumlaştırılmasını sağlamak üzere oluşturulmuştur.

ATGYF Yönverme Bölümü ise, Ortak Tarım Politikası’nın hedeflerinin gerçekleştirilmesine yönelik ortak eylemleri finanse etmektedir.

Yönverme bölümünün bütçesi, garanti bölümüne göre çok düşük düzeylerde kalmıştır.

Garanti harcamalarının tümü Toplulukça finanse edilirken (1 Temmuz 1967’den beri), Yönverme bölümü için topluluk finansmanı uzun süre % 25’ler düzeyinde seyretmiştir.

Ancak İspanya ve Portekiz’in topluluğa katılımlarıyla bu oran bazı yıllar % 75’e dek yükselmiştir. Ancak bu sayede, özellikle Portekiz olmak üzere tarımsal ekonomi ve köylülüğün diğer AB ülkelerine göre ağırlıklı yer tuttuğu bu iki ülkeye, Topluluk standartlarına yaklaşabilmeleri için gerekli altyapı yatırımlarını tamamlayabilmelerine yönelik finansman desteği sağlanabilmiştir.

ATGYF Yönverme Bölümü, iki tür finansman kullanmaktadır. Dolaylı Finansman aracında, Topluluk kurallarına uygun olarak üye ülkelerce finanse edilen harcamaların % 25’i (geri kalmış yörelerde bu oran % 65’e kadar çıkmaktadır) geri ödenmektedir.

Doğrudan Finansmanda ise, üye ülkelerin onayladığı ve finansmanına katkıda bulunacağı yatırım projeleri ile başvuran kuruluşa doğrudan yardımda bulunulmakta, yardımın oranı bölgelere göre değişmektedir. Her iki tür finansmanda da Topluluğun katkısı, projelerin tamamlanmasından sonra ödenmektedir.

Yönverme bölümünün finanse ettiği projeler Sosyal ve Altyapı Yatırımları (Üreticilerle ilgili yatırımlara ve genç üreticilere yardım, küçük üreticilere yönelik grupların, hizmet birimlerinin oluşturulması ve devamlılığının sağlanması, dağlık arazilerdeki üreticiliğin geliştirilmesine yönelik önlemler, ormancılık alanındaki önlemler, modern üreticiliğin gereklerine uygun eğitim programları), Azgelişmiş Bölgelere Yapılan Yatırımlar, Tarımsal Altyapıyla İlgili Yatırımlar (Yol yapımı, elektriklendirme, sulama, arazi toplulaştırılması gibi) ve Tarımsal Piyasaların Düzenlenmesiyle İlgili Yatırımlar (Üretici örgütlerine yardım, hayvan hastalıkları ile ilgili önlemler gibi) olarak sınıflandırılabilir.

Bu fonlar Ocak 2000’ den beri aşağıda belirtilen işlevleri yerine getirmektedir;

Garanti kısmından yapılan çoğu tarımsal harcamalar piyasa düzenlemeleri kapsamında doğrudan gelir yardımı, müdahale alımları, depolama masrafları ve dışsatım sübvansiyonları şeklinde finanse edilir. Yine garanti kısmı OTP çerçevesinde 4 önlemin finansmanına yardımcı olur; tarımsal çevre planları, ağaçlandırma (orman tesisi), erken emeklilik ve dezavantajlı bölgelere telafi edici ödenek.

ATGYF Yönverme Bölümü Avrupa’da mevcut 4 yapısal fondan biridir. Avrupa’nın geri kalmış yörelerinde yatırım yardımı, genç çiftçiler için başlangıç yardımı ve tarımsal ürünlerin işlenmesi ve pazarlaması olanaklarının geliştirilmesine finansman sağlar.

Yönverme kısmı aynı zamanda tüm topluluktaki önder kırsal kalkınma programlarını teşvik eder. Buna göre;

Üretim ve pazarlama şartlarının düzeltilmesi yoluyla tarımsal yapının iyileştirilmesi önlemleri, toprakların parsellenmesi, yeni sulama projelerinin gerçekleştirilmesi, silo, soğutma tesisleri, ürün işleme, süt ve et kombinaları gibi yatırımları kapsamaktadır.

Tarım sektöründeki iş gücü fazlasının giderilmesi amacıyla 55 yaşını aşmış çiftçilerin faaliyetlerini terk etmesi için destek sağlanmaktadır. Birliğin dağlık nüfusunun gerilediği ve özel sorunu olan bölgelerin belirli düzeyde ekonomik canlılığını korumasına yönelik faaliyetler de desteklemektedir. Ekonomisi tarıma dayalı Akdeniz Bölgelerinin kalkındırılmasına katkıda bulunmak üzere ürünlerin pazarlanmasına ve bu bölgelerdeki altyapı yatırımlarına destek sağlanmakta, özel faaliyet programları desteklenmektedir.

İtalya’nın engebeli ve dağlık yörelerinde ve Batı İrlanda’da sığır ağırlıklı hayvancılık, Grönland’da yine hayvancılık konularını sözü edilen programlar kapsamına alınmaktadır.

Bunların yanında, tarım dışı gelir getirici faaliyetler de (el sanatları, turizm, tarım endüstrisi vb) destekleme kapsamındadır.