• Sonuç bulunamadı

Askerlik Yükümlülüğünün Yerine Getirilmiş Sayılmasının Talep Edilmesi

Kişilerin Askerlik Yükümlülükleri

D. Askerlik Yükümlülüğünün Yerine Getirilmiş Sayılmasının Talep Edilmesi

Askerlik Kanunu ile, 4613 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararının çifte vatandaşlığa sahip Türk vatandaşlarına tanıdığı ikinci imkan ise, bu şahısların, bulundukları ülkede yapmış oldukları askerlik hizmetini belgelemek süretiyle, askerlik yükümlülüklerini yerine getirmiş sayılmalarını talep etmeleridir. Bu imkan sayesinde, Türkiye dışında ikamet eden ve ikamet ettikleri ülkenin vatandaşlığını kazanmış olan Türk vatandaşları, fiilen Türkiye’de askerlik yapmadan, askerlik yükümlülüklerini yerine getirmiş sayılmaktadırlar. Bu yolun şartlarını, usulünü ve sonuçlarını ayrıca ele almak doğru olacaktır.

a) Şartları

Çifte vatandaşlığa sahip Türk vatandaşlarının askerlik yükümlülüklerinin yerine getirilmiş sayılabilmesinin şartları, Bakanlar Kurulu Kararının 5, 6 ve 7. maddelerinde düzenlenmiştir. Bütün bu düzenlemeler birlikte dikkate alındığında

askerlik yükümlülüğünün yerine getirilmiş sayılmasının şartlarını aşağıdaki başlıklar altında sırlamak mümkündür:

aa) Kişi, ya yurt dışında doğmuş ve ikamet ediyor olmalı, ya da kanuni rüşt yaşından önce yurt dışına gitmiş olmalıdır. (Md. 5/f.1)

Bakanlar Kurulu Kararı, kişi bakımından kapsamını gayet açık olarak belirlemiştir. Buna göre, yurt dışında doğan ve ikamet eden kişilerle, kanuni rüşt yaşından önce yurt dışına gitmiş olan ve çifte vatandaşlıklı olan kişiler bu kararın kapsamına dahildirler. O halde, yurt içinde doğduktan sonra ülke dışına çıkan ve orada ikamet eden kişilerle yurt dışında doğmuş olsa bile orada ikamet etmeyen Türk vatandaşları bu kararın kapsamı dışındadırlar. Aynı şekilde vatandaşlığını kazandığı ülkeye kanuni rüşt yaşından sonra gitmiş ve o ülkede askerlik hizmetini ifa etmiş olan kişilerin yapmış oldukları bu hizmet de Türkiye’de

yapılmış sayılmayacaktır33.

bb) Kişi, doğduğu ve ikamet ettiği veya rüşt yaşından önce gitmiş olduğu ülkenin vatandaşlığını kazanmış olmalıdır. (Md. 5.f.1)

Bakanlar Kurulu Kararı, bu kişinin hangi yolla yabancı devlet vatandaşı olması gerektiğini belirtmemiştir. Bu anlamda kişi, yabancı devlet vatandaşlığını kan esası veya toprak esası yoluyla aslen veya vatandaşlığa alınma ve evlenme gibi yollarla mükteseben kazanmış olabilir.

cc) Kişi, vatandaşlığını kazandığı bu ülkede askerlik yükümlülüğünü yerine getirmiş olmalı ve bunu belgelemelidir. (Md. 5, f.2)

Bu şart dahilinde söz konusu olan, çifte vatandaşlığa sahip olan Türk vatandaşının, vatandaşlığına sahip olduğu diğer devletin mevzuatına uygun olarak askerlik yükümlülüğünü yerine getirmiş olmasıdır. Bu nedenle, söz konusu kişilerin sadece fiili askerlik hizmetleri değil, ihtiyaç fazlası oldukları veya inançları nedeniyle fiili askerlik hizmeti yapmaktan kaçınanların sivil kurum veya kuruluşlardaki hizmetleri de Türkiye’de askerlik hizmetinden

sayılabilecektir34.

dd) Kişinin askerlik hizmetini yaptığı devlet, yapılan askerlik hizmetinin Milli Savunma Bakanlığı tarafından kabul edildiği devletlerden olmalıdır. (Md.6) Birden fazla vatandaşlığa sahip yükümlülerin hangi ülkelerde yaptığı askerlik hizmetinin Türkiye’de muvazzaf askerlik hizmetinden sayılacağı Milli Savunma Bakanlığı tarafından belirlenmektedir. Bu anlamda, çifte vatandaşlığa sahip bir Türk vatandaşının herhangi bir devlette ifa ettiği askerlik hizmetinin, Türkiye’de

otomatikman muvazzaf askerlik hizmetinden sayılması söz konusu değildir. Milli Savunma Bakanlığı’nın, yapılan askerlik hizmetini kabul ederek Türkiye’de muvazzaf askerlik hizmetinden saydığı devletler, İçişleri ve Dışişleri Bakanlıklarının da görüşü alınarak, yine Milli Savunma Bakanlığı tarafından belirlenmiştir. Bu devletler, Almanya, Avusturya, Danimarka, Finlandiya,

Fransa, İsrail, İsveç, İsviçre, İtalya, Norveç ve Tunus’tur35.

Yapılan bu açıklamadan da anlaşılacağı gibi, K.K.T.C., yapılan askerlik hizmetinin Türkiye’de muvazzaf askerlik hizmetinden sayılacağı ülkeler arasında yoktur. Bu nedenle, çifte vatandaşlığa sahip olan Türk vatandaşlarının K.K.T.C. de yaptıkları askerlik hizmetinin Türkiye’de muvazzaf askerlik hizmetinden sayılması mümkün değildir. Birisi K.K.T.C. vatandaşlığı olmak üzere çifte vatandaşlığa sahip olanların ellerindeki tek imkan, askerlik hizmetlerini fiilen Türkiye’de veya K.K.T.C.’de ifa etmeleridir. K.K.T.C.’de fiilen yerine getirilen askerlik hizmetini kabul eden Türk Hukuku (Askerlik Kanunu md.2), çifte vatandaşlığa sahip Türk vatandaşlarının, K.K.T.C.’de yaptıkları askerlik hizmetinin Türkiye’de muvazzaf askerlik hizmetinden “yapılmış sayılması”na izin vermemiştir.

ee) Kişinin yaptığı askerlik hizmeti, yükümlülükten sayılmayan hallerden olmamalıdır.

Bakanlar Kurulu Kararının 5. maddesinin 3. fıkrası aşağıda sayılan hallerde, yapılan askerlik hizmetinin yükümlülükten sayılmayacağını hükme bağlamıştır. Buna göre, birden fazla vatandaşlığa sahip yükümlülerin yabancı ülkelerde yaptıkları askerlik hizmeti aşağıdaki hallerde yükümlülüklerinden sayılmaz: 1) Vatandaşlığını kazandığı ülkeye kanuni rüşt yaşından sonra gitmiş olanların bu ülke silahı kuvvetlerinde yaptıkları askerlik hizmeti,

2) Yurt içinde askerlik hizmetine başladıktan sonra herhangi bir nedenle yurt dışına çıkıp da tâbiiyetinde bulunduğu yabancı ülkede askerlik hizmetini yapanların hizmeti,

3) Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin veya bu devlet ile aralarında savaş için ittifak veya iştirak olan bir devletin silahlı kuvvetlerinde hizmet kabul edenlerden, askerlik görevini yapmak için yetkili kılınmış makamlar tarafından usulen yapılacak çağrıya mazaretsiz olarak bir ay içinde icabet etmeyenlerin askerlik hizmeti,

4) Yabancı ülkede askerlik hizmetlerini yaptıkları sırada Türkiye Cumhuriyetinin iç ve dış güvenliği ile kanunun suç saydığı şekilde iktisadi ve/veya mali güvenliği aleyhine faaliyette bulunanların askerlik hizmeti,

5) Askerlik mükellefiyeti bulunmayan ülkelerde yapılan askerlik hizmeti, 6) Tâbiiyetinde bulunduğu ülkede, fiili askerlik hizmetinden muaf olanlar ile askerlik hizmeti yerine sivil kurum ve kuruluşlarda da hizmet yapmadan doğrudan ihtiyata alınanlar.

b) Usulü

Askerlik yükümlülüğünün yerine getirilmiş sayılmasının usulü Bakanlar Kurulu Kararının 7. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, yabancı ülkede askerlik yapan çifte vatandaşlığa sahip Türk vatandaşı, kayıtlı bulunduğu askerlik şubesine dilekçe ile başvurarak Türkiye’de askerlik yapmaktan muaf tutulmasını talep eder. Dilekçeye, yabancı ülke vatandaşlığına sahip olduğunu ve bu ülkede askerlik hizmetini yaptığını veya askerlik yükümlülüğünü yerine getirmiş sayıldığını gösteren belgelerin aslı veya onaylı suretleri ile bu belgelerin elçilik veya konsolosluklarca onaylanmış tercümelerinin eklenmesi gerekir.

c) Sonucu

Bakanlar Kurulu Kararının 11. maddesine göre, birden fazla vatandaşlığa sahip olup da haklarında askerlik hizmetini yapmış sayılma kararı alınanlar, yedek kaynağa alınırlar. Ancak bunlara, barışta sefer görev emri verilemez.