Bu araştırma tarama modelinde betimsel bir araştırmadır. İnegöl’de mobilya imalat sanayinde faaliyet gösteren imalatçı firmalarda kullanılan bilgi teknolojileri, rekabet gücünü belirleyen unsurlar ve bilgi teknolojilerinin rekabet gücünü belirleyen unsurlar üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla tasarlanmıştır. Çalışmaya konu olan olgu ve olayların içinde bulunulan sektörün nicel ve nitel şartları çerçevesinde olduğu gibi tanımlanmaya çalışıldığı bu araştırma, belli bir zaman aralığında, yöneticilerin veya katılımcıların araştırılan konu ile ilgili algılarını tespit etmeye çalışmaktadır.
Araştırmanın uygulama bölümünde “Bilgi Teknolojilerinin Kobi’lerin Rekabet Gücü Üzerindeki Etkileri’ni”ortaya koymak amacıyla, İnegöl’de mobilya üzerine faaliyette bulunan KOBİ niteliğindeki işletmelerde yürütülen bir araştırma ve sonuçları ortaya konulmaktadır. Bu doğrultuda araştırmanın amacı, önemi, problem cümlesi, hipotezleri açıklanmakta ve araştırmanın uygulama alanı hakkında bilgi verilmektedir. Daha sonra araştırmanın hipotezlerini test etmek için takip edilen yol ve yöntemler açıklanmakta ve araştırma sonuçları tartışılmaktadır.
3.1.1. Araştırmanın Kavramsal Modeli
Bu araştırmada istenilen sonuçlara ulaşabilmek için bağımsız değişkenlerin özelliğine göre iki farklı modelle çalışılmıştır. Bağımsız değişken olan “işletmelerde bilgi teknolojileri kullanımı ” değişkeninin, bağımlı değişkenler üzerindeki etkisini test etmek amacıyla Sekil-34’deki model geliştirilmiştir. Yapılan literatür araştırması sonucunda oluşturulan bu model (Sekil-34); bağımsız değişkeni ifade eden bilgi teknolojilerinin bağımlı değişken olarak ele alınan rekabet gücü üzerindeki etkilerini incelemektir. Bu model, araştırma hipotezlerinden, H1, H2, H3, H4,H5, H6, H7, H8, H9,
H10, H11, H12, H13, H14, H15 veH16 hipotezleri ile açıklanmıştır. Bilgi teknolojilerinin
KOBİ’lerin rekabet gücü üzerindeki etkilerinin incelenmesini araştıran bu çalışma kapsamında, bilgi teknolojileri araçlarını bağımsız değişken ve rekabet unsurları da bağımlı değişken olarak incelenecektir. Araştırma modelinde yer verilen bağımsız değişken bilgi teknolojileri ve buna bağlı olarak ortaya çıkan bilgi teknolojileri araçlarıdır. Bilgi teknolojisi araçları şunlardır:
• İnternet, • İntranet, • Extranet,
• Yerel alan ağları, • Geniş alan ağları,
• Elektronik veri değişimi, • E-ticaret,
• Bilgi sistemleri,
• İleri İmalat Teknolojileri,
Bağımlı değişkenler ise, araştırma modelinde ifade edilen rekabetin unsurlarıdır. Bilgi teknolojilerinde meydana gelen değişim doğru orantılı olarak rekabet unsurlarını etkileyecektir. Rekabetin unsurları şunlardır:
• Güvenirliği yüksek ürünler, • Üretim hatalarını en aza indirmek, • Teslimatta güvenirlilik ve hız,
• Minimum kaynak kullanımı ile üretim, • Yeni ürün sunumunda hızlı davranma, • Kalite,
• Verimlilik, • Düşük fiyat, • Ürün çeşitliliği, • Toplam maliyet,
• Satış sonrası hizmetlerde hız, • Güvenirlik ve kaliteyi sağlamak, • Yüksek performanslı hizmetler.
Bağımsız değişkenlerde meydana artış ve değişimlerin, bağımlı değişken/değişkenler üzerinde nasıl bir farklılık yarattığının belirlenmesi araştırmanın amaçları arasında yer almaktadır. Aynı zamanda bilgi teknolojilerinde meydana gelen değişim doğru orantılı olarak rekabet gücünü belirleyen ve etkileyen rekabet gücünü sağlayan faktörleri etkileyecektir. Rekabet unsurları gibi rekabet gücünü belirleyen ve etkileyen rekabet gücünü sağlayan faktörler de şunlardır:
• İleri İmalat Teknolojileri Kullanımı, • İleri Yönetim Teknolojileri Kullanımı, • Ürün Geliştirme,
• Ölçek Büyütmek,
• Ar-Ge Faaliyetlerini Arttırmak,
• İnsan Kaynakları Yönetimini Geliştirmek, • Yurtiçi Ortaklık- Yurtdışı Ortaklık,
• İmalatta Bilişim Sistemlerinin Entegrasyonu, • Yönetici ve Çalışanların Eğitimi,
• İstatistiksel Süreç Kontrol,
• Ürüne Yönelik Kalite Standartları/İşaretleri Almak, • Pazarlama Yöntemlerinde Değişim,
• Kurumsal İmaj / Marka Güvenilirliği.
Araştırmanın bağımlı değişkenlerinin (“rekabet unsurları” ve “rekabet gücünü sağlayan faktörler),bilgi teknolojileri ve araçlarından (internet, intranet,
extranet,yerel alan ağları,geniş alan ağları,elektronik veri değişimi,e-ticaret,bilgi sistemleri,ileri imalat teknolojileri) oluşan bağımsız değişkenlerin durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymak amacıyla da; genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeliyle çalışılmıştır. Genel tarama modelleri, çok sayıda elemandan oluşan bir evrende, evren hakkında genel bir kanıya varmak amacı ile evrenin tümü ya da örneklem üzerinden yapılan tarama düzenlemeleridir (Karasar, 2008: 79). Genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli ise, iki ya da daha çok sayıdaki değişken arasındaki birlikte değişim varlığını veya derecesini belirlemeyi amaçlayan araştırma modelidir (Karasar, 2008: 79).Tarama modeline uygun olarak amaçlar soru biçiminde ifade edilmiştir. Bağımlı değişkenlerin bağımsız değişkenlerin durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymak amacıyla H17 ve H18 hipotezleri geliştirilmiştir.
Bilgi teknolojilerinin KOBİ’lerin rekabet gücü üzerindeki etkilerinin incelenmesini araştıran bu çalışma kapsamında, bilgi teknolojileri araçlarını bağımsız değişken ve rekabet unsurları da bağımlı değişken olarak incelenecektir. Araştırmanın teorik bilgileri çerçevesinde geliştirilen kavramsal model aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
Şekil-34: Bilgi Teknolojileri Ve Rekabet Gücü Ilişkisinin Kavramsal Modeli Elektronik Veri Değişimi (EVD) E-Ticaret o İnternet o WWW o E-mail o WAN o LAN o İntranet/ Extranet
Bilgi Tekn
olojileri
Bilgi Sistemleri Rekabet Unsurları o Kalite o Verimlilik o Düşük Fiyat o Esneklik o Hız o Maliyet o Ürün Çeşitliliği o Toplam Maliyeto En az Hata ile Üretim
o Minimum Kaynakla üretim
Rekabet Gücünü Sağlayan Faktörler
o İleri İmalat Teknolojileri o Ürün geliştirme
o Ar-Ge
o İKY Yönetimi
o Yurtiçi/Yurt Dışı Ortaklık o Yönetici ve Çalışanların eğitimi o Kalite Standartları
o Pazarlama Yöntemlerinde Değişim
o Kurumsal İmaj /Marka
Güvenilirliği
Rekabet Gücü
o Operasyonel destek sistemleri o Yönetim Destek Sistemleri İleri İmalat Teknolojileri o AMT o FMS o CNC o CADBuna göre ele alınan bilgi teknolojilerini oluşturan araçların firmaların rekabet gücünü etkileme düzeyleri araştırılacaktır.
3.1.2. Araştırmanın Önemi
Dünya’da ve ülkemizde Kobi’ler, sahip oldukları üretim hacmi, istihdama olan etkileri ve yarattıkları katma değer açısından ekonomik yapı içinde son derece önemli bir paya sahiptirler. İnegöl mobilya imalat işletmelerinin ulusal ve uluslar arası piyasalarda rekabet gücü ve bilgi teknolojilerinin rekabet gücü üzerindeki etkileri konusu bilimsel olarak araştırılması ve analiz edilmesi gereken bir olgu olarak önem arz etmektedir. Araştırma konusu yapılan İnegöl mobilya imalat işletmelerinde bilgi teknolojilerinin kullanım düzeyi ve rekabet gücüne etkileri konusunda bilimsel araştırmaların yetersizliği ve bu zamana kadar bilimsel yöntemler ile ele alınıp değerlendirilmesi önemli ölçüde ihmal edilmiştir. Bu araştırma ile ihmal edilen bir alan bilimsel bir araştırmaya konu edilerek ele alınacak, bu alanda yapılan araştırmalara bilimsel bir kaynak teşkil edecek ve yapılacak bilimsel araştırmalara öneriler geliştirmeyi amaçlamaktadır. Aynı zamanda KOBİ’lerde bilgi teknolojileri kullanımı önündeki engellerin ve sorunların aşılması amacıyla bu konuda bundan sonra yapılacak çalışmalara öncülük yapacağı gibi, sektörel kullanıcılara ve karar alıcılara yol göstermeye yardımcı olması açısından önem arz etmektedir. İnegöl Mobilya imalat sektöründe faaliyet gösteren KOBİ’lerin, ekonomik yapı içinde sürdürülebilir rekabet avantajında başarılı olmaları bilgi teknolojilerini başarılı şekilde takip edip elde etmeleri ve etkin bir şekilde kullanmalarından geçecektir.
3.1.3.Araştırmanın Problem Cümlesi
Araştırmada cevabı bulmaya çalışılan temel soru (problem cümlesi);“bilgi teknolojilerinin KOBİ’lerin rekabet gücü üzerindeki etkileri nelerdir?”sorusudur
3.1.4.Araştırmanın Amaçları ve Hipotezleri
Bu başlık altında sırasıyla amaçları ve bu amaçlar doğrultusunda araştırma hipotezlerinin geliştirilmesine değinilecektir.
3.1.4.1. Araştırmanın Amaçları
Araştırma, İnegöl mobilya imalat sanayinde faaliyet gösteren imalatçı firmalarda kullanılan bilgi teknolojilerinin rekabet gücü üzerindeki etkilerini konu almaktadır. Bu amaçla İnegöl’de mobilya üzerine faaliyette bulunan imalatçı firmaların durum tespiti yapılarak, çeşitli özellikleri incelenmeye çalışılmıştır. Ayrıca, bilgi teknolojilerinin firmaların rekabet gücü üzerinde etkili olup olmadığı belirlenmeye çalışılmıştır.
Araştırmanın amacı; bilgi teknolojilerinin KOBİ’lerin rekabet gücü üzerindeki etkilerini ortaya koymak, işletmelerin bilgi teknolojilerindeki değişikliklere uyumlarının rekabet avantajı elde edip etmedikleri konusunda yöneticilerin algılarını ölçmek ve bu algıların anket kapsamında ele alınan bağımsız değişkenlere göre farklılık gösterip, göstermediğini belirlemektir. Araştırmanın bu genel amacı yanında bazı özel amaçları da şunlardır:
1. İnegöl’de faaliyette bulunan, KOBİ niteliğindeki mobilya imalat işletmelerinde oluşturulan ve kullanılan bilgi(teknolojileri) sisteminin rekabete katkı sağlayacak şekilde ne tür yararlar sağladığını ortaya koymak, BT’nin işletmelerin faaliyetleri üzerindeki etkilerini belirlemek ve BT’nin kullanımından elde edilebilecek fırsatların neler olabileceğini ortaya çıkarmak,
2. İşletmelerin BT’den faydalanmaları sonucunda elde ettikleri avantajları ve üstünlükleri ortaya koymak, müşteri ve tedarikçiler ile olan ilişkilerini nasıl etkileyebileceğini belirlemek ve pazarda rekabet gücü üzerindeki etkilerini ortaya koymak,
3. İnegöl mobilya imalat işletmelerinin bilgi teknolojilerini rekabet gücünü ve üstünlüğünü etkileyecek şekilde kullanabilmeleri konusunda öneriler sunmak,
4. Araştırmada belirtilen amaçlar doğrultusunda işletmelerde uygulanacak BT’den elde edilen rekabet avantajını ve performansını etkileyen unsurları ve bu unsurlar arasındaki ilişkilerin boyutunu belirlemek,
5.Bu alanda bundan sonra yapılacak çalışmalara zemin hazırlamaktır.
3.1.4.2.Araştırmanın Hipotezleri
Bu araştırmada BT’nin rekabet gücü üzerinde nasıl bir etkiye sahip olduğu, rekabet avantajı oluşturma ile bilgi teknolojilerinin kullanımı arasındaki ilişki
belirlenmeye çalışılmıştır. Bu hipotezlere dayanak oluşturan literatür araştırması tezin birinci ve ikinci bölümlerinde detaylı olarak verilmiştir. Bu doğrultuda aşağıdaki şu hipotezler geliştirilmiştir.
H0 : Mobilya sektöründe bilgi teknolojileri kullanımının firmaların rekabet gücü
üzerinde bir etkiye sahip değildir.
H1 : Mobilya sektöründe bilgi teknolojileri kullanımının firmaların rekabet gücü
üzerinde bir etkiye sahiptir.
Bu hipotezi test etmek için aşağıdaki şu alternatif hipotezlerin test edilmesine ihtiyaç vardır.
H1.01: Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “güvenirliliği yüksek ürünlerin üretilmesi (elde edilmesi)” arasında anlamlı bir ilişki vardır.
H1.02: Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “üretim hatalarını en aza indirme” arasında
anlamlı bir ilişki vardır.
H1.03: Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “ teslimatta güvenilirlik ve hız” arasında anlamlı bir ilişki vardır.
H1.04: Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “tasarım değişikliği ve tasarım kalitesi ”arasında anlamlı bir ilişki vardır.
H1.05: Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “gerektiğinde ürün miktarlarını hızlı bir biçimde değiştirebilmek ”arasında anlamlı bir ilişki vardır.
H1.06: Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “minimum kaynak kullanımı ile üretim”
arasında anlamlı bir ilişki vardır.
H1.07: Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “yeni ürün sunumunda hızlı hareket edebilme” arasında anlamlı bir ilişki vardır.
H1.08: Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “kalite” arasında anlamlı bir ilişki vardır. H1.09: Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “verimlilik” arasında anlamlı bir ilişki vardır.
H1.10: Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “düşük fiyat” arasında anlamlı bir ilişki
H1.11: Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “ürün çeşitliliği ” arasında anlamlı bir ilişki
vardır.
H1.12: Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “toplam maliyet ” arasında anlamlı bir
ilişki vardır.
H1.13: Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “satış sonrası hizmetlerde hız, güvenilirlik
ve kaliteyi sağlamak ” arasında anlamlı bir ilişki vardır.
H1.14: Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “yüksek performanslı hizmetler” arasında
anlamlı bir ilişki vardır.
H1.15:Bilgi teknolojilerinin kullanımı ile “dağıtım kanal sayısının optimal düzeyde
belirlenmesi ve etkin işleyişinin sağlanması” arasında anlamlı bir ilişki vardır.
H1.16:Pazar ortamındaki rekabetin algılanan şiddeti ile bilgi teknolojileri kullanma
düzeyi arasında anlamlı bir ilişki vardır.
H1.17:Bilgi teknolojilerinin firmanın performansı üzerinde yarattığı etkisi açısından,
küçük ölçekli ve orta ölçekli işletmeler arasında anlamlı farklılıklar vardır.
H1.18: Bilgi Teknolojileri’nin rekabet unsurları üzerindeki etkisi açısından küçük
ölçekli işletmeler ile orta ölçekli işletmeler arasında anlamlı farklılıklar vardır.