Araştırmanın kapsamında, Konya Büyükşehir Belediyesi ve Manisa Büyükşehir Belediyesi yer almaktadır. Bu illerin seçilmesinde, illerin sosyo-kültürel benzerlikleri ve 6360 Sayılı Kanun’un etkilerinin ölçülmesini kolaylaştırmak amacıyla, hem Konya’nın bu Kanun öncesi de büyükşehir belediyesi olması ve hem de Manisa’nın, yeni büyükşehir belediyelerinden biri olması göz önünde bulundurulmuştur. Bu illerin kültürel ve yönetsel arka planlarında, bir birine yakın olmaları, büyükşehir belediye başkanlarının farklı partilerden olması gibi özelliklerin, daha objektif veriler alınabilmesini ve demokrasiye katkı sağlanabilmesini kolaylaştıracağı düşünülmüştür.
Aşağıda iki ilin ilçelerinin gösterildiği haritalar verilerek, örneklem seçilen
ilçelerin görsel yapısının ve anlamlılık düzeyinin ortaya konulması istenmiştir.
Harita-1: Konya ve Manisa Haritaları13
13
Bu haritalar, https://tr.wikipedia.org/wiki/Konya%27n%C4%B1n_il%C3%A7eleri ve https://tr.wikipedia.org/wiki/Manisa%27n%C4%B1n_il%C3%A7eleri adreslerinden alınmıştır.
Çalışma kapsamında bulunan iki ilde, iki boyutlu bir araştırma yapılmıştır. Bunlar, vatandaş ve BŞB meclis üyeleri şeklindedir. Vatandaş boyutunda, Konya’nın toplam 31 ilçesinden -bu ilçelerin uzaktan yakına doğru ve seçmen nüfusları da göz önünde bulundurularak- 6 ilçesi (Doğanhisar, Akşehir, Sarayönü, Seydişehir, Çumra ve Kulu) seçilmiştir. Konya’nın yüzölçümünün büyüklüğü ve hipotezlerin ilişkisi bağlamında merkez ilçeler değil, merkeze daha uzak ilçeler tercih edilmiştir. İlçelerin nüfus ve seçmen sayıları, 2016 TUİK verilerinden derlenmiştir. Çalışmanın büyükşehir belediye meclis üyelerine yönelik boyutunda, Konya’da büyükşehir belediye başkanı hariç 130 Konya Büyükşehir Belediye Meclis Üyeleri’nin bilgileri, belediyenin resmi internet sayfasından elde edilmiştir. 130 BŞB meclis üyesinin; 110 tanesi AKP’den, 15 tanesi MHP’den, 3 tanesi BDP’den ve 2 tanesi CHP’dendir. Bu meclis üyelerinin sadece 6 tanesi kadın olup, bunların 5’i AKP’li ve 1’i ise BDP’lidir.
Manisa’nın toplam 17 ilçesi bulunmaktadır. Manisa’da çalışmanın vatandaş boyutu için merkezi olan 4 (Salihli, Turgutlu, Şehzadeler, Yunus Emre) ilçe örneklem olarak seçilmiştir. Yeni büyükşehir statüsü elde etmesi açısından Manisa’da en merkezi ilçeler tercih edilerek Kanun’un etkilerinin daha objektif elde edileceği düşünülmüştür. İlçelerin nüfus ve seçmen sayıları, Konya’da olduğu gibi, 2016 verilerine göre TUİK’in sayfasından alınmıştır. Çalışmanın ikinci boyutunu oluşturan büyükşehir belediye meclis üyeleri için, Manisa’da büyükşehir belediye başkanı hariç 87 meclis üyelerinin bilgileri, belediyenin resmi internet sayfasından elde edilmiştir. 87 BŞB meclis üyesinin; 46 tanesi AKP’den, 34 tanesi MHP’den ve 7 tanesi de CHP’dendir. Kadın meclis üyesi sayılarına bakıldığında toplam 5 kadın meclis üyesinin 3’ünün AKP’den ve diğer ikisinin de MHP’den seçildiği görülmektedir14.
Çalışmada, gönüllülük temelinde vatandaşlara yönelik yapılacak anketler için Konya’da 700 ve Manisa’da 500 katılımcı temsil yeterliliğinde olup, örneklem büyüklüklerini gösteren tablo aşağıda verilmiştir. Buna göre (Evren Standart
14
Konya ve Manisa illeri için Büyükşehir Belediye Meclis Üyeleri’ne ait ayrıntılı listeler EK4’te tablo halinde verilmiştir.
Sapması)= 0.05 için +-0.05 örnekleme hatası ile 1 milyon kişide 384 kişinin üstünde
belirlenmiştir. Konya’da seçmen nüfusu 1,401.416’tür. Manisa’da ise, 995.767 seçmen nüfusu bulunmaktadır. İki ilde de vatandaşa yönelik anket çalışması, 30 Nisan 2015 ile 30 Mayıs 2015 tarihleri arasında yapılmıştır.
Sonuç olarak, birinci hedef evrende (500+700 vatandaş) ulaşılan belediye sayısı Konya’da 6, bu belediyelerde toplam ulaşılan katılımcı sayısı ise 708 olmuştur. Manisa’da ulaşılan belediye sayısı 4 ve ulaşılan katılımcı sayısı 506 olmuştur. Toplamda 1214 kişiye ulaşılmıştır.
Tablo –7: = 0.05 İçin Örneklem Büyüklükleri
Evren Büyüklüğü
+- 0.03 örnekleme hatası (d) +-0.05 örnekleme hatası (d)
p=0.5 q=0.5 p=0.8 q= 0.2 p=0.3 q=0.7 p=0.5q=0.5 p=0.8 q= 0.2 p=0.3 q=0.7 100 92 87 90 80 71 77 500 341 289 321 217 165 196 750 441 358 409 254 185 226 1000 516 406 473 278 198 244 2500 748 537 660 333 224 286 5000 880 601 760 357 234 303 10000 964 639 823 370 240 313 25000 1023 665 865 378 244 319 50000 1045 674 881 381 245 321 100000 1056 678 888 383 245 322 1000000 1066 682 896 384 246 323 100 Milyon 1067 683 896 384 245 323
Kaynak: Yazıcıoğlu ve Erdoğan, 2014: 50).
İki ilde, toplamda 217+2 belediye meclis üyesi bulunmaktadır ve bunlar ikinci hedef evrenini oluşturmaktadır. Büyükşehir Belediye Meclis üyelerine yönelik anket çalışması 25 Mayıs 2015 ile 30 Ekim 2015 tarihleri arasında tamamlanmıştır. Bu süre zarfında, meclis üyelerine, mail, telefon, yüz yüze görüşme ve büyükşehir belediye meclis toplantılarına katılma gibi araçlarla ulaşılmaya çalışılmıştır. Ayrıca partilerin il başkanlıklarına ve partilerin genel merkezlerine başvuruda bulunulmuştur.
Konya’da 10 Ağustos 2015 tarihli Büyükşehir Belediye Meclis Toplantısı’na, bizzat katılım sağlanmıştır. Bu toplantıda sadece MHP’li meclis üyeleri ile görüşme sağlanabilmiştir. Bu toplantı öncesi ve sonrası belediyelerin tek tek gerek sayfalarından gerekse resmi telefon numaralarından 3’er kez başvuruda bulunulmuş, meclis üyelerinin kişisel mail adreslerine mail ile anket formları ulaştırılmıştır.
Manisa’da ise, 9 Eylül tarihli Manisa Büyükşehir Belediye Meclis Toplantısı için verilen randevu üzerine bizzat katılım sağlanmak istenmiş fakat son anda toplantıya katılıma izin verilmemiştir. Bu toplantı öncesinde ve sonrasında belediyelerin tek tek gerek sayfalarından gerekse resmi telefon numaralarından 3’er kez başvuruda bulunulmuş, meclis üyelerinin kişisel mail adreslerine mail ile anket formları ulaştırılmıştır. Ulaşılması istenen meclis üyeleri içinde, (217+2 belediye meclis üyesi) ulaşılan belediye sayısı Konya’da 14, bu belediyelerde toplam ulaşılan denek sayısı ise 32 olmuştur. Manisa’da ise ulaşılan belediye sayısı 15, belediyelerde toplam ulaşılan denek sayısı 28 olmuştur. Toplamda 60 büyükşehir belediye meclis üyesine ulaşılmıştır. Meclis üyelerine ait ayrıntılı bilgi, çalışmanın bulgular bölümünün ikinci kısmında verilmiştir.
Vatandaşlar ve büyükşehir belediye meclis üyelerine yönelik hazırlanan iki ayrı anket formunda çeşitli başlıklar altında sorular sorulmuştur. Elde edilen bulgular bu başlıklar altında ayrıntılı olarak değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Çalışmanın ana hipotezleri şu şekildedir:
H 1: BŞB hizmet alanlarının il sınırlarına genişletilmesi, yerel kamu hizmetlerinin etkin bir biçimde sunulmasını olumsuz yönde etkilemiştir.
H 2: Hizmet alanın il sınırlarına genişlemesi, halkın katılımını olumsuz yönde etkilemektedir.
H 3: Vatandaş, alanın genişlemesiyle birlikte büyükşehir belediyesine ulaşmakta güçlük çekmektedir. Oysa yerel yönetimlerin doğasında halka en yakın birim olması vardır.
H 4: Muhalefet temsilcileri, BŞB meclisi komisyonlarında ve toplantılarında etkili olamamaktadır.
H 5: Halkın içinde yaşadıkları büyükşehir sınırlarında var olan sorunlara ve yönetime olan ilgileri düşüktür. 6360 Sayılı Kanun’un kendilerine getirdiği ya da getireceği olumlu ya da olumsuz değişimleri takip etmemektedir.
H 6: Yurttaşlar, büyükşehir belediyelerinin etkin olması ya da olmamasını değil büyükşehir belediyesine siyasal olarak yakın olup olmamayı daha çok önemsemektedir.
H 7: Halkın eğitim düzeyinin düşük olmasından dolayı yerel kararların alınmasına yönelik katılım isteği düşüktür.
H 8: BŞB hizmetlerinin etkinliği ile ilgili yurttaşların algısı, yaş, meslek, cinsiyet, eğitim gibi değişkenlere göre farklılaşmaktadır.
H 9: BŞB hizmetlerinin etkinliği ve demokratikliği ile ilgili meclis üyelerinin algısı, yaş, meslek, cinsiyet, eğitim ve parti gibi değişkenlere göre farklılaşmaktadır.
H 10: BŞB meclis üyelerinin siyasi partileri ve 6360 sayılı Kanun’a bakış açıları arasındaki ilişki, meclisteki çoğunluğa sahip olmalarına göre değişmektedir.
H 11:BŞB meclis üyelerinin büyükşehir belediyelerinin denetlenmesi konusundaki düşüncesi, muhalefette olup olmamalarına göre değişmektedir.
H 12: BŞB meclis üyeleri, ilçe belediyeleri yerine büyükşehir belediyelerinin görev ve yetkilerinin arttırılmasını istememektedir.
Hipotezler ve bulguların karşılaştırılması “Büyükşehir Belediyelerinde
Demokratikleşme Ve Etkinlik Açısından Yeniden Tasarımına Yönelik Elde Edilen Bulguların Ana Hipotezlerle Karşılaştırılması” başlığı altında yapılmıştır.