Araştırmanın Amacı ve Önemi

Günümüzde ortaya çıkan krizler, küreselleşme ile birlikte dünyanın birçok yerinde aynı anda hissedilmeye başlamıştır. Dünyanın bir ucunda bir bankanın iflası dünyanın diğer tarafında birçok yatırımcıyı etkilemiş, hammaddenin zamanla tükenme tehdidi taşıması, çevreye karşı duyarsızlıkların artması, şirketlerin finansal raporlarında yer verilmeyen bu ve benzeri risklerin işletmelerin finansal performanslarını etkilediği görülmüştür. İşletmelerin performansını ölçmede temel bir kaynak olan finansal tablolar zamanla zayıf kalmış, sadece finansal tablolar göz önünde bulundurularak işletmelerin performanslarının değerlendirilmesinin yeterli olmadığı ortaya çıkmıştır. Sürdürülebilirlikle birlikte işletmelerin taşıdığı bu gibi

125 risklerin bilinmesi yatırımcılar için bir tercihten çok ihtiyaç haline gelmiştir. Ayrıca finansal tablolar sadece geçmişe yönelik bilgi sağlamakta, işletmelerin geleceğe ilişkin hedeflerine ve risklerine karşı bilgilere yer vermemektedir. Dolayısıyla finansal tablolar, işletmelerin kendilerini ifade edebilmeleri ve performanslarını gösterebilmeleri açısından tek başına zamanla yetersiz kalmış, şirket sürdürülebilirliğini gösteren çevresel ve sosyal risklerin de bilgi kullanıcılar tarafından bilinmek istenmesi kaçınılmaz olmuştur. Bu gelişmeler son zamanlarda yeni bir yaklaşım olarak entegre raporlamayı ortaya çıkarmıştır. İşletmeleri çevresel, sosyal ve ekonomik açıdan bir bütün olarak ele alan entegre raporlama, finansal ve finansal olmayan raporları bir araya getirerek, bu bağlamda işletmelere değer katmayı hedeflemektedir.

Akademisyenler, IIRC 'nin IR alanında ilk araştırma olmadığını ve kurumsal uygulamaların IIRC 'den önce ortaya çıktığını kabul etmektedir ve yapılan mevcut araştırmalarda IR öncüllerini araştırmaya ihtiyaç olduğu iddia edilmektedir (De Villiers, Rinaldi, & Unerman, 2014, s. 1059). Bununla birlikte, günümüzdeki güncel akademik araştırmaların çoğu, IIRC oluşumundan önce IR 'nin tasvirini araştırmazken, IIRC sonrası raporlama örneklerine odaklanmaktadır (Solomon & Maroun, 2012, s.

52). Dolayısıyla ilk bölümde, IR uygulamasının ortaya çıkışı ve yayılımı hakkında bilgi vererek mevcut literatürde ki bu boşluğun doldurulması ilk amaçlarımızdan birisidir.

İkincisi, dünya çapında IR uygulamaları ortaya çıkarken, ortaya çıkışı ile ilgili çeşitli kurumsal faktörlerin araştırılması, literatürde ele alınması gereken araştırmaya yönelik çok sayıda çağrı alan Türkiye’de henüz az araştırılmış bir konu olduğu görülmektedir. Bu bağlamda bu çalışma, entegre raporlar ile ilgili dâhili sistemlerin ve süreçlerin, entegre raporlamaya geçişte, iç ve dış paydaşların katılımı ile bu sürece geçişteki zorluklarını ve entegre raporlamanın işletmeleri başarıya ulaştırmak için nasıl kullanıldığı konusunda anahtar bir anlayış sağlamaktadır. Başka bir ifadeyle bu çalışma, diğer kuruluşlar için entegre raporlama ile ilişkili olarak bilginin yaygınlaştırılması açısından stratejik bilgilendirme potansiyeline sahiptir.

Üçüncüsü, tek bir rapor, bir şirketin finansal ve finansal olmayan enformasyonlarını tek bir belgeyle birleştirmektedir. Bununla birlikte, mali ve mali

126 olmayan raporlamanın entegrasyonu, yalnızca bir kâğıt belge yayınlamaktan çok daha fazlasını içermektedir. Yani, tek bir rapor, finansal ve finansal olmayan bilgileri, birbirleri üzerindeki etkilerini ortaya koyacak bir şekilde raporlama aracı olarak hizmet etmekte ve temel bir soruyu yanıtlamaktadır: finansal olmayan performans (sosyal, çevresel), finansal performansa (ekonomik) nasıl katkı sağlamaktadır? Entegre rapor, işletmelerin çalışmasını ve yatırımcıların düşüncelerini; önemli ölçüde değiştirme potansiyeline sahip olmakla birlikte, odaklanmayı, kısa vadeli mali haberlerle tanışma konusundan yalnızca kurumsal sosyal sorumluluk taahhüdünü değil aynı zamanda sürdürülebilir bir topluma dönüştüren uzun vadeli bir iş stratejisi geliştirmektedir ( Eccles & Krzus, 2010, s. 30).

Bu bağlamda, işletmelerin performans ölçütleri arasında sadece finansal performansın ölçülmesi günümüzde yetersiz kalmaktadır. İşletmelerin sosyal, çevresel ve ekonomik faaliyetlerinin bir bütün olarak ele alınması, performans kriterlerinin de bir bütün olarak değerlendirilmesini gerektirmektedir. Bu bakımdan bu çalışma, entegre raporlamanın işletmelerin finansal performansına etkilerini, örnekleme dâhil olan işletmelerin sosyal, çevresel ve ekonomik performanslarının etkilerinin tamamını analize dâhil ederek, bu soruya yanıt aramaktadır. Araştırma bulguları, entegre raporlamaya katılan veya bu raporları üstlenmeyi amaçlayan kuruluşlara (yerel ve uluslararası düzeyde), işletmelerin performanslarını bir bütün olarak değerlendirebilmeleri açısından faydalı olacaktır. Dolayısıyla bu tezin akademik araştırma ve uygulama sonuçları vardır.

Çalışmanın amacı ilk olarak, 2018 yılı itibari ile BİST Sürdürülebilirlik Endeksinde işlem gören 44 işletmenin, 2016 ve 2017 yıllarında yayınladıkları sürdürülebilirlik raporları, faaliyet raporları ve entegre raporlarında yer alan sosyal, çevresel ve ekonomik açıklamalarının (içerik analizi ile entegre raporlama kriterlerine uyarlanmış hali), işletmelerin finansal performansını etkileyip etkilemediğini test etmektir. Bu bağlamda, ortaya çıkan bulgular sonucunda işletmelerin sosyal, çevresel ve ekonomik faaliyetlerinin işletmelerin finansal performanslarına etkisi dikkate alınarak; yatırımcıların ve işletmelerin çevresindeki bilgi kullanıcılarının bu açıklamalardan ne yönde etkilendiği açıklanmaya çalışılacaktır. İkinci olarak bu çalışmanın amacı, örnekleme dâhil olan 44 işletme arasında entegre rapor yayınlayan

127 veya entegre rapora uygun rapor yayınlayan işletmeler ile entegre rapor yayınlamayan işletmelerin finansal performansları karşılaştırılarak, entegre raporlamanın işletmelerin finansal performansına olumlu ya da olumsuz etkilerini açıklamaktır.

Dolayısıyla bu çalışma, entegre raporlamaya katılmak isteyen işletmeler açısından değerlendirildiğinde, Türkiye’de yeni olan entegre raporlamanın henüz entegre raporlamaya katılmayan diğer işletmeler açısından bir farkındalık oluşturabileceği düşünülmektedir.