Güvenirlik, ölçmenin kararlı, istikrarlı ve tutarlı olması ile ilgili bir kavramdır. Yani, benzer şartlarda ölçme aracının ilgili fenomeni ölçmek için her kullanışında aynı ya da benzer sonuçlar verip vermediği ile ilgilidir (Böke vd., 2009: 84).
Ölçeklerdeki değişkenlerin güvenirliğini tespit etmek için çeşitli metotlar bulunmaktadır. Çalışmada ölçeklerin güvenirliğini ölçmek için iç tutarlılık güvenirliği kullanılmıştır. İç tutarlılık, ölçümleri oluşturan değişkenlerin homojenliğinin bir göstergesidir. Yani, değişkenler hep birlikte bir set oluşturmalı ve birbirinden bağımsız olarak aynı kavramı ölçmelidirler. Bu çalışmada içsel tutarlılığın ölçümünde en popüler yöntem olan Cronbach’s Alfa yöntemi temel alınmıştır. Cronbach’s Alfa 0 ile 1 arası değerler alır. Kabul edilebilir bir değerin ise en az 0.70 olması beklenir (Akalın, 2015: 148).
Örgütsel adalet algısını ölçmek için Colquitt (2001) tarafından geliştirilen Özmen, Arbak ve Özer (2007) tarafından kullanılan güvenirliği test edilmiş olan örgütsel adalet ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada boyutların güvenilirlikleri dağıtım adaleti için 0.94, prosedür adaleti için 0.86 ve etkileşim adaleti için 0.88 olarak tespit edilmiştir. Ölçeğin güvenilirliği 0.919 olarak bulunmuştur.
Örgütsel bağlılık seviyesini ölçmek için Meyer ve Allen (1991) tarafından geliştirilen Wasti (2000) tarafından güvenilirliği test edilmiş olan “Örgütsel Bağlılık Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada Wasti (2000) kamu sektöründe boyutların güvenilirliklerini duygusal bağlılık için 0.79, normatif bağlılık için 0.75 ve devam bağlılığı için 0.60 olarak bulmuştur. Özel sektörde ise güvenilirlikleri duygusal bağlılık için 0.78, normatif bağlılık için 0.80 ve devam bağlılığı için 0.60 olarak bulmuştur.
3.6.1. Örgütsel Adalet Ölçeğinin Güvenirlik Analizi
20 ifadeden oluşan örgütsel adalet ölçeğinin güvenirliğini test etmek için Cronbach Alfa kullanılmıştır. Tüm ölçeğin güvenirliği 0,910 olarak tespit edilmiştir. Örgütsel adaletin prosedür, dağıtım ve etkileşim adaleti olmak üzere üç boyutu bulunmaktadır. Prosedür adaleti boyutunun güvenirliği 0,861, dağıtım adaletinin güvenirliği 0,877 ve etkileşim adaletinin güvenirliği 0,950 olarak hesaplanmıştır. Tüm cronbach alfa değerlerine bakıldığında ölçeğin güvenilir olduğu söylenebilir.
Ölçeğin güvenirliğini ölçmek için madde toplam korelasyon değerine de bakmak gerekir ve bu değerin 0.30’un üzerinde olması istenir. Çalışmada kullanılan boyutların madde toplam korelasyon değerine bakıldığında 0.30’dan yüksek olduğu görülmektedir. Madde toplam korelasyon değeri ve madde çıkarıldığında Cronbach Alfa değeri Tablo 12’de gösterilmektedir.
Tablo 12: Örgütsel Adalet Ölçeğinin Güvenirlik Analizi Sonuçları
Güvenirlik Analizi Değişkenler α Düzeltilmiş Madde Toplam Korelasyon Madde Çıkarıldığında Cronbach Alfa Prosedür Adaleti ,861 A1 Fikirlerinizi ve duygularınızı bu
süreçler esnasında ifade edebiliyor musunuz?
,570 ,850
A2 Bu süreçler esnasında elde edilen
kazanımlar üzerinde etkiniz var mı? ,549 ,854
A3 Bu süreçler tutarlı bir şekilde
uygulanıyor mu? ,667 ,837
A4
Bu süreçler önyargıdan uzak
uygulanıyor mu? ,735 ,827
A5
Bu süreçler doğru ve tutarlı bilgilere
mi dayandırılmıştır? ,699 ,833
A6 Süreçler sonucu ulaşılan
kazanımların düzeltilmesini talep edebilir miyiz?
,539 ,855
A7 Bu süreçler etik ve ahlaki
standartlara uygun mudur? ,673 ,836
Dağıtım Adaleti
,877 A8 Elde ettiğiniz kazanımlar işteki
çabanızı yansıtır mı? ,582 ,901
A9 Elde ettiğiniz kazanımlar
tamamladığınız işe uygun mudur? ,801 ,817
A10 Elde ettiğiniz kazanımlar kuruma
yaptığınız katkıyı yansıtır mı? ,832 ,803
A11 Elde ettiğiniz kazanımlar göstermiş olduğunuz performansa uygun mudur?
,739 ,840
Etkileşim Adaleti
,950 A12 Size haksız yorum ve eleştiriler
yöneltir mi? ,810 ,944
A13 Size nazik davranır mı? ,836 ,942
A14 Size değer verir mi? ,842 ,942
A15 Size saygılı davranır mı? ,788 ,945
A16 Sizinle olan diyaloglarında samimi
midir? ,861 ,941
A17 Süreçleri bütünüyle açıklar mı? ,831 ,942
A18 Süreçlere yönelik açıklamaları
mantıklı mıdır? ,844 ,942
A19 Süreçlere yönelik ayrıntıları
zamanında aktarır mı? ,811 ,944
A20 Bilgi aktarırken herkesin
anlayabileceği dilden konuşur mu? ,619 ,955
3.6.2. Örgütsel Bağlılık Ölçeğinin Güvenirlik Analizi
18 ifadeden oluşan örgütsel bağlılık ölçeğinin güvenirliğini test etmek için Cronbach Alfa kullanılmıştır. Tüm ölçeğin güvenirliği 0,765 olarak tespit edilmiştir. Örgütsel bağlılığın duygusal, normatif ve devam bağlılığı olmak üzere üç boyutu bulunmaktadır. Duygusal bağlılık boyutunun güvenirliği 0,913, normatif bağlılığın güvenirliği 0,862 ve devam bağlılığının güvenirliği 0,714 olarak hesaplanmıştır. Tüm cronbach alfa değerlerine bakıldığında ölçeğin güvenilir olduğu söylenebilir.
Ölçeğin güvenirliğini ölçmek için Cronbach Alfa değerine ek olarak madde toplam korelasyon değerine de bakılır ve bu değerin en az 0.30 olması istenir. Çalışmada kullanılan boyutların madde toplam korelasyon değerine bakıldığında devam bağlılığında bulunan bir ifadenin 0.30’dan düşük olduğu tespit edilmiştir. Bu yüzden madde toplam korelasyonu 0,205 olan “İstesem de, şu anda kuruluşumdan ayrılmak benim için çok zor olurdu” ifadesi ölçekten çıkarılmıştır. Devam bağlılığında 0,668 olan Cronbach Alfa o ifade çıkarıldığında 0,714’e yükselmiştir. Madde toplam korelasyon değeri ve madde çıkarıldığında Cronbach Alfa değeri Tablo 13’de gösterilmektedir.
Tablo 13: Örgütsel Bağlılık Ölçeğinin Güvenirlik Analizi Sonuçları Güvenirlik Analizi Değişkenler α Düzeltilmiş Madde Toplam Korelasyon Madde Çıkarıldığında Cronbach Alfa Duygusal Bağlılık ,913
B1 Bu kuruluşa kendimi “duygusal
olarak bağlı” hissetmiyorum. ,699 ,906
B2 Kendimi kuruluşumda “ailenin bir
parçası” gibi hissetmiyorum ,708 ,904
B3 Kuruluşuma karşı güçlü bir aitlik
hissim yok. ,693 ,906
B4
Meslek hayatımın kalan kısmını bu kuruluşta geçirmek beni çok mutlu eder.
,804 ,890
B5
Bu kuruluşun meselelerini gerçekten de kendi meselelerim gibi
hissediyorum
,811 ,889
B6 Bu kuruluşun benim için çok kişisel
(özel) bir anlamı var. ,828 ,887
Normatif Bağlılık
,862 B7 Benim için avantajlı da olsa
kuruluşumdan şu anda ayrılmanın doğru olmadığını hissediyorum.
,619 ,844
B8 Kuruluşumdan şimdi ayrılsam
kendimi suçlu hissederim. ,581 ,853
B9 Bu kuruluş benim sadakatimi hak
ediyor. ,781 ,817
B10 Buradaki insanlara karşı yükümlülük hissettiğim için kuruluşumdan şu anda ayrılmazdım.
,603 ,848
B11 Kuruluşuma çok şey borçluyum. ,708 ,830
B12 Mevcut işverenimle kalmak için hiçbir manevi yükümlülük hissetmiyorum.
,658 ,838
Devam Bağlılığı
,714 B13 Şu anda kurumumda çalışmaya
devam etmemin nedeni istekten ziyade zorunluluktan
kaynaklanmaktadır.
,439 ,682
B14 Şu anda kuruluşumdan ayrılmak istediğime karar versem, hayatımın çoğu altüst olur.
,345 ,713
B15 Bu kuruluşu bırakmayı düşünemeyeceğim kadar az seçeneğim olduğunu düşünüyorum
,540 ,640
B16 Bu kuruluştan ayrılmanın az
sayıdaki olumsuz sonuçlarından biri alternatif iş olanaklarının az
olmasıdır.
,608 ,609
B17 Eğer bu kuruma bu kadar emek vermemiş olsaydım, başka yerde çalışmayı düşünebilirdim.
,443 ,678