• Sonuç bulunamadı

Literatürdeki erkeklik ve erkek dergileri odaklı çalışmalara bakıldığında nicel (Song ve Lee, 2012) ve nitel yöntemlerle (Boni, 2011; Gill vd., 2011; Pilvre, 2010; Hernandez, 2010; Riccardelli vd., 2010; Jeremo, 2008; Atwood, 2005; Stibbe, 2004; Stevenson vd., 2003; Gaunlett, 2002; Stevenson vd., 2000; Jackson vd., 1999; Vigorito ve Curry, 1998) araştırılmış birçok çalışmaya rastlanmaktadır. Çalışmaların erkek dergilerinin okuyucular üzerindeki etkisini anlamaya ve dergilerdeki içerik ve söylemlerin çözümlemesine yönelik olması nitel yöntemlerin daha yaygın kullanılmasına ortam hazırlamıştır.

Bireylerin herhangi bir konudaki duygu, düşünce, tutum ve deneyimlerinin ölçülmesi amacıyla birçok tekniğe başvurulmaktadır. 5’li veya daha az ölçekli tutum ölçekleri kullanılarak kişilerin hangi yargılara katılıp katılmadığı ölçülebilirken kişinin hal, hareket ve davranışlarını anlamak amacıyla gözlem tekniğine de başvurulabilmektedir. Fakat bu tekniklerde kişinin sergilediği davranışları hangi amaçla gerçekleştirdiğini anlamak güçtür. Bu sebeple kişilerin konuya dair görüşlerinin nedenleriyle ve ayrıntılı biçimde öğrenilebilmesi için farklı nitel araştırma tekniklerinden yararlanılmaktadır (Türnüklü, 2000: 544).

Araştırma içi uygun görülen yöntemin çalışma konusunun içeriğine göre şekilleniyor olması, sosyal bilimlerde birçok farklı yöntemin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır (Yalın vd., 2018: 286). Kullanılan bu yöntemlerden biri ise, görüşme tekniğidir. Nitel araştırmalarda kullanımına sıklıkla başvurulan görüşme yöntemi, temel veri toplama tekniklerindendir (Yıldırım ve Şimşek, 2008; Punch, 2005) Görüşme; bireylerin tutumları, deneyimleri, algılamaları ve gerçekliğe ilişkin her türlü anlamlarını çözümlemenin etkili yollarından biridir (Punch, 2005: 165). Neuman (2014: 441)’a göre ise görüşme; “iki yabancı arasındaki açıkça bir kişinin ötekinden belirli bilgiler elde etmesi amacıyla yürütülen kısa süreli, ikincil toplumsal etkileşimdir.” Karşıdaki kişiye açık uçlu sorular sorarak detaylı cevaplar alınması, kişinin duygularına ve deneyimlerine ulaşılmasına imkân vermektedir (Tekin, 2006: 101). Temel amaç, belirlenmiş bir hipotezi test etmekten ziyade, kişilerin deneyimlerini ve bu deneyimleri nasıl anlamlandırdıklarını ortaya koymaktır (Türnüklü, 2000: 545).

Görüşme tekniğinin temelde 3 türü bulunmaktadır. Bunlar; yapılandırılmamış, yarı- yapılandırılmış ve yapılandırılmış görüşmelerdir. Yapılandırılmış görüşme türünde yanıtlayıcıdan önceden belirlenmiş sorulara cevap vermesi beklenmektedir. Sorular, bütün katılımcılara aynı sırayla ve değiştirilmeden sorulmaktadır (Punch, 2005: 167). Açık uçlu sorular bu görüşme türünde çok nadir kullanılmaktadır (Yıldırım ve Şimşek, 2008: 120). Katılımcıya belli yanıt seçenekleri sunularak soruyu yanıtlaması istenir. Yapılandırılmış görüşme, bu özelliğiyle anket tekniğine benzemekte ve nicel veriler sağlamaktadır (Türnüklü, 2000: 546).

Yapılandırılmamış görüşme türü ise yaygın olarak kullanılmakta olan bir diğer tekniktir. Diğer adı etnografik görüşme olan yapılandırılmamış görüşme, açık uçlu sorulardan oluşan standartlaştırılmamış bir görüşme türüdür (Punch, 2005: 169). Görüşmenin sohbet havasında gerçekleştiği bu türde, araştırmacı yanıtlayıcıdan aldığı cevaplara göre soruları yönlendirmek durumundadır (Türnüklü, 2000: 546).

Yarı yapılandırılmış görüşme ise, yapılandırılmış görüşme tekniğine göre daha esnek bir forma sahiptir. Araştırmacı, sorulacak soruları önceden belirler. Araştırmacı, yanıtlayıcının verdiği cevaplara göre, ayrıntılı bilgiye ihtiyacın olduğu sorularda yan sorular sorup konuyu açabilmekte ve görüşmenin akışını etkileyebilmektedir. Eğer yanıtlayıcının bir soruya verdiği cevap aynı zamanda başka bir sorunun cevabını da içeriyorsa görüşmeci o soruyu atlayabilmektedir. Yarı yapılandırılmış görüşme, hem belli standartlarda gerçekleşmekte hem de görüşmeciye esneklik sağlamaktadır. Bu durum, bu görüşme türünün sosyal bilimlerde yaygın olarak kullanılmasına etken oluşturmaktadır (Türnüklü, 2000: 547).

Bu çalışmada, sistematik bilginin elde edilmesine olanak sağlayan aynı zamanda esnek yapıya sahip olmasından dolayı araştırmacı için verimli bir teknik olan yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Erkek dergilerinin okurlar üzerindeki etkisinin anlamlandırılmaya çalışıldığı bu çalışmada, dergilerin okurlar üzerindeki etkisini ortaya çıkarmak amacıyla bu yöntem tercih edilmiştir.

Dergi okuru olmayan bireylerin erkek dergilerine yönelik bakış açısını anlamak için başka bir nitel yöntem olan odak grup görüşmelerine başvurulmuştur. Odak grup görüşmelerinde bireyler, içinde bulundukları grupta verilen yanıtlar çerçevesinde kendi cevaplarını oluşturmaktadır. Bu durum, araştırmacının daha detaylı ve derinlikli bilgiler almasını sağlamaktadır. Bu sebeple odak grup görüşmeleri araştırmacıya zengin bir veri seti sunmaktadır (Yıldırım ve Şimşek, 2008: 151).

Odak grup görüşmesi, “ılımlı ve tehditkâr olmayan bir ortamda önceden belirlenmiş bir konu hakkında algıları elde etmek amacıyla dikkatle planlanmış bir tartışmalar serisi” olarak tanımlanmaktadır (Krueger ve Casey, 2000’den aktaran: Yıldırım ve Şimşek, 2008: 152). Odak grup görüşmelerinde amaç, belirlenen araştırma konusuna dair katılımcıların bakış açılarını, deneyimlerini, izlenimlerini, algılamalarını, tutum ve alışkanlıklarını derinlemesine keşfetmektir (Şahsuvaroğlu ve Ekşi, 2011: 128). Odak gruplar bireylerin sahip oldukları çeşitli fikirler ve duygular hakkında çok boyutlu veriler sağlarken aynı zamanda gruptaki katılımcılar arasındaki farklı perspektif farklılıklarının ortaya çıkmasını sağlamaktadır (Rabiee, 2004: 656).

Odak grup görüşmelerinde katılımcılardan birebir yapılan görüşmelerde söylemeye çekindiği konularda daha rahat davranması beklenmektedir. Odak gruplar, görüşmecinin etkisini sınırlandırırken katılımcının daha özgür ve serbest olmasına olanak sağlamaktadır (Kümbetoğlu,

2005: 118). Katılımcılar, grup etkileşimi sayesinde fikirlerini daha açık ifade edebilmekte ve grup ortamı, görüşlerin daha ayrıntılı ve gerekçeli bir şekilde ortaya çıkmasına olanak vermektedir (Punch, 2005: 168). Araştırılan konuya ilişkin deneyim ve anlamların ortaya çıkarıldığı odak grup görüşmelerinde nicel çalışmalarda elde edilemeyen derinlikli bilgilere ulaşılabilmek mümkün olmaktadır (Şahsuvaroğlu ve Ekşi, 2008: 100).

Araştırma sürecinde iki farklı nitel yöntemden faydalanılmış ve görüşmeler Mayıs-Eylül 2018 tarihleri arasında Trabzon ve İstanbul şehirlerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini, Trabzon’da ikamet eden ilgili dergilerin (GQ, Men’s Health ve Esquire) okuru olan 11 erkek, dergi yayıncıları ve dergi okuru olmayan erkek ve kadından oluşan 18 kişilik bir grup oluşturmaktadır. Erkek dergilerini takip eden kitlenin az olması sebebiyle kartopu örnekleme başvurularak ilk önce bir okura ulaşılmış daha sonra o okur vasıtasıyla diğer okurlara ulaşmak mümkün olmuştur. Odak grup görüşmeleri örneklemini ise, Trabzon’da ikamet eden ve Karadeniz Teknik Üniversitesi'nin farklı bölümlerinde öğrenim gören üniversite öğrencileri oluşturmaktadır.