Araştırma Grubu

Araştırma boyunca çalışma grubunun oluşması aşamasında nitel yöntemde yaygın olarak kullanılan örneklem biçimlerinden kartopu örneklemi ile teorik örneklemin beraber kullanılmasına özen gösterilmiştir (Kümbetoğlu, 2005: 98-99). Teorik örneklemde araştırmacı saha çalışmasının başında görüşeceği kişileri ve kişi sayılarını kesin olarak belirlemeden yola çıkmakta, bu seçim araştırma süreci boyunca şekillenmekte ve son halini almaktadır. Bu araştırma boyunca da mümkün olduğu kadar farklı tecrübelere sahip gençlere ulaşabilmek, gençlere dair farklı anlatılara ve tecrübî birikimlere ulaşabilmek adına örneklem seçimi saha süreci devam ederken olgunlaştırılmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda teorik örneklemin doğası gereği sahadan edinilen bilgilerde ve yaklaşım biçimlerinde tekrarların artması, çalışmada doyum noktasının belirlenmesinde temel kıstas olmuştur.

Kartopu örneklemi ise saha çalışması boyunca teorik örneklem biçimine ilave olarak kullanılan örneklem biçimidir. Kartopu örneklemde esas olan araştırmacının görüştüğü kişilerden bazılarını kaynak kişi haline dönüştürerek yeni görüşülecek kişilere bu sayede ulaşmasına olanak sağlamasıdır. Bu açıdan örneğin saha çalışması boyunca özellikle Kafe Sahibinin Süleyman Bey’in yeni görüşülecek gençlere ve farklı sosyal çevrelere ulaşılmasında kaynak kişi rolü üstlenmesi hem daha kuşatıcı bir örnekleme ulaşılmasına imkân vermiş, hem de bu kişinin araştırma yapılan mekânlardaki tanınılırlığı ve güven telkin eden kişiliği, yeni görüşülecek olan kişiler nezdinde daha kolay kabul görmemizi sağlamıştır. Ayrıca gençlerle yapılan görüşmelerde ise gençlerin pek çoğu ‘hocam sizin şu arkadaşla da mutlaka görüşmeniz lazım’ diyerek referans vermeleri ve dahası görüşülecek kişi ile gerek irtibat gerekse de doğallığında bir güven köprüsü oluşmasına yardımcı olmuştur.

Araştırmamızın saha çalışması kısmında apaçi gençliğin fotoğrafını bütün toplumsal bileşenleri ile birlikte resmedebilmek adına, apaçi gençlerin aktif ve yoğun temas halinde bulundukları farklı toplumsal kesimlerle derinlemesine mülakatlar gerçekleştirmeye çaba sarf edilmiştir. Bu kapsamda aşağıdaki tablo’da detaylı bir şekilde açıklamaya çalıştığımız şekliyle, hem apaçi gençlerle hem de gençlerin sosyal çevreleri ile şu şekilde bir derinlemesine mülakat çalışması yürütülmüştür:

Derinlemesine Mülakat Yapılan Bireylerin Sosyal-Mesleki Dağılımları Derinlemesine Mülakat Yapılanların Sosyal-Mesleki

Konumu

Derinlemesine Mülakat Yapılan Birey Sayısı

Lise Rehberlik Öğretmeni 18

Kafe Sahibi 4

İnternet Kafe Çalışanı 1

Erkek Kuaförü 2

Araç Kiralama Hizmeti Veren İşyeri Sahibi 2

Konfenksiyoncu 1

İmam 1

Tövbekâr^* Genç 3

Çocuk Büro Amiri-Komseri 4

DJ 1

"Mahalle Abisi" 1

Apaçi Gençlerle İlgilenen Mahalle Sakini 1

Eski Mahalle Gençlerinden Birisi 1

Kıyafet Mağazası Sahibi-Çalışanı 2

Dövmeci 1 Apaçi Kız 9

Apaçi Erkek 19

Toplam Kişi Sayısı 71

Kaynak: Saha Araştırması Sonuçları

Aslında fenomenolojik araştırma deseninde derinlemesine mülakat ve katılımlı gözlem uygulamalarının çoğu zaman yeterli görüldüğü kabul edilmektedir (Yıldırım ve Şimşek, 2005: 79; Baş ve Akturan, 2008: 91). Fakat asıl amaç olan apaçi gençlerin toplumsal hayattaki varlıkları, bu durumu nasıl tecrübe ettikleri ve süreç içerisinde kendilerini nasıl anlamlı kıldıkları olduğu için, yürütülen nitel araştırma boyunca fenomenolojik yöntemin bireylerin olguları anlama ve duyumlama yaklaşımlarının daha sağlıklı bir

* “Tövbekâr” burada, sadece dine dönmeyi ve ibadetlere sarılmayı anlatmamakta; geçmişte yapılan gayri meşru iş ve alışkanlıkları (hırsızlık, hap, kavga) terk etmeyi de ifade etmektedir.

analizi yapabilmek adına; apaçi gençliğin dünya ile kurdukları tüm sosyalleşme zeminlerinin de anlaşılmasının en azından en yoğun sosyal ilişki içerisinde bulundukları toplumsal grupların apaçi gençlik algılarının da betimlenmesine çalışılmıştır.

Fenomenolojik bir araştırma yapmanın önemli bir özelliğini temsil eden bu durum; veri toplama sürecinin çalışılacak konuya uygun olup olmadığını iyi belirlenmesini, katılımcılarla görüşmeler sürdürülürken sadece bu fenomeni tecrübe etmiş kimselerden oluşan bir toplumsal grupla değil, daha geniş bir katılımcı profiline ve sayısına ulaşılmasını ve çalışılacak fenomenin özelliklerinin değişik toplumsal grupların değerlendirmeleriyle zenginleştirerek anlamaya çalışmasını kapsamaktadır (Butler-Kisber, 2010: 53). Farklı toplumsal grupların apaçi gençlik ve apaçilik ile ilgili kanaatlerine başvurulması çalışma sonucunda şöyle bir sonuca ulaşılmasına imkân tanımıştır: Örneğin görüşülen rehber öğretmenler ile apaçi gençliğin eğitim yönü, kafe sahipleri ile yapılan görüşmelerde sosyalleşme pratikleri, kıyafet mağazası ve kuaförlerle görüşmelerimizde kişisel görünürlülük durumları, mahalle sakinleri ile yapılan mülakatlarda toplumsal davranış görüngüleri daha derinlikli bir anlayış geliştirmemize olanak sağlamış adeta apaçi gençlik olgusunu yine bu olgunun bütün bileşenleri tarafından tekrar değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu durum fenomenolojik araştırma yaklaşımın boyutlarını aşan bir durum ortaya çıkarmaktadır. Fakat bu noktada nitel araştırma yönteminin araştırmacıyı saha çalışması boyunca daha özgün ve özgür hareket edebilmesinin önünü açan yaklaşım şeklini benimsemiş, bu anlamda yöntemler arası bir geçişlilik ile verilerin toplanmasına gayret gösterilmiştir (Yıldırım ve Şimşek, 2005: 221). Böylece Schutz’un herhangi bir toplumsal olguya yaklaşırken araştırmacının incelenen olgu hakkında sanki hiçbir bilgisi yokmuşçasına onu incelemeye gayret göstermesi gerektiği yönünde yapmış olduğu yöntemsel uyarı da dikkate alınmış; neticede “şeylerin doğasına yönelik araştırmacının kendisini paranteze alması” daha mümkün hale dönüşmüştür (Holliday, 2002: 22).