Araştırma Etiği - Deniz GÜLER DOKTORA TEZİ. Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı Eğitim

3. YÖNTEM

3.9. Araştırma Etiği

Eylem araştırmasında da tüm araştırma yaklaşımlarımda olduğu gibi araştırmacıların etik kurallara uyması gerekmektedir. Araştırmanın etik açıdan uygun olup olmadığı Anadolu Üniversitesi Etik Kurulunun 25.01.2017 tarihli toplantısında da görüşülmüş ve bu toplantıda araştırmanın yürütülmesinde etik açıdan bir sakınca görülmemiştir (EK-11).

Eylem araştırmalarında araştırmanın amacının katılımcılara açıklanarak onlardan izin alınması, onların kimlik bilgilerinin gizli tutulması, ortaya çıkan sonuçların meslektaşlarla paylaşılması ve bulguların açık bir şekilde raporlaştırılması önemli etik ilkelerdendir (Koshy, 2005; Tomal, 2010). Çalışmada tüm bu etik ilkelere uyulmuştur.

Bu kapsamda öğrencilerin gönüllü katılımı önemsenmiş ve hem öğrenciler dersi seçmeden önce hem de derse geldikleri ilk hafta çalışmanın amacı ve bir doktora tez çalışması kapsamında düzenlendiği açıklanarak gönüllü katılımlarının önemli olduğu vurgulanmıştır. Paralelinde öğrencilerin çalışmaya katılmaya gönüllü olup olmadıklarını, çalışmanın nasıl gerçekleştirileceğine ilişkin detaylı açıklamaların da olduğu “Araştırma Gönüllü Katılım Formu” (EK-12) isimli aydınlatılmış onam formu üzerinde imzalı olarak belirtmeleri istenmiştir.

Çalışmada etik ilkelerle ilgili olarak farklı bir durum ortaya çıkmıştır. Çalışmaya katılan öğrencilerin tamamı araştırmada gerçek isimlerinin kullanılmasını istemişlerdir (PDÖBD 9. Hafta Gözlemi, 11.04.2017, 116”). Araştırmacı bu durumu geçerlik ve güvenirlik komitesinde gündeme getirmiş ve komitede öğrencilere onam formu aracılığı ile çalışmanın tüm aşamalarında isim olarak ne kullanmasını istediklerinin sorulabileceğine karar verilmiştir (22. Geçerlik ve Güvenirlik Komitesi, 14.04.2017, s.

35). Bu kapsamda hazırlanan onam formu ders değerlendirmesinin yapıldığı 12. Haftada

öğrencilere verilmiştir. Bu forma yazılan isimler incelendiğinde öğrencilerin tamamının gerçek isimlerinin kullanılmasını istediği görülmüştür. Ancak özellikle öğrenci günlüklerinde daha kişisel paylaşımların yapılmasından dolayı çalışmada gerçek isimlerinin kullanılması etik açıdan uygun görülmemiştir. Bu nedenle katılımcıların gerçek ismi yerine araştırmacı tarafından belirlenen kod isimler kullanılmıştır (Bkz.

Tablo 3.1). Verilerin analizi bölümünde derslere ait bazı fotoğrafların kullanıldığı belirtilmişti. Katılımcılarının kimlik bilgilerinin güvence altına alınması konusundaki etik ilkeler gereği fotoğraflarda yer alan katılımcıların yüzleri buzlanarak çalışmada kullanılmıştır.

91 4. BULGULAR

Bu bölümde çalışmanın bulgularına yer verilmektedir. Bu kapsamda ilk olarak PDÖBD’nin tasarlanması ve uygulaması sırasında elde edilen bulgular süreçsel olarak açıklanmaktadır. Ardından PDÖBD’ni alan öğrencilere göre dersin işleyen ve işlemeyen yanlarına ilişkin bulgular açıklanmaktadır. Son olarak PDÖBD’ni alan öğrencilerin öz-bakım davranışlarındaki gelişim konusunda ortaya çıkan bulgulara yer verilmektedir.

4.1. PDÖBD’nin Tasarlanmasına İlişkin Bulgular

PDÖBD’nin tasarlanması uzun bir süreci kapsamaktadır. Bu sürecin başlangıcında araştırmacı, gözlemleri ve kişisel deneyimlerinden yola çıkarak psikolojik danışman adaylarının öz-bakımları ile yeterince ilgilenmediklerini düşünmüş ve bu konuda bir çalışma yapmaya karar vermiştir. Bu kapsamda tez danışmanının yönlendirmesiyle psikolojik danışman adaylarının öz-bakım davranışları ve stratejileri konusundaki ihtiyaçlarını belirlemeye yönelik odak grup görüşmeleri gerçekleştirmiştir.

Görüşmelerden elde edilen bulgulara göre psikolojik danışman adaylarına öz-bakımları ile ilgili farkındalık, bilgi ve beceri kazandırma amacıyla bir program geliştirilmesine ihtiyaç olduğu belirlenmiştir (Odak Grup Görüşmeleri, 18.12.2015-05.01.2016;

Araştırmacı Günlüğü, 23.03.2016, s. 2). Araştırmacının ne tür bir programın etkili olacağı yönünde yürüttüğü alanyazın taramaları ve tez danışmanı ile gerçekleştirdikleri görüşmeler neticesinde en etkili yolun öğrencilerin aktif/etkin katılımını gerektiren, yani içsel yaşantılarını kendilerinin keşfedebilecekleri, iyilik hallerine katkı sağlayacak en işlevsel öz-bakım davranışlarını ve stratejilerini kendilerinin belirleyebilecekleri ve hayata geçirebilecekleri, kısacası yaparak-yaşayarak öğrenmeye uygun bir programın etkili olacağına karar verilmiştir. Bu kapsamda programın genel ve özel amaçları ile kazanımları belirlenirken ve ders içerikleri ile ders sonrası sorumluluklar tasarlanırken öğrencilerin aktif/etkin katılımını sağlama temel ilke olarak belirlenmiştir.

Çalışmanın yöntem bölümünde ayrıntısıyla açıklandığı gibi PDÖBD’nin tasarlanma süreci uygulama öncesi ve uygulama süreci şeklinde iki temel aşamaya ayrılmaktadır. Uygulama öncesi süreçte PDÖBD taslak programı tasarlanmış ve uygulama sürecinde bu program üzerinde çeşitli değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Ders programının tasarlanmasına ihtiyaç analizi ve alanyazın taramasından elde edilen sonuçların geçerlik ve güvenirlik komitesinde değerlendirilmesinin ardından başlanmıştır (1. Geçerlik ve Güvenirlik Komitesi Toplantısı, 23.03.2016). Bu toplantıda araştırmacının

ilk önce dersin genel ve özel amaçlarını belirlemesine, ardından kazanımlarını oluşturmasına ve buna bağlı olarak haftalık ders planlarını tasarlamasına karar verilmiştir.

Programın tasarlanması uygulama öncesi ve uygulama sürecini içine alan yaklaşık bir buçuk yıllık bir zamanda tamamlanmıştır. Bu süreçte alanyazın taraması ve öğrenci ihtiyaçları göz önünde bulundurularak araştırmacı tarafından tasarlanan ders programına, geçerlik ve güvenirlik komitesinin görüşleri ve onayına bağlı olarak son şekli verilmiştir.

İlerleyen bölümlerde PDÖBD’nin tasarlanma sürecine ait bulgular “Dersin Genel ve Özel Amaçlarının Belirlenmesi”, “PDÖBD’nin Haftalara Ayrılması ve Sıralanması”,

“Ders İçeriklerinin Tasarlanması”, “Profesyonel ve Kişisel Gelişimi Sürdürme Kapsamında Ders Sonrası Sorumlulukların Tasarlanması”, “Ders İçi ve Sonrası Günlüklerin Tasarlanması”, “PDÖBD’nin Değerlendirme Sisteminin Tasarlanması”

şeklindeki altı başlık altında açıklanmaktadır. Sürecin alt başlıklar halinde açıklanması bu bölümlerin tamamen birbirlerinden ayrı ve aşamalı olarak ilerlediği anlamına gelmemektedir. Tüm çalışmada olduğu gibi dersin tasarlanma sürecinde de sarmal ve döngüsel bir yol izlenmiştir. Bir başka deyişle dersin tasarlanması hem eş zamanlı hem de ardışık şekilde ilerleyen bir süreci içermektedir. Bu bölümde tasarlanma sürecinin ayrı bölümler halinde açıklanması sürecin anlaşılırlığını kolaylaştırmak içindir.

4.1.1. PDÖBD’nin genel ve özel amaçlarının belirlenmesi

Dersin amaçları ve kazanımları, alanyazında yer alan öz-bakım stratejileri ve boyutlarının sentezi ile oluşturulan “Öz-Bakımın Çok Boyutlu Yapısı” isimli altı boyutlu yapı dikkate alınarak oluşturulmuştur. Bu kapsamda PDÖBD’nin genel amacı psikolojik danışman adaylarına öz-bakım davranışları ve stratejileri ile ilgili farkındalık, bilgi ve beceri kazandırmaktır. Bu genel amaç çerçevesinde oluşturulan özel amaçlar şu şekildedir:

1. Psikolojik danışmanlık mesleği yürütülürken karşılaşabilecek stres faktörlerine karşı iyilik halini artırabilmek ve etkililiğini devam ettirebilmek için öz-bakım ile ilgilenmesi gerektiğini fark etme

2. Düşünce, duygu ve davranışlarını bilişsel-duygusal öz-bakım kapsamında değerlendirme; iyilik halini artıracak işlevsel bilişsel-duygusal öz-bakım stratejileri keşfetme ve uygulama

3. Günlük yaşamda ortaya koyduğu davranışlarını manevi öz-bakım kapsamında değerlendirme; iyilik halini artıracak manevi öz-bakım stratejileri keşfetme ve uygulama

4. Sosyal ilişkilerinde ortaya koyduğu davranış örüntülerini ilişkisel öz-bakım kapsamında değerlendirme; iyilik halini artıracak ilişkisel öz-bakım stratejileri keşfetme ve uygulama

5. Psikolojik danışmanlık mesleği ile ilgili sahip olduğu inançlar ve ortaya koyduğu davranışlarının profesyonel öz-bakım kapsamında işlevselliklerini değerlendirme; iyilik halini ve profesyonel etkililiğini artıracak çeşitli profesyonel öz-bakım stratejileri keşfetme

6. Uyku düzenini, beslenme alışkanlığını, fiziksel aktivite ve egzersiz yapma durumunu dengeli, sağlıklı ve yeterli olup olmaması açısından değerlendirme;

fiziksel öz-bakımını düzenlemek için harekete geçme

7. Kişisel ve profesyonel yaşam arasında denge sağlamanın önemini, bu konuda kendi yaşamında nasıl düzenlemelere gidebileceğini keşfetme ve bu konuda adımlar atma

Görüldüğü gibi PDÖBD’nin yedi özel amacı bulunmaktadır. Dersin amaçları ilk olarak 2. Geçerlik ve Güvenirlik Komitesi Toplantısında (07.04.2016) görüşülmüş, daha sonra haftalık ders planları tasarlanırken amaçlarda güncellemelere gidilebilmiştir. Dersin her bir haftasının amaç ve kazanımları oluşturulurken bu özel amaçlar dikkate alınmıştır.

Programın tasarlanma süreci boyunca geçerlik ve güvenirlik komitesinin görüş ve onaylarıyla amaç ve kazanımların özellikle ifade edilme biçimlerinde değişikliklere gidilmiştir. Örneğin program tasarımı sürecinin başında, “İyilik hali kavramını bilme”

şeklinde ifade edilen bir kazanım, ilerleyen aşamalarda “İyilik hali kavramını açıklama”

şeklinde değiştirilmiştir. Dersin tüm haftalarına ait amaçlara ve kazanımlara ilerleyen bölümlerde yer verilmektedir.

4.1.2. PDÖBD’nin haftalara ayrılması ve sıralanması

PDÖBD tasarlanırken tüm aşamalarda olduğu gibi dersin haftalara ayrılışı ve sıralanışına da uygulama öncesi süreçte başlanmış ve uygulama süreci tamamlanana kadar devam edilmiştir. Uygulama öncesinde dersin genel, özel amaçları ve Öz-Bakımın Çok Boyutlu Yapısı ile paralel olarak üniteler ve haftalar oluşturulmuştur. Dersin kaç haftadan oluşacağına karar verirken Anadolu Üniversitesi “Önlisans ve Lisans

Eğitim-94

Öğretim ve Sınav Yönetmeliği” dikkate alınmış ve buna bağlı olarak ders 14 haftaya bölünmüştür. Dersin haftalara ayrılmasında program geliştirme ilkeleri göz önünde bulundurulmuştur. Haftaların sıralanışında program geliştirme ilkelerinden özellikle ardışıklık ilkesine uygun hareket edilmiştir. Ders genel hatlarıyla haftalara ayrıldıktan sonra her bir dersin amacı, kazanımları ve içeriği tasarlanarak geçerlik ve güvenirlik komitesine sunulmuştur. Bu süreçte geçerlik ve güvenirlik komitesi 23.03.2016 ile 19.01.2017 tarihleri arasında 13 kez toplanmıştır. Uygulama öncesi süreci içeren bu bir yıllık süreçte araştırmacı devam ettiği alanyazın taraması, University of North Carolina at Greensboro’da (UNCG) gerçekleştirdiği gözlemler ve geçerlik güvenirlik komitesinin görüşlerine bağlı olarak bazı haftaların hem isminde ve içeriğinde hem de sıralanışında değişiklik yapma gereği duymuştur (Araştırmacı günlüğü, 15.10.2016, s. 15). Geçerlik ve güvenirlik komitesinde programın daha işlevsel hale getirilebilmesi için gerek görüldüğünde programda değişikliğe gidilebileceği belirtilmiştir (10. Geçerlik ve güvenirlik Komitesi Toplantısı, 24.10.2016). Buna bağlı olarak taslak program tasarlandıktan sonra dersler içerik, isim ve sıralanış açısından yeniden değerlendirilmiştir.

Sonuç olarak uygulama öncesi süreçte PDÖBD, Tablo 4.1’de görüldüğü gibi 14 haftaya ayrılmıştır.

Tablo 4.1. Psikolojik Danışmanlarda Öz-Bakım Dersi 14 haftalık taslak programı

Haftalar Haftanın Konusu

1 Psikolojik Danışmanlık Mesleğinin Doğası ve Stres

2 Psikolojik Danışmanların Psikolojik Sağlığı: İyilik Hali, Tükenmişlik, Dolaylı Travma

3 Psikolojik Sağlık ve Öz-Bakım İlişkisi: Öz-Bakımın Tanımlanması, Öz-Bakım Türleri

4 Öz-Bakım Konusunda Öz-Farkındalık: Kişiliğinin ve İhtiyaçlarının Farkında Olma 5 Fiziksel Öz-Bakım: Beslenme Alışkanlığı, Uyku Düzeni, Egzersiz, Düzenli Doktor

Kontrolü

6 Bilişsel-Duygusal Öz-Bakım: Davranışların Duyguları Yönlendirme Gücü, Hayatımıza Yön Veren Davranışlarımız Ne Kadar İşlevsel?

7 Bilişsel-Duygusal Öz-Bakım: Düşüncelerin Duyguları Yönlendirme Gücü, İç Sesin Genelde Yapıcı mı Yoksa Yıkıcı mı?

8 Bilişsel-Duygusal Öz-Bakım: Olup Bitenin Şimdi ve Burada Farkında Olarak Yaşama 9 Manevi Öz-Bakım: Yaşamın Anlamı ve Yaşam Doyumu

10 İlişkisel Öz-Bakım: Yakın İlişkilerin ve Sosyal Destek Ağının Önemi

11 Profesyonel Öz-Bakım: Başarı ve Doyumun Ölçüsü, Psikolojik Danışma ile İlgili İnançları Gözden Geçirme

12 Profesyonel Öz-Bakım: Empati Dengesi ve Profesyonel İlişkide Sınırlar Oluşturma 13 Profesyonel Öz-Bakım: Kişisel ve Profesyonel Gelişimi Sürdürme Konusunda Aktif

Çaba Harcama ve Profesyonel Destek Alma

14 Yaşamda Denge ve Veda: İhtiyaçlar Arasında Denge ve Zaman Yönetimi Becerileri

Uygulama aşamasına geçildiğinde haftaların sıralanışında ve sayısında bazı değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Haftaların sayısında değişikliğe gitmeye ihtiyaç duyulmasında uygulamadaki somut koşullar ve ders içeriklerinden kaynaklı çeşitli faktörler etkili olmuştur. İlk değişiklik gerekçesi dönem sonu sınavları hariç 14 hafta olan bir öğretim döneminin fiili olarak bu sayıda işlenmesinin mümkün olmamasıdır. Çünkü ekle sil haftasında öğrencilerin büyük bir bölümü derse katılmamaktadır. Ekle sil haftaları resmi olarak derslerin başlangıcı olarak kabul edilse de öğrencilerin seçtikleri dersi bırakma ya da ders seçimini bu haftaya bırakma gibi hakları olduğu için bu haftalarda derslere katılım düşebilmektedir. Nitekim uygulama sürecine gelindiğinde resmi olarak ilk ders olan 07.02.2017 tarihinde kayıtlı 20 öğrenciden 10’unun derse gelmediği görülmüştür (Araştırmacı Günlüğü, 07.02.2017, s. 29). Bunun yanında ara sınav haftası da resmi olarak bu 14 haftanın içinde yer almaktadır. Dolayısıyla bir öğretim döneminde fiili olarak ortalama 12 hafta ders işlenebilmektedir. Bu nedenle uygulama öncesi süreçte 14 hafta olarak tasarlanan PDÖBD taslak programının 12 haftaya düşürülmesi planlanmıştır (14. Geçerlik ve Güvenirlik Komitesi Toplantısı, 17.02.2017).

Haftaların sayısında azaltmaya gitmenin bir başka gerekçesi ise bazı haftaların ayrı birer ders olarak işlenmesinin işlevsel olmayacağıdır. Uygulama öncesi süreçte taslak programda 4. Hafta olarak yer alan “Öz-Bakım Konusunda Öz-Farkındalık” konusunda araştırmacı henüz tasarlama sürecinde bazı tereddütler yaşamıştır. Öz-farkındalık konusu psikolojik danışmanlar için ortaya konulan öz-bakım stratejileri arasında çok büyük bir öneme sahiptir (Malinowski, 2014; Norcross ve Guy, 2007; Skovholt, Grier ve Hanson, 2001). Bu nedenle araştırmacı tarafından PDÖBD’nin içerisinde mutlaka yer verilmesi gerektiği düşünülmüştür. Bu nedenle araştırmacı tarafından ayrı bir hafta olarak tasarlanmış ve komitenin görüşlerine sunulmuştur. Komitede de öz-farkındalık konusunun PDÖBD içerisinde mutlaka yer alması gerektiği konusunda görüş birliğine varılmıştır (7. Geçerlik ve Güvenirlik Komitesi Toplantısı, 23.06.2016). Uygulama sürecine gelindiğinde geçerlik ve güvenirlik komitesinde araştırmacı aslında öz-farkındalığın bütün öz-bakım alanları içerisinde yer aldığını, bu nedenle ayrı bir hafta

olarak değerlendirmek yerine tüm programın içerisinde yer almasının daha işlevsel olacağını belirtmiştir. Komitede öz-farkındalık konusunun ayrı bir hafta olarak yer almasının işlevsel olmadığı gerekçesiyle programdan çıkarılmasına karar verilmiştir (15.

Geçerlik ve Güvenirlik Komitesi Toplantısı, 24.02.2017).

PDÖBD taslak programında yer alan öz-farkındalıkla ilgili haftanın yanında bazı derslerin birleştirilmesi ihtiyacı ortaya çıktığı için de haftaların sayısında değişiklik gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamdaki ilk değişiklik taslak programda arka arkaya tasarlanan “Psikolojik Danışmanların Psikolojik Sağlığı: İyilik Hali, Tükenmişlik, Dolaylı Travma” ile “Psikolojik Sağlık ve Öz-Bakım İlişkisi: Öz-Bakımın Tanımlanması, Öz-Bakım Türleri” isimli iki haftanın birleştirilmesiyle gerçekleştirilmiştir. Bu iki dersin merkezinde yer alan ortak amaç öğrencilerin öz-bakımları ile ilgilenmelerinin önemini keşfetmeleri olduğu için bu iki dersin tek bir haftada arka arkaya işlenmesinin daha işlevsel olacağına karar verilmiştir (14. Geçerlik ve Güvenirlik Komitesi Toplantısı, 17.02.2017). Dersten sonra bu kararın isabetli bir karar olduğu görülmüştür. Çünkü öğrencilerin öz-bakımın bir ihtiyaç olduğunun farkına vardıkları ve öz-bakımları ile ilgilenme konusunda motivasyonlarının arttığı dikkati çekmiştir (Araştırmacı Günlüğü, 21.02.2017, s. 35).

Bir başka birleştirme işlemi taslak programda üç ayrı hafta olarak tasarlanan profesyonel bakım haftalarında gerçekleştirilmiştir. Taslak programda profesyonel öz-bakımın ilk iki haftası olan “Profesyonel Öz-Bakım: Başarı ve Doyumun Ölçüsü, Psikolojik Danışma ile İlgili İnançları Gözden Geçirme” ve “Profesyonel Öz-Bakım:

Empati Dengesi ve Profesyonel İlişkide Sınırlar Oluşturma” başlıklı haftalar içeriklerinin yoğun olduğu düşünülerek iki ayrı hafta olarak tasarlanmıştır. Ancak uygulama sürecine gelindiğinde iki haftanın birbirlerini tamamlayan ve örtüşen özellikleri nedeniyle iki ayrı hafta yerine tek bir hafta olarak işlenmesinin daha işlevsel olacağı düşünülmüştür (Araştırmacı Günlüğü, 04.04.2017, s. 50). Dolayısıyla bu iki ders “Profesyonel Öz-Bakım I: Profesyonel İlişkide Başarı ve Doyumun Ölçüsü; Empati Dengesi ve Sınırlar Oluşturma” başlığıyla birleştirilmiştir (20. Geçerlik ve Güvenirlik Komitesi Toplantısı, 31.03.2017).

PDÖBD taslak programında hafta sayılarında birleştirme nedeniyle azaltmaya gidilmesinin yanında derslerden birisini ikiye ayırma ihtiyacıyla birlikte bir artış da meydana gelmiştir. Taslak programda son hafta olarak tasarlanan “Yaşamda Denge ve Veda: İhtiyaçlar Arasında Denge ve Zaman Yönetimi Becerileri” başlıklı haftasında

“yaşamda denge” konusunun başlı başına yoğun bir hafta olduğu ve “veda” konusunun da tüm ders sürecinin baştan sona değerlendirmesini içereceği için çok zaman alacağı düşünülmüştür. Dolayısıyla bu dersin ayrı iki hafta olarak yeniden tasarlanması gerekli görülmüştür (21. Geçerlik ve Güvenirlik Komitesi Toplantısı, 07.04.2017). Buna paralel olarak bu hafta araştırmacı tarafından iki ayrı hafta olarak tasarlanarak geçerlik ve güvenirlik komitesinin onayına sunulmuştur. Bu kapsamda programda “Yaşamda Denge:

Yaşam Alanları Arasında Denge Sağlama, Zaman Yönetimi” (23. Geçerlik ve Güvenirlik Komitesi Toplantısı, 19.04.2017) ile “Genel Değerlendirme” başlıklı iki ayrı hafta oluşturulmuştur (24. Geçerlik ve Güvenirlik Komitesi Toplantısı, 28.04.2017).

Uygulama sürecine gelindiğinde taslak programda yer alan haftaların sayısının yanında sıralanışında da bazı değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Taslak programda haftaların hangi sırayla işleneceği konusunda göz önünde bulundurulan program geliştirme ilkelerinden ardışıklık ilkesi, uygulama sürecine gelindiğinde fiziksel öz-bakım haftasının sırasında değişiklik yapılmasında da etkili olmuştur. PDÖBD’nin amaçları ve taslak programı, uygulama sürecine gelindiğinde tekrar incelenmiş ve öz-bakım alanlarını oluşturan diğer tüm haftaların bilişsel-duygusal öz-öz-bakımın üzerine inşa edilmesi gerektiğine karar verilmiştir. Çünkü psikolojik danışman adaylarının fiziksel, ilişkisel, manevi, profesyonel ve yaşamda denge öz-bakım alanlarının tamamında işlevsel olan ve olmayan düşünce ve davranışlarını iyilik hallerine katkısı açısından sorgulaması ve gerektiğinde her ikisinde de değişikliğe gitmek için çabalaması, PDÖBD’nin özünde yer almaktadır. Bu kapsamda öğrencilerin öncelikle düşünce, davranış, duygu ve bedensel tepkiler arasındaki ilişkiyi keşfetmeleri gerekmektedir. Bu nedenle taslak programda bilişsel-duygusal öz-bakım haftalarından önce yer alan fiziksel öz-bakım haftası, ardışıklığı sağlamak ve bütünlüğü bozmamak için “Yaşamda Denge” haftasından önceki haftaya yerleştirilmiştir (15. Geçerlik ve Güvenirlik Komitesi Toplantısı, 24.02.2017).

Sonuç olarak uygulama süreci tamamlanana kadar uygulamadaki somut koşullar ve ders içerikleri nedeniyle PDÖBD’nin tüm tasarlanma sürecinde olduğu gibi haftalara ayrılışı ve sıralanışında da değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Bu süreç sonunda ulaşılan 12 haftalık PDÖBD’nin haftalık konu başlıkları Tablo 4.2.’de görülmektedir.

Tablo 4.2. Uygulama sürecinin sonunda elde edilen 12 haftalık PDÖBD

Ders No Haftanın Konusu

1 Psikolojik Danışmanlık Mesleğinin Doğası ve Stres

2 Psikolojik Danışmanlarda İyilik Hali ile Tükenmişlik ve Dolaylı Travma: Stresin Etkilerine Karşı Öz-Bakımın Aracılık Rolü

3 Bilişsel-Duygusal Öz-Bakım I: Davranışların Duyguları Yönlendirme Gücü, Hayatımıza Yön Veren Davranışlarımız Ne Kadar İşlevsel?

4 Bilişsel-Duygusal Öz-Bakım II: Düşüncelerin Duyguları Yönlendirme Gücü, İç Sesin Genelde Yapıcı mı Yoksa Yıkıcı mı?

5 Bilişsel-Duygusal Öz-Bakım III: Olup Bitenin Şimdi ve Burada Farkında Olarak Yaşama 6 Manevi Öz-Bakım: Yaşamın Anlamı ve Yaşam Doyumu

7 İlişkisel Öz-Bakım: Yakın İlişkilerin ve Sosyal Destek Ağının Önemi

8 Profesyonel Öz-Bakım I: Profesyonel İlişkide Başarı ve Doyumun Ölçüsü; Empati Dengesi ve Sınırlar Oluşturma

9 Profesyonel Öz-Bakım II: Kişisel ve Profesyonel Gelişimi Sürdürme Konusunda Aktif Çaba Harcama, Profesyonel Destek Alma, Destekleyici Bir İş Ortamı Oluşturma

10 Fiziksel Öz-Bakım: Beslenme Alışkanlığı, Uyku Düzeni, Egzersiz, Düzenli Doktor Kontrolü 11 Yaşamda Denge: Yaşam Alanları Arasında Denge Sağlama, Zaman Yönetimi

12 Genel değerlendirme ve Veda

4.1.3. Ders içeriklerinin tasarlanması

PDÖBD’nin her bir dersi araştırmacı tarafından geçerlik ve güvenirlik komitesinin onayı ile belirli bir formata göre tasarlanmıştır (2. Geçerlik ve Güvenirlik Komitesi Toplantısı, 07.04.2016). Buna göre tüm dersler başlangıç, işlem ve sonlandırma evrelerine ayrılmıştır. Başlangıç evresi derse ısınma, bir önceki dersin hatırlanması ve öğrencilerin günlüklerinin paylaşılması şeklinde üç aşamadan oluşmaktadır. İşlem evresinde her bir haftanın amaçlarına ve kazanımlarına uygun olarak hazırlanmış içerik

Belgede Deniz GÜLER DOKTORA TEZİ. Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. (sayfa 106-0)