Ar-Ge ve yenilikçilik kapasitesinin güçlendirilmesi ve verimliliğin artırılması

Ge’ye kaynak ayırma”, “Gerekli insan gücünü yetiştirme ve bunun için gerekli kaynağı ayır-ma” alanları ülke olarak temel hedefler olarak ortaya konulmuş ve teknolojik dönüşümün ge-rekliliği ayrıca vurgulanmıştır. Bu belgede aynı zamanda kaynakların etkin kullanımı açısın-dan önem arz eden yüksek verimlilikte temiz üretim süreç, sistem ve teknolojileri geliştirebil-menin de önemine ayrıca dikkat çekilmektedir.

Yine TÜBİTAK tarafından hazırlanan Ulusal Bi-lim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi (UBTYS) 2011-2016’da bu alanda insan kaynağının gelişimi, çok ortaklı ve çok disiplinli Ar-Ge ve yenilik iş-birliği kültürünün yaygınlaştırılması ve KOBİ’le-rin yenilik sistemleKOBİ’le-rinde daha etkin olması için gerekli çalışmaların teşvik edilmesi ön plana çıkmaktadır.

Ar-Ge ve verimliliğin öneminin vurgulandığı di-ğer bir strateji belgesi de Türkiye Sanayi Strateji Belgesi’dir. 2011-2014 dönemi için hazırlanan bu belge ülke sanayisinin rekabet edebilirliği-nin ve verimliliğiedebilirliği-nin yükseltilerek dünya ihracat pazarından daha fazla pay alan, ağırlıklı olarak yüksek katma değerli ve ileri teknoloji

ürünle-ye ve topluma duyarlı bir sanayi dönüşümüne yönelik temel amaç ve stratejileri içermektedir.

2012-2023 dönemine yönelik oluşturulan Enerji Verimliliği Strateji Belgesi’nde de özellikle sana-yi ve hizmetler sektöründe enerji yoğunluğunun ve kayıplarının azaltılması, enerji verimliliğinin rekabet üzerindeki etkisine vurgu yapan strate-jik amaçların başında gelmektedir.

Ulusal ve küresel rekabetin sürdürebilirliği açı-sından sektörel dönüşüme en fazla ihtiyaç du-yan bölgelerden biri olan TR41 Bölgesi Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerinde ülke genelinde ön plana çıkmakla birlikte son dönemde bölge ille-rinin Ar-Ge faaliyetleille-rinin ülke içindeki payının düştüğü görülmektedir. Bu açıdan bakıldığında, bölgenin özellikle sanayi sektörü bağlamında-ki öncü konumunun devam ettirilebilmesi için Ar-Ge faaliyetlerinin artırılması ve bu alanlara daha fazla kaynak ayırılması gerekmektedir.

Bu çerçevede 2014-2023 döneminde “Ar-Ge ve Yenilikçilik Kapasitesinin Güçlendirilmesi ve Ve-rimliliğin Artırılması” bölgenin gelişme eksenle-rinden biri olarak ortaya konulmuştur.

Tablo 37. TR41 Bölgesi Ar-Ge Harcamalarının Ülke İçindeki Payları

Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Bilim Sanayi Genel Müdürlüğü

Ar-Ge Harcamalarının Ülke İçindeki Payları

İller Ar-Ge Merkezi Sayısı (2013) Ar-Ge Merkezi Olan Sektörler 2008 2009 2010

Bursa 19 Otomotiv Ana ve Yan Sanayi, Tekstil, Makine,

Dayanıklı Tüketim Malları 25,80% 20,70% 12,90%

Eskişehir 4 Dayanıklı Tüketim Malları, Savunma Sanayi 1,30% 2,00% 0,80%

Bilecik 1 Cam ve Seramik 0,30% 0,30% 0,20%

TR41 24 27,40% 23,00% 13,90%

TR41/TR 24/130 27% 23% 14%

TR41 bölgesinde belli başlı sektörlerin gelişimi için teknoloji merkezlerine olan ihtiyacın gün geçtikçe arttığı görülmektedir. Bursa’da mevcut durumda var olan otomotiv ana ve yan sanayi, tekstil, makine ve dayanıklı tüketim malları Ar-Ge merkezleri bulunmakla birlikte özellikle gıda ve mobilya sektörlerinde de teknoloji ge-liştirme merkezlerin oluşturulması bu anlamda öncelikli olarak ele alınması gereken faaliyetler arasındadır.

İlgili sektörlerde aynı zamanda sertifikasyon, test ve tasarım olanakları sunabilen merkezle-rin de acilen oluşturulması, sektörlemerkezle-rin rekabet güçlerinin artırılması anlamında son derece önemlidir. Eskişehir’de mevcut olan araştırma ve geliştirme merkezlerinin altyapılarının ye-nilenmesi ve geliştirilmesi özellikle seramik, havacılık ve raylı sistemler başta olmak üzere belli başlı sektörde var olan potansiyelin üst dü-zeyde değerlendirilmesine olanak sağlayacak-tır. Bilecik’te de mevcut seramik Ar-Ge merke-zi yanında mermer sektörüne hizmet eden bir merkezin oluşturulması, bu sektörde de katma değeri yüksek ve inovasyon odaklı ürünlerin bütün dünya pazarlarında tanınmasına önemli katkıda bulunacaktır. Dolayısı ile mevcut Ar-ge merkezlerinin hem TR41 bölgesi illerine hem de diğer illere hizmet edebilecek şekilde geliş-tirilmesi ve ihtiyaç duyulan sektörlerde Ar-Ge ve bilişim merkezlerinin ivedilikle kurulması, bölgenin sanayi merkezi olma özelliğinin sür-dürülebilirliği anlamında önemli katkılar sağla-yacaktır.

Bölgedeki işletmelerin sürdürülebilirliklerinin sağlanması açısından başta üretim süreçlerinin iyileştirilmesi, ihtiyaç duyulan nitelikli persone-lin temin edilebilmesi, işgücünde verimliliğinin artırılması ve küçük ve orta ölçekli işletmelerin kurumsallaşma düzeylerinin geliştirilmesi ive-dilikle ele alınması gereken alanlar arasında-dır. Kurumsallaşma ile hem yönetim anlayışı hem sektörel güncel ihtiyaçlara göre şekille-nen pazarlama ve organizasyon yapılarının geliştirilmesi hem de fikri mülkiyet haklarına yönelik faaliyetler öncelikli olarak ele alın-malıdır. Bölgenin Ar-Ge ve yenilik kapasitesini geliştirecek, verimliliğini artıracak başlıca ted-birler aşağıda sunulmaktadır:

Tedbir 1. Başta KOBİ’ler olmak üzere işletmele-rin Ar-Ge, yenilikçilik, ürün geliştirme, tasarım ve kurumsallaşma alanlarında yetenek ve ka-pasitelerinin artırılması, bu alanlarda akredi-tasyon ve sertifikasyon çalışmalarının yaygın-laştırılması

Tedbir 2. Mobilya, yenilenebilir enerji, uzay ve havacılık, makine, raylı taşımacılık, otomotiv, bilişim, tekstil, gıda, seramik vb. sektörlerde or-tak kullanıma yönelik Ar-Ge ve test merkezle-ri, teknoloji transfer ofislemerkezle-ri, tasarım ofisleri ve teknoloji geliştirme merkezlerinin kurulması ve geliştirilmesi

Tedbir 3. İşletmelerde kurumsallaşmanın ve kalitenin geliştirilmesine yönelik akreditasyon

ve sertifikasyon çalışmalarının yaygınlaştırıl-ması, piyasa analizleri, fizibilite, pazarlama, organizasyon ve süreç yönetme kapasitelerinin iyileştirilmesi

Tedbir 4. İşletmelerde üretim ve işgücü verim-liliğinin artırılmasına, temiz teknolojilerin kulla-nımına yönelik yöntemlerin yaygınlaştırılması

Tedbir 5. İşletmelerin Ar-Ge ve inovasyon faali-yetlerini yönlendirecek nitelikli beyaz yaka per-soneli ihtiyacının giderilmesi

Tedbir 6. Tüm sektörlerde fikri mülkiyet ve markalaşma faaliyetlerinin yaygınlaştırılması;

faydalı model, patent, marka, endüstriyel tasa-rım ve coğrafi işaretlere yönelik bilinçlendirme faaliyetlerinin arttırılması

TR41 Bölgesi için kritik önem arz eden sektör-lere yönelik stratejiler de 2023 yılı bölge vizyo-nun gerçekleştirilmesinde öncelikli olarak ele alınması gereken konulardandır. Bu bağlamda otomotiv, tekstil, mobilya, gıda, makine me-tal, seramik, havacılık, raylı sistemler, mermer ve inşaat sektörleri istihdam, ihracat ve katma değer gibi alanlarda ön plana çıkmakta ve bu sektörlerde mevcut olan rekabet avantajları-nın devam ettirilebilmesi için önümüzdeki dö-nemde daha da geliştirilmesi gerekmektedir. Bu sektörlerin dönüşümlerine yönelik ihtiyaçlarının giderilmesi bölgenin küresel rekabet gücünü ar-tırmada önem verilmesi gereken alanlar olarak belirlenmiştir.

Bölge özelinde sektörel bağlamda ele alınan stratejiler, üst ölçekli sektör strateji belgeleri ile de doğrudan ilişkilidir. Otomotiv sektöründe Ar-Ge altyapısının iyileştirilmesi için otomotiv test merkezlerinin oluşturulması, özgün tasarım ve

tasarıma dayalı (elektrikli araç, batarya ve çev-re dostu yakıt kullanan araç sistemleri) üçev-retimin gerçekleştirilmesi, Türkiye Otomotiv Strateji Belgesinde ele alınan ve sektörün dönüşümü açısından bölge özeline indirgenebilecek he-deflerdendir. 2013-2016 dönemini kapsayacak olan ve çalışmaları devam eden Türkiye Tekstil, Hazır Giyim, Deri ve Deri Ürünleri Strateji Bel-gesi ve Eylem Planı’nda sektörde katma değeri yüksek, yenilikçi, bilgi ve ileri teknoloji içeren ürün ve hizmet sunumları ile rekabetçiliğini arttırarak dünya ticaretinden daha fazla pay alan sürdürülebilir bir yapıya kavuşturmanın esas alınması gerektiği üzerinde durulmakta-dır. Türkiye Makine Sektörü Strateji Belgesinde Girdi Tedarik Stratejisine atıfta bulunularak bu sektörde ihtiyaç duyulan girdilerin tedarikin-de etkinliğin ve verimliliğin artırılması, ithalat bağımlılığının azaltılması, yurtiçinde yaratılan katma değerin artırılarak rekabet gücünün ar-tırılması sektör özelinde bölge için de öncelikli

Öncelik 5. Bölgenin öncü ve potansiyeli olan stratejik sektörlerinin