Antalya‟da ġekillenen Kesme Çiçek Sektörü ve GeliĢimi

Antalya‟da Kadriye beldesinden baĢlayarak Altınova‟da yoğunlaĢan kesme çiçek ihracatçılarının yer aldığı yerleĢim güzergâhı havaalanına yakın olması sebebiyle tercih edilmektedir. AĢağıda ġekil 3.1‟de Antalya‟daki tarımsal arazinin üretim gruplarına göre dağılımı gösterilmiĢtir.

ġekil 3.1 Tarımsal Arazinin Antalya’da Muhtelif Üretim Alanlarına Dağılımı Kaynak: Demiryürek, 2011, s. 18

Antalya‟da meyve, sebzeler ve süs bitkileri (özellikle kesme çiçekler) için ayrılan alanlar Türkiye ortalamasının üzerindedir (Demiryürek, 2011, s. 24-31). Yani bu üretim türleri hem Antalya‟da hem de Türkiye‟de tarımsal üretime hâkimdirler. Ekim ve Mayıs arasındaki hasat döneminde kesme çiçek ihracatı Antalya‟daki ihracatçı Ģirketlerce yapılmaktadır. Antalya Kesme Çiçekçiler Birliğinden yakın zamanda gelen rakamlar; 2009‟da 324,4 milyon, 2010‟da 421,2 milyon dal kesme çiçeğin ihraç edildiğini ve sırasıyla 24,4 milyon dolar ile 26,6 milyon dolar gelir sağlandığını göstermektedir. Antalya‟nın kesme çiçeklerinin baĢlıca ithalatçıları Ġngiltere, Rusya, Romanya, Hollanda, Japonya ve Ukrayna‟dır.

Kesme çiçek sektörü sadece üretim ve ihracat ile sınırlı değildir (Demiryürek, 2011, s. 9). ĠĢ gücüne, özellikle Türkiye‟nin güney ve doğu bölgelerinden göçle gelen kiĢilere istihdam yaratmaktadır. Aynı zamanda sera inĢaatı, tohumculuk ile fidanlık, tarımsal girdiler, ambalajlama, taĢımacılık sektörlerine istihdam, üretim ve pazarlama katkısında bulunmaktadır. Kesme çiçek sektörünün Antalya tarımına ve ekonomisine katkısı önemlidir. Antalya Tarım Ġl Müdürlüğü Mastır Planı raporuna göre sera ve tarla hektarı baĢına yaklaĢık 15 iĢçi çalıĢmaktadır. Kesme çiçek ve ilgili sektörler yaklaĢık 10.000 kiĢiye istihdam yaratır. Üretim Ģirketleri damlama sulama, doku kültürü, bilgisayarlı üretim sistemleri, polarizasyon, fümigasyon, sıvı ve yaprak gübreleme, yaprak fertilizasyonu, topraksız kültür vs. gibi yeni ve modern tarım teknolojileri ve girdilerine ihtiyaç duymaktadırlar. Antalya‟da kesme çiçekler genelde plastik seralarda yetiĢtirilirler ve üreticilerin metal yapıya, boya ve plastik materyallere ihtiyacı vardır. Sera inĢaatı sektörü çok geliĢmiĢtir. Diğer yandan, iklim kontrol sistemleri, jeneratörler, otomasyon gereçleri önemlidir. Tohumlardan gübreye ve haĢere ilacına kadar uzanan tarımsal girdiler kullanırlar. Kesme çiçek sektörünün hasat sonrası süreci istihdam, paketleme, depolama ve taĢımacılık gibi diğer faaliyetlerin geliĢmesine de imkân oluĢturur.

Demiryürek (2011, s. 9), FAO (Food and Agriculture Organization - Gıda ve Tarım TeĢkilatı), ĠĢkur (Türkiye ĠĢ Kurumu) ve BirleĢmiĢ Milletler KuruluĢları iĢbirliği ile hazırladığı çalıĢmasında sektörün kurumsal düzeyde iyi organize olduğunu ve sektörel iĢbirliğinin mevcut olduğunu belirtmiĢtir. Organize olma hususunda bütün büyük ve orta ölçekli iĢletmeler Antalya Ġhracatçılar Birliği (hem genel olarak hem kesme çiçek), son değiĢiklikle Orta Anadolu Süs Bitkileri ve Mamulleri Ġhracatçıları Birliği, Ticaret Borsası, Ticaret ve Sanayi Odaları ve iĢleriyle ilgili diğer derneklerin üyesidirler. Diğer yandan, küçük aile üreticileri kooperatif üyesidirler. Birlik ve diğer ticaret organizasyonları lobi

faaliyetleri, sektörde iĢbirliği ve bilgi paylaĢımı sağlamakta ve sektörün haklarını müdafaa etmektedir. Demiryürek‟e göre Orta Anadolu Süs Bitkileri ve Mamulleri Ġhracatçıları Birliği ve Ticaret Borsaları iĢçilere mesleki ve iĢbaĢı eğitim sağlamakta aktiftirler (Demiryürek, 2011, s. 38). Kesme çiçek ihracatçıları nezdinde yapılan anket çalıĢmasında bu iĢbirliğinin düzeyi sorgulanarak, analizlerde sonuç değerlendirmesi yapılmıĢtır.

Antalya kesme çiçek ihracatçıları halen Expo 2016 dünya çiçek fuarına hazırlanmaktadır. Antalya Kesme Çiçek Ġhracatçıları Birliği, AIPH‟ye (Uluslararası Bahçe Bitkileri Üreticileri Birliği) üyelik baĢvurusunda bulunmuĢ ve 2008 yılında AIPH de bu baĢvuruyu kabul etmiĢtir. Böylece temel adımlar atılmaya baĢlanmıĢ ve Antalya Valiliği öncülüğünde, EXPO Meclisi 2009 yılı itibariyle faaliyetlerine baĢlamıĢtır, 2011 Kasım itibarıyla da botanik Expo düzenlemesinin Antalya‟da yapılacağı kesinleĢmiĢtir. Expo 2016 için Antalya Havalimanı'na 7,5 kilometre uzaklıkta bulunan Antalya-Serik yolu üzerindeki 1086 dekarlık Batı Antalya Tarımsal AraĢtırmalar Enstitüsü'ne (BATEM) tahsisli Hazine mülkiyetindeki arazi belirlenmiĢtir. Expo alanı organizasyondan sonra da yaĢatılacağı için bünyesinde barındırdığı ülke bahçelerinin yanı sıra Expo Göleti, Expo Ormanı, Expo Tepesi, Tarım Müzesi, Seyir Kulesi, Çocuk Adası ve Amfi tiyatrosu ile ileri yıllarda da bir çekim merkezi olarak, turizm faaliyetlerine katkıda bulunacaktır. Fuarda Çiçek ve Çocuk teması iĢlenerek farkındalık yaratılacaktır. Expo 2016‟dan sağlanacak getiriler:

 Expo‟ya gelecek yabancı ziyaretçilerin sağlayacağı turizm hareketliliğinin ekonomik getirisi (5 milyon turist)

 Ġç turizm hareketliliği (3 milyon yerli turist)

 Expo‟ya katılacak ülke ve kuruluĢların yatırımları

 Ülkelerarası sosyal ve kültürel iĢbirliği

 Expo hazırlık ve faaliyet sürecindeki istihdam oluĢumu

 Çiçek ve tohum üretiminde yeni laboratuar çalıĢmalarının hızlanması

 Yeni tarım metotlarının bulunmasına sağlayacağı katkılar

 Antalya çiçek pazarında büyüme.

Expo'lar (Uluslararası Sergi ve Fuarlar) çeĢitli ülkelerin mallarının pazarlanmasından çok, bu malların değerlerinin ve yararlarının sergilenmesi amacını taĢıyan organizasyonlar olup, aynı zamanda ülkelerin sahip olduğu kültür, tarih ve diğer ulusal değerlerin tanıtılması açısından da büyük önem taĢımaktadırlar. Expo organizasyonlarının düzenleneceği kentleri belirlemek için 1928'de Paris'te Bureau

International des Expositions kurulmuĢtur. Dünyanın en büyük ve en çok katılımlı

organizasyonlarından olan World Expo, ilk defa 1851 yılında Londra‟da yapılmıĢ ve günümüze kadar belirli/belirsiz aralıklarla dünyanın çeĢitli kentlerinde yapıla gelmiĢtir.

Uluslararası fuarların en büyük avantajı yarattığı ekonomik dönüĢümün yanı sıra fuarın yapıldığı yerlere tüm dünyanın odaklanması ile yaratılan farkındalıktır. “Çünkü hedefler artık keşfedilmemekte onlar yaratılmaktadırlar” (Hans Van Driem/ Uluslararası Stratejiler Yöneticisi, Expo 2016 Çiçek ve Çocuk tanıtım toplantısı, 27.04.2012, Garanti Bankası- Anadolu Sohbetleri).

 Ġlk dünya fuarı 1851 yılında Londra‟da düzenlenerek kente ünlü Kristal Palas‟ı kazandırmıĢtır.

 Eyfel Kulesi 1889 yılında Paris Expo Fuarı için inĢa edilmiĢtir. 100 yılı aĢkın süredir Paris‟e hem maddi getiri sağlamakta, hem de Ģehrin hafızalardaki yerini sağlamlaĢtıran eĢsiz bir yapı olma özelliğini sürdürmektedir.

Antalya‟daki fuar hazırlık organizasyonu ve tanıtım çalıĢmaları devlet ve sivil toplum örgütleri tarafından iĢbirliği içinde titizlikle devam etmektedir.

3.2 Antalya Kesme Çiçek Ġhracatçılarının Rekabet Analizi