• Sonuç bulunamadı

AKTİF H ESAPLAR :

Belgede 1999 YILLIK RAPOR (sayfa 185-189)

MERKEZ BANKASI BİLANÇOSU

AKTİF H ESAPLAR :

1. Altın Mevcudu

M e r k e z B ankası uluslararası standartta olan ve uluslararası stan d artta o lm a y a n altın m e v c u d u , ulu slararası p iy asalard a yıllık altın fiyatı o rtalam ası g ö z ö n ü n d e b u lu n d u ru la ra k , 3 1 .1 2 .1 9 9 8 ve tak ib e d e n yıl b o y u n c a k u lla n ılm a k ü zere sab itlen en 2 7 0 A B D doları k u llan ılarak hesaplanan 1 safi gram = TL. 4 .6 8 8 .4 2 6 .0 6 1 4 ü z e rin d e n d e ğ e rle n d irilm iş olup, yıl sonu bakiyesi 1 1 9 .712.522,34 safı gram karşılığı 5 6 1 .2 6 3 .3 0 9 .6 1 2 .5 0 0 liradır.

______________________________________________________Safi Gram_________________Türk Lirası Uluslararası Standartta O lanlar 116.463.228.52 546.029.235.786.500 Uluslararası Standartta Olm ayanlar 3.249.293.82 15.234.073.826.000 _______________ Toplam __________________________ 1 19.712.522.34 561.263.309.612.500

116.463 .2 2 8 ,5 2 safi gram karşılığı 5 4 6 .0 2 9 .2 3 5 .7 8 6 .5 0 0 lira olan uluslararası standarttaki altınlar; 1999 yılı içinde d ep o d ö n ü şle rin d e k i külçe farklılıkları n e d e n iy le o rta y a çıkan net 126.180,18 safi gram karşılığı 5 0 4 .0 4 2 .2 1 8 .5 0 0 liralık

azalışın yanısıra, yıl içinde T ürk lirasının A B D doları k arşısın d a d e ğ e r

k a y b e tm e s in d e n hasıl olan 2 3 0 .0 3 6 .5 2 4 .5 9 2 .5 0 0 liralık lehte ku r farkı k a d a r artış gösterm iştir.

3 .2 4 9 .2 9 3 ,8 2 safı gram karşılığı 1 5 .2 3 4 .073.826.000 lira olan u luslararası stan d artta o lm a y a n altınlar; geçen yıla göre yıl içinde T ü rk lirasının A B D doları k a rş ıs ın d a d e ğ e r k a y b e tm e s in d e n hasıl olan 6 .4 1 3 .4 5 3 .1 8 6 .0 0 0 liralık lehte ku r farkı k a d a r artış gösterm iştir.

2. Döviz Borçluları

K o n v ertib l ve k onvertibl o lm a y a n d ö v iz le r k arşılığında hariçteki m u h a b irle r n e z d in d e açılan h e sa p la r ile T.C . M e rk e z B ankası şubeleri k a sa la rın d a b ulunan efektifleri içeren ve yıl s o n u d ö v iz ve e f e k t i f alış kurların d an bakiyesi

12 .5 1 8 .6 4 4 .7 5 1 .7 0 8 .6 0 0 lira olan bu k alem 1 2 .5 1 8 .0 5 7 .3 4 8 .6 6 2 .6 0 0 lirası

kon v ertib l, 5 8 7 .4 0 3 .0 4 6 .0 0 0 lirası ise konvertibl o lm a y a n d ö v iz le rd e n

A) Konvertibl:

1 1.7 9 2 .5 6 7 .7 3 3 .3 1 4 .5 0 0 lirası hariçteki m u h a b irle r n e z d in d e k i k onvertibl d ö v iz le rd e n ve 7 2 5 .4 8 9 .6 1 5 .3 4 8 .1 0 0 lirası M erk ez B ankası şubeleri kasaların d ak i e f e k t i f m ev c u tla rın d a n oluşm aktadır.

B) Konvertibl Olmayan:

İkili a n la şm a la r gereğince anlaşm a A B D doları üzerinden açılan

6 8 .1 1 6 .6 1 8 .5 0 0 liralık m u h a b ir hesapları ile şube kasalarındaki konvertibl o lm a y a n 5 1 9 .2 8 6 .4 2 7 .5 0 0 liralık e f e k t i f m e v c u d u n u ifade etm ektedir.

3. Madeni Para

Bu k alem M e rk e z B ankası k asalarında m ev cu t m adeni paraları g ö ste rm e k te o lu p yıl sonu bakiyesi 1 .6 5 1 .119.445.500 liradır.

4. Dahildeki Muhabirler

Yıl sonu bakiyesi 722.1 1 8 .3 8 0 .3 3 1 .8 4 8 lira olan bu hesabın 3 3 1 .8 4 8 lirası T ü rk parası olarak dahili m uhabirlik anlaşm ası gereğince T.C . Z iraat B a n k a s ı’nda açılan m u h a b ir hesabı, 7 2 2 .1 1 8 .3 8 0 .0 0 0 .0 0 0 lirası ise bankaların D ö v iz ve E f e k tif p iyasalarındaki d ö v iz d ep o işlem lerinden oluşm aktadır.

5. Menkul Değerler Cüzdanı

1211 sayılı M e rk e z B ankası K an u n u 'n u n 52. m ad d e sin e istinaden satın alınan D ev le t İç B o rç la n m a Senetleri, 61. m addesi uyarınca M e rk e z B an k ası'n ın a k t i f ve pasifindeki altın, d ö v iz ve efektiflerin y eniden d eğ erle n d irilm e sin d en m e y d a n a gelen ve yıl sonlarında p ro to k o la bağlanan aleyhte ku r farklarına ve geçici 9 'uncu m a d d e si g e re ğ in c e kısa vadeli a v a n s b o rcu n a karşılık H azine'd en alın an D ev le t İç B o r ç la n m a Senetleri, 3836 Sayılı T ah k im Yasası u y arın ca H azin e, K a m u K u ru m ve K u r u lu ş la r ın ın ta h k im e tabi tutulan b o r ç la n karşılığında alm an D e v le t İç B o rç la n m a Senetleri, T M O 'n in M e rk e z B ankası'n a olan b o rc u n a karşılık H a z in e M ü s t e ş a r lığ ın d a n alınan Ö zel T ertip Devlet İç B o rç la n m a Senedi ile bu senetlerin faizleri için 1996 B ütçe K an u n u 'n u n 34. M addesi, 1997 B ütçe K a n u n u 'n u n 31. m a d d e si , 1998 Bütçe K a n u n u ’ nun 36. m addesi ve 1999 B ütçe K a n u n u ’n u n 33. m a d d e si g e re ğ in c e alınan dev let iç b o rç la n m a senetlerinden olu şm u ştu r. 3 1 8 2 sayılı

B a n k a la r K an u n u 'n u n 33. m ad d esi gereğince H âzinenin M e r k e z B an k ası

nezd in d ek i K an u n i Y e d e k A k ç e le r karşılığı D evlet T ahvilleri h e s a b ın a

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

17.11.1999 tarihi itibarıyla H a z in e ’den tahsil edilerek tasfiye e d ilm iş olu p , M en k u l d e ğ e rle r c ü z d a n ın ın yıl sonu bakiyesi 2 .8 8 6 .4 4 4 .4 4 0 .1 7 4 .0 0 0 liradır.

V ergi Usul K a n u n u ’nun 43 6 9 sayılı K a n u n ’la değişik 279. m a d d e si g e re ğ in c e d e v le t iç b o rç la n m a senetleri, alış bedeline, iktisap tarihi ile 3 1 .1 2 .1 9 9 9 arasın d ak i d e v re y e isabet eden getirileri ilave e d ilm ek suretiyle değerlendirilm iştir.

M e r k e z B ankası'nın ban k alarla yaptığı geri alım vaad iy le satım ve geri satım v a a d iy le alım işlemleri nedeniyle M en k u l D eğ erler C ü z d a n ın d a k i artış ve azalışların, B ilan ço n u n a k t i f ve pasifinde y e r alan A çık P iy asa İşlem leri k a le m in in " R ö p o r Borçluları" ve "R ö p o r A la c a k lıla rım ın " M e n k u l” k a le m in d e k i m e n k u l d e ğ e rle r ile birlikte değ erlen d irilm esi g erekm ektedir.

6. İç Krediler

1998 y ılın d a 9 .0 9 8 .3 5 9 .9 0 1 .7 4 0 lira olan iç krediler, 1999 y ılın d a k a m u

se k tö rü n d e 1 .3 5 4.045.380.500 liralık, bankacılık s e k tö rü n d e 136 .0 0 0 .0 0 0 .0 0 0 liralık artışla, 1 0 .588.405.282.240 lira olm uştur. M e rk e z B a n k a s ı'n c a açılan kredileri gösteren bu kalem in d ö k ü m ü a şa ğ ıd a yapılm ıştır.

7. Açık Piyasa İşlemleri

Yıl sonu bakiyesi geçen y ıla göre 5 7 6 .2 0 4 .3 9 1 .1 7 5 .5 0 0 lira artış ile 2 .4 0 6 .7 9 5 .2 6 3 .5 9 8 .0 0 0 liraya ulaşan bu kalem ; b a n k aların M e r k e z B a n k a s ı'n a M e n k u l D e ğ e r R ö p o r işlem lerin d en nakit olarak 2 .0 1 8 .6 0 5 .2 6 3 .5 9 8 .0 0 0 lira ve

B a n k a la ra rası Para P iyasası işlem lerinden 3 8 8 .1 9 0 .0 0 0 .0 0 0 .0 0 0 lira b o rçların ı

g ö sterm ek ted ir.

Türk Lirası A) K am u S ek tö rü :

a) Hazine

i- Hazine'ye K ısa Vadeli Avans b) Kamu İktisadi Kuruluşları: c) İktisadi Devlet Teşekkülleri B) B an k acılık S ek tö rü

a) Ticari b) Tarım

c) Sınai (avans karşılığı) d) Tahvil Üzerine Avans e) Diğer 2.913.305.625.240 2.913.305.625.240 7.675.099.657.000 7.675.099.657.000 10.588.405.282.240

8. Dış Krediler

Irak ve Sudan M e rk e z Bankaları ile M e rk e z B ankası a ra sın d a im zalanan B an k a c ılık A n laşm aları uyarınca B a n k am ızca kullandırılan kred iler ile R u sy a F e d e r a s y o n u ’na T o p ra k M ahsulleri O f ls i'n c e yapılan buğ d ay ihracatı k arşılığında V n e s c h e c o n o m b a n k ta rafından düzenlenen ve M erkez B a n k a s ın c a satın alınan sen etler karşılığında ve ihracatçılarım ızın vadeli satışlarından do ğ an alacaklarının fin an sm an ı için yurtdışındaki bir bankanın geçerli ö d e m e garantisini içeren dövizi natık sen etler karşılığında bankalar aracılığıyla kullandırılan kredilerin izlendiği bu k alem in yıl sonu bakiyesi, Irak’tan olan 1.023.499.372,11 U S D ’lik a la c a ğ ın yıl sonu itibarıyla T akipteki A lacak lar hesabına alınm ası so n u c u U S D 2 9 7 .0 8 8 .9 4 8 ,3 0 karşılığı 16 0 .4 5 7 .14 6 .7 9 6 .5 0 0 lira olmuştur.

9. İştirakler

Yıl sonu itibariyle bakiyesi 2.255 .3 3 3 .6 3 0 .0 0 0 lira olup, 1211 sayılı M e rk e z B ankası K a n u n u ’nun 3. M addesi gereğince M erk ez B a n k a s f m n , B ank For International S ettlem ents B a sle'd ek i 5 .000.000 altın karşılığı İsviçre frangı ile Society For W o rld w id e Interbank Financial T e le c o m m u n ic atio n ( S W I F T ) ’deki 3 8 5 .0 0 0 B elçika franklık iştirakini gösterm ektedir. Bu iştirakler 1 altın İsviçre frangı = 4 5 0 .0 3 2 lira ve 1 B EF = 13.438 lira üzerinden değerlendirilm iştir.

10. Gayrimenkuller ve Demirbaşlar

Bu kalem . M e rk e z B a n k a s f m n sahip olduğu bina, arsa ve d e m irb a şla rd a n o luşm aktadır.

A rsa la r hariç y e n id e n d e ğ erlem ey e tabi tutulan g a y rim e n k u lle rin y e n id e n d e ğ erlen d irilm iş bedelleri toplam ı 39.5 8 1 .0 6 5 .3 9 2 .9 4 9 liradan, binalar için m aliyet bedelleri üzerinden ayrılan a m o rtism a n la r ile her yıl yen id en d e ğ e rle m e y e tabi tu tu lan birikm iş a m o rtis m a n la r toplam ı 2 .8 8 5 .7 2 1 .1 9 8 .2 6 0 liranın d ü ş ü lm e s in d e n s o n ra kalan net değeri 36 .6 9 5 .3 4 4 .1 9 4 .6 8 9 lira olup 2 4 .2 0 0 .2 6 2 .8 2 6 .0 0 0 liraya sigortalıdır.

1990 yılından bu y a n a y eniden d e ğ erlem ey e tabi tu tu lm ay an d e m irb aşların d a h a önceki yıllard a yap ılan yeniden değerlem e dahil tutarı 14.063.6 9 3 .1 1 9 .1 5 7

liradan, y e n id e n değ erlen d irilm iş am o rtism an tutarı 5 .2 8 7 .4 1 0 .9 2 5 .3 1 5 lira

d ü şü ld ü k te n so n ra kalan net değeri 8 .7 7 6.282.193.842 lira olup 5 .6 5 0 .9 5 4 .3 5 2 .9 2 7 liraya sigortalıdır.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

11. Takipteki Alacaklar

İflasları 20.1 1.1985 ve 12.3.1986 tarihlerinde kesinleşen İşçi K redi B ankası

ve T .B a ğ c ıla r B ankasının karşılık ay rılm ak suretiyle Ş üpheli A la c a k la r h e s a b ın a a lm an anapara, faiz ve vergi b o r ç la n olan 4 .8 2 5 .5 6 0 .7 0 0 lira ile İrak M e r k e z B a n k a s ı'n d a n U S D 1.023.499.372,11 kredi alacağı karşılığı 5 5 2 .7 8 9 .9 6 3 .8 7 7 .5 0 0 lirayı gösteren bu kalem in yıl sonu bakiyesi 5 5 2 .7 9 4 .7 8 9 .4 3 8 .2 0 0 liradır.

12. İtfaya Tabi Hesaplar ve Aktifleştirilen Alacaklar

38 3 6 sayılı K am u K urum ve K uruluşlarının Birbirlerine O lan B orçlarının T a h k im i H akkındaki K a n u n 'd a n doğan ve tahkim k a p s a m ın a alm a n M e r k e z Bankası alacağı 1993 y ılın d a Hâzinemden Devlet İç B o rç la n m a Senetleri alın m a k suretiyle tasfiye e dildiğinden ve 1996 yılından itibaren lehe d ö n ü ş e n k u r farkları pasifte izlendiğinden bakiye gösterm em ektedir.

13. M uvakkat Borçlular

Yıl sonu bakiyesi 1 1 9.752.231.307.639 lira olan bu hesabın

11 8 .5 6 0 .108.182.139 lirası T ürk parası, 1.1 92.123.125.500 lirası ise y a b a n c ı p ara cin sin d en olan alacakları g ö sterm ek te olup, T ü rk parası cin sin d e n alacakların d ö k ü m ü aşa ğ ıd a gösterilm iştir.

T ü r k Lirası

-Avans ve Depozitolar 570.766.006.930

- Ö denecek Kurumlar Vergisinden mahsup edilecek geçici v e rg i, gelir

vergisi ve fon payı 115.997.897.869.400

- Diğer 1.991.444.305.809

TOPLAM 118.560.108.182.139

14. Diğer Aktifler

4 3 4 .3 9 1 .2 6 2 .4 4 2 .2 1 5 lirası T ü rk parası, 7 .8 0 3 .0 5 6 .5 7 6 .5 0 0 lirası ise y a b a n c ı para c insinden olm ak üzere, M e rk e z B a n k a s ı’nın yıl sonu itibariyle to p la m 4 4 2 .1 9 4 .3 1 9 .0 1 8 .7 1 5 liralık alacağını gösterm ektedir.

Belgede 1999 YILLIK RAPOR (sayfa 185-189)