D. ÇOK EŞLE EVLİLİK
1. Afganistan’daki Çok Evlilik Uygulaması
Kaynaklarda Ariya toplumunda ilk başlarda tek evlilik yapıldığı belirtmiştir. Ancak M.Ö. 1500–2500 yıllarında göçlere başlayınca erkekler çok evliliğe başvurmaya başlamış ve sonunda çok evlilik yaygın hale gelmiştir.125
Afganistan’da çok evlilik yaygın olup erkekler iki, üç ve hatta bazen dört hanımla evlenmektedirler.126 Nitekim WCLRF’ in 2009 yılında Afganistan’ın değişik illerinde 2061 bayan üzerinde yaptığı bir araştırmaya göre ankete katılan bu kadınların % 27,5’inin çok eşli adamlarla evli olduğu ortaya çıkmıştır. Bunların % 18’ in kocasının evli olduğunu bilmedikleri için evlendiklerini ifade ederken kalan % 82’lik kısmı da
123 Topaloğlu, İslam’da Kadın, s.103-104.
124 Nisa, 4/3.
125 Hüseyn, Mahmud, Muhtasar-ı Ez Trih-i Zindegi-yi İctima’i-yi Zenan-ı Afganistan, s. 5. 126 Yılmaz, Aliye, Afganistan’da Kadının Sosyal Statüsü ve Din Eğitimi, s. 23.
kocalarının evli olduklarını bildikleri halde-daha sonra detaylı olarak ele alacağımız gibi-çeşitli sebeplerden dolayı evlenmeyi kabul etmek zorunda kaldıklarını ifade etmişlerdir. ABİHK’ un raporuna göre erkeklerin % 11.5’ i iki, % 1.6’ sı üç ve % 0.1’ i dört kadınla evlidir. Bunların da % 4.4’ ü tamamen zorla gerçekleştirilmiş kalan kısmı da değişik sebeplerden dolayı bu evliliği kabul etmek zorunda kalmışlardır.127 Söz konusu evliliklerde de çoğu zaman eşler arasında adaleti sağlanamayıp kadınlar birçok zulüm ve haksızlığa maruz kalmaktadır. Çok eşli adamlarla evli olan kadınların % 88 i kocaların eşler arasında eşit davranmadıklarını iddia etmişlerdir.128 % 86.5’i eşler arasında adaletin tamamen imkansız olduğunu savunmuşlardır.129 Söz konusu
araştırmada “Günümüz Afganistan’ında çok evlilik mümkün mü yani ülkenin durumu buna müsait mi?” sorusuna, % 75’i “Mümkün değil” % 12’ si ise “bilmiyorum” cevabını vermiştir.130
Afganistan’da uzun süre devam eden savaş sebebi ile merkezi bir hükümetin olmamasından dolayı nüfus sayımı yapılmadığı ve güvenlik sorunu başta olmak üzere araştırmanın çok zor olduğundan dolayı statistik sonuçlarda birçok farklılık görünmektedir.
Bu konuda kısa bir bilgiden sonra, erkeklerin çok evliliğe başvurma sebeplerini, kadınların evli olan kişi ile evlenmeyi kabul etme ve ilk eşlerinin buna sessiz kalma sebeplerini anlatacağız.
a. Erkeklerin Çok Evliliğe Başvurma Sebepleri
aa. Kabileler ve Aşiretler Arasındaki Yarışmalar: Kabileler, aşiretler hatta
aileler arasındaki yarışmalar çok eşliliğin bir sebebi olarak gösterilmiştir. Böylece bir kişi herhangi bir ihtiyaçtan dolayı ikinci bir evlilik yaptığı zaman diğeri sadece bu kişi ile yarışma amacı ile ikinci bir evlilik yapmaya kalkışır. Hatta böyle yarışma devam ederken her biri üçer dörder hanımla evlenmiş olur. Nitekim WCLRF’ in yaptığı bir ankette üç hanımla evli olan bir erkek bunun sebebini şöyle anlatmaktadır:
127 Türkmeni, Nesrin, Vaz’ıyet-i Zenan-ı Cevan Der Hane-vade, KMHBA 2009, s. 23. 128 WCLRF, İ’lamiyey-ı Matbuati Kabil- 2009
http://www.wclrf.org/dari/Dari_pages/Researches/Press%20release%20- %20report%20on%20violence%20against%20women.pdf (06/07/2010), s. 1. 129 Güzariş-i Tahkiki-yi Taaddud-ı Zevcat Der Afganistan, WCLRF 2006, s. 130. 130 Polygamy İn Afghanistan, WCLRF, Research Report, 2006, s. 10.
“Benim hanımım hasta olduğu için ben ikinci bir evlilik yaptım kuzenim beni
taklit ederek o da ikinci bir evlilik yapınca ben de üçüncü evlilik yaptım”.
Diğer bir kişi de şöyle anlatıyor:
“Ben hanımımla anlaşamadığım ve aramızda olan anlaşmazlıktan dolayı ikinci bir evlilik yapmak zorunda kaldım. Bu arada kardeşim beni taklit ederek ikinci evlilik yapınca ben de üçüncü evlilik yaptım. Şimdi o da üçüncü evlilik yapmıştır. Ben de onu
geçmek için dördüncü bir evliliği planlıyorum.131
ab. Çocuk Yapmak Sureti ile Güvenliğini Garanti Altında Alma Amacı:
Erkekler, kendi ve ailelerinin güvenliğini garanti altında almak için fazla erkek çocuk sahibi olma amacıyla çok eşliliğe başvurmaktadırlar. Afganistan’da mal-mülk, namus gibi meselelerde anlaşmazlık ve tartışma çıkınca insanlar mahkemeye başvururlar. Ancak mahkemeden olumlu bir sonuç alamazsa ya da mahkeme davaları ile ilgilenmezse, kendileri intikam almaya kalkışırlar. Özellikle uzun zaman devam eden savaşlardan dolayı merkezi bir hükümetin olmadığı dönemlerde ve günümüzde hükümetin tam kontrolü altında olmayan bölgelerde, insanlar her türlü mesele ve problemleri kendileri çözmeye çalışmaktadır.
Kabile ve aileler arasındaki kavga ve savaşlarda erkekler katıldığı ve rol oynadığı için ister istemez savaşı kazanan ve kabilede sözü geçerli olan kişi çok erkek kardeş ya da çok erkek çocuğa sahip olan kişi olur. Bundan dolayıdır ki insanlar hep fazla erkek çocuk yapmayı arzu etmektedirler. Çok çocuğa sahip olabilmenin bir yolu da birden fazla evlilik olduğu için erkekler ikinci, üçüncü ve bazen de dördüncü evlilik yapmaya çalışırlar. Nitekim WCLRF’in yaptığı bir ankette bir kişi yaptığı ikinci evliliğin sebebini şöyle açıklamaktadır:
“Benim oğlum, kardeşleri olmadığı müddetçe kuzenleri tarafından hep dövülüyordu. Dolayısıyla ben de fazla erkek çocuk yapmak için ikinci evliliğe başvurdum”
Aynı şekilde üç hanımla evli olan bir kişi de sebebini şöyle anlatıyor:
“Benim kabilede düşmanlarım vardır. Birinci ve ikinci eşlerimin her ikisinden
sadece iki erkek çocuğum olduğu için üçüncü bir evlilik yaptım”132
Gördüğümüz gibi erkekler, kendilerini düşmanlara karşı koruyabilmek veya çıkan savaşlarda düşmanlara galip gelebilmek amacı ile evlenmektedirler. Hatta bazen sadece kabilede kendisinin sözünün geçerli olabilmesi ve her isteğini insanlara yaptırabilme amacı ile çok evliliğe başvurup fazla erkek çocukları yapmak isterler.
ac. Birinci Eşinden Çocuk Olmaması: Afgan medeni kanununda, birinci
eşinden çocuk olmayanlara ikinci evlilik yapma izini verilmiştir.133 Nitekim çok
hanımla evli olanların % 11.01’ i evlilik sebeplerinin bu olduğunu ileriye sürmüşlerdir. Ancak erkeklerin çoğu kendilerine bunu bahane ederek ikinci evliliğe başvurmaktadırlar. Şöyle ki; bazen evliliğinden 9 ay geçip çocuğu olmayınca hemen ikinci bir evliliğe başvurmaktadırlar. Üstelik çocuğu olmadığı için ikinci bir evliliğe başvuranların sadece % 1’ in doktora gittiği diğerlerin ise hiç doktora gitmeden ikinci evliliğe başvurduğu tespit edilmiştir. Yani daha kadının çocuk yapmamasının sebebini öğrenmeden, bunun kalıcı mı geçici mi olduğunu tespit etmeden ve hatta çocuk yapmama sorununun erkekte mi yoksa kadında mı olduğunu bilmeden hemen ikinci bir evliliğe başvurmaktadırlar.134
ad. Erkek Çocuğun Olmaması: WCLRF’nın kendileri ile anket yaptığı çok
eşli erkeklerin % 6’sı erkek çocuğun olmamasını sebep göstermişlerdir. Afgan toplumunda birçok insan, ne kadar kız çocukları olursa olsun erkek çocukları olmadığı müddetçe kendilerini çocuksuz olarak hissederler. Nitekim halk arasındaki şu söz“Erkek çocuğu olmayan aile, ışığı olmayan bir eve benzer”, erkek ve kız çocukların değerini ve aralarındaki farkı anlatmaktadır. Bu evlilikteki sebep de kız ve erkek çocuklar arasındaki ayrımcılık hatta kız çocukların hiç çocuk olarak sayılmamalarından kaynaklanmaktadır.
Böylece kız ve erkek çocuklar arasındaki ayrımcılık doğduklarından başlayarak, hayatlarının sonuna kadar devam etmektedir. Buna bağlı olarak Afgan
132 Polygamy İn Afghanistan, WCLRF, Research Report: 2006, s. 12-13. 133 Kanun-i Medeni-yi Afganistan, madde 86.
erkekleri çoğunlukla kızları çocuk saymadıkları için de ne kadar kız çocukları olursa olsun erkek çocukları olmayınca ikinci bir evliliğe başvururlar. Nitekim WCLRF’in anketine katılanların bazıları: “Erkek çocuğu olmadığı için utanç duyuyorum, köyümde
utançtan gezemiyorum ve insanlar benimle alay ediyorlar” demesi de bu konuyu
açıklamaktadır.
Halbuki, erkek çocuk yapmak için de bunun tam bir çare olmadığı ortadadır. Nitekim yapılan bir araştırmaya göre bu amaçla evlenenlerin % 18’i ikinci evliliğinden erkek çocuklarının olduğunu söylerken % 74’ ü olmadığını söylemişler, % 23 kısmı da cevap vermemiştir.
ae. Birinci Eşinin Hastalığı: İkinci evliliğin diğer bir sebebi de bir kişinin
birinci eşinin hasta olması gösterilmiştir. Bir erkeğin eşinin tedavisi mümkün olmayan bir hastalığa yakalanması halinde Afgan medeni kanunu ikinci bir evlilik yapmasına izin vermiştir. Ancak erkekler bunu da istismar etmektedirler. İkinci evliliğe bunu sebep gösterenlerin ancak % 40’ın eşlerinin böyle bir hastalığa yakalandığını diğerlerinin ise tedavisi mümkün olan veya çok basit bir hastalığa yakalandığında, kocaların onları tedavi etmeden hemen ikinci bir evlilik yaptıkları ortaya çıkmıştır. İkinci evlilik yaptıklarında da birincisinin tedavisini tamamen ihmal ettikleri için % 30’unun hayatlarını kaybettikleri tespit edilmiştir. Hâlbuki bu erkekler ikinci evlilikte harcadıkları parayı birinci eşlerinin tedavisi için harcarlarsa hem bir insanın canını kurtarmış olacak hem de ikinci bir evliliğe gerek kalmayacaktır. Bundan da anlaşılıyor ki erkeklerin çoğu bunu ikinci evlilik yapmak için kendilerine bir fırsat ve bahane olarak bulup evlenmektedir.135
af. Zenginlik: Birden fazla evliliğe başvuranlardan bir kısmı da zengin ve
güçlü bir ekonomiye sahip olan kişilerdir. Birden fazla eşle evli olanların % 7.3’ ü böyle insanlardan oluşmaktadır. Bunların da % 50’ sinin iki % 35’ inin üç % 15’ inin de dört eşle evli olduğu tespit edilmiştir. Afgan Medeni Kanununda bir kişinin ikinci evlilik yapabilmesi için eşlerine maddi imkanların sağlayabilmesi şart kılınmıştır. Ancak bu şart tek başına ikinci bir evlilik yapabilmek için yeterli değildir.
Bu uygulamanın İslam Hukuku açısından değerlendirilmesi kısmında detaylı olarak ele alacağımız gibi ister İslam hukukunda olsun isterse Afgan medeni kanununda olsun eşler arasından her bakımından adaletin temin edildiği durumda ancak ikinci bir evliğe başvurulabilir. Yani sadece bir şartın bulunduğu durumda değil bütün şartların bir arada bulunduğu takdirde ikinci evliliğe başvurulabilir. Ama insanlarımız, sadece zengin olduklarında dörde kadar evlenmeyi kendilerine hak etmiş olurlar.
ag. Yüksek Sosyal Statü, Sliahlı Güç ve Konuma Saip Olmak: Bir kişinin
güç ve konuma sahip olması da kendisine birden fazla eşle evlenme fırsatı sağlamaktadır. Böylece kişi güç ve konumunu kötüye kullanarak insanları etkisi altında bırakıp, ikinci, üçüncü hatta dördüncü evlilik yapmaya çalışırlar. Bu durum ve uygulama, özellikle 2001 den önceki yıllarda iç savaşın devam ettiği, merkezi bir hükümet olmayıp her yerde mahalli komutanların hâkim olduğu dönemlerde çok yaygın idi. Günümüzde bu şekilde (zorla) birden fazla evli olanların çoğu bu kimselerden oluşmaktadır. Bu yolla evlenenlerin % 30’u iki, % 32’ si üç ve % 38’i dört kadınla evlenmişlerdir.136 Bunun sebebi de onların istedikleri kızla evlenebilmeleridir. Çünkü bunların tekliflerinin çevrilmesi neredeyse imkansızdır. Günümüzde ise az da olsa böyle insanlar bulunmakta ve aynı uygulama devam etmektedir. Aynı şekilde belli bir konuma sahip olan erkekler çeşitli tehdit yolları ile istedikleri kızlarla evlenebildikleri için dörde kadar evlenmeye devam ederler.137
ah. İş ve Ticaret Maksadıyla Farklı Yerde İkamet: İkinci evliliğe başka bir
sebep de ticaret, görev ve çalışma amacı ile yapılan yolculukların olduğunu görülmüştür. Bir kişinin, ticaret, görev veya çalışmadan dolayı uzun süre başka bir şehirde kalması gerekiyorsa o durumda biri yaşadığı şehirde diğeri iş veya görev yerinde olmak üzere iki kadınla evlenir. Ancak bu sebepten dolayı evlenenler arasında üç veya dört kadınla evlenenler görülmemiştir.
ai. Gelenek Ve Görenek: Gelenek ve görenek de böyle bir evliliğe bir sebep
olmaktadır. Çünkü eskiden beri devam eden bu uygulama artık insanlar arasında çok doğal bir hale gelmiştir.
136 Polygamy İn Afghanistan, WCLRF, Research Report, 2006,. 16-17. 137 Polygamy İn Afghanistan, WCLRF, Research Report, 2006, s. 17.
aj. Eşler Arasındaki Farklılık: Eğitim, yaşam, çevre, kabile aşiret, bölge ve
düşünce farkı gibi birçok şey de eşler arasında anlaşmazlığa yol açmakta ve bu durumda da erkeler ikinci bir evliliğe başvurmaktadırlar.
Eşler arasındaki farklılığı şu şekilde özetlemek mümkündür:
aja. Coğrafya Farklılığı: Birinin şehirli diğerin köylü olması durumunda eşler
arasındaki anlaşmazlık erkeğin ikinci bir evlilik yapmasına yol açmaktadır. Ancak bu durumda da köylü erkeklerle şehirliler arasında büyük bir farkı görmekteyiz. Bu sebepten dolayı ikinci evlilik yapan erkelerin % 65’ in köylü % 35’ in şehirli olduğu tespit edilmiştir.
ajb. Eğitim Bakımından Seviye Farkı: Eşler arasındaki eğitim bakımından
seviye farkı özellikle kadınların eğitim seviyesinin erkeklere göre daha düşük olması da anlaşmazlığa ve sonuçta erkeğin ikinci bir evlilik yapmasına bir sebep olarak gösterilmiştir. Yapılan bir araştırmaya göre eğitim seviyesi aynı olanların % 22’si kadınların eğitim seviyelerinin yüksek olduğu durumlarda % 30’u ve erkeklerin eğitim seviyelerinin yüksek olduğu durumlarda % 48’ i ikinci evliliğe başvurmuşlardır.138
ajc. Bölge Farklılığı: Eşlerin her birinin ayrı bir bölgeden olduğu durumlarda,
eşler farklı kültür ve prensiplere sahip oldukları için bazen anlaşamayıp erkek ikinci bir evliliğe başvurur.
ajd. Mezhep Farklılığı: Bazen eşlerin mezheplerinin farklı olduğundan dolayı
aralarında anlaşmazlık çıkmakta ve böylece erkek ikinci evliliğe başvurmaktadır. Bu sorunlar özellikle çocukların annesinin mezhebini taklit ettikleri zamanda ortaya çıkmaktadır. Nitekim yapılan bir araştırmada bu sebepten dolayı yapılan ikinci evliliklerin % 67’si çocukların annesinin mezhebini taklit etmek ve % 33’ü çocukların babasının mezhebini taklit etmekten çıkan tartışma ve anlaşmazlıktan dolayı yapıldığı tespit edilmiştir.139
ak. Ölen Kişinin Hanımının Ölenin Varisleriyle Evlenmek Zorunda Olması: Bir kişi vefat edince onun hanımı kocasının en yakın varisleri ile evlenmek
138 Polygamy İn Afghanistan, WCLRF, Research Report, 2006, s. 18-19. 139 Polygamy İn Afghanistan, WCLRF, Research Report, 2006, s. 19.
zorundadır. Bu durumda söz konusu varis evli olsa bile ikinci bir evlilik yapmak zorunda kalır.140 Bir başka şekli de şöyle olur: Bir kişi istemediği halde varisinin hanımı ile evlenmek zorunda kaldığı için daha sonra sevdiği bir ile de evleniyor ve böylece iki kadınla evlenmiş oluyor.
al. Küçük Yaşlardaki Söz Kesme, Nişan Ve Evlilik: Çocuklar küçük
yaşlarda evlendirilince ya da söz ve nişanı kesilince büyüdükleri zaman ister sevsin isterse sevmesin sözlü ve nişanlıları ile evlenmek zorunda kalırlar. Küçük yaşlarda evlenenler büyüdükleri zaman eşlerini sevmedikleri durumda ikinci bir evliliğe başvurmaktadırlar.141
am. Cehalet Ve Eğitimsizlik: İnsanların eğitimden uzak kalması da bu konuda
büyük bir rol oynamaktadır. Nitekim yapılan bir araştırmaya göre çok evliliğin insanların eğitim seviyesi ile orantılı olduğu tespit edilmiştir. Eğitim seviyesi yüksek olan kişilerin % 1.27’si birden fazla evliliğe başvururken eğitim seviyesi düştükçe çok evlilik oranının yükseldiği tespit edilmiştir. Böylece çok eşle evli olanların büyük çoğunluğunun hiç eğitim görmemiş insanlar oldukları ortaya çıkmıştır. Bunun başka bir örneği de bu konuda şehirliler ile köylü insanlar arasında var olan farktır. Yani şehirlerde çok evlilik oranın köylere göre daha düşük olmasıdır. Yani kısacası bu uygulamaya başvuranların en çoğu zengin ve eğitimsiz insanlar olduğu tespit edilmiştir.142
Yukarıdaki sebepleri tek tek incelediğimiz zaman çoğunun eşler arasındaki anlaşmazlıktan kaynaklandığını ve hepsinde kadınların mağdur kaldığını görmekteyiz. Öyle ki, ne tür bir anlaşmazlık çıkarsa çıksın, sorunun sebebi kim olursa olsun sonuçta mağdur taraf kadın olmaktadır. Çünkü-ayrı bir başlık altında ele alacağımız gibi-kadın isterse de istemezse de, sevse de nefret etse de kocası ile yaşamak zorunda olup, kanunda boşanma hakkı varsa bile kadın pratik olarak bu hakkını değişik sebeplerden dolayı kullanamazken, erkeler ise eşler arasında meydana gelen küçük bir anlaşmazlıktan bile ikinci evliliğe başvurarak kendilerini bu durumdan kurtarıp birinci eşlerini cezalandırmış olurlar. Kadınlar kocalarının her türlü zulmüne dayanmak
140 Polygamy İn Afghanistan, WCLRF, Research Report, 2006, s. 24. 141 Polygamy İn Afghanistan, WCLRF, Research Report, 2006, s. 24. 142 Polygamy İn Afghanistan, WCLRF, Research Report, 2006, s. 25-26.
zorunda kaldıkları halde erkekler hanımlarının hastalıklarına bile dayanamayıp, onları tedavi etmek yerine bazen hemen ikinci bir evliliğe başvurmaktadırlar.
b. Kadınların Evli Olan Erkeklerle Evlenmeyi Kabul Etmelerinin Sebepleri
Böyle bir evliliklerin bir kısmı bed, berdel ve ölen kişilerin hanımlarının varisleri tarafından evlendirmek sureti ile yapılan ve tamamen rızaları dışında gerçekleştirilen evliliktir. Dolayısıyla kadınların rızası ve seçeneği söz konusu değildir. Nitekim ABİHK’un raporuna göre çok eşli olanlarla evlendirmenin % 4.4’ ü zorla gerçekleştirilmektedir.143 Bazlarında da evleneceği erkeğin evli olduğunu bilmedikleri
için evlenmeyi kabul ettikleri ortaya çıkmıştır. Evli olanlarla evlenenlerin % 18’i kocalarının evli olduğunu bilmedikleri için kendileri ile evlendiklerini iddia etmişlerdir.144
Bunlar dışında kocalarının evli olduğunu bildikleri halde kendi rızası ile evlenenler de vardır. Biz burada bunun sebeplerinin bazılarını maddeler halinde anlatmaya çalışacağız:
ba. Anne ve Babasının Birini ya da Her İkisini Kayıp Etmeleri: Bazen
kızın annesi vefat edince babası da başka bir kadınla evlenir. Bu durumda kız üvey annesi tarafından şiddet görüp ve babası tarafından da yeterli şefkat ve sevgi göremezse, böyle çekilmez bir hayattansa çok eşli biri ile evlenmeyi tercih eder ve bu durumdan biran önce kurtulabilmek için tek çareyi bunda bulup evlenmek zorunda kalır.
Aynı şekilde annesi hayatta olup babası vefat eden kızlar her ne kadar sevgi ve şefkatten mahrum kalmazlarsa da bu kez ekonomik sıkıntılarla karşı karşıya kalırlar. Çünkü kadın ve kızların çoğunun kendilerinin ekonomik kaynağı yoktur. Ailenin geçimini sağlayan baba da olmayınca kızlar hem kendileri hem de anne ve kardeşlerini bu durumdan kurtarmak amacıyla çoğu zaman zengin olan çok eşli adamlarla evlenmek zorunda kalırlar.
143 Türkmeni, Nesrin, Vaz’ıyet-i Zenan-ı Cevan Der Hane-vade, KMHBA 2009, s. 23. 144 İ’lamiyey-I Matbuati Kabil- WCLRF, 2009
http://www.wclrf.org/dari/Dari_pages/Researches/Press%20release%20- %20report%20on%20violence%20against%20women.pdf (06/07/2010)
Anne ve babasının her ikisini de kayıp eden kızlar ise, akrabaları ile beraber yaşamak zorunda kaldıkları için, yine ihtiyaçları olan sevgi ve şefkati göremedikleri ve birçok sıkıntı ile karşı karşıya kalmaları durumunda böyle evliliğe boyun eğmek zorunda kalırlar.145
aa. Kadınların Dul Kalmaları: Diğer bir sebep ise kadınların herhangi bir
sebepten dolayı dul kalmalarıdır. Böyle kadınlar hem ekonomik bakımından hem de insanların uygun görmediklerinden dolayı tek başına yaşayamadıkları ve bekârlar da bunlarla evlenmek istemedikleri için, evli olan adamlarla evlenmek zorunda kalmaktadırlar.146
Yani kısacası böyle bir evliliği kabul eden kadınlar, genellikle çok zor durumda olup hayati tehlike ile karşı karşıya olan ve hayatlarını kurtarmak için bir tek çareyi bunda bulan kadınlardır.
c. İlk Eşlerinin Sessiz Kalmalarının Sebepleri
Bu başlık altında da ikinci, üçüncü ve dördüncü evlilik yapan kişinin önceki hanımlarının buna sessiz kalmalarının sebeplerini anlatmaya çalışacağız.
Söz konusu kadınlara eşlerinin ikinci, üçüncü ve dördüncü evliliğini onaylayıp onaylamadıkları sorulunca, % 10’u onayladıklarını, % 72’si onaylamadıkları ve buna karşı oldukları halde kocalarının başka evliliğe başvurduğu ve % 18’i ise kocalarının ikinci evliliğe başvurduğu zaman kendilerine sormadıklarını hatta haberlerinin bile olmadığını, sonradan haberdar olduklarını iddia etmişlerdir.
Biz burada önceki eşlerin sadece % 10 kısmının ikinci evliliğe onay verdiklerine rağmen hepsinin buna sessiz kalmalarındaki sebepleri anlatmaya çalışacağız.
ca. Boşanma Korkusu: Kocanın ikinci evliliğine itiraz eden kadınlar kocaları
tarafından boşanmakla tehdit edildikleri ve boşanmanın kendileri için daha zararlı
145 Türkmeni, Nesrin, Vaz’ıyet-i Zenan-ı Cevan Der Hane-vade, KMHBA 2009, s. 23; Vaz’iyyet-i Hukuk-i başar Der Afganistan, ABİHK, Rapor-ı Tahkikatî, 2008. http://www.aihrc.org.af/2010_Dari /Dri_Pages/Reports/Researches/Researches/HR_Situation_Hamal_1387.pdf (06/07/2010), s. 20-22. 146 Polygamy İn Afghanistan, WCLRF, Research Report, 2006, s. 22; Türkmeni, Nesrin, Vaz’ıyet-i
olduğunu düşündükleri için buna sessiz kalmaya mahkum kalırlar. Çünkü boşanan kadınlar evlenmek isterlerse ancak evli biri ile evlenebilir.