1- Telefonda görüşme
Kişiyi, bulunduğu yeri, olayı/sorunu anlama, talebi alma ve kaydetme aynı zamanda da acil hukuki desteği verme ve mağduru yönlendirme şeklindedir. Öncelikle acil bir durum olup olmadığını tespit etmek gerekmektedir. Eğer acil bir durum söz konusu ise bulunduğu yeri derhal ilgili kurum/mercilere iletmek gerekmektedir. Eğer acil bir durum olmadığını anlarsanız detayları konuşarak gerekli hukuki bilgileri aktarmak veya gerekli adımların atılması için kişiyi Merkeze, ŞÖNİM’e veya ilgili kurumlara yönlendirmek gereklidir. Telefondaki kişinin sizi bir daha aramama/arayamama ihtimalini asla aklınızdan çıkarmayınız.
Nöbetçi olduğunuz halde telefonu açmamanız veya “yarın Baro’ya gel, orada bir anlat” gibi baştan savan bir tutum içine girmeniz durumunda bu tutumun bir kadının/çocuğun hayatına mal olabileceğini, uzun bir süre boyunca şiddet görmeye devam etmesine veya cinsel sömürüye maruz kalmasına neden olabileceğini asla unutmayınız.
2- Merkezlerde görüşme
Şiddete maruz kalan veya risk altındaki kadınla o andaki durumunun değerlendirilmesi, net bilgiler alınarak formların doldurulması (veri tabanı oluşturmak açısından son derece önem arz etmektedir) kadının izleyebileceği yol haritasının olayın özeline uygun olarak belirlenmesi ve mağdurun bilgilendirilmesi ve gerekli olduğu durumlarda kadına uygun hizmeti verebilecek kurum ve kuruluşlara yönlendirilmesi için görüşme yapılır.
Şiddete maruz kalan mağdur kadınla görüşme birçok açıdan günlük konuşmalardan farklıdır. Bu konuda mağdurla iletişim teknikleri avukatlara verilecektir. Böyle bir yaklaşım kişiyi doğru tanıma ve anlama için temeldir.
Görüşmede çok önemli bir nokta şiddetin önlenmesi, bir daha tekrar etmemesi ve bu yönde alınabilecek en doğru kararı mağdurun almasını sağlayarak, uygulama sürecinde kendisine destek olunmasıdır. Verilecek kararlara mağdurun katılmasını sağlamak izlenecek yolun başarısında son derece etkili olmaktadır.
i) Şiddet Mağduru Kadınla Etkili İletişim Nasıl Olur71?
Merkezler bu iletişime uygun olacak şekilde dizayn edilmiştir. Şiddet mağduru kadın ile iletişim kurarken aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır72:
• Konuşurken yüz yüzelik esas olmalı ve birbirine bakacak şekilde aynı seviyede olmak ve karşımızdakine doğru hafifçe eğilmek,
• Konuşmacıyla göz teması kurmak (onun söyledikleriyle ilgilendiğimizi gösterir),
• Aradaki mesafeyi ne çok uzak ne de çok yakın tutmak,
• Etkin dinlemeyi kullanmak,
• Yüz ifadesinin konuşmacının söyledikleriyle tutarlılık göstermesi,
• Yumuşak bir ses tonu ile acele etmeden konuşmak,
• Kafa sallamak, yüz mimiklerimizi kullanarak karşımızdaki kişiyi konuşmaya, kendini açmaya cesaretlendirmek,
• Konuşurken olumlu yaklaşmak ve karşımızdaki kişiyi küçük düşürmekten kaçınmak,
• Açık uçlu sorular kullanmak,
• Geri- bildirim vermek,
• Empati yapmak (iletişimin devamlılığını sağlar),
• Sorgulamaktan kaçınmak.
ii) Şiddet Mağduru ile Görüşürken Dikkat Edilecek Hususlar
• Mağdurun yaşadıklarını yargılamadan, küçümsemeden, sorgulamadan, empatik bir beden ve sözlü dil ile dinlenilmesi gerekir.
• Mağdurun beyanı esas olduğu için, anlattıkları tuhaf veya gerçekdışı gibi gelse de dinlemeye ve doğru soruları sormaya devam ediniz.
• Mağdurun tepkileri olabilir, ancak bunlar size yönelik değildir. Şiddete maruz kalan kişilerde bu türden tepkilerin olabileceğini unutmayınız.
• Mağdurun yaşadıklarından dolayı iletişim kurulmasının zor olabileceği unutmayınız ve hem sözlü hem de bedensel olarak sabırlı olunuz. Asla öfkelenmeyiniz.
• Mağdurun kendini güvende hissetmediğini ve korkmakta olduğunu unutmayınız. O yüzden görüşmeyi kendini güvende ve rahat hissedebileceğiniz sakin ve güvenli bir mekânda ve ortamda gerçekleştiriniz.
• Şüpheli ve mağduru kesinlikle aynı odada tutmayınız.
Kadına Yönelik Şiddetin Devamlılığını Sağlayan Nedenler73; Kültürel
• Toplumsal cinsiyete dayalı sosyalleşme
• Cinsiyetlere atfedilen rollerin kültürel tanımı
• İlişkilerde kadın ve erkek rollerine yönelik beklentiler
• Erkeklerin üstün olduğuna dair inanışlar
• Mülkiyet hakkı ve bu hakkın kullanımında önceliğin erkeklerde olması gerektiğine ilişkin kabuller
• Ailenin erkeğin kontrolünde olan bir sosyal kurum olarak tanımlanması
• Başlık parası, çeyiz parası gibi evlilik gelenekleri
• Şiddetin bir sorun çözüm aracı olarak kabul edilmesi
71- Kadına Yönelik Şiddet ve Şiddet Mağdurları İle Görüşme Esasları. Erişim adresi https://vatandas.jandarma.gov.tr/
KYSOP/uzaktan_egitim/PDF%20Documents/Jandarma/4.pdf 72- Yalın, A. ve ark.(2008)
73- UNICEF Innocenti Digest Sayı 6, 2000. Erişim adresi http://www.unicef-irc.org/publications/pdf/digest6e.pdf
Ekonomik
• Kadının ekonomik olarak erkeğe bağımlılığı
• Kredi ve finansal kaynaklara erişiminin sınırlılığı
• Miras, mülkiyet, arazi kullanımı, kadınların boşanma sonrası veya kocalarının ölümünden sonra kaynakları kullanma konularındaki ayrımcı yasalar
• İstihdama, eğitime erişimdeki kısıtlılıklar Yasal
• Yasalarda ve/veya uygulamada kadınların yasal statüsünün düşük olduğu kabulü
• Tecavüz ve aile içi istismar konularının yasal tanımlarındaki sorunlar
• Kadınların yasal okuryazarlık düzeylerinin/yasaları bilme, anlama düzeylerinin düşük olması
• Karakollarda ve mahkemelerde kadının ihtiyaçlarına duyarlılığın eksikliği Politik
• Kadınların siyasette, medyada, yüksek prestijli mesleklerde eksik temsili
• KYAİŞ’in ciddiye alınmaması
• Ailenin devletin kontrolünün dışında özel alan olarak kabul edilmesi
• Statüko ve din kurallarıyla çatışma riski
• Kadınların politik bir güç olarak örgütlenmesindeki sınırlılıklar
• Mevcut politik sisteme kadın katılımının sınırlılığı Emniyet Teşkilatının Görevi
Genel olarak şiddete uğramış ya da uğrama tehlikesi bulunan kadınlar ilk olarak mahallelerindeki polis merkezi veya jandarma karakoluna başvurmaktadır.
Kolluk görevlileri, kadına yönelik şiddete ilişkin bilgi ulaştığında, öncelikle başvuruyu ve edinilen bilgileri Cumhuriyet Savcılarına bildirmek zorundadırlar.
Şiddete uğrayan kadını, derhal muayene ve tedavisi için en yakın sağlık kuruluşuna sevk eder ve doktor raporu alınmasını sağlar.
Savcılığın talimatı ile olaya karışan taraflar tespit edilir ve deliller toplanır.
Tarafların avukat istekleri için gereği yapılır. Olaya ilişkin ayrıntılar kayda geçirilir ve tutanak düzenlenir.
Kolluk kuvvetlerinin kendilerine başvuran mağdur kadına karşı takındıkları tutum çok önemlidir. Bu nedenle, polislerin de mümkünse Emniyet Teşkilatı ile yapılacak işbirliği protokolleri kapsamında eğitime tabi tutulması ve şu anda verilen benzer eğitimlerin de onlara verilmesi gerekmektedir.
Destek Hatları74
Alo 183 Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Sosyal Destek Hattı Alo 155 Polis İmdat
Alo 156 Jandarma İmdat Alo Merkez…
Alo Gelincik 4444306 Alo 112 acil çağrı merkezi Şiddet İhbar Mobil Uygulaması Kadın Destek Sistemi (KADES) ALO 144 Sosyal Yardım Hattı
Aile İçi Şiddet Acil Yardım Hattı: (0212) 656 96 96 ve (0549) 656 96 96
Sorumlu Kurum
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı olarak hizmet vermeye devam eden Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (KSGM), kadına yönelik şiddetin önlenmesine ilişkin plan ve politikaların hazırlanmasından ve uygulanmasının denetlenmesinden sorumlu devlet organıdır.