Üstbiliş İle İlgili Araştırmalar

Mevarech ve Kramarski (1997) “IMPROVE: Heterojen Sınıflarda Matematik Öğretimi İçin Çok Boyutlu Bir Öğretim Yöntemi” adlı çalışmalarında IMPROVE isminde bir strateji geliştirmişlerdir. Söz konusu IMPROVE stratejisi öğrencilerin bilişsel süreçleri üzerindeki farkındalığını ve kontrolünü sağlayarak matematiksel düşünme, problem çözme, muhakeme etme gibi alanlarda başarılı olmalarını sağlamaya yönelik geliştirilmiş üstbilişsel bir stratejidir. Araştırma iki aşamada yürütülmüştür. Her iki aşama da 8. sınıf öğrencileriyle gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada, farklı şartlar altında öğrencilerin bilgi süreçleri derinlemesine analiz edilmiştir. İkinci aşamada ise, bir akademik dönem boyunca öğrencilerin matematiksel muhakemeleri değerlendirilmiştir. Her iki çalışmanın sonuçları IMPROVE stratejisinin uygulandığı grupların performanslarının diğer gruplara göre anlamlı düzeyde yüksek çıktığını göstermiştir.

Özsoy (2007) üstbilişsel strateji öğretiminin Polya’nın problem çözme adımlarındaki başarısına etkisini ortaya koymuştur. Beşinci sınıf öğrencilerine

“Problem Çözme Başarı Testi”, “Üstbilişsel Bilgi ve Beceri Ölçeği” ön test son test olarak uygulanmıştır. Araştırma sonunda üstbilişsel strateji öğretiminin öğrencilerin problem çözme becerilerini ve üstbiliş becerilerini geliştirdiği sonucu elde edilmiştir. Problem çözme adımlarında da plan yapma adımında öğrenciler diğer adımlara göre daha başarılı olmuşlardır.

Sönmez Ektem (2007) toplam 76 beşinci sınıf öğrencisiyle yürttüğü çalışmada üstbiliş stratejilerinin öğrencilerin erişileri, üstbiliş becerileri ve tutumları üzerindeki etkisini araştırmıştır. Araştırma sonunda üstbiliş stratejilerinin uygulandığı deney grubu öğrencilerinin kontrol grubu öğrencilerine göre erişileri, üstbilişsel becerileri ve matematiğe karşı tutumlarında anlamlı bir artış olduğu görülmüştür. Öğrencilerle yapılan görüşme sonuçlarına göre, öğrencilerin geometri ve matematiğe karşı olumlu yönde tutum geliştirdikleri görülmüştür. Ayrıca çalışma sonunda öğrencilerin kendilerine güvenleri artmış ve bu öğrenciler problem çözmenin önemini anlama, problemi anlama, planlı çalışma, süreci kontrol etme ve farkında olma becerilerini kazanmışlardır.

Pilten (2008), matematiksel muhakeme becerilerinin gelişmesinde üstbiliş stratejilerinin etkili olup olmadığını araştırdığı çalışmada Mevarech ve Kramarski (1997) tarafından geliştirilmiş olan IMPROVE stratejisini uygulamıştır. Çalışma ilköğretim 5. sınıf öğrencileriyle yürütülmüş, deney ve kontrol grubu öğrencilerine “Matematiksel Muhakeme Ölçeği” ön test son test olarak uygulanmıştır. Araştırma sonunda üstbiliş strateji öğretiminin matematiksel muhakeme becerilerini geliştirdiği sonucu elde edilmiştir. Bu çalışma sayesinde öğrencilerin “uygun muhakemeyi belirleme ve kullanma, matematiksel bilgileri ve örüntüleri tanıma ve kullanma, tahmin etme, çözüme ilişkin mantıklı tartışmalar geliştirme, genelleme yapma, rutin olmayan problemleri çözme” becerileri de gelişmiştir.

Rosenzweig, Krawec ve Montague (2011) “Öğrenme Yetersizliği Olan ve Olmayan Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Problem Çözme Sırasında Üstbilişsel Strateji Kullanımı: Bir Sesli Düşünme Analizi” adlı çalışmalarında öğrenme yetersizliği olan öğrencilerin matematiksel problem çözme becerileriyle ilgili üstbilişsel yeteneklerini araştırmıştır. Bu öğrenciler ile düşük ve ortalama başarı gösteren akranları arasındaki

işlem farklılıklarını belirlemişlerdir. Öğrencilere artan zorlukta üç problem yüksek sesle düşünmeleri sağlanarak çözdürülmüştür. Sonuçlara göre üstbilişsel sesli düşünme ve problemlerin zorluğu göz önünde bulundurulduğunda öğrenciler arasında farklı üstbilişsel etkinlik kalıpları gözlenmiştir.

Kahramanoğlu ve Deniz (2012) ilköğretim 7. sınıfta öğrenim gören 190 ortaokul öğrencisiyle bir çalışma yürütmüştür. Bu çalışmada matematik başarısı ile matematiksel özyeterlik ve üstbilişsel beceriler arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırma sonunda cinsiyet değişkenine göre öğrenci başarılarının farklılaşmadığı görülmüştür. Değişkenler arasındaki ilişkiye göre, matematik başarısı ile özyeterlik arasında pozitif yüksek düzeyde; üstbilişsel beceriler arasında pozitif zayıf düzeyde bir ilişki tespit edilmiştir. Öğrencilerin matematik başarılarının %18’i üstbilişsel beceriler tarafından anlamlı olarak yordanmıştır. Matematiksel özyeterlik alt boyutlarından kişisel deneyimler alt boyutu toplam varyansın yaklaşık %60’ı düzeyinde matematik başarısını açıklamıştır. Üstbiliş ve matematiksel özyeterlik toplam varyansın yaklaşık %52’si düzeyinde matematik başarısını açıklamıştır.

Nelson (2012) ortaokul öğrencilerinin başarılarına üstbilişsel strateji öğretiminin bir etkisinin olup olmadığını belirlemek istemiştir. Aynı zamanda üstbiliş ve öğrenci başarısı arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Çalışmaya bir öğretmen ve 60 ortaokul öğrencisi katılmıştır. Üstbilişsel strateji öğretiminin uygulanmasından önce ve sonra strateji kullanımıyla ilgili öğretmenin görüşlerini almak için görüşmeler ve gözlemler yapılmıştır. Üstbilişsel strateji öğretiminin öğrencilerin başarılarında etkili olup olmadığını belirlemek için de ön test ve son test uygulanmıştır. Araştırma bulguları üstbilişsel strateji eğitiminin ortaokul öğrencilerinin başarısını etkilediğini ortaya koymuştur. Ayrıca, üstbilişsel strateji eğitiminin uygulanmasından sonra öğrencilerin bilgi ve düzenleme süreçleri arasında pozitif bir ilişki olduğunu göstermiştir.

Weaver (2012) üstbilişsel strateji kullanımının akademik başarı, üstbilişsel farkındalık ve memnuniyet üzerindeki etkisini araştırmıştır. Üniversite öğrencileriyle yürüttüğü çalışmaya 44 öğrenci katılmıştır. Karma yöntemin kullanıldığı çalışmada deney ve kontrol gruplarından deney grubuna üstbilişsel strateji tanıtılmış,

uygulanmış ve değerlendirilmiştir. Nicel veri bulguları akademik başarı ve üstbilişsel farkındalık üzerinde gruplar arasında anlamlı bir fark olmadığını göstermiştir. Nitel veri bulguları üstbilişsel strateji kullanımının öğrencilerin üstbilişsel farkındalık ve memnuniyetlerini arttırabileceğini göstermiştir.

Erdoğan (2013) üstbilişsel stratejilerle desteklediği işbirlikli öğrenme ortamlarında matematik öğretimi gerçekleştirerek öğrencilerin akademik başarıları, üstbilişsel becerileri ve matematiğe yönelik tutumları üzerindeki değişmeyi incelemiştir. Araştırmaya 6. sınıfta öğrenim gören 101 öğrenci katılmış bu öğrenciler iki deney ve bir kontrol grubuna ayrılmıştır. Gerçekleştirilen deneysel uygulamalar sonunda, hem deney I grubu öğrencilerinin hem deney II grubu öğrencilerinin kontrol grubu öğrencilerine göre akademik başarıları ve üstbilişsel becerileri anlamlı düzeyde gelişme göstermiştir. Ayrıca hem deney I grubu öğrencilerinin hem deney II grubu öğrencilerinin matematiğe yönelik tutumları da kontrol grubuna göre anlamlı düzeyde yüksek çıkmıştır. Ancak deney I ve deney II grubu öğrencileri arasında matematiğe yönelik tutum farklılık göstermemiştir.

Serin (2014) nicel ve nitel araştırma yöntemlerini birarada kullandığı araştırmasında işbirliğine dayalı ortamlarda üstbilişsel sorgulama temelli öğretim gerçekleştirerek öğrencilerin problem çözme becerilerini ve bu süreçte öğrencilerin ortaya koydukları bilişsel-üstbilişsel davranışları incelemiştir. Çalışma kapsamında birinci aşamada deneysel bir çalışma yürütülmüş ikinci aşamada klinik mülakatlarla öğrencilerin problem çözme süreçleri analiz edilmiştir. Problemi anlama, kontrol ve değerlendirme alt boyutlarında birinci deney grubu öğrencilerinin puanları hem ikinci deney gurubuna hem de kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek çıkmıştır. Plan/strateji geliştirme, planı uygulama ve problem kurma alt boyutlarında birinci deney grubu öğrencilerinin puanları kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek çıkmıştır. İkinci deney grubu öğrencilerinin problem çözme becerileri puan ortalamaları kontrol grubuna göre yüksek çıkmıştır. Bu süreçte öğrencilerin ortaya koydukları davranışlar analiz edildiğinde, problem çözme süreçlerinde daha başarılı olan öğrenciler daha fazla üstbilişsel davranış işe koşmuşlardır.

Aşık (2015) tarafından yapılan çalışmada, öğrencilerin sözel matematik problemi çözme başarısını arttırmasına destek sağlayacak üstbiliş becerileri kazandırma odaklı bir destek programı geliştirmek amaçlanmıştır. Destek programının geliştirilmesinde tasarım tabanlı araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Geliştirilen destek programı, 8 ve 9. sınıf öğrencilerinden oluşan üç farklı çalışma grubunda farklı zamanlarda ardıl olarak uygulanmış ve test edilmiştir. Veri toplama aşamasında nitel ve nicel yöntemlerden bir arada faydalanılmıştır. Her bir uygulamada elde edilen sonuçlar bir sonraki uygulamada daha başarılı döngüler elde edebilmek için kullanılmıştır. Araştırmanın son uygulaması iki uygulama bir kontrol gruplu ön test son test deseninde toplam 45 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulguları, üstbiliş odaklı bir destek programı ve etkinliklerin nasıl olması gerektiği yönünde açıklayıcı sonuçlar ortaya koymuştur. İkinci olarak ise, üstbiliş odaklı destek programının öğrencilerin üstbiliş becerilerine olumlu yönde katkı yaptığı görülmüştür. Elde edilen sonuçlar, sınıf içinde yapılacak etkinlikler ile öğrencilerin üstbiliş becerilerini geliştirmeye teşvik edilmesinin öğrenme gelişimine katkı sağlayacağına işaret etmiştir.

Tian (2016) 9 hafta boyunca 11. sınıf öğrencileriyle yürüttüğü çalışmasında IMPROVE adlı üstbilişsel öğretim yönteminin öğrencilerin matematiksel işlemsel ve kavramsal bilgi ve üstbilişsel becerilerine etkisini incelemiştir. Araştırma bulguları IMPROVE öğretim yönteminin öğrencilerin işlemsel ve kavramsal bilgisini ve bilişin düzenlemesini desteklemede geleneksel öğretim yönteminden daha etkili olduğu yönündedir. Öğretim yöntemi, işlemsel ve kavramsal bilgi ve bilişin düzenlenmesinde kız öğrencilerin lehine sonuçlanmıştır. Ayrıca deneysel işlem sonrasında 14 öğrenciyle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılarak deneyimlerini aktarmaları istenmiştir. Genel olarak öğrenciler başlangıçta çeşitli zorluklarla karşılaşmış olmalarına rağmen IMPROVE öğretim yönteminden faydalandıklarını ifade etmişlerdir.

Barın (2016) üniversite 3. sınıfta öğrenim gören 35’i kadın 21’i erkek toplam 56 öğrencinin katılmıyla bir çalışma gerçekleştirmiştir. Bu çalışmada örnek olay tabanlı çevrimiçi bir öğrenme ortamı tasarlamış ve üstbilişsel stratejilerle

desteklemiştir. Sonuçta bu uygulamanın problem çözme süreçlerindeki etkisini ortaya koymuştur. Sonuçlar incelendiğinde; problem çözme sürecinde sadece problem durumunu belirleme becerisi deney grubunda anlamlı düzeyde gelişme göstermiştir. Üstbilişsel strateji kullanım desteğinin problem çözme sürecinde deney grubundaki öğrencilerin etkinliği tamamlamalarını kolaylaştırdığı, zaman kaybını önlediği, farklı bakış açıları kazanmalarını sağladığı, yeterlik ve eksikliklerinin farkına varıp eksiklikleri gidermeye dönük plan yapmalarına fırsat sunduğu belirlenmiştir. Aynı zamanda, hem deney hem de kontrol grubundaki öğrencilerin, örnek olayları içeren problem çözme etkinliklerinin öğrenmelerine katkılarına ve çevrimiçi ortama ilişkin olumlu görüşleri olduğu ortaya konulmuştur.

Özcan, İmamoğlu ve Katmer Bayraklı’nın (2016) “Rutin Olmayan Matematiksel Bir Problemin Çözümünde Altıncı Sınıf Öğrencilerinin Sesli Düşünme Süreçlerinin Analizi” adlı çalışmalarında 6. sınıf öğrencilerinin matematiksel bir problemi çözerken sesli düşünme süreçlerinin analizi yapılmıştır. Araştırmaya 24 öğrenci katılmış olup her öğrencinin problem çözme süreci videoya kaydedilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, problem çözme sırasında öğrencilerin düşüncelerini ifade etmede zorlandıkları tespit edilmiştir. Çoğu öğrenci verilen rakamlarla işlem yapmaya uğraşırken problemi anlamak için hiç zaman ayırmamıştır. Ayrıca gerekli hesaplamaları doğru yapan öğrencilerden bazıları işlem basamaklarını yorumlayamadıkları için çözüme ulaşamamışlardır.

Dönmez (2017) oyun destekli öğretim ortamının 3. sınıf öğrencilerinin sayı örüntüleri konusunda üstbilişsel farkındalık oluşturmalarına ve üstbilişsel strateji kullanmalarına katkıda bulunup bulunmadığını belirlemeye çalışmıştır. Karma yöntemin kullanıldığı araştırmada yarı deneysel model ile deney grubuna oyun destekli matematik öğretimi, kontrol grubuna ise sunuş yoluyla öğretim stratejisi uygulanmıştır. Betimsel kısımda ise deney grubunda yer alan altı öğrencinin sahip oldukları üstbilişsel farkındalıklarını ve stratejileri kullanma becerilerini görmek amacıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. 20 soruluk veri toplama aracı, deney ve kontrol gruplarının başarısını ölçmek amacıyla ön test-son test başar testleri ve kalıcılık başarı testi olarak uygulanmıştır. Sonuçlar oyunla destekli öğretim

ortamının matematik öğretiminde matematik başarısını arttırdığını göstermişken, kontrol grubu öğrencilerinin başarı ortalamalarını arttırmadığını göstermiştir. Yapılan görüşmeler sonucunda oyun destekli öğretim ortamının öğrencilerin üstbilişsel farkındalığını ve üstbiliş strateji kullanma becerilerini arttırdığı belirlenmiştir.

Vula, Avdyli, Berisha, Sagipi ve Elezi (2017) sözel matematik problemlerinin çözümünde üstbilişsel stratejilerin ve kendini düzenleme süreçlerinin etkisini araştırdığı çalışmaya 3. sınıftan 130 öğrenci 5. sınıftan 133 öğrenci katılmıştır. Sözel matematik problemlerini çözme sürecinde öğrencilerin uygulayabilmeleri gereken dilsel faktörün, adımların ve aritmetik işlemlerin etkisi incelenmiştir. Deneysel bir çalışma yürütülmüştür. Her iki sınıftan öğrencilerin yarısı üstbilişsel eğitim almışken diğer yarısı geleneksel yöntemlere göre derslerini işlemişlerdir. Araştırma bulguları üstbilişsel strateji kullanımının ve kendini düzenleme süreçlerini kullanmanın öğrencilerin eylemleri, akıl yürütmeleri ve yansıtmaları üzerinde etkili olduğunu göstermiştir.