İZMİR’DEKİ HASTANELERDE İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
GİRİŞ - AMAÇ
Son yıllarda işçi sağlığı ve iş güvenliği (İSİG) alanında hızlı değişiklikler olmuştur. Sağlık çalışanları için İSİG, diğer çalışanlardan farklı özellikler arz etmektedir. Sağlık çalışanlarının büyük çoğunluğu “çok tehlikeli işler” sınıfında bulunan hastanelerde görev yapmaktadır. Amerikan İş Güvenliği ve Sağlığı Ulusal Enstitüsü tarafından biyolojik ve psiko-sosyal riskler başta olma üzere hastanelerde beş başlık altında 94 risk belirlenmiştir. Ülkemizde son yıllarda bu risklere yönelik sağlık çalışanlarının İSİG hizmetlerini almasını destekleyen düzenlemeler hayata geçirilmiştir. Özel sağlık kuruluşları için İş Kanunu bağlayıcılığını korumakta iken 2012 yılında çıkan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kamu ve özel tüm sağlık kurum ve kuruluşlar için hükümler içermektedir.
Çalışmanın amacı; İzmir’de yataklı tedavi kurumlarında çalışan sağlık çalışanlarına yönelik İSİG hizmetlerinin durumunu saptamak, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile diğer mevzuat hükümlerinin uygulanıp uygulanmadığını tespit etmek, İSİG hizmeti sunarken yaşanan sıkıntıları ve eksiklikleri ortaya çıkarmak, İSİG konusunda geliştirilmeye müsait alanları tespit etmektir.
GEREÇ - YÖNTEM
Çalışmanın evreni, İzmir’deki 56 yataklı tedavi kurumudur. Çalışmaya tüm evren alınmış olup ayrıca örneklem seçilmemiştir. Çalışma iki ayrı bölümden oluşmaktadır. 1.Niceliksel ve 2.Niteliksel. Çalışmanın niceliksel bölümü kesitsel tipte planlanmıştır. Niteliksel bölüm, niceliksel bölümden elde edilen sonuçları açıklamak üzere planlanmış ve gömülü kuram yöntemi kullanılmıştır.
Veri toplama Mayıs 2015 ve Eylül 2015 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. BULGULAR
Araştırma evrenindeki toplam 56 hastanenin 49’u çalışmaya katılmıştır. İSİG hizmetleri, her bir hizmete ayrı puan verilerek hesaplanan İSİG puanı aracılığıyla 100 puan üzerinden toplu olarak değerlendirilmiştir. Bu hastanelerin İSİG puan
yetersiz olarak değerlendirilmiştir. Ortalamanın üstünde puanı olan hastane sayısı ise 23’tür. Çalışmadaki en iyi hastane 97,9 puan alırken, en düşük puanlı hastane ise 50,3 almıştır.
İSİG puanı; özel hastanelerde, hastanede yetkili sendika olmadığı ve SKS harici akreditasyon çalışması olduğu durumlarda daha yüksek bulunmuştur. Korelasyon analizinde İSİG puanı ile hastane yaşı (hizmet süresi), taşeron çalışan oranı ve sayısı, çalışanların bildirdiği fiziksel şiddet hızı ve çalışanların bildirdiği sözel şiddet hızı arasında negatif korelasyon, İSİG hizmeti sunma süresi arasında pozitif korelasyon saptanmıştır.
TARTIŞMA
Lojistik regresyon analizi sonucu İSİG hizmetlerini etkileyen en önemli değişken olarak hastanenin mülkiyet tipi (kamu/özel) bulunmuştur. Kamu hastaneleri İSİG hizmet sunumunda özel sektöre göre daha kötü durumdadır. Niteliksel çalışma bulguları bu farklılığın, olası nedenlerini;
1) İSİG mevzuatının kamuya uyumlu olmaması, kamuda gereksiz bürokrasinin olması ve ihalelerin sorunlu olması,
2) Kamuda İSİG profesyoneli istihdamının yetersiz ve sorunlu olması,
3)Kamuda İSİG hizmetlerinin denetiminin yetersiz olması şeklinde ortaya koymuştur.
Hizmet sunumunda yaşanan diğer sorunlar ise; 1) İşveren/yönetim desteği yetersizliği,
2) İşyeri hekimlerinin İSİG hizmet sunumuna katılımı yetersizliği, başta doktorlar olmak üzere sağlık çalışanlarının İSİG hizmeti alımında isteksiz olması,
3) Eğitimlerin yer-zaman-içerik olarak geliştirilmesi gerekliliği
4)Kalite birimlerinin halen hastanelerde İSİG konusunda en etkin birim konumunda olması,
5) İş kazası ve kesici delici alet yaralanmaları bildiriminde eksiklikler, olarak sıralanmıştır.
SONUÇ
Daha geniş bir çerçeveden baktığımız zaman sorunların çözümünde devlete; hem bir işveren olması, hem de düzenleme ve denetleme görevinden dolayı iş düşmektedir.
ANAHTAR KELİMELER
Sağlık çalışanı, hastane, işçi sağlığı ve iş güvenliği
ABSTRACT
EVALUATION OF OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY SERVICES OF THE HOSPITALS IN İZMİR
INTRODUCTION
The aims of this study are to determine the quality and quantity of occupational health and safety (OHS) services for the healthcare professionals in the inpatient treatment facilities and settings in İzmir, appointing the application level of OHS Law and other law provisions, finding encountered problems and deficiencies while offering OHS services, detecting areas related to, which are open to improvement.
In recent years there have been significant rapid changes in the concept of OHS. OHS has been more important for healthcare professionals than other professionals or occupations.
The majority of healthcare professionals are working at the hospitals, where they are being continously posed with most dangerous category. National Institute for Occupational Safety and Health has identified 94 risk factors under five sub- headings at the hospitals, especially biological and psycho-social risks.
The regulations supporting healthcare professionals to benefit from OHS services against these risks are carried out in recent years in Turkey. While Labor Law includes binding provisions for private health institutions, OHS Law enacted in 2012 contains provisions related to all public and private healthcare facilities and institutions.
MATERIAL-METHOD
56 inpatient treatment facilities in İzmir constituted the study population. The study contains all the population and extra samples were not chosen. Our study consists of two parts;
1) quantitative and 2) qualitative. The quantitative part of the study was planned cross-sectionally. The qualitative section was intended to explain the results, which were obtained from the quantitative section and grounded theory method was used.
FINDINGS
49 out of 56 hospitals participated in the study. OHS services evaluated collectively by giving individual points for each service and calculating an OHS score from these points. Mean OHS score was 75,8±10,5 for these hospitals. 26 hospitals were under mean score and evaluated as ‘insufficient’. The number of hospitals above the mean score was 23. While the best hospitals OHS score was 97,9, the lowest-rated hospitals score was 50,3.
OHS score was higher at special hospitals, which has no white/blue-collar union and at hospitals which have accreditation study (except Quality Systems in Healthcare of Health Ministry). In correlation analysis, it was found that OHS score has a negative correlation with hospitals age, subcontractor employee rate and the number of physical and verbal violence rate reported by employees. Positive correlation found for OHS score and the duration of the OHS service offering.
RESULTS
According to logistic regression analysis, the most important variable affecting the results of the OHS services was ownership type of hospital (public / private). Public hospitals were worse than the private sector by OHS service provision. Qualitative part pointed out the possible causes of differences were following;
1)OHS legislation which was not compatible with the public sector, unnecessary bureaucracy in the public sector and the problematic of the bids,
2) Inadequate employment and problematic employment of OHS professionals in public sector; and
3) Inadequate control of OHS in the public sector.
Moreover, other problems encountered in the provision of services were; 1) Failure of employer / management support,
2) Lack of participation of occupational physicians to OHS service provision, reluctance in recruitment OHS service of health workers -especially doctors-,
3) Requirement for developing location-time-content of OHS educations, 4) Quality units are still the most effective unit about OHS at hospitals, and
CONCLUSIONS
The government is only the most important representative on daily-basis grounds that it is an employer and it has an inspection, a supervision and a regulation mission.
KEYWORDS
Healthcare professionals, hospitals, worker health, occupational health and safety