gruplarının yapılan para yardımı miktarı üzerinde etkileşim etkisi bulunmaktadır.
Araştırmanın beşinci hipotezi kapsamında, ahlaki benlik özelliklerinin içselleştirme ve sembolleştirme faktörlerinin, suçluluk gruplarıyla birlikte, yapılan para yardımı miktarı üzerindeki etkileşim etkisinin incelenmesi hedefiyle, bakış açısı alma değişkeni kontrol edilerek 4X2 ANCOVA yapılmıştır.
Tablo 20: İçselleştirme Ahlaki Kimlik Özellikleri Puanı grupları ve Suçluluk Gruplarının Etkileşiminin Yardım Miktarı Üzerindeki Etkisini İncelemek Amacıyla Yapılan ANCOVA Analizi Sonuçları
SS S MS F p η² Suçluluk Grupları 3983.42 3 3983.42 .10 .75 .00 İçselleştirme 6059117.41 1 2019705.80 50.84 .00 .38 Suçluluk-Grupları* İçselleştirme 187090.20 3 62363.40 1.57 .19 .01 Hata 9175737.63 231 39721.80 .59 R2=.41 p<.05
İçselleştirilme ahlaki kimlik özelliği puanına göre düşük ve yüksek olarak ayrılan grupların ve suçluluk gruplarının yardım miktarına olan etkileşim etkisini, bakış açısı alma puanını kontrol ederek incelemek amacıyla yapılan ANCOVA analizi sonucunda, içselleştirilme ahlaki kimlik özelliği puanı grupları ve suçluluk grupları etkileşiminin yardım miktarı üzerinde anlamlı bir etkileşim etkisi bulunmamıştır (F(3,239)= 1.57 p>.05).
110
Şekil 8: Suçluluk Grupları ve İçselleştirme Ahlaki Kimlik Özelliği Puan Gruplarına Göre Ayrılan Katılımcıların Yaptıkları Para Yardımı Grafiği
Grafik 8'de içselleştirilme ahlaki kimlik özelliği toplam puanına göre yüksek ve düşük olarak ikiye ayrılan katılımcıların suçluluk manipülasyonunun ayrı gruplarında yaptıkları para miktarı görülmektedir. Tüm suçluluk manipülasyon gruplarında yapılan yardım miktarının içselleştirme ahlaki benlik puanına göre değişim göstermediği görülmektedir.
Tablo 21: Sembolleştirme Ahlaki Kimlik Özellikleri Puanı grupları ve Suçluluk Gruplarının Etkileşiminin Yardım Miktarı Üzerindeki Etkisini İncelemek Amacıyla Yapılan ANCOVA Analizi Sonuçları
SS S MS F p η² Suçluluk Grupları 6140888.27 1 2046962.75 50.69 .00 .39 Sembolleştirme 8637.82 3 8637.82 .21 .64 .00 Suçluluk-Grupları* Sembolleştirme 31221.66 3 10407.22 .25 .85 .00 Hata 9326764.22 231 40375.60 R2=.40 p<.05
Sembolleştirme ahlaki kimlik özelliği puanına göre düşük ve yüksek olarak ayrılan grupların ve suçluluk gruplarının yardım miktarına olan etkileşim etkisini, bakış açısı alma puanını kontrol ederek incelemek amacıyla yapılan ANCOVA analizi sonucunda, sembolleştirme ahlaki benlik özelliği puanı grupları ve suçluluk grupları etkileşiminin yardım miktarı üzerinde anlamlı bir etkileşim etkisi bulunmamıştır (F(3,239)= .258 p>.05).
111
Şekil 9: Suçluluk Grupları ve Sembolleştirme Ahlaki Kimlik Özelliği Puan Gruplarına Göre Ayrılan Katılımcıların Yaptıkları Para Yardımı Grafiği
Grafik 9'da sembolleştirme ahlaki benlik özelliği toplam puanına göre yüksek ve düşük olarak ikiye ayrılan katılımcıların suçluluk manipülasyonunun ayrı gruplarında yaptıkları para miktarı görülmektedir. Tüm suçluluk manipülasyon gruplarında yapılan yardım miktarının sembolleştirme ahlaki benlik puanına göre değişim göstermediği görülmektedir.
Çalışmanın bulgular bölümünde hipotezlere ve araştırma sorularına ilişkin gerekli görülen analizler yapılmıştır.
İlk etapta, yardım miktarı, ahlaki muhakemeler, bakış açısı alma ve ahlaki kimlik özellikleri puanlarının cinsiyete göre farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Sonrasında, birinci hipotez kapsamında suçluluk manipülasyonu gruplarında yardım miktarı bakımından farklılaşma olup olmadığını görmek amacıyla, tek yönlü varyans analizi yapılmıştır.
İkinci hipotez kapsamında olumlu sosyal ahlaki muhakemeler toplam puanı ve alt ölçekleri gruplarının arasında yapılan para yardımı miktarı bakımından farklılık olup olmadığını araştırmak amacıyla tek yönlü varyans analizi yapılmıştır.
Üçüncü hipotez kapsamında ahlaki kimlik özelliklerinin; sembolleştirme ve içselleştirme faktörleri bakımından, yapılan para yardımı miktarı bakımından farklılık yaratıp yaratmadığını anlamak amacıyla tek yönlü varyans analizi yapılmıştır.
Dördüncü hipotez kapsamında ahlaki muhakemeler toplam puanı ve alt ölçeklerinin toplam puanına göre düşük ve yüksek olarak ikiye ayrılan katılımcı gruplarının, suçluluk manipülasyonu gruplarıyla birlikte yapılan para yardımı üzerindeki etkileşim etkisini tespit etmek amacıyla ANCOVA analizi yapılmıştır.
112
Beşinci hipotez kapsamında, ahlaki kimlik özellikleri içselleştirme ve sembolleştirme faktörleri toplam puanına göre düşük ve yüksek olarak ikiye ayrılan katılımcı gruplarının, suçluluk manipülasyonu gruplarıyla birlikte yapılan para yardımı üzerindeki etkileşim etkisini tespit etmek amacıyla ANCOVA analizi yapılmıştır.
Dördüncü ve beşinci hipotez kapsamında etkileşim etkisini denetleyen analizlere ek olarak yapılan para yardım miktarında, hem suçluluk grupları hem de söz konusu ahlaki kimlik özellikleri ve olumlu sosyal ahlaki muhakemeler değişkenleri nezdinde görülen değişiklikler grafiklerle gösterilmiştir.
Çalışmanın araştırma soruları kapsamında; demografik değişkenler, suçluluk puanı, yapılan yardım miktarı, ahlaki muhakeme toplam puanı, bakış açısı alma özellikleri, ahlaki kimlik özelliklerinin içselleştirme ve sembolleştirme faktörleri ve yardım miktarı arasındaki ilişkiyi tespit etmek amacıyla korelasyon analizi yapılmıştır.
Korelasyon analizlerinin sonrasında, para yardım miktarı ile anlamlı düzeyde ilişkili olan, anne eğitimi, baba eğitimi, yaş, suçluluk duygusu, olumlu sosyal ahlaki muhakemeler toplam puanı ve onay odaklı muhakeme kurmanın, yapılan yardım miktarının ne düzeyde yordandığını anlamak amacıyla regresyon analizi yapılmıştır. Para yardım miktarı; anne eğitim, suçluluk puanı, onay odaklı ahlaki muhakemeler ve ahlaki muhakemeler toplam puanı tarafından %17 düzeyinde açıklanmaktadır. Ahlaki muhakeme toplam puanı ile anlamlı düzeyde ilişkili olan, ahlaki kimlik özelliklerinin içselleştirme faktörü, bakış açısı alma özelliklerinin söz konusu değişkeni ne düzeyde yordadığını anlamak amacıyla regresyon analizi yapılmıştır. Ahlaki muhakeme toplam puanı, bu değişkenler bakımından %4 düzeyinde açıklandığı görülmüştür.
113
4. TARTIŞMA
Çalışmanın bu bölümünde, araştırmanın hipotezleri doğrultusunda yapılan analizler ve söz konusu analizlerden elde edilen bulguların, ilgili literatür eşliğinde tartışılması hedeflenmektedir.
Hipotez 1: Suçluluk gruplarına göre, suçluluk grubundaki katılımcıların yardım