Örneklemin Olgusal Özellikler

Anket uygulanan kişilerin yaşadıkları ilçe, cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim seviyesi, meslek, sosyo-ekonomik durum, dini bilgi edinme yeri, dini bilgi düzeyi ve dindarlık düzeyi değişkenlerine göre dağılımları aşağıda tablolar halinde yer almaktadır.

Tablo 1.1: Örneklemin, Đlçelere Göre Dağılımı: Đlçeler: n % Selçuklu 232 41.1 Meram 183 32.4 Karatay 150 26.5 Toplam 565 100.0

Çalışmanın sınırları bölümünde, Konya merkez nüfusu ile Selçuklu, Meram ve Karatay ilçelerinin nüfusları belirtilmiştir. Örneklem grubu olarak belirlenen mahallelerde toplam 565 adet anket uygulanmış ve bu uygulamanın ilçelere dağılımı Tablo 1.1’de de görüldüğü gibi şu şekilde gerçekleşmiştir: Örneklemin yaklaşık üçte biri Meram ilçesinde iken, yaklaşık dörtte biri Karatay ilçesinde ve yarıya yakını Selçuklu ilçesindedir. Bu dağılım ilçelerin nüfuslarıyla doğrudan orantılıdır.

Tablo 1.2: Örneklemin, Cinsiyete Göre Dağılımı:

Cinsiyet: n %

Kadın 269 47.6

Erkek 296 52.4

Toplam: 565 100.0

565 kişilik örneklemimizin yaklaşık olarak yarısını kadınlar diğer yarısını da erkekler oluşturmaktadır. Bu oranlar, araştırmamızda cinsiyet faktörüne bağlı yanlılık riskinden doğabilecek hataları en az seviyeye indirmiştir, denebilir.

Tablo 1.3: Örneklemin, Yaş Gruplarına Göre Dağılımı: Yaş Grupları: n % 15-25 147 26.0 26-40 238 42.1 41-60 162 28.7 61+ 18 3.2 Toplam: 565 100.0

Örneklemin yaş gruplarına göre dağılımı Tablo 1.3’te görüldüğü gibi şekillenmiştir. Yaş gruplarına göre dağılım, hayatın temel evrelerine göre, gençlik, yetişkinlik, olgunluk ve yaşlılık olmak üzere dört grupta belirlenmiştir. Araştırmaya katılanların yarıya yakınını “26- 40” yaş grubunda yer alanlar, diğer geriye kalanın büyük kısmını, “15-25” ve “26-40” yaş gruplarında yer alanlar ve geriye kalan kısmı ise, 61 ve üstü yaş grubunda yer alanlar oluşturmaktadır.

Tablo 1.4: Örneklemin, Medeni Duruma Göre Dağılımı:

Medeni Durum: n %

Bekâr 141 25.0

Evli 387 68.5

Eşi Ölmüş / Boşanmış 37 6.5

Toplam: 565 100.0

Tablo 1.4’te araştırmamıza katılanların medeni durumlarına göre dağılımı görülmektedir. Buna göre örneklemin yaklaşık dörtte birini bekârlar, yarısından fazlasını evliler, geriye kalan kısmını ise, eşi ölmüş ve boşanmışlar temsil etmektedir.

Tablo 1.5: Örneklemin, Eğitim Durumuna Göre Dağılımı:

Eğitim Durumu: n %

Đlköğretim Mezunu 231 40.9

Lise ve Dengi Okul Mezunu 154 27.3

Fakülte/Yüksekokul Mezunu 157 27.8

Yüksek Lisans / Doktora Mezunu 23 4.1

Toplam: 565 100.0

“Eğitimin üstlendiği üç önemli görev vardır. Bunlardan biri davranış oluşturma, diğerleri ise, davranış geliştirme ve davranış değiştirmedir.” (Arslantürk ve Amman, 2004: 149). Bu bağlamda kişilerin eğitim seviyeleri hayata bakış açılarını ve hayat tarzlarını büyük ölçüde etkilemektedir. Böylelikle kişilerin olaylara bakış açısı ve olayları değerlendirmesi farklılaşmaktadır. Tablo 1.5’te de, araştırmamıza katılanların öğrenim durumuna göre dağılımı görülmektedir. Buna göre, örneklemin üçte birinden fazlasını Đlköğretim Mezunları, yaklaşık dörtte birini Lise ve Dengi Okul Mezunları ile Fakülte/Yüksekokul Mezunları, geriye kalan kısmı ise, Yüksek Lisans ve Doktora Mezunları oluşturmaktadır.

Tablo 1.6: Örneklemin, Meslek Durumuna Göre Dağılımı:

Mesleki Durum: n % Çiftçi 2 0.4 Đşçi. 84 14.9 Esnaf-Zanaatkâr 64 11.3 Memur. 201 35.6 Đşsiz. 15 2.7 Emekli. 38 6.7 Ev Hanımı. 161 28.5 Toplam: 565 100.0

Örneklemin meslek durumuna göre dağılımı, Tablo 1.6’da görüldüğü gibi

şekillenmektedir. Cinsiyetin meslek üzerindeki dağılımında en yüksek değeri kadınlarda %58.7 ile ev hanımları, erkeklerde ise, % 23.6 ile işçiler oluşturmaktadır. Kadınlara yönelik böyle bir sonucun oluşmasında anketin hane halkına yönelik olarak doğrudan evlere gidilmesinin etkisi olduğu kanaatindeyiz.

Tablo 1.7: Örneklemin, Gelir Durumuna Göre Dağılımı:

Gelir Durumu: n %

Zengin/ Orta Hallinin Üstünde∗ 131 23.2

Orta Halli 381 67.4

Orta Hallinin Altında/ Çok Fakir 53 9.4

Toplam: 565 100.0

∗

Zengin/ Orta Hallinin Üstünde ile Orta Hallinin Altında/ Çok Fakir seçenekleri birleştirilmiştir.

Tablo 1.7 örneklemin gelir durumuna göre dağılımını göstermektedir. Bu verilere göre araştırmamıza katılanların yaklaşık dörtte biri zengin ve orta hallinin üstü, yaklaşık dörtte üçü orta halli ve kalan kısmı ise, orta hallinin altı ve çok fakir kategorisinde yer almaktadır. Tablo 1.7’de de, görüldüğü üzere araştırmaya katılan her üç kişiden ikisi ailesini dolayısıyla kendisini orta halli sosyo-ekonomik düzeyde görmektedir.

Tablo 1.8: Örneklemin, Din ve Mezhebe Göre Dağılımı:

Din ve Mezhep Durumu: n %

Đslam/ Hanefi 500 88.5 Đslam/ Şafii 2 0.4 Đslam/ Maliki 4 0.7 Đslam/ Hanbeli 1 0.2 Đslam/ Alevi 2 0.4 Đslam/ --- 56 9.9 Toplam: 565 100.0

Tablo 1.8 örneklemde yer alan kişilerin din ve mezhebe göre dağılımlarını göstermektedir. Din olarak Đslam’ın benimsendiği örneklem grubunda az da olsa mezhep noktasında farklılıklar göze çarpmaktadır. Çok büyük oranda Hanefi mezhebini benimseyen örneklem grubu içerisinde % 9.9 oranında herhangi bir mezhebi benimsemeyenler ile Maliki, Hanbelî, Şafii ve Alevi mezhebini benimseyenler az da olsa görülmektedir.

Tablo 1.9: Örneklemin, Dini Bilgileri Edinme Yerlerine Göre Dağılımı:

Dini Bilgi Edinme Yerleri: n %

Aileden 172 30.4

Mahalle camisinden 61 10.8

Kur’ân Kursundan 178 31.5

Özel dini kurumlardan 16 2.8

Đmam Hatip Lisesinden 30 5.3

Y.Đslam Enstitüsü \ Đlahiyat Fakültesinden 8 1.4

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi derslerinden 23 4.1

Kendisi okuyup araştırarak 63 11.2

Diğer 14 2.5

Toplam: 565 100.0

Tablo 1.9 dini bilgileri edinme yerlerine göre dağılımı göstermektedir. Buna göre, örneklemin yaklaşık üçte birlik kısmı dini bilgilerini Kur’ân Kursundan ve diğer üçte birlik kısım ise, Ailesinden, yaklaşık 1/10’lik kısmı kendi okuyup araştırarak ve Mahalle camisinden, yaklaşık 1/20’lik kısım ise, Đmam Hatip Lisesinden ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi derslerinden elde etmiştir. Geriye kalan kısmı ise, Özel dini kurumlardan, Yüksek

Đslam Enstitüsü \ Đlahiyat Fakültesinden, dini sohbetlerden ve iş yerlerinden dini bilgilerini edinenler oluşturmaktadır. Mehmet Bayyiğit’in, hacı adaylarının dini bilgilerini nerelerden edindiklerini ortaya koymak için yapmış olduğu çalışma da, benzer sonuçlar vermektedir.

Şöyle ki, hacı adaylarının dini bilgileri, genellikle ibadetlerini yapabilecek kadar, aileden ve mahalle veya köy camilerindeki imamlardan edindikleriyle sınırlı olduğu belirtilmiştir. (%66.29) (Bayyiğit, 1998: 93). Celalettin Çelik’in, Şehirleşme ve Din adlı eserinde de, dini bilgi kaynakları sıralamasında din görevlilerinin daha ağırlıklı bir konumda olduğu (%48.3) ve ikinci sırayı ise, kendi kendine okuyup araştırarak öğrendiklerini belirtenlerin (%39.6) aldığı görülmektedir. (Çelik, 2002: 260-61).

Tablo 1.10: Örneklemin, Dini Bilgi Düzeylerine Göre Dağılımı:

Dini Bilgi Düzeyi: n %

Çok iyi/ Đyi∗ 282 49.8

Orta 258 45.6

Zayıf/ Hiç bilgim yok 25 4.6

Toplam: 565 100.0

∗

Çok iyi/ Đyi ile Zayıf/ Hiç bilgim yok seçenekleri birleştirilmiştir.

Örneklemin dini bilgi düzeyine göre dağılımı Tablo 1.10’da görüldüğü gibi

şekillenmektedir. Buna göre, örneklemin yarısını dini bilgi düzeyi “Çok iyi/ Đyi olanlar”, yaklaşık yarısını, “Orta olanlar” ve çok az kısmını, “Zayıf/ Hiç bilgisi olmayanlar” oluşturmaktadır. Bulgulardan örneklemin kendilerini ağırlıklı olarak, orta ve üstü dini bilgi düzeyine sahip olarak nitelendirdikleri görülmektedir.

Tablo 1.11: Örneklemin, Dindarlık Düzeylerine Göre Dağılımı:

Dindarlık Düzeyi: n %

Çok dindar 28 4.9

Oldukça dindar 130 23.0

Orta düzeyde dindar 354 62.5

Zayıf bir dindar 53 9.6

Toplam: 565 100.0

Tablo 1.11’deki bulgular, örneklemin öznel/subjektif dindarlık algılamasına göre kendi dindarlık durumlarını göstermektedir. Buna göre ankete katılanların yarıdan fazlasını kendilerini, “Orta düzeyde dindar” olanlar, yaklaşık dörtte birini, “Oldukça dindar olanlar”, yaklaşık 1/10’unu “Zayıf dindar olanlar” ve kalan kısmı ise, “Çok dindar olanlar” oluşturmaktadır. Bulgulardan örneklemin ağırlıklı olarak orta düzeyde bir dindarlık

algılamasına sahip olduğu anlaşılmaktadır. Celalettin Çelik’in, “Şehirleşme ve Din” adlı eserinde de, araştırmasına katılan örneklem grubunun 2/3’sini teşkil eden büyük çoğunluğunun kendisini “orta derecede dindar” olarak gördüğü belirlenmiştir. (Çelik, 2002: 280-81,335).