Öğrenen Örgütlerin Temel Yetenekleri

Her faaliyet farklı bir bilinç, yöntem ve davranış biçimi ile desteklenmelidir. Faaliyetleri destekleyecek sistemler ve prosesler yaratmak ve çalışma yaşamına uyumlu hale getirmek suretiyle, şirketler ve kurumlar öğrenme süreçlerini etkin bir biçimde önlendirebilirler (Pekel, 2007: 16). Örgütlerin öğrenen bir örgüt olabilmeleri için, beş temel faaliyet üzerine uzmanlaşmaları gerekmektedir (Garvin, 1993: 56-72).

3.5.2.1. Sistematik Sorun Çözme

Sistematik sorun çözme faaliyetinin altında yatan düşünceler şunlardır: (Garvin, 1993: 81) (1) Sorunların saptanması ve çözümü için bilimsel yöntemlerden yararlanmak, (2) Gerçek bilgilerden yararlanmak, (3) Bilgileri derlemek ve değerlendirmek için istatistiksel çözümlelemer kullanmaktır. Sorunların sistematik bir

biçimde bulunup değerlendirilmesi için, bireylerin daha disiplinli olması ve detaylara ağırlık vermeleri gerekmektedir. Bireylerin daha sorgulayıcı ve gerçekleri araştıran kişiler olmaları, sorunlara karşı daha sistemli yöntemler geliştirilmesini sağlayabilir (Yazıcı, 1999b: 154). Sorunlara karşı oluşturulan eğitim programları, sorunların belli bir bölümünün çözümüne yararlı olacaktır ancak asıl önemli husus, örgüt içerisindeki tüm iş görenlerin düşünce şeklini değiştirilmesidir (Diker, 2007: 18).

3.5.2.2. Yeni Yaklaşımları Deneme

Yeni bilgilerin denenmesi ve sistemli olarak araştırılmasına yeni yaklaşımların denenmesi olarak tanımlanmaktadır. Sistematik sorun çözme anlayışı ile paralellik gösteren yeni yaklaşımların denenmesinde bilimsel yöntemlerin kullanılması önemlidir Ayrıca deneyimler geniş ufuklar ve fırsatlar sayesinde oluşmaktadır (Türk, 2003, 177). Yeni bilgilerin üretilmesi için araştırma ve test faaliyetleri sistematik olarak yerine getirilmektedir. Deneme uygulamaları sürekli programlar veya pilot projeler şeklinde yerine getirilebilir. Sürekli programlar şeklinde yerine getirilen faaliyetlerde, akademik kurumların ya da sektörin öncü örgütleri ziyaret etmesi ve doğrudan bilgi edinmesi doğrultusunda kazanılan bilgilerin içselleştirilmesiyle gerçekleştirilir (Örtenblad, 2004: 133). Deneyler sürekli deneyler ve pilot projoler olmak üzere iki farklı formu bulunmaktadır(Garvin, 1993: 82).

3.5.2.3. Deneyimlerden ve Şirket Geçmişinden Öğrenme

Geçmişteki başarılardan ya da hatalarda öğrenemeyen örgütler neden başardıklarını ya da hata yaptıklarını bilmeden devamlı olarak aynı hataları yaparlar (Garvin, 1993: 85). Geçmiş kazanımların ve deneyimlerin sistemli bir şekilde ve anlamlandırılarak kayıt altına alınması gerekmekte olup örgüt içinde görev yapan bireylere aktarılmalıdır. Zaman içerisinde karşılaşılan hatalar, açık ve esnek bir örgütsel yapı içerisinde tepe yönetime aktarılmalı ve sorunlara yönelik geçmiş edinimler göz önüne alınarak farklı çözüm stratejileri geliştirilmelidir (Fisher, 1998: 108-109).

Geçmişten ders alma, yaşantıları irdeleyip aynı hataları tekrar yapmama, başarılı yerine getirilen durumları daha iyi bir düzeye çıkarma süreci olarak ifade edilebilir (Akın, 2000: 25). “Başarısızlık, daha sonraki başarıların kazanılmasını sağlayan en

büyük öğretmendir” (Demir, 2006: 38).

3.5.2.4. Başkalarının Deneyimlerinden ve En İyi Uygulamalarından Öğrenme

Öğrenme aile ile başlar öğretmenlerin rehberliğinde devam eder. İş yaşamında ise bir çok şeyi kendimizden deneyimli insanlar ile vakit geçirerek öğreniriz. Hatta aynı birbiri ile kıyasıya rekabet eden örgütler veya farklı sektörlerde faaliyet gösteren örgütler de birbirinden öğrenmektedirler (Yazıcı, 2001: 156). Öğrenmenin en iyi yollarından biri diğer örgütler tarafından yerine getirilen faaliyetlerin analiz edilmesi ile hatalardan ders, başarılardan ise örnek alınmasıdır (Özer, 1999: 6). Kıyaslama bu bakımdan örgütlere yeni bakış açıları kazanmaları ve yaratıcı düşünceleri hareketlendirmek için bir araç olarak görülmektedir(Çam, 2002: 102; Koçel, 1998: 296). Bencmarking kadar etki oluşturan başka bir kaynak da müşteridir. Güncellenen durum ve istekler hakkında geri besleme sağlayarak, öğrenme olanakları konusunda potansiyel bir güç oluştururlar (Garvin, 1993: 86).

3.5.2.4.1. Kıyaslama (Benchmarking) ile Öğrenme

Kıyaslama süreçleri, teknikleri, yöntemleri vb. şekilde bir örgütü veya çıktı olarak ürettiği ürün ya da hizmeti etraflıca analiz ederek kendi örgütüne uyarlama sürecidir. Diğer örgütlerden öğrenme adına Ford’un kurucusu Henry Ford, yürüyen bant sistemiyle üretimi, Chicago’da bir mezbahadan esinlenerek geliştirmiş ve bu sayede üretimini önemli derecede arttırmıştır. Ancak kıyaslama tekniğini bugünkü anlamıyla ilk kullanan, Xerox şirketidir, Xeror rakipleri tarafından üretilen fotokopi makinelerinin parçalarını sökerek analiz etmiştir. Bu parçaların sadece fiziksel olarak değil aynı zamanda maliyet açısından da değerlendirmeye tabi tutmuştur. Daha sonra bu analizden öğrendiklerini kendi üretim sürecine uyarlayarak iş planlarında kullanmıştır. (Eker, 2008: 46). Kıyaslama en iyi olabilmek için en iyi uygulamayı yapan örgütün tanımlanmasıyla birlikte, bu tanımlamayı kendi örgütlerine uyarlama süreçlerinden oluşan bir uygulamadır (Fisher, 1998: 15-16; Yılmaz, 2001: 67-68).

3.5.2.5. Bilginin Etkin Bir Biçimde Dağıtılmasını Sağlama

Öğrenen örgüt, bilginin toplandığı, üretildiği ve geliştirildiği, depolanarak paylaşıldığı ve son olarak süreçlerde ve uygulamalarda kullanıldığı sürecin efektif

olarak uygulandığı örgütlerdir. Bireyler elde ettikleri bilgileri paylaşabildikçe, öğrenen örgüt olmanın gerekliliklerini yerine getirmiş olurlar. Örgütlerde öğrenilen bilgilerin yayılması sonucunda yeniliklerin yaratılmasına olanak sağlamaktadır (Alp, 2007: 55). Düşünceler bireyler tarafından paylaşılabildiğinde örgütler için daha anlamlı ve etkin olmaktadır. Bu nedenle öğrenen örgütlerde “bilgi transferi” oldukça önemlidir (Özer, 1999: 116). Günümüzde örgütlerin sürekli değişen çevre koşullarına hızlı adaptasyon yetenekleri ve bu amaçla bilgi kaynaklarını ne etkinlikle kullandıklarını tanımlama “bilgi zinciri (knowledge chain)” kavramını ortaya çıkartmıştır (Spinello, 1998: 4). Bu amaçla örgüt içindeki bilgilerin paylaşılması için yazılı, sözlü ve görsel raporlardan, eğitim ve standardizasyon programlarından yararlanılmalıdır (Bourne ve Walker, 2004: 234). Bilginin hızlı bir şekilde yayılabilmesi için bilişim teknolojilerinden yararlanılır. Bilişim teknolojileri, örgütün karar verme sürecini desteklerken, bilginin paylaşımı ve etkileşim ile bilgi üretimini arttırmaktadır (Slocum vd., 1999: 33).