Yap land rmac bir s n f ile geleneksel bir s n f aras nda önemli baz farkl l klar vard r. Geleneksel s n f, ö retmen-merkezli, önceden belirlenmi bilgileri aktarmaya dayal , do rudan ö retimin kullan ld , ders içeri inin ço unlukla ders kitaplar ndan al nd , ö rencilerin edilgen bir biçimde dersi izleyen konumunda oldu u, bilgileri sorgulamaya ya da kar l kl dü ünce al veri ine pek izin verilmeyen, ö rencilerin çe itli ö renme etkinliklerini bireysel olarak yerine getirmelerini öngören yar mac bir yap ya sahiptir. çerik önceden belirlenmi amaçlar do rultusunda küçük bilgi birimlerine ayr lm t r ve basit bir kavram ö renebilmek için bile ö renci tüm parçalar bir bütün haline getirmek zorundad r. Dahas , her ö rencinin ayn bilgileri ö renmesi beklenir. Bu nedenle, her ö renci için ayn ö renme etkinlikleri ve de erlendirme ölçütleri kullan l r (Deryakulu, 2001).
Yap land rmac bir s n f ise ö renci-merkezlidir, ö rencilerin ö renmeleri beklenen tüm bilgileri içerik olarak önceden belirlenmi halde de ildir. Bu nedenle, içerik tek kaynaktan sunulmaz, onun yerine, ö rencilere konuyla ilgili farkl bak aç lar n tan yabilmeleri için birincil bilgi kaynaklar ve yap land rma sürecinde gereksinim duyacaklar öteki materyaller sa lan r. Ö renciler, ö renmenin gerçekle mesi için etkin olarak hem kendilerine, hem de arkada lar na konuyla ilgili sorular sormaya, görü lerini aç klamaya, tart maya ve konu üzerinde derinlemesine dü ünmeye özendirilirler. Konu bütüncül olarak sunulur ve ö renci bütünden parçalara do ru ilerler. Ö renmenin gerçekle mesinde sorumluluk ö rencidedir. Bu nedenle, hem ö rencilerin kendi ö renme planlar n haz rlamalar na, hem de tüm ö rencilerin ayn bilgileri ö renmeleri yerine her ö rencinin farkl eyler ö renebilmesine izin verilir. Ö retmen bilgi aktaran de il, ö rencilere yard m eden biri konumundad r (Deryakulu, 2001).
Bir s n f n fiziksel organizasyonu, o s n ftaki ö renmenin dinami ini etkileyen en önemli etmenlerden birisidir. Dolay s yla, s n f organizasyonu, ö rencilerde arzu edilen bilgilerin, becerilerin, tutumlar n ve anlay lar n kazand r lmas nda etkili bir ö retim arac olarak kullan labilir. Bir s n f n
düzenlenme ekli, ö rencilerin o s n fta pasif veya aktif bir role sahip olup olmad klar n n da önemli bir belirleyicisidir (Saban, 2002).
Geleneksel s n flarda ö retmen bilginin tek kayna ve ileticisi, ö renci de bilginin pasif al c s d r. Ö retmen bu rolüyle zorlay c ve s n rlay c d r ve ö rencinin söz konusu konu alan yla ilgili gerekli bilgiyi depolamas nda temel olarak sorumlulu u yüklenir. Ö retmen bu durumda ö retim ortam nda psikolojik özgürlük ve güven sa lamada ba ar s z olmaktad r (Tezci ve Gürol, 2003).
Yap land rmac ö renme anlay n n ba ar l olarak uyguland bir s n f, gerçek anlamda demokrasinin ya and bir yerdir. Herkes etkin olarak çal r, daha sonra ö renmek için zihinsel çaba gösterir, ara t rma yapar, bilinen ya da sunulan gerçekleri sorgular, ba kalar yla etkile imde bulunur, görü lerini payla r, i birli ine girer, öteki insanlar n ö renmesine katk sa lar, yenili e aç k tutumlar geli tirir, esnek yarg lar üretir, mutlak do rulara inanmaz, demokratik de erlere önem verir,
l ml davran r, sorumluluk bilinci ta r ve olaylar bütünlük içinde de erlendirir. Ba ka bir deyi le, yap land rmac ö renme ortamlar nda yeti en bireylerin hedefi kendileri olmak, ama dünyay ba kalar yla e it biçimde payla makt r. Ku kusuz, bunun olabilmesi için, ba ta ö retmenler olmak üzere e itimin tüm boyutlar nda köklü de i imler gerekmektedir.
Yap,land,rmac, Yakla-,m Kuram,nda Fen Ö?retimi
Bilginin olu umu yap land rmac bir yakla mla izah edilmeye ba land ndan bu yana, bilimsel bilginin bilim insanlar taraf ndan olu turuldu u kabul edilmektedir. Bilim insanlar ara t rmalar na dayanarak teoriler üretirler, bunu di er bilim insanlar yla tart rlar, birbirlerinin fikirlerinden ve ara t rmalar ndan yararlan rlar ve sürekli bir etkile imle bilimsel bilgi üretirler. Yap land rmac yakla m kuram ki inin kendi bilgilerini ancak kendisinin olu turdu unu savundu u için, bu yakla ma dayanan fen ö retiminde bilimsel bilgi ö rencilere do rudan aktar lmamal , uygun ortamlar sa lanarak ö rencilerin bilim insanlar gibi çal p bilimsel bilgilerini ke federek ve arkada lar yla tart arak fikir
olu turmalar na yard mc olunmal d r. Yap land rmac fen ö retiminde amaç, bilim ö retimidir. Ö rencilere bir çok konuda s bilgiler aktarmak yerine, onlar n daha az konuda çok daha derine dalmalar sa lanmal d r ki bilimsel çal ma becerilerini geli tirilebilsinler. Yap land rmac fen ö retiminde içerik amaç de il, ö rencilerde bilimsel becerileri geli tirmek için bir araçt r. Uygun içerik seçilerek, çocuklar n bilim insan gibi bilim yapmalar ve bilimsel çal ma becerilerini geli tirmeleri sa lan r.
Yap land rmac fen ö retiminin ba lang ç noktas , ö rencilerin önceki bilgi ve deneyimleridir. Ö rencilerin, bilimsel bilgileri önceki tecrübeleriyle anlamland rarak ö renmelerini sa lamak esast r. Bunu sa lamak için ö retmen ilk önce ö rencilerin yeni konu hakk nda ne bildi ini ve onlar n bu konuyla ilgili önceki deneyimlerinin neler oldu unu anlamaya çal mal d r. Bu a amadan sonra, ö retmen toplad bilgiler do rultusunda ö rencilerin yeni bilgiyi önceki deneyimleriyle ili kili olarak ke fedebilecekleri etkinlikleri bulur ve ö renme ortam n haz rlar.
Yap land rmac yakla m kuram nda, yaparak ve dü ünerek gerçekle en fen ö retimi ön plandad r. Fen etkinlikleriyle ö rencilerin merak art r l r ve önceki bilgilerini sorgulamalar ve problem yaratmalar sa lan r (Kaptan ve Korkmaz, 2000). Ö renciler etkinlikleri yaparken özgürdürler ve özgürce ke federler. Yap land rmac fen ö retiminde genelde ya probleme dayal ö renme ya da ke fetme yoluyla ö renme metodu kullan l r (K l ç, 2001). Ö renciler ö retmenin rehberli inde, kendi istekleri do rultusunda olu turduklar problemleri çözmeye çal rlar. Problemlerinin çözümü için gözlem, deney ve ara t rmalar yaparlar. Ö renciler birer bilim insan gibi çal rlar. Hipotezler geli tirirler, hipotezlerini s nayacak deneyler yaparlar, teoriler geli tirirler, arkada lar n n teorileriyle bilimsel bilgilerini olu tururlar. Bu yüzden yap land rmac yakla m kuram nda ö renme uzun zaman alan bir olayd r ve bazen planlanan yönde gitmeyebilir. Ö retmen bu a amada rehberdir; ço u zaman cevaplar haz r vermez, sadece ö rencilerin dü ünme ve bilgiye ula ma süreçlerinde yard mc olur. Ö retmen, ö rencilerin yeni ö renme deneyimlerinden hangi anlamlar ç kard klar n ve bilgilerini nas l yap land rd klar n anlamaya çal r.
Yapland rmac fen ö retiminde i birlikli ö renme de kullan lmal d r (Lorsbach ve Tobin’den aktaran K l ç, 2001). Bilgiyi anlamland r rken ba kalar n n fikirlerine de önem veririz. Ba kalar yla payla mak kendi bilgimizi s namam z sa lar. Ö renciler gruplar halinde çal rlar ya da ö renciler kendi ç kar mlar n arkada lar yla payla p, onlar n ç kar mlar n duyarlarsa ve tart ma ortam yarat l rsa, kendi ç kar mlar n s nayacaklard r ve e er di er gruplar da ayn ç kar mlar yapm larsa, edindikleri bilgi ya da deneyiminin geçerlili i kan tlanm olacak, böylece de bu ç kar mlar benimseme olas l klar artacakt r. E er bir grup ö rencinin ç kar mlar di erlerininkinden farkl ise, bunlar ç kar mlar n tekrar gözden geçirerek ve gerekirse deney ya da gözlemlerini tekrarlayarak, ara t rmalar n derinle tireceklerdir. Vygotsky’nin savundu u gibi, ö renciler birlikte çal rlarken birbirlerinin ö renmesine de yard m ederler ve bu sayede problem çözme becerilerini geli tirirler. Yani yap land rmac fen ö retiminde, tercihine göre grupla birlikte ya da tek ba na hareket eden, s n fta istedi i ö renme eklini kullanarak bilgiye ula maya çal an, gerekti inde ara t rma ya da gözlem için s n f d na ç kabilen ve ö rendiklerini payla an bir ö renci profili vard r (K l ç, 2001).
Bu ba lamda, etkin ö renme çok say daki ö retim yöntem ve tekni iyle ö renciye kendi bili sel yap lar n gözden geçirme f rsat veren, onlar dü ünmeye yönelten, bili sel yap lar n de i tirmek, ezberlemek yerine anlamaya çal mak için onlar güdüleyen bir ö renme modeli olarak kar m za ç kmaktad r.