Çevresel Raporlama Rehberleri

Kaynağı işletmelerin faaliyetleri olan çevresel sorunların önemi doğrultusunda işletmelerin çevreye dair bilgilerini raporlamalarını teşvik etmek amacı ile çeşitli

260

Kavut, s.8.

261 M. Wilson. “Corporate Sustainability: What Is It and Where Does It Come From?”, Ivey Business Journal, (March/April 2003), www.ivey/businessjournal.com, (23 Nisan 2013), s.4.

262

Kavut, s.9. 263

123

çevresel raporlama tavsiyeleri, standartları ve rehberleri geliştirilmiştir. Bu rehberlerin oluşturulmasında, çevresel gruplar, işletmeler, devlet temsilcileri, hükümet dışı gruplar arasında yoğun görüşmeler, kulis faaliyetleri ve uzlaşmalar pay sahibidir. Çevresel raporlama rehberleri aracılığı ile çevresel performansları hakkında belirli periyotlarla kamuya bilgi aktarmak isteyen işletmelere yönelik bir çerçeve çizilmektedir. Sayıları yirmiyi aşkın olsa da, bu rehberler arasındaki farklılıklar oldukça azdır ve temel çerçeve itibarı ile birbirinden ayrılan birkaç yaklaşım bulunmaktadır. Bu rehberler gerek nicel gerekse nitel bilgileri içeren raporlar için birer taslak mahiyetinde olup, bazı çevresel raporlama rehberlerinde mesleki sağlık ve iş güvenliği konularına da yer verilmektedir. Bu doğrultuda özellikle 1990'lı yılların başından itibaren yayımlanan çevresel raporlama rehberleri şu şekilde sıralanmaktadır²⁶⁴;

- Küresel Raporlama Girişimi Sürdürülebilirlik Raporlama Rehberi: ABD'deki

kâr amaçsız ve bağımsız bir kuruluş olup sanayi sektörlerinden temsilcilerin, muhasebe kurullarının ve kâr amacı gütmeyen çeşitli kurumların işbirliği ile kurulan Küresel Raporlama Girişimi'nin geliştirdiği bu rehber en yaygın kabul görmüş çerçeveye sahiptir. 1999'da ilk versiyonu yayınlanan rehberin 2006'da son versiyonu yayınlanmıştır. Özel ve kamu sektörü, kâr amacı güden ve gütmeyen tüm işletmelere istifade edebilecekleri bir çerçeve sunan bu rehber raporlamanın teknik konuları dışında performans göstergeleri ve açıklama kalemleri ile desteklenen standart açıklamaları da ihtiva etmektedir.

- Kamu Çevresel Raporlama Çerçevesi- Avustralya Yaklaşımı Rehberi: Bu

rehber Çevre Avustralya'ya yönelik olarak Snowy Mountains Engineering Şirketi ve Avustralya Sanayi Grubu önderliğinde bir danışmanlık konsorsiyumu tarafından hazırlanan rehber 2000 yılından yayınlanmış olup, özel ya da kamu sektöründen kurumların çevresel raporlama alanındaki taleplerine yardımcı olmaktadır. Rehberde çevresel raporlama kavramı, tarihi ve ortaya çıkmasına neden olan faktörler de ele alınmaktadır.

- Çevresel Raporlama Rehberi- Önemli Performans Göstergeleri: İngiltere

Çevre, Gıda ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından 2006'da yayınlanan bu rehberin amacı, işletmelere çevreyle ilgili önemli performans göstergeleri sunarak

264

124

çevresel performansları nasıl raporlayacakları noktasında onları bilgilendirmek, hangi performans göstergelerinin hangi sektörle ilişkili olduğunu açıklamak ve çevresel performanslarını yönetme gerekçesini ortaya koymaktır.

Çalışmada bağımsız rapor hazırlama yönteminde uyulacak çerçeveyi belirleyen bu üç önemli çevresel raporlama yöntemi dışında kullanılan çevresel raporlama rehberleri şu şekilde sıralanabilir;

- Japon Çevresel Raporlama Rehberi: Japonya Çevre Bakanlığı'nın ilkini 2001,

sonuncusunu ise 2007'de yayınladığı çevresel raporlarda bulunması gereken temel bilgi ve göstergeleri açıklayan rehberdir.

- Avrupa Kimya Sanayi Konseyi Üçlü Sorumluluk- Sağlık, Güvenlik ve Çevresel Raporlama Rehberi: Avrupa Kimya Sanayi Konseyi tarafından AB üye ülkeleri

için 1998'de hazırlanan bu rehber kimya işletmeleri için ortak bir raporlama çerçevesi ve 16 temel raporlama parametresi sunmaktadır.

- Dünya Sanayi Çevre Konseyi Rehberi: 1993'te Dünya Sanayi Çevre Konseyi

Uluslararası Ticaret Odası tarafından başlatılan küresel bir işletmeler koalisyonunun 1995'te yayımladığı rehberdir. Rehberde işletmeler çevresel politikaların uygulanması ve çevresel performansları noktasında açık olmaya teşvik edilmektedirler.

- İngiltere Sanayi Konfederasyonu Rehberi- Çevresel Raporlamaya Giriş:

İngiltere Sanayi Konfederasyonu tarafından 1995'te yayınlanan küçük kitapçık şeklindeki bu rehber çevresel raporlama hakkında önemli konularda bilgi vermektedir.

- BM Çevre Programı Sürdürülebilirlik Raporları "İlgili Taraflarla İletişim":

BM Çevre Programı tarafından iki cilt halinde yayınlanan rehber; çevresel raporlama konusunda küresel eğilimler ve raporlama araçlarını tanıtmaktadır. - Çevresel Raporlama Forumu İşletme Çevresel Raporları Hazırlama Rehberi:

İtalya'daki FEEM (Fondazione Eni Enrico Mattei) tarafından oluşturulan Çevresel Raporlama Forumu'nun hazırlattığı bu rehber işletmelerin çevresel

125

performanslarının değerlendirilmesi için gerekli bilgilerin ilgili taraflara sunulduğu bir çerçeve sağlamaktadır.

- İşletme ve Çevre Danışma Komitesi Rehberi: İngiltere'deki İşletme ve Çevre

Danışma Komitesi tarafından 1997'de yayınlanan rehber; çevresel performansın finansal raporlanmasına dair doğru uygulamanın altını çizmekte olup, finansal odakların (bankalar, sigortacılar, işletme sahipleri vb) çevresel riskin sonuçlarına dair değerlendirme ve çözüm yeteneği geliştirmesini amaçlamaktadır.

- Rapor "Temiz Gelecek: İşletme Çevresel Raporlama": İlk kez geliştirilen

çevresel raporlama rehberi olan 1993'te Uluslararası Sürdürülebilir Kalkınma Enstitüsü ve Deliotte Touche Tohmatsu Sürdürülebilirlik Ltd. Şti.'nin imzasını taşıyan rehberdir ve beş aşamalı bir raporlama modeli önermektedir.

- Belaggio İlkeleri: Uluslararası Sürdürülebilir Kalkınma Enstitüsü tarafından

geliştirilen çevresel raporlamayı kapsayan ilkelerdir.

- Küresel Çevre Yönetim Girişimi Araçları ve Yayınları: ABD'deki büyük

imalatçıların oluşturduğu Küresel Çevre Yönetim Girişimi'nin 1994'te yayımlattığı "Toplam Kalite Yönetim Çerçevesinde Çevresel Raporlama" isimli kitapla çerçevesi çizilmiştir.

- DIN 33922: 1997'de Alman Standardizasyon Kurumu (DIN) tarafından

yayınlanmıştır.

- Hollanda Sürdürülebilirlik Raporlama Rehberi: 2003 yılında Hollanda Yıllık

Raporlama Danışma Kurulu tarafından yayınlanmıştır.

- Kanada Yönetim Muhasebecileri Yönetim Muhasebesi Rehberi: 1998'de

Kanada Yönetim Muhasebecileri Topluluğu tarafından yayınlanan rehber, işletmelerin sürdürülebilir kalkınma ve çevresel yönetim uygulamalarını sürdürülebilir kalkınma hedeflerinde çevresel raporlamanın rolü konusunda bilgi sağlamayı amaçlamaktadır.

- Avustralya Yeni Güney Galler Çevre Koruma Birimi "İşletme Çevresel Raporlama, Niçin ve Nasıl" Rehberi: Avustralya Yeni Güney Galler Çevre

126

yayınlanan rehber, isteğe bağlı raporlama ile ilgili sanayi sektöründeki çevresel farkındalığı arttırmayı amaçlamaktadır.

- İngiltere Yetkili Sertifika Muhasebeciler Birliği Raporlama Rehberi: 1998'de

İngiltere Yetkili Sertifika Muhasebeciler Birliği tarafından 1998'de yayınlanan bu rehber çevresel bilgilerin ilgili taraflara nasıl ve ne zaman raporlanacağına dair tavsiyeler içermekte olup, çevresel raporların nasıl hazırlanacağı konusunda bölümlere de sahiptir.

- Uluslararası Çevresel Yönetim Ağı Sürdürülebilirlik Raporlama Rehberi:

Uluslararası Çevresel Yönetim Ağı'nın 2001'de yayınlanan bu rehberi etkin bir sürdürülebilirlik raporunun nasıl hazırlanacağına dair tavsiyelerde bulunurken, sürdürülebilirlik raporlama ilkelerini özetler. Rehber küçük ve orta ölçekli işletmeler ile büyük işletmeler için de işlevseldir.

- Uluslararası Çevresel Yönetim Ağı Gelecek Rehberi: Uluslararası Çevresel

Yönetim Ağı ve bir Alman organizasyonu tarafından 1994'te yayınlanan bu rehber 1998'de İngilizceye çevrilmiş çevresel performans bilgileri elde edilebilen geleceği düşünen işletmelerin deneyim ve uygulamalarını içermektedir.

- Kanada Yetkili Muhasebeciler Enstitüsü Rehberi: Kanada Standartlar Birliği,

Uluslararası Sürdürülebilir Kalkınma Enstitüsü ve Kanada merkezli Finansal Yöneticiler Enstitüsü işbirliği ile Kanada Yetkili Muhasebeciler Enstitüsü çalışma grubu tarafından 1994'te hazırlanan rehber çevresel raporların sınırları ve nasıl hazırlanacağına dair bilgileri içermektedir.

- İngiltere Çevre, Ulaştırma ve Bölgeler Departmanı Online Rehberi: 1999'da

geliştirilen bir rehberdir.

- Avrupa Birliği Eko-Yönetim ve Denetim Programı Çevresel Raporlama Rehberi ve Eko-Yönetim ve Denetim Programı Tüzüğü Çevresel Performans Göstergelerinin Seçimi ve Kullanımı Rehberi: Avrupa Komisyonu tarafından

Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'nin 761/2001 sayılı Tüzüğü çerçevesindeki program tarafından istenen çevresel raporların hazırlanmasına çerçeve çizmesi

127

amacıyla çıkartılan bu rehber, bir çevresel raporda bulunması gereken bilgilerin de altını çizmektedir.