ABD’de, çağrı bedeli olarak hem nakdin hem de çağrı yapan şirketin hissesinin (share exchange offers) önerildiği çağrılar William Act’in 14 (d) ve (e) maddesi hükümlerine tabi olarak yapılabilmektedir. Söz konusu çağrılarda ayrıca SEC’in sözü edilen kanun maddelerine dayanarak yapmış olduğu 14 D ve E düzenlemelerine de uyulması gerekmektedir. Söz konusu düzenlemelerin esas amacı yatırımcılara yeterli bilgi verilmesini ve işlemlerin güvenli bir şekilde
118
yürümesini sağlayarak yatırımcıları, çağrı durumunda yüz yüze gelebilecekleri baskılardan korumaktır. 198
William Act’in 14 (d) ve bu maddeye ilişkin SEC düzenlemesi 14 D, bir kişinin bu maddeye tabi bir şirketin 199
Çağrı için SEC’ye resmi başvurunun, “çağrının başlama” tarihinde yapılması gerekmektedir. Çağrının başlama tarihi, çağrı prosedürü açısından birçok yönden önemlidir. Çağrının açık kalması gereken minimum 20 iş günlük süre bu tarihte işlemeye başlamakta ve çağrı yapan kişi bu tarihte SEC’ye başvuruda bulunmakla yükümlü olmaktadır. Ayrıca hedef şirketin yönetiminin çağrıya yanıt vermesi gibi yükümlülüklerde çağrının başlaması ile birlikte ortaya çıkmaktadır. SEC’nin 24 Ocak 2000 tarihinde 14 (d) 2’de yaptığı değişiklik öncesinde, planlanan çağrıya ilişkin sınırlı bir bilginin kamuya açıklanması ile birlikte çağrı başlamış kabul ediliyor ve böylece yukarıda sözü edilen yükümlülükler doğmuş oluyordu. Örneğin basında çıkan bir beyanat veya başka bir şekilde çağrı haberinin kamuya yansıması ile birlikte çağrı başlamış kabul ediliyor ve sözü edilen yükümlülükler doğmuş oluyordu. SEC bu düzenlemesini medyada çıkan haberler ile birlikte piyasanın bundan etkileneceği, bu tür haberlerin yanıltıcı ve manipülatif nitelikte olabileceği, dolayısıyla çağrının hemen başlaması ve ayrıntılı bilgiler içeren resmi başvurunun derhal yapılarak kamunun doğru yönlendirilmesinin daha yerine olacağı görüşü ile savunmaktaydı.
hisselerinin %5 veya daha fazlasını almak için çağrı yapabilmesi için SEC’nin “TO” çağrı beyan formunu (Tender Offer Statement Schedule TO) SEC’ye kaydettirmesini zorunlu tutmaktadır. Ayrıca bu kişi söz konusu formu ilgili şirket merkezine ve aynı zaman diliminde çağrı yapmak üzere SEC’ye başvurmuş başka bir kişi varsa bu kişiye ve hisselerin işlem gördüğü borsa veya borsalara göndermekle yükümlüdür.
200
198 Kenyon-Slade, s. 104.
Ancak daha sonra SEC, konu hakkındaki görüşünü değiştirerek 2000 yılında Kural 14 (d) 2’de bir değişikliğe gitmiştir. Söz konusu değişiklik sonrasında resmi olarak Kural 14 (d) 2, çağrı girişiminde bulunan kişiye “çağrının başlaması” sonucunu doğurmayacak şekilde çağrıya ilişkin kamuya açıklama yapma imkânı tanımaktadır. Sözü edilen düzenleme sonrasında, çağrıya ilişkin bir duyurunun yayınlandığı veya hissedarlara
199Söz konusu şirketler de Exchange Act’a göre raporlama yükümlülüklerine tabi olan şirketlerdir. 200 SEC Release No. 34-16384 (29 Kasım 1979 ) (Naklen: Kenyon-Slade, s.108).
119
gönderildiği gün “çağrı başlangıç” tarihi olarak kabul edilmektedir. 201
Bu değişiklikle getirilmiş olan esas fark, çağrı sürecinin resmen başlaması için, hissedarlarının yapılan teklife karşı hisselerini satabilir konumda olması şartı aranmaya başlanmış olmasıdır. 202
SEC’nin bu yeni kuralına göre, bir kişinin çağrının başlamasından önce hedef şirket hissedarları ile ilişkiye geçmesi ve çağrı ile ilgili açıklamalarda bulunması mümkün olmaktadır. Hissedarlarla kurulan ilişki ve yapılan açıklamanın çağrı sürecini başlatması için satın alma teklifinin hissedarlara iletilmiş olması gerekmektedir. Bu yeni kuralın getirdiği önemli bir risk ise, çağrının başlamasından önce çağrı haberlerinin yayılmasıyla birlikte hedef şirket hisseleri üzerinde manipülatif hareketlerin olma olasılığının artmasıdır. 203
Bu tür gerçek dışı haberlerle hisse üzerinde manipülatif hareketlerin önlenmesi için Kural 14 (e) 8, yeterli finansal kaynağa, sahip olmadan kontrolü ele geçirme girişiminden bulunmayı yasaklamaktadır. 204
2. Çağrı Dokümanları (Tender Offer Materials)
Yukarıda ifade edildiği gibi çağrının resmen başladığının kabul edildiği gün TO formunun SEC’ye, hedef şirkete kontrol değişikliği girişiminde bulunan başka kişiler varsa bunlara ve hisselerin işlem gördüğü borsalara gönderilmesi gerekmektedir. Bu formun ekinde, çağrının koşulları ve çağrıya ilişkin akdedilen anlaşmalar gibi birçok önemli dokümana yer verilmesi gerekmektedir. Bunlar içinde en önemli belge çağrıyı kabul eden hissedar tarafından imzalanıp, geri gönderilecek olan çağrı kabul formudur. Kabul formunun gönderilmesi veya kabul formunun nasıl temin edileceğinin bildirilmesi çağrının resmen başladığının kabulüne sebep olmaktadır.
201
Kural 14 (d) 2 (a).
202 Bainbridge, Corporate Law, s. 373. 203 Kenyon-Slade, s. 110.
120
3. Çağrıda Hissedarları Korumaya Yönelik Kurallar
William Act’ta kamuyu aydınlatma hükümlerinin yanı sıra çağrı sürecinde hedef şirket hissedarlarına doğrudan kullanabilecekleri haklar sağlayan bazı kurallar da içermektedir.
a. Çağrı Süresi ve Bedelin Ödenmesi
SEC Düzenlemesi 14 (e) 1 (a) , Exchange Act. (e)’de tanımlanan, yanıltıcı ve manipülatif hareketlerden kaçınmak için uygun bir yöntem olarak çağrının en az 20 iş günü açık olması gerektiğini ifade etmektedir. Sürenin uzunluğu yatırımcıları hisselerini satma baskısından kurtarmak için önemli görülmektedir. Sürenin uzun olmasına bu kadar önem verilmesinin sebebi William Act’in kabulü öncesinde bir düzenlemeye tabi olmadan yapılan çağrılarda hissedarlara bir iki gün süre verilerek, satma baskısı altına alınmış olmasıdır. 205
SEC düzenlemesi md. 14 (e), satın alınacak hisse miktarında azalma veya çoğalma ya da teklif edilen fiyatta veya aracı kurumun ücretinde değişiklik yapılması durumunda çağrı sürecinin en az 10 iş günü uzatılmasını öngörmektedir. SEC, bir olayda, çağrıya ilişkin konulmuş bir koşulun değiştirilmesi durumunda da sürenin uzatılmasının gerektiğine karar vermiştir. 206
SEC düzenlemesi 14 (e) 1, çağrı bedelinin derhal ödenmesini ve çağrının geri alınması veya iptal edilmesi halinde de teslim edilmiş hisselerin derhal iade edilmesini öngörmektedir.
Kural 14 (e) 1 (c)’ye göre çağrıyı yapan, çağrı fiyatını ödeyemez veya çağrıdan vazgeçerse hissedarların depo ettikleri menkul kıymetleri derhal geri teslim etmekle yükümlüdür. Kural 14 (e) 1 (d)’ye göre çağrı yapan çağrı müddetini uzatabilmek için bu konuda kamuya bir açıklama yapmakla yükümlüdür.
b. Vazgeçme Hakkı
205 Buna karşılık Türkiye’de benzer bir olay ile karşılaşılmamış olmasından dolayı SPK’nın konuya ilişkin ilk düzenlemesi olan Seri: IV No. 8 Tebliği’nin 14. maddesine göre azami gün sayısı hüküm altına alınmış olup asgari süre belirtilmemiştir. Bu doğrultuda çağrı süresi, bir gün olarak dahi belirlenebilmektedir.
121
SEC düzenlemesi 14 (d) 5, teklifi kabul eden hissedarlara, çağrının başlamasını izleyen 7 gün içinde ve çağrının başlamasından itibaren 60 gün geçmiş olmamasına rağmen çağrının kapanmamış olması halinde 60 günlük sürenin bitiminden itibaren herhangi bir zamanda kabul ettikleri tekliften vazgeçme hakkı tanımaktadır.
Vazgeçme hakkı, özellikle, ikinci bir çağrının yapılması durumunda hissedarlara önceki kabullerinden vazgeçip daha iyi şartlarla yapılan ikinci çağrı teklifini kabul etme imkanı sağlaması bakımından önemlidir. 207
c. Oransallık (Pro-rata) ve En İyi Fiyat (Best Price Rule) Kuralı
SEC düzenlemesi 14 (d) 8’e göre bir kısmi teklif içeren çağrıda satın alınması teklif edilen hisse tutarından fazla kabulün gelmesi halinde alımı gerçekleşecek hisseler, teklifi kabul edenler arasında pro-rota olarak dağıtılacaktır. Pro-rota dağılım hem normal hem de uzatılmış çağrı döneminde gelen kabullere uygulanmaktadır.
Ayrıca çağrıda “en iyi fiyat” (best price rule) kuralı da uygulanmaktadır. Bu kural, hem çağrının farklı gruplardaki tüm hissedarlara yapılmasını, hem de çağrı sürecinde ödenen en yüksek fiyatın herkese eşit olarak uygulanmasını içermektedir. Bu bakımdan kural, çağrı süreci içinde daha yüksek fiyattan alım yapılması durumunda bu yüksek fiyatın daha düşük fiyattan çağrıyı kabul eden hissedarlara da uygulanmasını gerektirir. En iyi fiyat kuralı, sadece çağrının resmi olarak başladığı değil, aynı zamanda çağrıya ilişkin duyuruların yapılmaya başlandığı andan itibaren uygulanmaya başlamaktadır.
d. Hedef Şirket Yönetim Kurulunun Yükümlülükleri
Kural 14 (e) 2 (a), hedef şirketi, çağrının ilk kez ilan edildiği günden itibaren 10 iş gününü geçmeyen bir süre içinde çağrıya ilişkin görüşünü açıklamakla yükümlü tutmaktadır.
Hedef şirketin, çağrıya ilişkin olarak bu madde uyarınca yapacağı görüş açıklamasında üç alternatiften birine yer vermesi gerekmektedir. Yönetim kuruluna tanınan alternatifler; (i) yapılan teklifin kabul edilmesini veya
122
reddedilmesini tavsiye etmek. (ii) görüş bildirmek ve teklife karşı tarafsız kalmaya devam edeceğini bildirmek veya (iii) çağrıya karşı bir pozisyon almaya muktedir olmadığını beyan etmektir.
D. Hileli, Aldatıcı ve Manipülatif İşlemlerin Önlenmesine İlişkin Kurallar