KARAKTER VE
DEĞERLER EĞİTİMİ
FİLOLOJİ GRUBU 13. HAFTA I. DERS KARAKTER KAVRAMI İLE İLİŞKİLİ KAVRAMLAR
GENEL TEKRAR V
Ahlak bir toplumdaki insanların bir arada mutlu ve
huzurlu olabilmesi için iyi-doğru-güzel ve kötü-yanlış-çirkin şeklinde bir tasnifle davranışları kurallara bağlayan bir
alandır.
Davranışlar, ahlakın sunduğu ölçülere göre değerlendirilir.
Ölçünün olmadığı yerde ise düzenden, mutluluktan, huzurdan söz edilemez.
Bir toplum kendi fertlerine bu yüzden ahlaki kuralları
kazandırmak benimsetmek ve eğitimini vermek zorundadır.
KARAKTER VE DEĞERLER EĞİTİMİ
AHLAK EĞİTİMİ
• Tarihin her döneminde sağlıklı bir toplumsal yapının devamı için, çocuk ve gençlerin nasıl yetiştirilmesi gerektiği önemli bir soru(n) olmuştur. Bu anlamda toplumsal ve ahlaki değerlerin genç
kuşaklara yeterince iyi aktarılamadığından şikâyet edilir.
• Günümüzde değişen toplum ve aile yapısı ile birlikte, çoğu ailede öğretilmeyen ahlak ve değerlerin okullar tarafından öğretilmesi gerektiği ortaya çıkmıştır.
• İnsanların iyi ve kötüyü ayırt edebilmeleri, yani ahlaki yargılarının gelişiminde eğitimin önemli bir yeri vardır. Ahlak eğitimi ailede başlar, çevre ve okulda şekillenir.
KARAKTER VE DEĞERLER EĞİTİMİ
AHLAK EĞİTİMİ
Her toplumda geçerli olan bazı evrensel ahlaki
değerlerden söz edilebileceği gibi, her toplumun kendine has ahlak kurallarını oluşturup benimseyebileceği de
kolaylıkla gözlemlenmektedir.
Bu farklılıkların oluşmasında etkili olan unsurlardan biri de benimsenen ahlak görüşünün ne ile temellendirildiğidir.
KARAKTER VE DEĞERLER EĞİTİMİ
AHLAK EĞİTİMİ
Ahlak görüşü üzerine yapılan temellendirmeler din ile ilgili ve din dışı olmak üzere iki gruba ayrılabilir.
Din ile ilgili temellendirmede ahlak kurallarının koyucusu mutlak bir varlık olan Tanrı’dır.
Tanrı’nın koymuş olduğu ahlak kuralları da mutlaktır, evrenseldir, ve değişmez ilkeleri içerir.
KARAKTER VE DEĞERLER EĞİTİMİ
AHLAK EĞİTİMİ
KARAKTER VE DEĞERLER EĞİTİMİ AHLAK EĞİTİMİNİN AMACI
❖Ahlak eğitiminin amacı; ahlakta üst
evrelere ulaşmayı sağlamaktır. (Kohlberg)
❖Kohlberg, ahlak eğitiminin, okulların
ders programlarında çocukların da etkin bir şekilde katılacağı tartışmalarla
verilmesi gerektiğini savunur.
KARAKTER VE DEĞERLER EĞİTİMİ AHLAK EĞİTİMİNİN AMACI
❖Kohlberg’in kuramının ahlâk eğitimine ilişkin boyutları iki çerçevede toplanabilir:
✓I. Okulda ahlâki konular içeren tartışmalar yapılmasını sağlamak, bu sayede çocukların kendi ahlâki yargı değerlerinden üst değerlerle tanışarak kendilerini geliştirmelerine fırsat
vermek,
✓II. Okul yapısını, çocukların karar alma ve yürütme sürecine katılabilecekleri şekilde demokratikleştirmek.
İngiliz eğitimci Wilson, Kohlberg’in aksine ahlak
eğitiminin ders programlarından bağımsız olarak, ayrı bir program içerisinde verilmesi gerektiği görüşündedir.
Gerekçesi, diğer ders programları ile ilintili olarak verilen ahlak eğitiminin, verimli olamayacağı
düşüncesidir.
Wilson, ahlaki sorunların çözümlerinin kişiden kişiye değişmeyeceğini; her sorunun olağan bir çözümünün olduğunu savunarak, objektif ahlak anlayışını temsil etmektedir
AHLAK EĞİTİMİ İLE İLGİLİ ÖĞRENME KURAMLARI
Wilson, ahlaki eğitimin amacının, çocukların
hayatlarında meydana gelebilecek ahlaki sorunlar karşısında çözüm ve karar mekanizması
oluşturmalarını sağlamak olduğunu söyler.
Karar verme mekanizmasını içselleştiremeyen
çocuk, yetişkin bir birey olduğunda, meydana gelen sorunlar karşısında bir otoriteye sığınma ihtiyacı
hissedecektir.
AHLAK EĞİTİMİ İLE İLGİLİ ÖĞRENME KURAMLARI
AHLAK EĞİTİMİNE BAŞLAMA ZAMANI
Bertrand Russell:
‘Ahlak eğitimine başlama zamanı doğum anıdır.’
Kant:
‘Ahlak eğitimi küçük yaşlardan itibaren verilmelidir.’
J.J.Rousseau:
‘Ahlak eğitimi muhakeme çağından önce
verilmemelidir.’
• Ahlak eğitimine çocuklukta başlanması, çocuğun kişiliğinin oluşması, değer
yargılarını kazanması ve kişiliğinin oluşması bakımından önem arz eder.
KARAKTER VE DEĞERLER EĞİTİMİ
AHLAK EĞİTİMİ
• Çocuklar belirli bir yaşa gelene kadar özellikle birçok şeyi model alarak öğrenirler.
• Bu nedenle anne-baba- öğretmenler çocukları yetiştirirken sergiledikleri davranışlara dikkat etmelidirler.
• Çocuklara ahlaki değerler kazandırılırken de
izlenebilecek etkili yolların başında model olma gelir
ÇOCUĞA AHLAKİ DEĞERLERİN KAZANDIRILMASI
• İyi örnek davranışlar sergilemeli
• Sevgiye dayalı bir eğitim metodu ile ahlaki değerlerin benimsenmesi kolaylaştırılmalı
• Çocuklara değerli olduğunu sevgiyle hissettirilmeli
• Öğrencilerin ve çocukların size karşı pencerelerini açması sağlanmalı
• Ahlaki değerler yasaklar zinciri olarak sunulmamalıdır.
• Aksi takdirde çocuğun ahlaki değerlere karşı tepki duymasına sebep olacaktır.
AHLAK EĞİTİMİ:
ANNE, BABA VE ÖĞRETMENLER;
• Çocuğa makul ve mantıklı izahlarla ahlaki değerlerin günlük hayattaki önemi açıklanmalı
• Çocukların iyi arkadaşlar edinmesi sağlanmalı
• Olumsuz arkadaş gurubu çocuğun ahlaki gelişiminin önündeki en büyük engellerden birisidir.
• Çocuğu kendi halinde bırakılması, yaptığı yanlışlar düzeltilmezse, ikaz edilmezse çocuk bunun normal bir davranış olduğunu düşünür.
• Ahlaki değerleri çekilmez kılmamalı
• Yaptığı basit hatalardan dolayı çocuğa her seferinde uzun uzun nasihat etmemeli
AHLAKİ DEĞER EĞİTİMİNDE DİKKAT EDİLMESİ
GEREKLİ NOKTALAR
• Çocuğa abartılı cezalar verip kısıtlamalar yapılmamalı
• Bu davranış;
• Zamanla çocuğun bunalmasına
• Ahlaki değerlere karşı lakayt davranmasına sebep olur.
• Çocuğunuzun hatalarına karşı hoşgörülü olmalı
• Asla aşağılayıcı bir tavır içine girmemeli
• Çocuğun iyi eğilimlerinin ortaya çıkması için sergilediği olumlu davranışları pekiştirilmeli
AHLAKİ DEĞER EĞİTİMİNDE DİKKAT
EDİLMESİ GEREKLİ NOKTALAR
Cumhuriyetin kuruluş yıllarında Atatürk’ün eğitim hakkındaki görüşleri ahlak eğitiminde de etkili olmuş ve uygulanmıştır.
Atatürk’ün din ve ahlak eğitimi konularındaki sözleri, milli, toplumsal ahlakı esas almakla beraber milli ahlakı destekler nitelikte, vicdan
temelli bir din eğitiminden yana olduğunu göstermektedir.
Atatürk din ve ahlak eğitimin farklı yerlerde ehil olmayan insanlarca değil okullarda, iyi bir din eğitimi almış alanına hâkim öğretmenler tarafından verilmesini istemiş ve buna yönelik uygulamalar yapmıştır.
AHLAK EĞİTİMİ VE ATATÜRK
“Bizde ruhbanlık yoktur. Hepimiz eşitiz ve dinimizin ahkâmını eşit olarak öğrenmeye mecburuz. Herkes dinini, diyanetini,
imanını öğrenmek için bir yere muhtaçtır, orası da mekteptir.”
Mustafa Kemal Atatürk, Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri II, haz. Nimet Unan, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1959, s. 90.
AHLAK EĞİTİMİ VE ATATÜRK
• Ortak nokta:
• Karakter gelişimi/eğitimi de tıpkı değerler ve ahlak eğitimi gibi çocuklara, dürüstlük, nezaket, cesaret, yardımseverlik, özgürlük, eşitlik ve saygı gibi temel insani değerleri
kazandırmayı içerir.
• Ancak değerler eğitimi ile karakter gelişimi arasında önemli farklılıklar vardır.
• Bunlardan birincisi, değerler eğitiminin daha geniş bir anlam içermesidir;
KARAKTER EĞİTİMİ, AHLAK VE DEĞERLER EĞİTİMİ
ARASINDA ORTAK NOKTA/FARK
• Farklı nokta:
• Değerler eğitimi, Estetik, demokratik, toplumsal, ekonomik, siyasi ve dini olmak üzere her türlü değeri içerir.
• Değerler eğitimi bireylerin nasıl eylemde bulunacaklarını göz önünde bulundururken, karakter eğitimi nasıl bir kişi
olmalarını göz önünde bulundurur.
• Karakter sahibi olmak belli erdemlere sahip olmayı, belli
erdemlere sahip olmak ise yine belli duygulara sahip olmayı gerektirir.
KARAKTER EĞİTİMİ, AHLAK VE DEĞERLER EĞİTİMİ
ARASINDA ORTAK NOKTA/FARK
• Sokratik yöntem
• Öğretmen planlı veya plansız olarak sınıf ortamında ortaya çıkan karakter ve ahlaki boyut içeren konular üzerine
gerçekleşen konuşmalarda çeşitli sorular yönelterek
öğrencilerin konuyu farklı açılardan görmelerini, iyi düşünülmüş yargı ve inanç geliştirmelerini sağlamaya çalışır.
KARAKTER EĞİTİMİ
ÖĞRENCİLERDE ARZU EDİLEN DEĞERLERİN
KAZANIMI İÇİN YÖNTEMLER NELER OLABİLİR
• Bütünleşik program
• Bu yaklaşıma göre karakter gelişimi tek bir dersin konusu değil, her dersin içinde belli ölçüde yer alan, okulun
bütünlüğünü ilgilendiren bir konu olarak bütünleşiktir.
• Karakter gelişimi sürecinde yaygın olarak kullanılan bir diğer yaklaşım topluma hizmet etkinlikleridir.
KARAKTER EĞİTİMİ
ÖĞRENCİLERDE ARZU EDİLEN DEĞERLERİN
KAZANIMI İÇİN YÖNTEMLER NELER OLABİLİR
• Model olma, olumlu veya olumsuz pekiştirme, eleştirme, alternatiflere yöneltme, eksik veya taraflı bilgi sunarak
öğrencileri belli cevap ve değerlere yöneltme, oyunlar, taklit, rol yapma, canlandırma, buluş yoluyla öğretme ve öğüt verme gibi metotlar uygulanır.
• Yapılan hataları düzelterek doğrusunu göstermek bu yöntemde sık kullanılan yollardandır.
