DEĞERLER VE KARAKTER EĞİTİMİ

DEĞERLER VE

KARAKTER EĞİTİMİ

FİLOLOJİ GRUBU

2. HAFTA 1. DERS

Değerler ve Türleri

DEĞER

Genel kabul gören veya

benimsenen her türlü duygu,

düşünce, davranış ve kuraldır.

DEĞER KAVRAMI

• Znaniecki (1918) tarafından ilk defa sosyal bilimlere kazandırılan değer

kavramı, “valere” kökünden türetilmiştir

ve Latince “kıymetli olmak” veya “güçlü

olmak” anlamlarına gelmektedir.

DEĞER NEDİR?

• Sosyal yaşamı düzenler,

• Bireyler arası bağlılığı artırır,

• Birlikte yaşayan insanların hangi

değerleri merkez alacaklarını öğrenir.

DEĞERLER EĞİTİMİ

Geçmişten gelen ve geleceğe aktarılan kültürel değerlerimizin yaşatılması, benimsenmesini sağlar

Bilişsel süreçleri, bireysel tutum ve davranışları etkiler Toplumun kültürel kalıplarıyla etkileşimde bulunur

DEĞERLER İLE BAĞLANTILI BAZI KAVRAMLAR

• Örf (Töre):

• Toplum yaşamında yararlı ve gerekli olduğuna ortaklaşa inanılan;

• Kimi yerde yasa ve ahlakın yerine geçebilen,

• Yaptırım gücü (kanun veya norm şeklinde) olan

kurallara örf veya töre denir.

DEĞERLER İLE BAĞLANTILI BAZI KAVRAMLAR

• Adet:

• Halk tarafından alışılmış ve yaygın

olarak kullanılan davranış şekilleridir.

• (Bayramda akraba ve ahbap ziyaretleri)

DEĞERLER İLE BAĞLANTILI BAZI KAVRAMLAR

• Gelenek:

• Bir toplumda, eskiden kalmış olmaları dolayısıyla saygın tutulup kuşaktan

kuşağa geçen kültür mirasları,

alışkanlıklar bilgiler ve davranışlardır.

DEĞERLER İLE BAĞLANTILI BAZI KAVRAMLAR

• Görenek:

• Bir şeyi görülebildiği gibi yapma alışkanlığıdır.

• Uyulması için yaptırımı bulunmayan, ya da çok

az olan davranış öğeleridir.

DEĞERLER İLE BAĞLANTILI BAZI KAVRAMLAR

• Ahlâk Kuralları:

• İnsanların kendi nefislerine karşı

vazifelerini ve diğer insanlarla ilişkilerinde nasıl davranmaları gerektiğini belirten

kurallardır.

DEĞERLER İLE BAĞLANTILI BAZI KAVRAMLAR

• Görgü Kuralları:

• Örf ve adetlerin basit biçimidir.

• Bir kimsenin belli bir olayda nasıl davranması gerektiğini gösterir.

• Örneğin, bir toplantıda konuşurken, bir davette

yemek yerken ya da bir törene katılırken nasıl

davranılması gerektiğini görgü kuralları belirler

DEĞERLER İLE BAĞLANTILI BAZI KAVRAMLAR

• Hukuk Kuralları:

• Kişiler arası ve kişi ile toplum arası ilişkileri düzenleyen, maddi yaptırım olan bu

nedenle uyulması zorunlu kurallardır.

DEĞER NASIL OLUŞUR?

• İnsanın doğuştan getirdiği özellikler

• İçinde yaşadığı toplumun önemli etkileri

• Eğitim

DOĞUŞTAN GELEN DEĞERLER

• Doğuştan gelen değerler dini ve ahlaki değerleri içerir.

• EVRENSELDİRLER.

• Her çağ ve toplumda aynı anlamı taşır.

EVRENSEL DEĞERLER

• İNANÇ

• SAYGI DUYMA

• MERHAMETLİ OLMAK

• YARDIMSEVERLİK

SONRADAN KAZANILAN DEĞERLER

• Ailede/toplumda değerlerin kullanımı ve onlara atfedilen anlamlar ile kazanılan değerlerdir

• Paylaşım, sevgi, saygı, adalet, hoşgörü bunlara örnektir

• Gördükçe ve deneyimledikçe bireyde karakter

haline gelir.

MİLLİ DEĞERLER

• Toplumun yapısı ile ortaya çıkan değerler ise MİLLİ DEĞERlerdir

• EL SANATLARI

• TARİH

• DİN

• BAYRAK, VATAN, ÜLKE SINIRLARI

• ÖRF VE ADETLER

• MİLLİ VE DİNİ BAYRAMLAR

SOSYAL DEĞERLER

• Kişilerin düşünce, tutum ve davranışlarında birer ölçüt olarak ortaya çıkan ve sosyal yaşamın

vazgeçilmez bir öğesini oluşturur.

• Bir gruba ya da topluma üye olanların uymak durumunda oldukları genelleşmiş ahlaki

inançlardır.

SOSYAL DEĞERLER

• Sosyal yaşamda neyin iyi, güzel ve doğru; neyin kötü, çirkin ve yanlış olduğunu gösteren kriterlerdir.

• Sosyal Değerlerin Türleri

• Pratik değerler

• İdeal değerler

• Egemen Değer

SOSYAL DEĞER ÇEŞİTLERİ​

• 1. Pratik Değer:

• Bir toplumun üyelerini bir arada tutmaya yöneli inançlardır.

• Bu değerler kişiler arasında birlik ve dayanışmayı bozacak

eğilim ve davranışları kötülerken, toplumun ihtiyaçlarını

giderecek davranışları özendirir.

SOSYAL DEĞER ÇEŞİTLERİ

• 2. İdeal Değer:

• İnsanın ideside neler yapması gerektiğine ilişkin davranış modelleri önerir.

• Çoğuna uymak günlük yaşamda mümkün olmasa da önemleri büyüktür.

• Çünkü, insanları bencillikten kurtarır, toplum sorunlarıyla

ilgilenmeye, yüksek ahlaki değerler edinmeye özendirir.

SOSYAL DEĞER ÇEŞİTLERİ

• 3. Egemen Değer:

• Özgürlük, bağımsızlık, yoksulları korumak,

namuslu olmak gibi tüm toplumca benimsenmiş ve korunan, uzun zamandan beri varlığını

sürdüren değerlerdir.

(SOSYAL) NORMLAR:

Bir toplumda insanları belli olaylar

karşısında nasıl davranmaları gerektiğini belirleyen öyle davranmaya zorlayan

kurallara sosyal norm denir.

SOSYAL NORMLARIN ÖZELLİKLERİ

• Sosyal değerlerin somut şeklidir.

• Toplumun düzen ve devamlılığını sağlar.

• Toplumsal kontrolü sağlarlar.

• Toplumsal süreç içinde veya merkezi otoritece

oluşturulabilir.

SOSYAL NORMLARIN ÖZELLİKLERİ

• Bireylerin davranışlarını sınırlayan emir, yasaklardır.

• Toplumdan topluma veya zamanla değişir.

• Uymayanlar toplumca cezalandırılır, zorlayıcıdır.

• Çoğunluğun sosyal normlara uyması sosyal bütünleşmeye,

• uymaması ise sosyal çözülmeye neden olur.

SOSYAL NORMLAR (TÜRLERİ)

• 1. Yazılı(Resmi) Normlar:

• Kanunlar, tüzükler, yönetmelikler gibi devletin yetkili organlarınca düzenleyip, uygulamaya konan, gerektiğinde değiştirilen, devletin ve sosyal düzenin korunmasını ve devamını amaçlayan normlardır.

• Uymayanlar maddi ve bedeni cezaya çarptırılır. (Hukuk kuralları gibi)

SOSYAL NORMLAR (TÜRLERİ)

• 2. Yazısız (Resmi Olmayan) Normlar:

Bireyler arasındaki ilişkilerin düzenlenmesinden doğan töre, adet, gelenek, görenekler, din kuralları, görgü kuralları gibi yazılı olmayan normlardır.

• Yaptırmaları manevidir.

TOPLUMSAL DEĞERLER

• Toplumsal değerler, toplumun bütünü ya da toplumsal grup üyeleri tarafından bilinir, benimsenir ve bunlara toplumun çoğunluğu tarafından uyulur.

• Örneğin dürüstlük, yurtseverlik birer toplumsal değerdir.

• Toplumsal değerler, toplumsal yapı ve düzenin korunması ve sürdürülmesinde önemli bir güce sahiptir.

• Bazı yasalar toplumsal değerlerden güç alır.

• Toplumsal değerler, toplumsal ilişkilerin düzenleyicileri

arasında yer alır.

TOPLUMSAL DEĞERLER

• Bir davranış ya da ilişkinin çoğunlukla olumlu olarak kabul edilmesi, yürürlükteki toplumsal değerlerle uyum içinde olmasına bağlıdır.

• Toplumsal değerlerin bir kısmı, birçok toplum ya da ulus tarafından benimsenebilir.

• Bu nedenle, bazı toplumsal değerler evrensel özellik gösterir.

• Örneğin, 10 Aralık 1948 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen “Insan Hakları Evrensel Bildirgesi” ile ortaya konulan değerler evrensel niteliktedir.

TOPLUMSAL DEĞERLERİN YERİNE GETİRDİĞİ İŞLEVLER

• Toplumsal değerler, bireyler ya da gruplar tarafından ortak olarak benimsenip paylaşıldığı için dayanışmayı güçlendirir.

• Değerler, toplumda istenilen düşünme ya da davranma yollarının belirleyicilerindendir.

Böylece bireyler hangi durumlarda nasıl davranacaklarını önceden bilirler.

• Değerler, bireylerin toplumsal rollerini seçmelerinde ve gerçekleştirmelerinde rehberlik eder.

• Değerler, statülerin belirlenmesinde de önemli işlevlere sahiptir. Statüler belirlenirken toplumsal değerler etkili olur.

TOPLUMSAL DEĞERLERİN YERİNE GETİRDİĞİ İŞLEVLER

• Değerler, bireyler üzerinde toplumsal baskılar uygulayarak onların davranışlarını kontrol eder.

• Toplumsal değerler, bireyin “toplumsal kimliği”ni oluşturma sürecinde de bir işleve sahiptir.

• Toplumsal değerler zorlayıcıdır. Bu nedenle ortaklaşa bir kimliğin oluşmasında rol oynar.

• Genellikle beğeniye, ahlak ve inançlara dayanır. İnsan davranışlarının hangilerinin iyi, hangilerinin doğru ve yararlı olduğunu belirtir.

TOPLUMSAL DEĞERLERİN YERİNE GETİRDİĞİ İŞLEVLER

• Toplumsal değerler, toplumların tarihsel gelişim sürecinde oluşur.

• Birey toplumsal değerleri, içinde doğduğu toplumda, gruplarda hazır bulur.

• Değerler, bir toplumdaki bireyler ve gruplar tarafından benimsenen, değerli kabul edilen düşünceler, kurallar, uygulamalar ve maddi unsurlardan

oluştuğundan; maddi ve manevi niteliklere de sahiptir.

• Sosyolojik açıdan değer kavramı nesne ve olguların toplum, toplumsal grup ve birey açısından taşıdıkları önemi belirleyen niteliklerini dile getirir.