KARAKTER VE DEĞERLER EĞİTİMİ
1. HAFTA – 2. DERS
Sunu İçeriği
Milli Eğitimin Genel Amaçları İçinde Değerler Eğitimi Öğretim Programlarında Değerler Eğitimi
Değerlerin kazanılmasında eğitimin rolü çok önemlidir. Eğitimin amacı, çocukların ve gençlerin topluma sağlıklı ve verimli bir şekilde uyumunu sağlamaktır. Ayrıca eğitim, bireylere bilgi ve beceri kazandırmanın ötesinde, toplumun yaşamasını ve kalkınmasını devam ettirebilecek nitelikte değer üretmek, mevcut değerlerin dağılmasını önlemek, yeni ve eski değerleri bağdaştırmak sorumluluğu taşır.
İnsanlar yaşamlarının her anını inandıkları değerler doğrultusunda devam ettirirler. Bu nedenle insanın yaşam çizgisini inandığı değerler belirler (Özden, 2008: 37).
Bu değerler insanın kendisini, toplumun ise insanı, kontrol etmesini sağlayan unsurların başında gelir. İnsanın sahip olduğu değerler bireyin toplum içerisindeki statüsünün belirlenmesinde etkili olmaktadır. Bu değerler sayesinde birey, diğer insanlar ile etkili iletişime geçebilir ve sosyal konumunun belirlenmesi için uygun bir altyapı oluşturabilir (Yazıcı, 2006: 499).
Bu noktada değerler kişinin toplumsallaşmasında, kendisinin ve toplumun refahını artırmasında, yaşadığı ülkenin siyasal düzenine uyum göstermesi ve o toplumun duyuşsal genel hedeflerine ulaşmasında önemli bir yer tutar (Akbaş, 2004: 29).
Değerler eğitimi içerisinde yer alan “Karakter Eğitimi, topluma hizmet ve hoşgörü çeşitliliği, empati ve ilgilenme, sosyal ve duyuşsal öğrenme, saygı ve sorumluluk, vatandaşlık erdemleri gibi bir çok özellikleri öğretmek için odaklanmış çabaları tarif eden şemsiye terim”dir.
Bireylerin demokratik topluma olumlu katkı sağlamaları için etik ve ahlaki yönlerini geliştirerek bu alanların her birinde çalışmaları gerekir. Demokratik toplum ilgilenen, sorumluluk, dürüstlük, adalet gibi değerleri paylaşan vatandaşlara bağlıdır. Bu bağlamda değerleri öğretmek hem devlet hem özel okulların zorunluluğudur.
Bu zorunluluk Türk Millî Eğitim Sisteminde de göz önünde bulundurulmuş ve 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nda konuyla ilgili net ifadelere yer verilmiştir.
Türk Millî Eğitiminin genel amacı, Türk milletinin bütün fertlerini (MEB, 2006: 5);
1. Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin millî, ahlâkî, insanî, manevî ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış hâline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek;
2. Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip;
insan haklarına saygılı; kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan;
yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek;
3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek, gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak;
Değer eğitimi konusunda nasıl bir ortak çerçeve çizileceği 2018 yılında yenilenen öğretim programlarında «DEĞERLERİMİZ» başlığı altında ele alınmıştır.
Değerlerin kazandırılmasında öğretmenin rolü önemlidir ve öğretmen öğretim sürecinde başrolü oynamaktadır. Bu roller kimi zaman ağırlıklı bir şekilde öğreticilik olarak ön plana çıkarken bazı zamanlarda danışman, mesleki uzman, toplumsal lider, otorite figürü, aile reisi, rehber olarak kendini göstermektedir. Örgün eğitim kurumlarında hedef alınan davranışlar, program hazırlama, araç-gereç sağlama, öğretim etkinliklerini uygulama ve sonucu değerlendirme gibi işlemleri içermekte olup; bu işlemlere yürütme sorumluluğu öğretmene aittir. Bununla birlikte öğretmenler informal olarak değişik rolleri gerçekleştirmektedir.
Öğretmenlerin öğrencileri sevgi ve saygı ile eğitmeleri, insanî değerleri kazandırmaları, doğru davranışa yüreklendirmeleri, yanlış davranışın üzerinde durup düzeltmeleri, geleceğin iyi vatandaşlarının yetişmesini sağlayacaktır. Karakter Eğitiminin de amacı, temel insanî değerleri kazanmış iyi vatandaşlar yetiştirmektir. Bu noktada öğretmenlere Karakter ve Değerler Eğitimine dair uygulamalarda önemli görevler düşmektedir.
BİR HABER
MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca "Değerler Eğitimi ve Örtük Müfredat"
Toplantısı Düzenlendi
MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca düzenlenen "Değerler Eğitimi ve Örtük Müfredat" toplantısı, meslek birlikleri, federasyon ve dernekler ile yayıncı kuruluşlardan yazar, editör, tasarımcı, program geliştirme, ölçme ve değerlendirme ile rehberlik uzmanları katılımıyla başkanlık binasında gerçekleştirildi.
Toplantıda konuşan Talim ve Terbiye Kurulu Başkanı Durmuş, değerler eğitimi ile yapılandırmaya çalıştıkları içeriğin yeni ve ilk kez karşılaşılan "yönlendirici ilkeler" olarak düşünülmemesi gerektiğini anlattı. Durmuş, "Biz bir anlamda kökenleri geleneklerimiz ve dünümüz içinde var olan değerlerimizin üzerindeki tozu temizleyip bunları günümüz dünyasının tehdit ve imkanları karşısında yeniden üretmeye ve şekillendirmeye yoğunlaşıyoruz." dedi. Geleneksel olana saplanıp kalmanın ve güncel olanı tartışmadan olduğu gibi kabul etmenin yanlış olacağını vurgulayan Durmuş, değerler eğitimi ile öğrencilerin edindikleri bilgiyi, hayatlarında eyleme geçirebilmeleri gerektiğini ifade etti.
Değerler eğitimini ders programlarının eksenine yerleştirdiklerini söyleyen Durmuş,
"Değerlerimizi programlarımızın eksenine yerleştirmiş olmamız, eğitim sistemimizin tüm birimlerinde, bütün derslerimizde ve ders dışı faaliyetlerimizde, değerlerimize bağlılığa özen gösterme, değerlerimizi öğrencilerimize aktarma irade ve çabamızın özel ve önemli bir gündem maddesidir." diye konuştu. Durmuş, ders programlarının ekseninde 10 değer olduğunu belirterek, bu değerlerin adalet, dostluk, dürüstlük, özdenetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik ve yardımseverlik olduğunu kaydetti.
"Okullar insani değerleri benimsemiş bireyler yetiştirmeli"
Okulların, sadece akademik açıdan başarılı bireylerin yetiştirildiği kurumlar olarak düşünülemeyeceğinin altını çizen Durmuş, temel insani değerleri benimsemiş bireyler yetiştirmenin de okulların misyonları arasında olduğunu belirtti. Durmuş, değerler eğitimini
"öğrencilerin, sorumluluklarını taşıyabilecekleri makul seçimler yapabilmelerine imkan sağlayan bilgi, beceri ve yeteneklerinin geliştirilmesi çabalarının adı" olarak tanımlayarak,
"Bu tür bir eğitim, öğrencileri hem küresel ve çok kültürlü bir dünyaya hazırlayacak, hem hayatın gerçekleriyle onları yüzleştirecek hem de eleştirel düşünmelerini teşvik ederek sorumlu davranmalarını sağlayacaktır." diye konuştu. Bir toplumun geleceğinin iyi yetişmiş ve değerlerini benimsemiş insanlara bağlı olduğunun altını çizen Durmuş, öğrencilerin uygun ahlaki kararlar ve davranışlar sergilemesine yardımcı olacak değerler ve becerilerle donatılmasının eğitim sisteminin temel hedefleri arasında yer alması gerektiğini vurguladı.
Bu haberde MEB tarafından değerler eğitiminin kapsamı nasıl açıklanmıştır?
MEB’e göre değer eğitiminin hangi dersler içerisinde verilmesi uygundur?
MEB’in belirlediği temel değerler (kök değerler) nelerdir?
*1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu ve alanınıza ait öğretim programını değerler eğitimi açısından inceleyiniz.
