Dr. Hatice MUTLU EYİSON
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA DEVLET, İŞÇİ VE İŞVEREN KESİMİNİN BİRBİRİNDEN FARKLI ANCAK BİRBİRİNİ TAMAMLAYAN GÖREVLERİ VARDIR.
•
DEVLET, MEVZUAT YAPMA, TEŞKİLATLANMA, DENETİM,YAPTIRIM UYGULAMA
•
İŞVEREN, ÖNLEM ALMA
•
İŞÇİ, ALINAN ÖNLEMLERE UYMA İLE
YÜKÜMLÜDÜR.
İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili doğrudan ve dolaylı çok fazla kanun ve yönetmelik
bulunmaktadır.
İngiltere
· 1802 – Çırakların Eğitimi ve Morali yasası- İlk kanun
· 1833 – En küçük çalışma yaşı – 10 yaş -Doktor raporu (işe giriş muayenesi)
· 1847 – İşyeri denetimi - İş müfettişliği – 10
saat yasası
1919 ILO kuruldu,
1948 WHO kuruldu,
1970 OSHA çıkarıldı,
1996 EU-OSHA kuruldu
Osmanlı İmparatorluğu-1. Tanzimat dönemi ve öncesi
Lonca (Orta Sandığı – Teavün Sandığı)
Osmanlı İmparatorluğu-2. Tanzimat ve Meşrutiyet dönemi
1865 Dilaver Paşa Nizamnamesi (Havza-i Fahmiye Teamülnamesi)
1869 Maadin Nizamnamesi
1871 Ameleperver Cemiyet
1895 Osmanlı Amele Yardımlaşma Cemiyet
Türkiye Cumhuriyet Dönemi
1924- Hafta Tatli Yasası
1926- Borçlar Kanunu
1930- Belediyeler Yasası
1936- 3008 Sayılı İş Kanunu
1946- Çalışma Bakanlığı Kuruldu
1971- 1475 Sayılı İş Kanunu
2003- 4857 Sayılı İş Kanunu
2012- 6331 Sayılı İş Kanunu
Anayasa
Tüzük
Tebliğ
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MEVZUATIMIZ
ANAYASA, ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER , YASALAR, TÜZÜKLER, YÖNETMELİKLER, TEBLİĞLER VE
STANDARTLARDAN OLUŞMUŞTUR.
Hukuk; Kamu Hukuku ve Özel Hukuk şeklinde sınıflandırılabilir.
İş Hukuku da kamu hukukunun bir dalıdır.
1982 TARİHLİ ANAYASADA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN KONULAR AŞAĞIDAKİ MADDELERDE HÜKME BAĞLANMIŞTIR;
MADDE 2: SOSYAL HUKUK DEVLETİ,
MADDE 5: KİŞİNİN TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİ,
MADDE 17: YAŞAMA, MADDİ VE MANAVİ VARLIĞINI KORUMA VE GELİŞTİRME HAKKI,
MADDE 50: YAŞ, CİNSİYET VE GÜCE GÖRE ÖZEL KORUNMA
MADDE 56: HERKESİN SAĞLIKLI VE DENGELİ BİR ÇEVREDE YAŞAMA HAKKI,
MADDE 60: SOSYAL GÜVENLİK
Ferdi İş Hukuku: Bir işçiyle bir işveren arasındaki hukuki ilişkiyi ele alır ve düzenler. Aralarındaki sözleşme, iş sözleşmesidir. İş sözleşmesinden kaynaklanan hak ve borçların yerine
getrilmesi, çalışma şartları, dinlenme süreleri, iş sağlığı ve güvenliği, iş sözleşmesinin sona ermesi ve sonuçları gibi kavramlar bireysel iş hukukunun kapsamına dahildir.
Toplu İş Hukuku: Burada taraflar bireysel iş hukukundaki gibi bireyler değildir. İş ilişkileri bireysel düzeyden kollektf düzeye gelmiştr. Taraflardan en az birisi sendika türü bir mesleki
kuruluştur.
a) Deniz ve hava taşıma işlerinde,
b) 50'den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde,
c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,
d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el
sanatlarının yapıldığı işlerde,
e) Ev hizmetlerinde,
f) (…) çıraklar hakkında,
g) Sporcular hakkında,
h) Rehabilite edilenler hakkında,
ı) 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde.
a) Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işleri,
b) Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler,
c) Tarım sanatları ile tarım aletleri, makine ve parçalarının yapıldığı atölye ve fabrikalarda görülen işler,
d) Tarım işletmelerinde yapılan yapı işleri,
e) Halkın faydalanmasına açık veya işyerinin eklentsi durumunda olan park ve bahçe işleri,
f) Deniz İş Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden
sayılmayan, denizlerde çalışan su ürünleri üretcileri ile ilgili
işler,
ORGANİZASYON
İDARİ GÖREVLER
ÖNLEM ALMA
EĞİTİM – BİLGİLENDİRME
DENETİM
İŞVERENİN İŞÇİYİ GÖZETME BORCUNA İLİŞKİN DÜZENLEMELER
1- TEKNİK ÖNLEMLERE İLİŞKİN
2- İŞYERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ORGANİZASYONUNA İLİŞKİN
3- İŞİN DÜZENLENMESİNE İLİŞKİN
a) Kadın Ve Çocukların Korunmasına İlişkin Düzenlemeler b) İş Sürelerine İlişkin Düzenlemeler
4857 SAYILI İŞ KANUNU MADDE 78’ GÖRE
; İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ
KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK.
İŞYERİ BİNA VE EKLENTİLERİNDE ALINACAK SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK
YAPI İŞLERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK YÖNETMELİĞİ
SONDAJLA MADEN ÇIKARILAN İŞLETMELERDE SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ
ASBESTLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK
EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK
ELLE TAŞIMA İŞLERİ YÖNETMELİĞİ
GÜRÜLTÜ YÖNETMELİĞİ
İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ
GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ YÖNETMELİĞİİŞYERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ORGANİZASYONUNA İLİŞKİN DÜZENLEMELER
4857 SAYILI İŞ KANUNU
UMUMİ HIFZISIHHA KANUNU,
SOSYAL SİGORTALAR KANUNU
İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ KURULLARI HAKKINDA YÖNETMELİK
İŞYERİ SAĞLIK BİRİMLERİ VE İŞYERİ HEKİMLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK
İŞ GÜVENLİĞİ İLE GÖREVLİ MÜHENDİS VEYA TEKNİK ELEMANLARIN HAKKINDA YÖNETMELİK.
ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİNİN USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK
a) Kadın Ve Çocukların Korunmasına İlişkin Düzenlemeler
4857 SAYILI İŞ KANUNU
UMUMİ HIFZISIHHA KANUNU
AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLER YÖNETMELİĞİ
KADIN İŞÇİLERİN GECE POSTALARINDA ÇALIŞTIRILMALARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
GEBE VE EMZİKLİ KADINLAR İLE EMZİRME ODALARI VE KREŞLER HAKKINDA YÖNETMELİK
ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİLERİN ÇALIŞTIRILMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK
b) İş Sürelerine İlişkin Düzenlemeler
İŞ KANUNUNA İLİŞKİN FAZLA ÇALIŞMA VE FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİ
İŞ KANUNUNA İLİŞKİN ÇALIŞMA SÜRELERİ YÖNETMELİĞİ
SAĞLIK KURALLARI BAKIMINDAN GÜNDE ANCAK 7.5 SAAT VEYA DAHA AZ ÇALIŞILMASI GEREKEN İŞLER HAKKINDA YÖNETMELİK
POSTALAR HALİNDE İŞÇİ ÇALIŞTIRILARAK YÜRÜTÜLEN İŞLERDE
ÇALIŞMALARA İLİŞKİN ÖZEL USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK
İŞVERENLER İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI İÇİN,
Gerekli her türlü önlemi almak,
Araç ve gereçleri noksansız bulundurmak,
İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek,
İşçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek,
Gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitmini vermek,
İşyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını en geç iki iş günü içinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadırlar.
İşçiler de, İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda Alınan Her Türlü Önleme Uymakla Yükümlüdürler.
1.
Altın, M., & Taşdemir, Ş. (2017). İş Sağlığı ve Güvenliği. Eğitim Yayınevi.
2.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ( https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/
06/20120630-1.htm )
3.
Özkiliç, Ö. (2005). İş Sağlığı ve Güvenliği, Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri. TİSK Yayınları, Ankara.
4.
