Dr. Hatice MUTLU EYİSON
Çalışma yaşamında çalışanları tehdit eden, sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşüren birçok etken mevcuttur.
Fiziksel risk etmenlerinin arasında “titreşim”
ve “gürültü” iş yaşamında önem arz eden
unsurlardandır.
Fiziksel Risk Etmenleri
• TİTREŞİM
• GÜRÜLTÜ
• BASINÇ
• TERMAL KONFOR
• RADYASYON
• AYDINLATMA
• olarak sıralanabilir.
TİTREŞİM ve İsg
Mekanik bir sistemdeki salınım
hareketlerini tanımlayan bir terimdir.
Tüm vücudun veya el ve kolların titreşime maruziyeti sonucu oluşan etki
• Titreşimin frekansına
• Titreşimin şiddetine
• Titreşimin yönüne
• Titreşime maruz kalınan süreye
• Titreşimin uygulandığı bölgeye ve bölgenin büyüklüğüne
• Titreşime maruz kalan kişinin yaşına, cinsiyetine ve kişisel duyarlılığı ile genel sağlık durumuna bağlıdır.
Titreşimin Frekansı: Birim zamandaki titreşim Titreşimin Frekansı:
sayısına titreşimin frekansı denir. (Birimi: Hertz (Hz) dir.)
Titreşimin Şiddeti: Titreşimin oluştuğu ortamda, Titreşimin Şiddeti:
titreşen enerjinin hareket yönüne dikey, birim
alanda, birim zamandaki akım gücüne, titreşimin
şiddeti denir. (Birimi: W/cm
2dir.)
Çalışma Ortamında Titreşim Kontrolü
Teknik Önlemler
• Maruziyet süresinin azaltılması
• Kişisel koruyucu araçlar kullanılması
• Bu iki önlemin kombinasyonu
Çalışma Ortamında Titreşim Kontrolü
Titreşimi Kontrol Altında Tutma Amaçları
• Kaynaktan üretilen ve yayılan titreşim azaltılacak
• Titreşimin yayılması, şiddetlenmesi ve yankılanması önlenecek
• Çalışanlar izole edilecek
GENEL OLARAK ,
istenmeyen ve rahatsız eden ses olarak
tanımlanır.
• ENDÜSTRİDEKİ GÜRÜLTÜ İSE ; İşyerlerinde çalışanların üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler bırakan ve iş verimini olumsuz yönde etkileyen sesler olarak tanımlanır.
• Üç türde sınıflandırılabilir:
• Subsonik Sesler (< 20 Hz)
• İşitilebilen Sesler (20 Hz – 20 kHz)
• Ultrasonik Sesler (> 20 kHz)
İŞİTME KAYBINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER
1 - GÜRÜLTÜYÜ MEYDANA GETİREN SESİN ŞİDDETİ,
2 - GÜRÜLTÜYÜ MEYDANA GETİREN SESİN FREKANS DAĞILIMI, 3 - GÜRÜLTÜDEN ETKİLENME SÜRESİ,
4 - GÜRÜLTÜYE KARŞI KİŞİSEL DUYARLILIK, 5 - GÜRÜLTÜYE MARUZ KALAN KİŞİNİN YAŞI,
6 - GÜRÜLTÜYE MARUZ KALAN KİŞİNİN CİNSİYETİ.
0 dB İşitme eşiği 80 dB Yüksek sesle konuşma
20 dB Sessiz bir
orman 90 dB Kuvvetlice bağırma
30 dB Fısıltı ile
konuşma 100 dB Dokuma salonları
40 dB Sessiz bir oda 110 dB Havalı çekiç, ağaç işleri
50 dB Şehirde bir büro 120 dB Bilyeli değirmen
60 dB Karşılıklı
konuşma 130 dB Uçakların yanı 70 dB Dikey matkap 140 dB Ağrı eşiği
Gürültünün İnsan Üzerindeki Fizyolojik Etkileri
Pratikte gürültü (ses) ölçü birimi dB (desibel) dir.
•Her üç desibellik artış sesi ikiye katlar, on desibellik artış ise on kat arttırır.
•Ses şiddeti uzaklığın karesi ile orantılı olarak düşer. Uzaklık iki katına çıkarsa ses şiddeti 6 dB azalır.
En önemli etki insanların işitme duyusu üzerindeki işitme
kayıplarıdır!
Alınacak Korunma Önlemleri Nelerdir?
Teknik Korunma
• Gürültü kaynağı makinenin/işlemin gürültü düzeyi düşük olan makine/işlem ile değiştirilmesi
• Gürültü kaynağının ayrı bir bölmeye alınması Ortam Önlemleri
• Makinenin yerleştirildiği zeminde, gürültüye ve titreşime karşı yeterli önlemleri almak
• Gürültü kaynağı ile gürültüye maruz kalan kişi arasına gürültü önleyici engel koymak ve/veya mesafeyi arttırmak
Alınacak Korunma Önlemleri Nelerdir?
Kişisel Önlemler
• Gürültüye maruz kalan kişinin, sese karşı iyi izole edilmiş bir bölme içine alınması
• Gürültülü ortamdaki çalışma süresinin kısaltılması
• Gürültüye karşı etkin kişisel koruyucular kullanmak
Basınç: Birim alana yapılan kuvvete basınç denir.
Birimi: Bar veya Newton/cm
2dir.
Kuvvetin tatbik edildiği her noktada bir basınç vardır.
İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda basınç ise; normal hava basıncının (atmosfer basıncı) daha fazla veya daha az olması gereken veya olan işyerlerindeki basınçtır.
Normal şartlarda hava basıncı 76 cm civa basıncına
eşittir.
Balon ve uçak gibi araçlarla süratle yükseklere
çıkılması halinde, doğal olarak atmosfer basıncının düşmesi nedeniyle, normal atmosfer basıncı
altında dokularda erimiş olan gazların serbest hale
gelmesi ile karıncalanma, kol ve bacaklarda ağrılar
ile bulanık görme, kulaklarının iç ve dış tarafındaki
basınç farkından dolayı kulak ağrıları gibi belirtiler
meydana gelir.
Düşük ve yüksek basıncın işçiler üzerinde meydana getirdiği olumsuz etkiler bir meslek hastalığıdır.
Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü'ne ekli meslek hastalığı listesinde"E-4 Hava basıncındaki ani değişmelerden olan hastalıklar" başlığı ile verilmiştir.
Basınç değişikliği nedeni ile görülen akut
hadiselerde yükümlülük süresi 3 gün, diğer
hadiselerde ise, yükümlülük süresi 10 yıldır.
Basınç altında yürütülen işlerde alınması gerekli tedbirler, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:
82'de belirmiştir.
Ayrıca, Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedibuçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkındaki Yönetmeliğin 2 ci maddesinin XXI.
şıkkında, basınç altındaki çalışmalara sınırlama
getirilmiştir.
Termal konfor bir işyerinde çalışanların büyük çoğunluğunun;
• sıcaklık, nem, hava akımı gibi iklim koşulları açısından
• gerek bedensel, gerekse zihinsel faaliyetlerini sürdürürken
• belirli bir rahatlık içinde bulunmalarını
ifade eder.
İnsanın ortamla ısı alış verişine etki eden dört ayrı faktör vardır.
Hava sıcaklığı,
Havanın nem yoğunluğu,
Hava akım hızı,
Radyant ısı.
Vücudun ısı dengesini sağlayan ve yukarıda sayılan faktörler ile ısı yükünün (H nin sıfır olması) sabit tutması çalışanlara konforlu bir ortam sağlar.
Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü'ne ekli,
meslek hastalığı listesinde termal konfor şartları ile
ilgi her hangi bir meslek hastalığı verilmemiştir.
Radyasyon Latince bir kelime olup dilimizde ışıma olarak kullanılır. Atomlardan, Güneş’ten ve diğer yıldızlardan yayılan enerjiye, radyasyon enerjisi denir.
Radyasyon enerji ya dalga biçiminde ya da parçacık
modeli ile yayılırlar.
Dalga biçimindeki radyasyona en iyi örnek elektro manyetik dalgalardır.
Gamma ışınları,
X-ışınları,
Morötesi (ultraviyole) ışınlar,
Görünür ışık,
Kızılötesi (enfraruj) ışınlar,
Radarlarda kullanılan mikrodalgalar ve radyo dalgaları
elektromanyetik radyasyon biçimleridir.
Radyasyonun, işyerlerinde kullanılması ve
denetlenmesiyle ilgili tüm hususlar Atom Enerji
Kurumu Başkanlığı tarafından yürütülür.
1.
Altın, M., & Taşdemir, Ş. (2017). İş Sağlığı ve Güvenliği. Eğitim Yayınevi.
2.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ( https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/20 12/06/20120630-1.htm
)
3.
Özkiliç, Ö. (2005). İş Sağlığı ve Güvenliği, Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri. TİSK Yayınları, Ankara.
4.
