ÖABT SINIF ÖĞRETMEN- LİĞİ

(1)

Sevgili Öğretmenler, Değerli Öğrenciler Merhabalar...

Bildiğiniz gibi ülkemizde çeşitli alanlarda sınavlar yapılmakta olup bu sınavların sonuçları da çoğu zaman geleceği- mizi şekillendirmektedir. İşte bu YKS’ye hazırlık sürecinde ciddi hazırlanmış dokümanlara ihtiyaç duyulmaktadır. Biz de bu ciddi süreçte son yıllardaki sınavları analiz ettiğimizde çıkmış soruların önemi bir kez daha kendini göstermiş- tir. Kara kutu kitapları olarak birkaç kurumun sınav sorusuyla yetinmedik. Bizim diğer yayınlardan farkımız olmalıydı.

Bundan dolayı ÖSYM’nin sınav arşivinin içinden müfredat dışında kalan soruları sildik. 2021 YKS müfredatına uygun soruları orijinal şekilde kitabımıza ekledik.

İnformal Yayınları olarak biz de soruların ana kaynağı olan ÖSYM’nin tüm kurumlarda sorduğu YKS biyoloji adına ne kadar GÜNCEL soru varsa toplamaya karar verdik. Uzun, yoğun, yorucu ve titiz bir çalışmanın ardından elinizde tuttuğunuz bu arşivi oluşturduk. İnformal Yayınları olarak en büyük farkımız tüm kurumların sorularını bire bir orijinal sorularını telif ödeyerek kullanmamız. Bununla da yetinmedik tüm soruları öğretmenin ders anlatım sırasına göre ha- zırladık. Yani konu anlatım sırasına göre kolaydan zora doğru sıraladık. Birçok kaynak arasında elinizdeki bu kaynak siz değerli öğrencilerimizin kısa sürede birçok konuyu gerçek sınav konularıyla pekiştirmesi amacıyla derlenmiş ve size gerçek tekrar yaptırarak başarıya ulaşmanızı hedeflemiştir.

Hazırlamış olduğumuz Kara Kutu kitapları ÖSYM tarafından sorulmuş 10 farklı sınavda çıkmış, TYT (Temel Ye- terlilik Testi), AYT (Alan Yeterlilik Testi), MSÜS (Milli Savunma Üniversitesi Sınavı), ALS (Askeri Lise Sınavı), YGS (Yükseköğretime Geçiş Sınavı), LYS (Lisans Yerleştirme Sınavı), ÖSS (Öğrenci Seçme Sınavı), ÖYS (Öğrenci Yer- leştirme Sınavı), ÜSS (Üniversite Seçme Sınavı), PMYO (Polis Meslek Yüksek Okulu), ÖABT SINIF ÖĞRETMEN- LİĞİ (Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi), ÖABT FEN BİLİMLERİ/FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ (Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi), ÖABT BİYOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ (Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi) sınavlarının güncel müfredata uygun biyoloji konularıyla ilgili sorularından oluşmaktadır.

NOT: ÖABT sorularının tamamını kapsamıyor. ÖABT sınavlarından soru eklerken çok zor olmayan YKS Biyoloji müfredatına tamamen uygun olan soruları ekledik.

Bu kitabımızda sorular informal (kendi kendine öğrenme) eğitim sistemi gözetilerek düzenlenmiştir.

Bu kitap hazırlanırken;

1. Tüm konuların başına kısa notlar, uyarılar, ikazlar, hatırlatmalar koyduk.

2. Konu özetini hazırlanırken gereksiz ayrıntıdan ve bilgi kirliliğinden kaçındık.

3. Tüm soruları konu sırasına göre dizdik.

4. Soruları hazırlarken kolaydan zora doğru sıralamaya çalıştık.

5. Benzer ve aynı soruları alt alta getirdik.

6. Tüm soruları çözümledik.

7. ÖSYM’nin mantığını kavratmaya çalıştık.

8. Güncelliğini yitirmiş, müfredattan çıkartılmış sorulara ve konulara yer vermedik.

9. Soruların hangi yıllarda ve sınavlarda çıktığı altlarına yazıldı.

10. Soruları İnformal sistemde (kendi kendine öğrenme sistemi) dizdik. Yani çözemediğiniz bir sorunun ce- vabını bir sonraki sorunun içinde olacak şekilde dizdik.

Böylece öğrencilerimizin konuyu sıkılmadan, zevkli bir şekilde öğrenmesine gayret ettik.

Bu kitap, yorucu, ciddi, yoğun ve uzun bir çalışmanın ürünüdür. Sonuçta şöyle bir şeyle karşılaştık. ÖSYM bir sı- navda sorduğu soruyu aynen alıyor farklı sınavlarda ve farklı yıllarda soruyor. Hatta bazılarını fotokopi gibi aynısını soruyor. Bundan da anlaşılıyor ki önümüzdeki sizin gireceğiniz sınavda da Biyolojinin Kara Kutusu kitabından da çıkma ihtimali vardır.

Biyolojinin Kara Kutusu’ndan çalışan öğrenciler, gerçek sınav sorularıyla konuyu en iyi şekilde öğrendiklerini, ÖSYM’nin mantığını kavramaya başladıklarını, soruları çözdükçe yapabilmenin heyecanı ve sevinciyle biyolojiye daha fazla çalıştıklarını ve başarılarının farkına vardıklarını belirtmişlerdir.

Biyolojinin Kara Kutusu’nun tüm adaylara ve öğretmenlerimize hayırlı olması, mutlu ve başarılı bir hayata adım atmanızda yardımcı olması temennisiyle, fotokopiye yönelmeyip kul hakkına girmeyen ve emeğe saygı gösteren öğrencilerimize ve öğretmenlerimize başarılar dileriz.

İsmail KAYNARCA İNFORMAL YAYINLARI

ÖRNEKT

İR BASKI YAPILAMAZ

(2)

3 3

BÖLÜM 1

BİLİM VE BİLİMSEL YÖNTEM ... 5-10 BİLİM VE BİLİMSEL YÖNTEM KONU ÖZETİ ... 5 BİLİM VE BİLİMSEL YÖNTEM ÇIKMIŞ SORU

TESTLERİ ... 7 BİLİM VE BİLİMSEL YÖNTEM ÇIKMIŞ SORU

ÇÖZÜMLERİ ... 10

BÖLÜM 2

ORGANİK – İNORGANİK BİLEŞİKLER ... 11-20 ORGANİK – İNORGANİK BİLEŞİKLER

KONU ÖZETİ ...11 ORGANİK – İNORGANİK BİLEŞİKLER ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 13 ORGANİK – İNORGANİK BİLEŞİKLER ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ... 19

BÖLÜM 3

HÜCRE VE ORGANELLERİ ... 21-34 HÜCRE VE ORGANELLERİ KONU ÖZETİ ... 21 HÜCRE VE ORGANELLERİ ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ . 23 HÜCRE VE ORGANELLERİ ÇIKMIŞ SORU

BÖLÜM 4

NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİN SENTEZİ ... 35-46 NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİN SENTEZİ

KONU ÖZETİ ... 35 NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİN SENTEZİ ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 37 NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİN SENTEZİ ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ... 44

BÖLÜM 5

CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI ... 47-58 CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI KONU ÖZETİ ... 47 CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 51 CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ... 57

BÖLÜM 6

BAKTERİLER VE VİRÜSLER ... 59-63 BAKTERİLER VE VİRÜSLER KONU ÖZETİ ... 59 BAKTERİLER VE VİRÜSLER ÇIKMIŞ SORU

TESTLERİ ... 61 BAKTERİLER VE VİRÜSLER ÇIKMIŞ SORU

BÖLÜM 7

EKOLOJİ ... 65-84 EKOLOJİ KONU ÖZETİ ... 65 EKOLOJİ ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 67 EKOLOJİ ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ... 81

BÖLÜM 8

HÜCRE BÖLÜNMELERİ ... 85-94 HÜCRE BÖLÜNMELERİ KONU ÖZETİ ... 85 HÜCRE BÖLÜNMELERİ ÇIKMIŞ SORU

TESTLERİ ... 87 HÜCRE BÖLÜNMELERİ ÇIKMIŞ SORU

BÖLÜM 9

ÜREME VE GELİŞME ... 95-99 ÜREME VE GELİŞME KONU ÖZETİ ... 95 ÜREME VE GELİŞME ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 97 ÜREME VE GELİŞME ÇIKMIŞ SORU

BÖLÜM 10

GENETİK ... 101-122 GENETİK KONU ÖZETİ ... 101 BÖLÜM 10/1 – GENETİK VE KROMOZOM ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 103 GENETİK VE KROMOZOM ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ... 105 BÖLÜM 10/2 – OTOZOMAL HASTALIKLARI

ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 107 OTOZOMAL HASTALIKLARI ÇIKMIŞ SORU

ÇÖZÜMLERİ ...111 BÖLÜM 10/3 – KAN GRUBU ÇIKMIŞ SORU

TESTLERİ ...113 KAN GRUBU ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ...116 BÖLÜM 10/4 – X BAĞLI KALITIM ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ...117 X BAĞLI KALITIM ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ... 121

BÖLÜM 11

HÜCRESEL SOLUNUM ... 123-131 HÜCRESEL SOLUNUM KONU ÖZETİ ... 123 HÜCRESEL SOLUNUM ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 125 HÜCRESEL SOLUNUM ÇIKMIŞ SORU

İ Ç İ N D E K İ L E R

TAKDİM ...1 KÜNYE ...2 İÇİNDEKİLER ...3

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(3)

4 4

BÖLÜM 18

DOLAŞIM VE BAĞIŞIKLIK SİSTEMLERİ ... 177-188 DOLAŞIM VE BAĞIŞIKLIK SİSTEMLERİ

KONU ÖZETİ ... 177 DOLAŞIM VE BAĞIŞIKLIK SİSTEMLERİ ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 181 DOLAŞIM VE BAĞIŞIKLIK SİSTEMLERİ ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ... 187

BÖLÜM 19

SOLUNUM SİSTEMİ ... 189-194 SOLUNUM SİSTEMİ KONU ÖZETİ ... 189 SOLUNUM SİSTEMİ ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 191 SOLUNUM SİSTEMİ ÇIKMIŞ SORU

BÖLÜM 20

BOŞALTIM SİSTEMİ ... 195-200 BOŞALTIM SİSTEMİ KONU ÖZETİ ... 195 BOŞALTIM SİSTEMİ ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 197 BOŞALTIM SİSTEMİ ÇIKMIŞ SORU

BÖLÜM 21

BİTKİ FİZYOLOJİSİ ... 201-224 BİTKİ FİZYOLOJİSİ KONU ÖZETİ ... 201 BÖLÜM 21/1 – BİTKİ FİZYOLOJİSİ ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 203 BİTKİ FİZYOLOJİSİ ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ... 205 BÖLÜM 21/2 – STOMA VE KAMBİYUM ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 207 STOMA VE KAMBİYUM ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ... 208 BÖLÜM 21/3 – BİTKİLERDE TAŞIMA ÇIKMIŞ

SORU TESTLERİ ... 209 BİTKİLERDE TAŞIMA ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ....211 BÖLÜM 21/4 – BİTKİLERDE HAREKET ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 213 BİTKİLERDE HAREKET ÇIKMIŞ SORU

ÇÖZÜMLERİ ... 215 BÖLÜM 21/5 – BİTKİLERDE ÜREME ÇIKMIŞ

SORU TESTLERİ ... 217 BİTKİLERDE ÜREME ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ... 221 BÖLÜM 21/6 – BİTKİLERDE TOHUM ÇIKMIŞ

SORU TESTLERİ ... 223 BİTKİLERDE TOHUM ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ .. 224 BÖLÜM 12

FOTOSENTEZ ... 133-138 FOTOSENTEZ KONU ÖZETİ ... 133 FOTOSENTEZ ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 135 FOTOSENTEZ ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ... 138

BÖLÜM 13

DOKULAR ... 139-142 DOKULAR KONU ÖZETİ ... 139 DOKULAR ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 141 DOKULAR ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ... 142

BÖLÜM 14

SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI ... 143-152 SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI KONU

ÖZETİ ... 143 SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 146 SİNİR SİSTEMİ VE DUYU ORGANLARI ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ ... 151

BÖLÜM 15

ENDOKRİN SİSTEMİ ... 153-160 ENDOKRİN SİSTEMİ KONU ÖZETİ ... 153 ENDOKRİN SİSTEMİ ÇIKMIŞ SORU

TESTLERİ ... 155 ENDOKRİN SİSTEMİ ÇIKMIŞ SORU

BÖLÜM 16

DESTEK VE HAREKET SİSTEMLERİ ... 161-166 DESTEK VE HAREKET SİSTEMLERİ KONU

ÖZETİ ... 161 DESTEK VE HAREKET SİSTEMLERİ ÇIKMIŞ

SORU TESTLERİ ... 164 DESTEK VE HAREKET SİSTEMLERİ ÇIKMIŞ

SORU ÇÖZÜMLERİ ... 166

BÖLÜM 17

SİNDİRİM SİSTEMİ ... 167-176 SİNDİRİM SİSTEMİ KONU ÖZETİ ... 167 SİNDİRİM SİSTEMİ ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ ... 171 SİNDİRİM SİSTEMİ ÇIKMIŞ SORU

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(4)

YKS Biyolojinin Kara Kutusu

5 KONU ÖZETİ

İNFORMAL YAYINLARIKARA KUTU YAYIN

4

Bilimsel Bilgilerin Doğası

Bir bilimsel problemin çözümünde izlenecek bilimsel bir yöntemin basamakları sırasıyla aşağıdaki gibidir:

{ Problemin belirlenmesi

{ Problem ile ilgili gözlem yapma ve veriler toplama { Hipotezler kurma

{ Deneyler tasarlayıp, hipoteze dayalı tahminlerde bulunma

{ Kontrollü deneyler yapma { Verilerden sonuç çıkartma

{ Sonuçları teori ya da yasa haline getirip duyurma Problemin Belirlenmesi

Bilimsel yöntemin ilk aşamasıdır. Problem net ve açık bir şekilde, anlaşılır ifadelerle belirtilmelidir. Problem, deneysel olarak araştırılabilir olmalıdır.

Problem ile ilgili veriler toplama

Gözlemler ve deneyler yapılarak problemle ilgili elde edilen bilgilere veri denir. Bu aşamada veriler toplanır.

Hipotez Kurma

Bir problemle ilgili önerilen geçici çözüm yoludur. İyi bir hipotez eldeki verilere uygun olmalı, soru ve tahminlere açık olmalı, veriler arasında bağlantı kurabilmelidir.

Tahmin Yapma

Hipoteze dayalı olarak ileri sürülen açıklamalardır. Tah- min cümlelerinin kalıbı “Eğer …….. ise …….. dir.” şek- lindedir. Örneğin;

“Fotosentez hızı ışığın dalga boyuna bağlı olarak deği- şir.” hipotezini kuran bir bilim adamının yapacağı tahmin

“Eğer hipotezim doğru ise bitkinin mavi ışık altında tü- kettiği CO₂ miktarı, yeşil ışık altında tükettiğinden farklı olmalıdır.” şeklinde olur.

Kontrollü Deney Yapmak

Hipotezin doğruluğunu kontrol etmek için yapılan de- neylerdir. kontrollü deneyde, bir probleme etki eden değişkenlerden sadece biri değiştirilip diğerleri sabit tutulur. Bu deneyde “kontrol grubu” ve “deney grubu”

olmak üzere iki grup kullanılır. Kontrol grubu araştırılan özelliğin en ideal gerçekleştiği gruptur. Deney grubu ise araştırılan özelliğin denendiği gruptur.

Verilerden Sonuç Çıkarma

Hipotezler test edilme sürecinde bazı hipotezler deneysel olarak güçlü destek bularak önem kazanırken bazı- larının ise geçerli olmadığı sonucuna varılır. kontrollü deneyler sonucu iki durum ortaya çıkar.

{ Hipotez doğru ise; kontrollü deneyler sonucu hipotezin doğru olduğu ispat edilirse hipotez gerçektir.

{ Hipotez yanlış ise; kontrollü deneyler sonucu hipotez yanlış çıkarsa hipotez değiştirilir, yeni bir hipotez kurularak yukarıdaki basamaklar sırasıyla tekrarlanır.

Teori: Sürekli olarak yeni verilerle desteklenen hipo- tezlere teori denir. Teoriler kökleşmiş hipotezlerdir. Teo- riler gerçeğe yakın olmakla birlikte çürütülebilmesi söz konusudur.

Yasa (Kanun): Bilimsel bir yasa (kanun) doğruluğu ka- nıtlanmış varsayımlardır. Fizik yasaları genellikle mate- matik bağıntılarıyla ifade edilir.

Not:

Not:Yasalar genellikle tek bir olayı açıklar, teoriler ise bir olayı ve bu olayla ilgili pek çok olayı göz önüne alır.

BİYOLOJİNİN ALT BİLİM DALLARI

Biyoloji zooloji ve botanik olarak iki ana bilim dalına ay- rılır. Biyolojinin alt bilim dalları;

{ Zooloji: Hayvanları inceleyen bilim dalı { Botanik: Bitkileri inceleyen bilim dalı

{ Sitoloji: Hücrenin yapısını, bileşimini ve çalışması- nı inceleyen bilim dalı

{ Histoloji: Dokuların yapısını, bileşimini ve işleyişi- ni inceleyen bilim dalı

{ Morfoloji: Canlıların dış görünüşünü inceleyen bi- lim dalı

{ Anatomi: Canlıların içyapısını inceleyen bilim dalı { Fizyoloji: Canlılardaki doku ve organların işlevleri-

ni inceleyen bilim dalı

{ Embriyoloji: Canlıların döllenmeyle oluşan zigot evresinden dünyaya gelişine kadar geçirdiği evre- leri inceleyen bilim dalı

{ Genetik: Kalıtsal bilgiyi ve nesilden nesile nasıl ak- tarıldığını inceleyen bilim dalı

BİLİM VE BİLİMSEL YÖNTEM

Bölüm 1

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(5)

6

Kara Kutu Kitapları

6

Kara Kutu Kitapları Bilim ve Bilimsel Yöntem

Bölüm 1

{ Taksonomi: Canlıları akrabalık derecelerine göre sınıflandıran bilim dalı

{ Ekoloji: Canlıların yaşadığı çevre ile ilişkilerini in- celeyen bilim dalı

{ Etoloji: Canlıların davranışlarını inceleyen bilim dalı

{ Biyokimya: Canlılardaki biyokimyasal reaksiyon- ları inceleyen bilim dalı

{ Evrim (Evolüsyon): Canlıların farklılaşarak yeni türleri nasıl meydana getirdiğini ve geçmiş ile gü- nümüzdeki canlılar arasındaki değişimleri inceleyen bilim dalı

{ Mikrobiyoloji: Mikroskobik canlıları inceleyen bi- lim dalı

{ Moleküler Biyoloji: Canlıları moleküler düzeyde inceleyen bilim dalı

{ Viroloji: Virüsleri inceleyen bilim dalı { Bakteriyoloji: Bakterileri inceleyen bilim dalı { Parazitoloji: Parazit canlıları inceleyen bilim dalı { Bioteknoloji: Gen transferi ve doku nakli gibi ko-

nularla ilgilenen bilim dalı

GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLANICIYA NOT

Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağlamadığını düşünüyorsanız ve bu bizden kaynaklanmışsa talebiniz doğrultusunda kitabın ücretini iade edebiliriz (İade garantili kitap).

Kitabımızın fotokopi çekilerek (orijinal kitap dışında her türlü hakkımız gasp edilerek) kullanılmasına izin vermiyoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir telif ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve sınavları ve bunların kitap haline gelmesini hesap ederseniz büyük bir ekonomik yatırım yapıyoruz. Bundan dolayı yayın ekibi olarak fotokopi çeken, çektirenlere veya PDF paylaşanlara / indirip kullananlara hakkımızı helal etmiyoruz. Emeğe saygı istiyoruz.

Bizim yayının soruları ÖSYM arşividir. Soruları elektronik ortam ve sosyal ağlarda paylaşan, depolayan veya yayan kişiler ÖSYM’nin telifli sorularını paylaştığı için ÖSYM’ye ihbar ediyoruz. ÖSYM yaptırım uyguluyor. Bizim hazırladığımız kitaplar olduğu için biz de ayrı dava açıyoruz. Kara Kutu kitaplarının PDF’sini paylaşmayınız. Tesbit ettiklerimiz hakkında dava açı- yoruz. 1 ya da 2 yıllık sürecek davayı kazanamasak bile ilgili kişinin adlî kovuşturması olduğundan dolayı atanmış olsa bile güvenlik soruşturmasını geçemez. Göreve başlayamaz. Bundan dolayı PDF’mizi paylaşmayınız fotokopi çektirmeyiniz.

Gerçekten ekonomik durumunuz bu kitabı alabilecek kadar iyi değilse kitaba gücünüz yettiği kadar ödeyiniz o şekilde yolla- yalım. Bu yazıları fotokopiden okuyorsanız fotokopiyi aldığınız yere iade edip durumu bize bildiriniz, size ücretsiz yollayalım.

Fotokopi çeken yere de kitabın orijinalini satarak helal ve hukuki yoldan daha çok kazanç elde etmesi için yardımcı olalım.

0539 775 48 50 ile iletişime geçebilirsiniz.

Kitabımızda en küçük bir hata dahi tespit ederseniz lütfen bize bildiriniz. Hata tespit edenleri ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımızı belirli periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıkacak baskımız için fikir ve önerilerinizi bekliyoruz. Eleştirileriniz yolumuzu aydınla- tan ışıktır. Önerileriniz varsa lütfen 0539 775 48 50 numaralı iletişim hattına whatsaptan bildirirseniz çok memnun oluruz.

Sizi vicdanınızla baş başa bırakıyoruz.

Başarılar hakka girmeden mücadele edenlerin olsun. Birlikte başaralım…

İsmail KAYNARCA

İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayınları Sahibi ve Kurucusu

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(6)

7

7 Test - 1

Bilim ve Bilimsel Yöntem

1 Bir grup öğrenci proje çalışması kapsamında “Işığın, patates bitkisinin filizlenmesi üzerinde olumlu etkisi vardır.” görüşünü ileri sürerek araştırmaya başlıyor. Öğrencilerin bu amaçla yaptığı çalışmaların aşamaları aşağıda verilmiştir.

• 10 adet patates alınarak her biri uzunlamasına ikiye kesilmiştir.

• Her bir patates parçasının üzerindeki göz bölgeleri sayılıp kaydedilmiştir.

• Her bir patates parçasının alt kısmı, ıslatılmış kağıt havlulara sarılmış ve kesik kısımları üste gelecek şekilde şeffaf naylon torbalara yerleştirilmiştir.

• Naylon torbaların ağızları kapatılarak üzerlerine toplu iğneyle eşit sayıda delik açılmıştır.

• Bu şekilde hazırlanan patateslerden yarısı ışık alan yarısı da karanlık ortama konulup diğer koşullar özdeş tutulmuştur.

• Öğrenciler bir hafta sonra naylon torbaların ağızlarını açarak her bir patates parçasının üzerindeki filizleri sayarak kay- detmişlerdir. Bu çalışmayı üç kez tekrarlamışlardır.

• Bulgularına göre ışığın, filizlenmeyi olumlu yönde etkilediğini kaydetmişlerdir.

Öğrencilerin bu proje çalışmasında aşağıdakilerin hangisi yer almaz?

A) Kontrollü deney yapma B) Gözlem yapma C) Teori oluşturma D) Çıkarım yapma E) Hipotez oluşturma (2018 – TYT)

2 Bir akasya türünde, ağaçlar üzerinde boğa boynuzları denilen ve içinde bir karınca türünün yuvalarını inşa edip genişlettik- leri içi boş dikenler bulunmaktadır. Karıncalar bu yapılarda bitki tarafından salgılanan nektarla beslenmektedir. Bu akasya ağaçlarıyla uygun deneme alanlarında aşağıdaki denemeler yapılmıştır:

• Bir akasya ağacı popülasyonunun bir kısmı kontrol, bir kısmı da deney grubu olarak ayrılmıştır.

• Deney grubu ağaçlarının tamamına karıncaları öldürmek için böcek ilacı uygulanmıştır.

• Karıncaların tekrar kolonileşmelerini önlemek için deney grubu ağaçlarının tabanına yapışkan bir madde uygulanmıştır.

• 10 aylık bir süre için her iki gruptaki ağaçların hayatta kalma ve büyüme oranları izlendiğinde elde edilen bulgular aşağı- daki grafiklerle ifade edilmiştir.

100

Kontrol grubu Akasya ağaçlarında 10 ay içindeki büyüme artışları (cm)

Deney grubu 80

60 40 20 0 100

Kontrol grubu

10 ay boyunca hayatta kalan akasya ağaçları (%) Deney

grubu 80

60 40 20 0

Buna göre,

I. Akasya ağaçları ile karıncalar arasında rekabet görülmektedir.

II. Karıncalar akasya ağaçlarına zarar vermektedir.

III. Akasya ağaçlarının nektar üretmesi, büyüme oranlarını ve hayatta kalma başarısını artırmaktadır.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III (2017 – TYT)

Bölüm 1

BİLİM VE BİLİMSEL YÖNTEM ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(7)

8

1- 2- 3- 4- 5- 6- 7- 8- 9- 10-

Test - 1

3 Aşağıdaki grafiklerde, bir çöl faresi ve bir insanın çeşitli yollarla günlük su kazancı ve su kaybı oranları gösteril- miştir.

Metabolizmadan gelen Besinle alınan İçilerek alınan

Çöl faresi

Su kazancı(%)

insan 100

80 60 40 20

insan Su kaybı(%)

100 80 60

20

Çöl faresi

Buharlaşmayla İdrarla Dışkıyla

40

Bu grafiklere göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Çöl faresi su gereksinimlerinin büyük kısmını meta- bolizma sonucu açığa çıkan sudan karşılar.

B) İnsan, su gereksinimlerinin çoğunu içilerek alınan sudan karşılar.

C) Çöl faresi, su içmeksizin yaşamını sürdürebilmekte- dir.

D) İnsanın idrarla su kaybı, çöl faresine kıyasla daha fazladır.

E) Çöl faresi küçük vücutlu olduğu için vücut yüzeyin- den kaybedilen su önemsizdir.

(2018 – AYT) 4 Aşağıdaki grafikte; yüzme, uçma ve koşmaya uyum

sağlamış hayvanların, yer değiştirdikleri her birim me- safe için birim vücut kütlesi başına enerji tüketimleri verilmiştir.

Vücut kütlesi(g)

10^–3 1 10³ 10⁶

10^–1 1 10 10²

Enerji tüketimi(J/kg/m)

Uçma

Yüzme Koşma

Bu grafiğe dayanarak,

I. Enerji tüketimi açısından en verimli yer değiştirme tipi yüzmedir.

II. Her üç grupta da birim vücut kütlesi arttıkça enerji tüketimi de artmaktadır.

III. Kütlece büyük bir hayvan, aynı hareket tipini kulla- nan daha küçük bir hayvana göre daha verimli yer değiştirmektedir.

yorumlarından hangileri yapılabilir?

A) Yalnız l B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

(2013 – YGS)

5 Bir deneyde, bir meyve sineği popülasyonu iki gruba ayrı- lıp nişastalı ve maltozlu besin ortamında 50 kuşak yetişti- riliyor. Farklı besin ortamlarına uyum sağlamış bu gruplara ait bireyler, daha sonra aynı ortamda bir araya getirildiğin- de tabloda verilen çiftleşme sayıları elde ediliyor. Kontrol grubu olarak deney sonuçlarının tutarlılığını sağlamak için nişasta ile beslenmiş iki farklı popülasyon kullanılıyor.

Dişi Dişi

18 22

12 8

15 9

15 20

KONTROL GRUBU DENEY GRUBU 1 numaralı

nişasta po- pülasyonu

Nişasta po- pülasyonu

Çiftleşme sayısı/Zaman Çiftleşme sayısı/Zaman 1 numaralı nişasta po

- pülasyonu Nişasta po- pülasyonu

2 numaralı nişasta po- pülasyonu

Maltoz po- pülasyonu

2 numaralı nişasta po

- pülasyonu Maltoz po- pülasyonu

Bu deney, aşağıdakilerden hangisini araştırmak için yapılmış olabilir?

A) Meyve sineklerinin yetiştirildikleri besin ortamının eş seçimi üzerindeki etkisini

B) Meyve sineklerinin hangi besin ortamını tercih ettiklerini C) Beslenme ile hayatta kalma başarısı arasındaki ilişkiyi D) Besin ortamı tipi ile yumurta sayısı arasındaki ilişkiyi E) Farklı besin ortamlarının meyve sineklerinin yaşam

süresine etkisini

(2017 – YGS) 6

Şeker

çözeltisi Şeker ve bira

mayası çözeltisi Manometre Renkli sıvı Grafik kâğıdı Su banyosu

Termometre

Şekildeki gibi bir deney düzeneği hazırlanıp su banyo- sunda sırasıyla 20 °C, 30 °C ve 40 °C’de onar dakika tutularak deney tekrarlanıyor. Deney süresince 2 dakika arayla manometredeki renkli sıvı düzeyi okunarak kaydediliyor.

Buna göre, bu deney aşağıdakilerden hangisini ölçmek için düzenlenmiş olabilir?

A) Bira mayasının en aktif olduğu şeker çözeltisi derişi- mini

B) Bira mayasının metabolik aktivitesi ile ortam sıcaklı- ğı arasındaki ilişkiyi

C) Bira mayasının kullandığı şeker miktarını

D) Şeker + bira mayası çözeltisinin bulunduğu tüpten hangi gazın çıktığını

E) Şeker + bira mayası çözeltisi ile şeker çözeltisi ara- sındaki osmotik basınç farkını

(2012 – YGS) Bilim ve Bilimsel Yöntem

Bölüm 1

1-C 2-B 3-E 4-D 5-A 6-B

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(8)

9 Test - 2

Bilim ve Bilimsel Yöntem

1 Aşağıdaki tabloda, bir ekosistemde bulunan K, L, M, N, P ve R harfleriyle belirtilen altı tür kurbağanın yaşam alanları, çiftleşme mevsimleri ve besin çeşitleriyle ilgili bilgiler verilmiştir.

Kurbağa

türü Yaşam alanı Çiftleşme

mevsimi Besin çeşidi

K Ağaç üzeri Nisan Y türü böcek

L Orman altı

ortamı Nisan X türü böcek M Ağaç üzeri Haziran Y türü böcek

N Göl ortamı Mayıs X türü böcek

P Göl ortamı Mayıs Z türü böcek

R Orman altı

ortamı Nisan Z türü böcek Tablodaki bilgilere göre, aşağıdakilerin hangisinde verilen iki kurbağa türü arasında rekabetin en fazla olması beklenir?

A) K ve M B) L ve N C) L ve R D) N ve P E) P ve R

(2008 – Fen 1)

2 I. Protein II. Protein ayıracı III. Protein yıkan enzim IV. Amino asit V. Amino asit ayıracı

“Amino asitler, proteinlerin yapı taşlarıdır.” hipotezini kanıtlamak için düzenlenen bir deneyde, yukarıda- kilerden hangilerinin birlikte kullanılması gerekir?

A) I ve II B) I ve III C) III ve IV D) III ve V E) I, III ve V

(2012 – YGS)

3 Aşağıdakilerden hangisi tüm canlıların ortak özelli- ği değildir?

A) Hücresel yapıya sahip olma B) Metabolizmaya sahip olma C) Oksijenli solunum yapma D) Genetik maddeye sahip olma E) Çevresel uyarılara tepki verme

(2018 – MSÜS)

4 Tatlı sularda yaşayan bir hücreli canlılarda aşağı- dakilerden hangisi görülmez?

A) Hareket etme B) Üreme C) Boşaltım yapma D) Embriyonik gelişme E) Hücre solunumu

(2016 – YGS)

5 Hayvanlarla ilgili,

I. Çok hücreli organizmalardır.

II. Yaşam döngülerinde döl almaşı görülür.

III. Embriyonik gelişim görülür.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız l B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III

(2015 – ÖABT/Fen Bil. Öğr.)

6 Bir tür bakteri, uygun besiyeri içeren beş petri kabına ekilmiştir. Bu türün farklı antibiyotiklere karşı direncini araştırmak amacıyla petri kaplarına K, L, M, N ve P antibiyotiklerinin farklı kombinasyonları eklenmiş ve kaplarda üreme olup olmadığı gözlenmiştir. Kullanılan antibiyotik kombinasyonları ve bunların eklendiği kap- lardaki bakterilerin üreme durumu aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. (Antibiyotiklerin birbirleriyle etkileşime girmediği kabul edilecektir.)

Petri kabı

numarası Eklenen antibiyotik

kombinasyonu Petri

kaplarındaki üreme

1 K + L Var

2 M + N Yok

3 L + P Var

4 K + N Yok

5 M + P Var

Buna göre, bu bakteri türü hangi antibiyotiğe karşı dirençli değildir?

A) K B) L C) M D) N E) P

(2008 – Fen 1)

Bölüm 1

1-A 2-E 3-C 4-D 5-D 6-D

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(9)

13

Kara Kutu Kitapları Organik – İnorganik Bileşenler

1 Birbirine bağlı çok sayıda benzer ya da özdeş monomer- den meydana gelmiş uzun moleküllere polimer denir.

Buna göre, aşağıdaki makromoleküllerden hangisi polimer değildir?

A) Kolesterol B) Kitin C) Glikojen D) Selüloz E) Nişasta

(2011 – LYS)

2 Aşağıda insan vücudunda sentezlenen tripeptit, trisakkarit ve trigliserit organik moleküllerinin sentezleri şe- matize edilmiştir.

+ + + +

+

– – – –

Tripeptit I.

II.

III.

Trisakkarit Trigliserit

Bunların sentezlenmeleri sırasında açığa çıkan su molekülü sayılarının kıyaslanmasıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) I = II = III B) I = II > III C) I = II < III D) I > II = III E) I < II = III

(2016 – YGS)

3 I. 100 Molekül Trigliserit (yağ) II. 200 Molekül Maltoz III. 150 Molekül Laktoz

Yukarıda verilen organik bileşiklerin yapı taşlarına (monomer) dönüşebilmesi için kullanılan su mik- tarlarının, az olandan çok olana doğru sıralanmış biçimi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) I – II – III B) I – III – II C) III – I – II D) III – II – I E) II – I – III

(2007 – PMYO)

4 Bir bitki yaprağı, dalından koparılıp hemen tartılıyor.

Birkaç gün karanlık bir ortamda tutulduktan sonra 100°C sıcaklıktaki fırında bir süre bırakılıp tekrar tartılı- yor.

Bu iki tartım sonucu arasındaki fark, yapraktaki maddelerden hangisinin miktarını gösterir?

A) Selüloz B) Protein C) Nişasta

D) Su E) Mineral madde

(2012 – ALS)

5 Canlılarda glikoz fazlasının depolanma şekliyle ilgili, I. Bitkiler – Nişasta

II. Hayvanlar – Glikojen III. Mantarlar – Nişasta IV. Bakteriler – Glikojen

eşleştirmelerinden hangileri doğrudur?

A) II ve III B) I, II ve III C) I, II ve IV D) I, III ve IV E) II, III ve IV

6 Aşağıdaki organik molekül çiftlerinden hangilerinin yapı taşı benzerdir?

A) Glikojen – Kolesterol B) Glikojen – Nişasta C) İnsülin – Kolesterol D) İnsülin – Glikojen

E) İnsülin – Nişasta

(2013 – YGS)

7 Trigliseritlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Aynı miktardaki karbonhidrat ve proteinlere göre daha fazla enerji verirler.

B) Yapılarında üç adet ester bağı bulunur.

C) Yapılarında üç molekül gliserol bulunur.

D) Doymuş veya doymamış olmasını, içerdikleri yağ asitlerinin özelliği belirler.

E) Yapıya katılan yağ asitlerinin bir kısmı insan vücu- dunda sentezlenirken bir kısmı besin yoluyla alınır.

(2017 – YGS)

8 Disakkaritlerin özellikleriyle ilgili aşağıdaki ifade- lerden hangisi yanlıştır?

A) Disakkaritler, polisakkaritlerin monomerleridir.

B) Disakkarit oluşurken monomerlerin birbirinin aynısı olması zorunlu değildir.

C) Bir disakkaritin oluşması sırasında bir molekül su açığa çıkar.

D) Disakkaritlerin su kullanılarak yapı birimlerine ayrıl- masına hidroliz denir.

E) Disakkaritlerin hidrolizi sırasında iki molekül arasın- da bulunan glikozidik bağ yıkılır.

(2020 – MSÜS)

Bölüm 2

Test - 1

ORGANİK – İNORGANİK BİLEŞENLER ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ Karbonhidrat – Yağ –Protein

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(10)

21 KONU ÖZETİ

Bölüm 3

HÜCRE VE ORGANELLERİ

Sitoplazmada bulunan ve hücrenin solunumu, beslen- mesi ve boşaltımı gibi yaşamsal olaylarının gerçekleşti- ği yapılara organel denir. Hücre organelleri mitokondri, kloroplast, koful, lizozom, ribozom, sentrozom, endoplazmik retikulum, golgi aygıtı ve plastitlerdir.

Ribozom

Ribozomlar protein sentezi yapan organellerdir. En- doplazmik retikulumların üzerinde, çekirdek zarında veya sitoplazmada serbest olarak bulunurlar.

Endoplazmik Retikulum

Endoplazmik Retikulum madde iletimini gerçekleştir- mektir. Ayrıca bazı maddeler depo edilir.

Golgi aygıtı

Golgi aygıtının görevi salgı üretilmesinde ve depo edil- mesini sağlamaktır.

Lizozom

Lizozomlar büyük tanecikleri, yaşlanmış organelleri taşıdıkları enzimlerle parçalarlar. Genellikle hayvansal hücrelerde bulunur.

Koful

Kofulun görevi hücre için fazla olan maddeleri depo etmektir. Hayvan hücrelerindekiler küçük, bitki hücre- lerindekiler ise büyüktür.

Sentrozom (Sentriyol)

Sentrozomlar (Sentriyol) hücre bölünmesinde görev alan organellerdir. Hayvansal hücrelerde bulunur, bitki hücrelerinde bulunmazlar.

Mitokondri

Mitokondrinin hücredeki görevi, bulunduğu hücre için enerji üretmektir. Oksijeni kullanarak besinlerden enerji elde ederler. Bölünüp çoğalabilirler.

Kloroplast

Kloroplast bitkilerin yeşil kısımlarında bulunur. Klorop- lastlar güneş enerjisi, karbondioksit ve suyu kullanarak kendisinin ve tüm canlıların kullanacağı besin maddesi ve oksijeni üretirler. Bu olaya fotosentez denir. Klo- roplastlar fotosentezle yeryüzünde yaşamın devamlılı- ğını sağlar. Hayvan hücrelerinde bulunmaz.

Plastitler Plastitler üç çeşittir:

1. Kloroplastlar

2. Kromoplastlar: Çiçek ve meyvelere sarı, kırmızı ve turuncu renk verir.

3. Lökoplastlar: Renksizdirler. Işık alırlarsa kloroplast- lara dönüşürler. Bitkinin besin depo etmesini sağlarlar.

Çekirdek (Nükleus)

Prokaryatlar hariç, hemen bütün hayvan ve bitki hücre- lerinde bulunur. Memelilerin olgun alyuvarlarında yok- tur. Çekirdek hücre içindeki kimyasal reaksiyonları ve çoğalmayı kontrol eden merkezidir.

Çekirdekte; çift zar, çekirdek plazması, çekirdekçik ve kromatin ağ vardır.

Prokaryot Hücre Ökaryot Hücre Hepsi tek hücrelidir. Tek hücreli ve çok

hücreli türleri vardır.

Zarlı organellere sahip de-

ğildirler. Mitokondri, Golgi, Ko-

ful, Plastid gibi zarlı organellere sahiptir.

Çekirdek maddesi (DNA) zarla çevrili olmayıp, sitop- lazmaya dağılmıştır.

Zarla çevrili gerçek çekirdeğe sahiptirler.

(Çekirdek ve çekirdek- çik var.)

DNA proteinle sarılı değil-

dir. DNA histon proteinleri

ile sarılı olup, kromozom yapısını oluştu- rur.

Örnek: Bakteri mavi - yeşil

algler Örnek: Mantar, Pro-

tista, Bitkiler, Hayvan- lar

! Çekirdek, Kloroplast, Mitokondri çift zarlıdır.

! Sentrozom ve Ribozom zarsızdır.

Diğer organeller tek zarlıdır.

Not:

Not:Peroksizom bitki ve hayvanlarda ortaktır. Hidrojen peroksiti (H₂O₂), su ve oksijene çevirir.

Not:

Not:Sentrozom, kroloplast, lizozom, merkezi koful bitki ve hayvanlarda ortak değildir.

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(11)

33

Kara Kutu Kitapları Çözümler

İNFORMAL YAYINLARIKARA KUTU YAYIN İNFORMAL YAYINLARIKARA KUTU YAYIN

TEST - 4

ÇÖZÜMLER

1 I. Gazların değişimi her zaman pasif taşıma ile gerçekleşir.

II. Küçük maddelerin çoktan aza doğru taşınmasında taşıyıcı kul- lanılarak gerçekleşen işlem ko- laylaştırılmış difüzyondur. Ancak büyük olan maddelerin içeriye alınması endositoz dışarıya atıl- ması egzositoz olaydır. Yani ko- laylaştırılmış difüzyonda farklı bir yöntem vardır.

III. Aktif taşıma küçük moleküllerin az olduğu ortamdan çok yoğun ortama enerji harcayarak taşınma- sıdır. Çift taraflı olarak gerçekleşe- bilir.

Cevap A

2 Bir hücrenin osmotik basıncın art- ması için ortamdaki su miktarının azalması gerekir.

I. Fotosentez tepkimelerinde su miktarı azaldığı için ozmotik ba- sınç artar.

II. Terleme reaksiyonlarda su kay- bedildiği için hücrenin osmotik ba- sıncı artar.

III. Oksijenli solunum reaksiyon- larında su miktarı arttığı için hüc- renin turgor basıncı artar ozmotik basıncı azalır.

Cevap D

3 I. Difüzyon ve osmoz pasif taşıma olduğundan enerji harcanmaz.

II. Osmoz varlığında gerçekleşir- ken difüzyon hem zarlı hem de zar- sız ortamda gerçekleşebilir.

III. Difüzyon ve osmoz olaylarında maddeler hücre zarından geçebi- lecek şekilde küçüktür.

Oysa hücre zarından geçemeyen maddelerin dışarıya atılması ekzo- sitozdur.

Cevap D Hücre ve Organelleri

6 Paramesyum bulunduğu ortamdan alınarak derişimi daha fazla olan bir ortama konulduğu zaman kontraktil koful tarafından hücre- nin su alarak patlamaması için içeriye giren fazla suyu dışarıya atar. Dolayısıyla hücre içine giren su miktarı azalacağı için bu orga- nelin çalışma hızı yavaşlamış olur.

Cevap A

7 Bütün hücre zarları hareketli olup çift tabakalı fosfolipid (yağ) içerisi- ne protein ve karbonhidrat gömü- lüdür. Hayvan hücrelerinde hücre zarının sertliğini kolesterol sağlar.

Kitin böceklerin dış iskeletini ve mantarın hücre çeperini oluşturur.

Cevap E

8 Verilen olayda hücre su kaybeder ve büzülür; yani plazmoliz olur.

Buna göre hücre su kaybeder hüc- renin yoğunluğu artar ve bundan dolayı grafikte osmotik basınç ( çözünmüş madde miktarı ) artmış olur.

Cevap B

9 Verilenlere göre x, y ve z sıvıları- nın molekül büyüklüğü ile ilgili bilgi vermemiştir. Dolayısıyla kesin bir yargıya varılmaz ve 2. hücreler aynı ortamda olmadığı için kesin bir şey söylenemez.

Cevap E

10 Aktif taşıma maddelerin az olduğu ortamdan çok yoğun olduğu ortama ya da eşit olduğu ortamlarda enerji harcayarak enzim kullanarak canlı hücrelerde küçük maddelerin taşınmasıdır.

D şıkkındaki ifade pasif taşımaya ait bir özelliktir.

Cevap D

11 A. Canlılarda suyun taşınması pasif taşımayla gerçekleşir.

B. Yoğunluğa bağlı gerçekleşir.

C. Suyun iyonlarına ayrışması ışık- la (fotoliz) olur.

D. Suyun taşınmasında enerji harcanmaz.

E. Floeme (Canlı hücrelerden olu- şur) glikoz yüklenmesinde enerji harcanır.

Cevap E

12 A. Gaz alışverişleri her zaman enerji harcanmadan gerçekleşir.

B. Sil hareketinde enerji harcanır.

C. Sinirsel faaliyetlerde enerji har- canır.

D. Protein sentezi anabolik bir reaksiyon olup enerji harcanır.

E. Glikozun aktivasyonu için enerji harcanır.

Cevap A

13 Suyun zardan geçişi pasif taşıma (Osmoz ile) ile olduğu için enerji harcanmaz.

Cevap A

14 Çözünen ve çözücü maddenin eşit olduğu ortamlar izotonik ortamlar- dır.

I. İzotonik çözeltilerde madde alış- verişi eşit şekilde gerçekleşir. (su ve çözünen maddeler)

II. Hücreye giren ve çıkan madde eşit miktarda olduğundan hüc- renin hacmi değişmez. Hücrenin hacminin artması için hipotonik ortama konulması gerekir.

III. Su dışında da küçük maddelerin giriş çıkışı eşit şekilde gerçek- leşir.

Cevap A 15 Osmoz ve kolaylaştırılmış difüz- yonda enerji harcanmadığı için yapay bir zarda da gerçekleşebilir.

Ancak aktif taşımada enerji harca- nır. Hücre zarı da enerji üretmedi- ği için aktif taşıma yapay bir zarda gerçekleşmez.

Cevap D

Bölüm 3

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(12)

37

Nükleik Asitler ve Protein Sentezi

1 İşaretli kükürt (35S) içeren bir besi ortamında ço- ğaltılan bakterilerden elde edilen;

I. DNA, II. protein, III. polisakkarit

moleküllerinin hangilerinde işaretli kükürt bulun- ması beklenir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

(2016 – LYS)

2 I. Çekirdekten tek zincir hâlinde sentezlendikten sonra katlanarak yonca yaprağı şeklini alır.

II. Ribozomun yapısında yer alır ve ribozomun 2/3’sini oluşturur.

III. Antikodon adı verilen, üçlü nükleotit dizilerinden oluşan kısımları vardır.

Yukarıdaki ifadelerden hangileri tRNA’nın özellikle- rindendir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III

(2018 – AYT)

3 Nükleik asit çeşitleri ile ilgili,

I. Pürin bazlarının toplam sayısı, pirimidin bazlarının toplam sayısına eşittir.

II. Nükleotitler, birbirine hidrojen bağlarıyla bağlanarak polimer oluşturur.

III. Nükleik asitler, nükleotit olarak isimlendirilen monomerlerden oluşmuş polimerlerdir.

ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

(2016 – ÖABT/Biyoloji Öğr.)

4 Bir canlı organizmayı transgenik olarak tanımlaya- bilmek için bu organizmanın aşağıdaki özellikler- den hangisine sahip olması gerekir?

A) Yapay yöntemlerle mutasyona uğratılmış olması B) İki uzak akraba tür arasında gerçekleşen bir melez-

leme ile elde edilmiş olması

C) Yapay seçilimle seçilerek çoğaltılması

D) Genetik mühendisliği yöntemleri ile kendine ait olmayan gen aktarılmış olması

E) Genetik mühendisliği yöntemleri ile başka bir orga- nizmadan klonlanmış olması

(2018 – AYT)

5 DNA’nın replikasyonunda;

I. hidrojen bağlarını kırarak ikili sarmal yapının açıl- masını sağlayan,

II. DNA parçacıklarını birbirine bağlayarak DNA zinciri- nin oluşumunu katalizleyen,

III. nükleotitleri birbirine ekleyerek DNA sentezini katalizleyen

enzimler aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

I II III

A) DNA ligaz DNA

polimeraz Helikaz B) Helikaz DNA ligaz DNA

polimeraz C) DNA

polimeraz DNA ligaz Helikaz

D) Helikaz DNA

polimeraz DNA ligaz E) DNA

polimeraz Helikaz DNA ligaz

(2019 – AYT)

Bölüm 4

Test - 1

NÜKLEİK ASİTLER VE PROTEİN SENTEZİ ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(13)

38

1- 2- 3- 4- 5- 6- 7- 8- 9- 10-

Nükleik Asitler ve Protein Sentezi

8 Bir canlı türünün yönetici molekül nükleotitlerine ayrış- tırıldığında, adenin, timin, sitozin ve guanin nükleotitleri elde edilmiştir.

Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin doğruluğu kesin değildir?

A) Bu türün yönetici molekülü DNA’dır.

B) Timin nükleotit sayısı sitozin nükleotit sayısına eşit- tir.

C) Sitozin nükleotit sayısı guanin nükleotit sayısına eşittir.

D) Adenin nükleotit sayısı timin nükleotit sayısına eşit- tir.

E) Guanin nükleotit sayısıyla adenin nükleotit sayısı- nın toplamı, sitozin nükleotit sayısıyla timin nükleotit sayısının toplamına eşittir.

(2007 – ALS)

9 Genetik şifreyle ilgili,

I. Bazı istisnaları olmasına karşın genetik kodun ev- rensel olduğu kabul edilir.

II. Bir canlıdaki bir kodon, o canlıda birden fazla amino asidi şifreleyebilir.

III. Kural olarak bir canlıdaki genlerin başlama kodonla- rı aynıdır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

(2017 – LYS) 6 DNA hasarının nükleotit kesip çıkarma yöntemiyle

onarılmasında;

I. DNA polimeraz, II. DNA ligaz, III. nükleaz

enzimlerinin görev alma sırası aşağıdakilerin han- gisinde doğru verilmiştir?

A) I – II – III B) I – III – II C) II – III – I D) III – I – II E) III – II – I

7 DNA ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlış- tır?

A) Nükleotit adı verilen monomerlerden yapılmıştır.

B) Hücre bölünmesi öncesinde kendisini kopyalar.

C) Genetik bilginin yavru hücrelere aktarımında işlev görür.

D) Hücredeki proteinler, DNA’daki bilgi üzerinden sen- tezlenir.

E) Canlılardaki DNA’ların farklılığı, sadece nükleotitle- rin dizilimine dayalıdır.

(2020 – TYT)

Bölüm 4

Test - 1

1-B 2-E 3-C 4-D 5-B 6-D 7-E 8-B 9-D

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(14)

54

1- 2- 3- 4- 5- 6- 7- 8- 9- 10-

Canlıların Sınıflandırılması

Test – 2

8 Aşağıdaki özelliklerden hangisi, bir omurgalı hay- van grubu olan sürüngenlerde görülmez?

A) İç döllenme

B) Kirli ve temiz kanın karıştığı dolaşım C) Akciğer solunumu

D) Yumurtayla çoğalma E) Sabit vücut sıcaklığı

(2009 – ÖSS)

9 Omurgalılarda aşağıdaki sistemlerden hangisi dış ortama açılmaz?

A) Üreme B) Boşaltım C) Sindirim D) Solunum E) Dolaşım

(2007 – ÖSS Fen 1) 6 Tabloda K ve L canlılarına ait bazı özellikler verilmiştir.

Özellik K Canlısı L Canlısı

Plazmit + –

Fotosentez yapma – +

Oksijenli solunum yapma + +

Fermantasyon yapma + –

Endospor oluşturma + –

Mitokondri – +

(Tabloda “+” işareti özelliğin bulunduğunu, “-” işareti ise özelliğin bulunmadığını göstermektedir.)

Buna göre, bu canlılarla ilgili aşağıdaki eşleştirme- lerden hangisi doğru olabilir?

K L

A) Maya mantarı Bakteri

B) Alg Küf mantarı

C) Bakteri Maya mantarı

D) Küf mantarı Arke

E) Bakteri Alg

(2016 – LYS)

7 Hayvanların ortam sıcaklığındaki değişikliklere verdik- leri tepki farklıdır. Bazı hayvan türlerinin vücut sıcaklık- ları dış ortam sıcaklığına bağlı olarak değişir (ektoterm, soğukkanlı hayvanlar). Bazı hayvan türlerinde ise dış ortam sıcaklığı değişse bile bu hayvanlar vücut sıcak- lıklarını korurlar (endoterm, sıcakkanlı hayvanlar).

Fare endoterm, kertenkele ektoterm bir hayvandır.

Bu iki hayvanın, değişen dış ortam sıcaklığına bağ- lı olarak vücut sıcaklıklarındaki değişimi gösteren grafiğin aşağıdakilerin hangisindeki gibi olması beklenir?

A) B) C)

D) E)Vücut sıcaklığı (°C)

Dış ortam sıcaklığı (°C) 10

20 30 40

10 20 30 40 0

Vücut sıcaklığı (°C)

20 30 40

10 20 30 40 0

20 30 40

10 20 30 40 0

20 30 40

10 20 30 40 0

Vücut sıcaklığı (°C) FareKertenkele

20 30 40

10 20 30 40 0

(2010 – LYS)

Bölüm 5

1-A 2-E 3-E 4-E 5-E 6-E 7-C 8-E 9-E

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(15)

118

1- 2- 3- 4- 5- 6- 7- 8- 9- 10-

7 Aşağıdaki soyağacında 5 ve 10 numaralı bireyler renk körüdür.

1 2

3 4 5

9 10

6 7

8

: özelliği göstermeyen dişi birey

: özelliği göstermeyen erkek birey : özelliği gösteren

dişi birey : özelliği gösteren erkek birey

Buna göre, hangi bireyler renk körlüğü bakımından kesinlikle taşıyıcıdır?

A) 1 – 7 B) 2 – 6 C) 8 – 9

D) 3 – 4 – 6 E) 3 – 4 – 8 – 9

(2014 – LYS) 5 Aşağıdaki soyağaçlarının hangisinde kalıtılan çe-

kinik özellik, X kromozomu üzerinde taşınıyor ola- maz?

A) B)

C) D)

E)

özelliği gösteren

dişi birey özelliği göstermeyen

dişi birey özelliği gösteren

erkek birey özelliği göstermeyen erkek birey

(2013 – YGS)

6 Aşağıdaki soyağacında, koyu renkle gösterilen bireyler, belirli bir özellik bakımından aynı fenotiptedir.

: Dişi birey : Erkek birey

Buna göre, bu özelliğin kalıtımı;

I. otozomal kromozomlarda taşınan çekinik alel ile, II. otozomal kromozomlarda taşınan baskın alel ile, III. X kromozomunda taşınan çekinik alel ile, IV. X kromozomunda taşınan baskın alel ile

taşınma biçimlerinden hangileriyle gerçekleşebi- lir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV

(2016 – LYS)

X Bağlı Kalıtım

Bölüm 10/4

Test - 1

1-B 2-C 3-A 4-E 5-E 6-A 7-B

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(16)

141

Dokular

1 Ökaryotik bir hücre mikroskopta incelendiğinde diğer- lerine göre daha çok sayıda mitokondriye sahip olduğu gözlenmiştir.

İncelenen hücrenin aşağıdaki dokulardan hangisi- ne ait olma olasılığı en fazladır?

A) Kan doku B) Kemik doku

C) Kıkırdak doku D) İskelet kası dokusu E) Yağ doku

(2010 – ALS)

2 Aşağıdakilerden hangisi, insandaki bağ dokunun işlevlerinden biri değildir?

A) Bulundurduğu makrofaj hücreleri sayesinde fagosi- toz gerçekleştirir.

B) Doku ve organlara destek verir.

C) Kasılıp gevşemek suretiyle hareketi sağlar.

D) Bulundurduğu mast hücrelerinden heparin ve hista- min salgılanır.

E) Deriye esneklik kazandırır.

Bölüm 13

Test - 1

DOKULAR ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ

1-D 2-C

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(17)

191

Solunum Sistemi

1 Aşağıdakilerden hangisi; deri, solungaç, akciğer ve trake solunum sistemlerinin ortak özelliklerinden biridir?

A) Vücut içerisine gömülmüş olmaları

B) Gaz değişim yüzey alanlarının dış etkenlerden ko- runmuş olması

C) Gaz değişim yüzeylerinin nemli olması D) Solunum gazlarının kanla taşınması

E) Gaz değişim yüzeyi çevresinde kılcal damar ağının bulunması

(2012 – LYS)

2 Balıkların solungacında kılcal damarlardaki kan akışı ile su akış yönü birbirine terstir. Bu iki ortam arasın- daki oksijen difüzyonu Şekil 1’de şematize edilmiştir.

Difüzyon sonunda kanın oksijen doygunluğunda (%) meydana gelen değişimin grafiği de altında verilmiştir.

Eğer su ve kan balık solungacında Şekil 2’deki gibi aynı yönde aksaydı, oksijen doygunluk grafiği aşa- ğıdakilerden hangisindeki gibi olurdu?

A) B)

C) D)

E)

(2011 – YGS)

3 Bir canlının solunum sisteminin aşağıdaki özellik- lerden hangisine sahip olması, kural olarak yaşadı- ğı ortam hakkında bilgi verir?

A) Gaz alışverişinin difüzyonla gerçekleşmesi B) Solunum organının vücut içinde olması C) Gazların solunum pigmentiyle taşınması D) Solunum organının yüzeyinin nemli olması

E) Gaz değişim yüzeyinin bir sıra hücre tabakasından oluşması

(2010 – LYS)

4 İnsan solunum sisteminde, solunum yüzeyinden birim zamanda daha fazla gaz alışverişinin gerçekleştirilme- sinde;

I. alveollerin çok küçük olmasına karşın toplam yüzey alanının büyük olması,

II. alveollerin duvarının çok ince ve iç yüzeylerinin nemli olması,

III. kandaki ve alveollerdeki oksijenin kısmi basınç farkının düşük olması durumlarından hangileri etki- lidir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

(2020 – AYT)

5 Normal bir insanda yoğun egzersiz sırasında gerçekle- şen olaylar aşağıda verilmiştir.

I. Kan pH’ının düşmesi

II. Solunum merkezlerinin uyarılması

III. Hücrelerde oluşan karbondioksit miktarının artması IV. Diyafram ve kaburgalar arası kasların uyarılması V. Soluk alıp vermenin hızlanması

Bu olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerin han- gisinde doğru olarak verilmiştir?

A) I – II – V – III – IV B) III – I – II – IV – V C) III – IV – I – II – V D) IV – I – II – III – V

E) IV – II – V – I – III

(2011 – LYS)

Bölüm 19

Test - 1

SOLUNUM SİSTEMİ ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(18)

217 Bölüm 21/5

1

Yukarıda verilen çiçek şemasında numaralandırıl- mış kısımlardan hangilerinde mayoz bölünme ger- çekleşir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve V D) III ve IV E) III ve V

(2013 – ALS)

2 Aşağıdaki olaylardan hangisinin gerçekleşmesi, bir bitkinin çiçekli bitki olduğuna karar vermek için kullanılabilir?

A) Fotosentez yapması B) Solunum yapması C) Meyve oluşturması

D) Dişi ve erkek üreme hücresi oluşturması E) Döllenmeyle zigotun oluşması

(2010 – YGS)

3 Meyve ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylene- mez?

A) Genellikle döllenme olayından sonra gelişmeye başlar.

B) Tohumları korur ve yayılmalarına yardım eder.

C) Büyümesinde, oksin hormonu etkilidir.

D) Ovaryumun yanı sıra, ovaryumla bağlantılı yapılar da yapısına katılabilir.

E) Karasal ortamda yaşamaya uyum sağlamış bütün bitkilerde oluşur.

4 Tohumlu bitkiler karşılaştırılacak olursa aşağıda- ki özelliklerden hangisinin evrimsel süreçte daha sonra ortaya çıkmış olduğu görülür?

A) Sekonder büyümenin B) İletim demetlerinin

C) Rüzgar aracılığıyla tozlaşmanın D) Meyve oluşumunun

E) Döl değişiminin

(2014 – LYS2)

5 Aşağıdakilerden hangisi, böceklerle tozlaşan bitki- lerde, tozlaşmayı artıran bir uyum değildir?

A) Bitkinin tatlı öz su salgılaması B) Çiçek polenlerinin yapışkan olması C) Çiçeklerin kokulu maddeler salgılaması D) Çiçeklerin parlak ve çekici renklerde olması E) Erkek ve dişi çiçeklerin ayrı bitkilerde bulunması

(2009 – ÖSS)

6 Bir araştırmada, bir bitkinin çiçeklerinden (1. durum) dişi üreme organları çıkarılıyor (2. durum).

Yaşaması için gerekli ortam koşulları sağlanan bu bitki;

I. meyve, II. tohum, III. polen yapılarından hangilerini oluşturamaz?

A) Yalnız l B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

(2013 – YGS)

Bölüm 21/5

Test - 1

BİTKİLERDE ÜREME ÇIKMIŞ SORU TESTLERİ

ÖRNEKT

İR BASKI

YAPILAMAZ

(19)

221

Kara Kutu Kitapları Çözümler

İNFORMAL YAYINLARIKARA KUTU YAYIN İNFORMAL YAYINLARIKARA KUTU YAYIN

BİTKİLERDE ÜREME 21/5

TEST - 1

ÇÖZÜMLER

1 II (mikrospor ana hücresi) ve V (makrospor ana hücresi) numa- ralı kısımlar üreme ana hücreleri taşıdığı için II ve V nolu yapılarda mayoz bölünme gerçekleşir.

Cevap C

2 Meyve oluşumu yalnızca kapalı tohumlu bitkilere özgüdür (Yani tek çenekliler ve çift çenekliler).

Dolayısıyla bitkileri ayırt etmekte kullanılır. Diğer seçeneklerde verilen durumlardan fotosentez ve solunum yapmak tüm bitkiler için ortaktır.

Cevap C

3 Meyve oluşumu kapalı tohumlu bitkilerden tek çenekli ve çift çe- nekli bitkilerde gerçekleşir. Açık tohumlu (kozalaklı bitkilerde) meyve oluşmaz.

Cevap E

4 En gelişmiş bitkilerin kapalı tohumlu bitkiler olduğu görülmektedir. Bu nedenle kapalı tohumlu bitkilerde görülüp diğerlerinde görülmeyen özellikler evrimsel süreçte en son ortaya çıkmıştır.

A) Sekonder büyüme kapalı tohumlu dışındaki açık tohumlu bitkilerde de görülür.

B) iletim demetleri tüm tohumlu bitkilerde ve bazı tohumsuz bitkilerde devardır.

C) Rüzgâr aracılığı ile tozlaşma açık tohumlu bitkilerde görülür.

D) Meyve oluşumu sadece kapalı tohumlu bitkilerde görüldüğünden ve evrimsel süreçte en son ortaya çıkan bitkiler kapalı tohumlu oldu- ğundan diğerlerinden daha sonra ortaya çıkmıştır.

E) Döl değişimi (metagenez) tohumsuz bitkilerde görülür.

Cevap D

5 Erkek ve dişi çiçeklerin ayrı bitkilerde bulunması böceklerle tozla- şan bitkilerin tozlaşmayı artıran bir uyum değil aksine zorlaştırır.

Cevap E

6 Dişi üreme organları çıkarılan bir bitkide döllenme olmayacağı için tohum ve tohumu çevreleyen meyve oluşmaz. Ama erkek organ olduğu için polen oluşur.

Cevap C

7 Araştırmaya göre yapılan deney kültür ortamında üretim mitoz bö- lünmeyle sağlanır. Bu şekilde ka- lıtsal çeşitlilik görülmez. Yani ana bireyle aynı özellikteki bireyler olu- şur.

Cevap E

8 Hurma çekirdeğinin toprağa ekil- mesiyle tam bir bitki elde edilmesi durumunda bitkinin kalıtsal ya- pısının ana bitkiden farklı olması beklenir. Çünkü bu bölünme mayoz bölünme ile gerçekleştiğinden döllenme ile oluşan yeni bitki ana bitkiden farklıdır.

Cevap E

9 Hermafrodit iki canlının birbirlerini döllemesi ile oluşan bireyler hücre çekirdeklerindeki kalıtsal özellikleri atasınınkine benzemeyebilir.

Çünkü bu döllenme mayoz bölün- me ile gerçekleşir. Bunun sonu- cunda kalıtsal özellikleri atanınkin- den farklıdır.

Cevap C

10 Mayoz bölünme eşey ana hücrele- rinde gerçekleşebilir.

I. Anter de Mikrospor ana hücresi II. Tepecik tozlaşmanın gerçekleş- tiği yerdir.

III. Filament erkek üreme organın- daki sapcıktır.

IV. Ovaryumda (Yumurtalıklarda) megaspor ana hücresi bulunur.

Cevap D

TEST - 2

ÇÖZÜMLER

1 Çiçekli bitkilerin üremesinde ger- çekleşen olaylar;

Tozlaşma Polen tüpünün oluşması döllenme tohum tozlarının gelişmesi.

Cevap C 2 I. Megaspor ana hücresi mayoz

bölünme geçirerek 4 makrospor ya da megaspor oluşturur 3‘ü erir 1‘i kalır.

II. Çifte döllenme sadece kapalı tohumlara özgü olup çifte döllen- me sonucu Zigot (2n) ve endos- perm (3n) oluşur.

III. Polen tüpü tozlaşma sonrası polen içerisindeki vejetatif çekir- dekten oluşur.

Cevap B 3 Bitkilerde Karatenoitlere ait özel-

likler sorulmuştur. Buna göre;

I. Çiçek ve meyvelere renk vererek tozlaşmayı kolaylaştırır. (likopen: kır- mızı, ksantofil: sarı gibi renkleri verir.) bu ifade doğrudur.

II. Aşırı ışıkta klorofili zararlı ışık- lardan korurlar. Bu ifade doğrudur.

III. Işık klorofile gelmeden soğu- rurlar. Tüm ışığı soğururlar ifadesi yanlıştır. Bir kısmını soğurabilirler şeklinde olmalıydı.

Cevap D

4 I. Dişi ve erkek organa beraberce sahip olabilen çiçeklere tam çiçek denir. Tam çiçeğe sahip bitkilerde türe göre çapraz ya da kendi kendine tozlaşma görülür.

II. Sadece dişi organ içeren çiçek- lere dişi çiçek, sadece erkek organa sahip çiçeklere erkek çiçeklere sahip olan tek evcikli bitkiler . Bu çiçekler eşeyli üreme yapabilmek için kendi kendine ya da farklı bit- kilerle tozlaşma yapmak zorunda- dır.

III. iki evcikli (dioik) bitkilerde erkek ve dişi çiçek farkı bitkilerin üzerin- de bulunurlar. Çiçeklerinde dişi ve erkek organ bir arada bulunmadı- ğından sadece çapraz tozlaşma yapmak zorundadırlar. Sadece çapraz tozlaşma dediği için Yalnız III doğrudur.