DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI Mayõs 2004
İÇİNDEKİLER
I. GSMH, Sanayi Üretimi ve Talep Unsurlarõndaki Gelişmeler ... 1
II. Ödemeler Dengesi... 7
III.Konsolide Bütçe... 13
IV. Parasal Büyüklükler ve Mali Piyasalardaki Gelişmeler... 16
V. Fiyat Gelişmeleri ………...………... 21
TABLOLAR Tablo 1: Sektörel Büyüme Hõzlarõ ……….... 1
Tablo 2: Net Dõş Alem Faktör Gelirleri………... 2
Tablo 3:Talep Unsurundaki Gelişmeler ………. 3
Tablo 4: Aylõk Sanayi Üretim Endeksi ………. 4
Tablo 5: Aylõk Kapasite Kullanõm Oranõ(%)……….. 5
Tablo 6: Mevsimsel Düzeltilmiş İmalat Sanayi Kapasite Kullanõm Oranlarõ….... 5
Tablo 7: Yurt İçi Talebe İlişkin Göstergeler ……… ………... 6
Tablo 8: Dõş Ticaret Dengesindeki Gelişmeler ……… ………... 7
Tablo 9: Sektörel İhracat ………... 8
Tablo 10: Ülke Gruplarõna Göre İhracat ……….. 8
Tablo 11: İhracatçõ Birlik Kayõtlarõna Göre İhracat ………. 9
Tablo 12: Mal Gruplarõna Göre İthalat ………. 9
Tablo 13: Seçilmiş Fasõllara Göre İthalat ………... 10
Tablo 14: Cari İşlemler Dengesi ……….... 11
Tablo 15: Sermaye Hareketleri ……….. 12
Tablo 16: Konsolide Bütçe Büyüklükleri……….. 13
Tablo 17: Konsolide Bütçe Gelirleri ……….. 14
Tablo 18: Konsolide Bütçe Harcamalarõ ……….. 15
Tablo 19: Niyet Mektubunda Hedef Olarak Verilen Parasal Büyüklükler ………... 17
Tablo 20: Stand-by Anlaşmasõ Çerçevesinde Belirlenmiş M. B Bilançosu ... 18
Tablo 21: Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler ………... 18
Tablo 22: İç Borçlanma – Hazine İhaleleri ………. 19
Tablo 23: Nisan Ayõ İtibarõyla Fiyat Endekslerinde Gelişmeler ..……… 22
ŞEKİLLER Şekil 1: Mevsimsel Düzeltilmiş Üretim Endeksleri ... 3
Şekil 2: Merkez Bankasõ Uluslararasõ Rezervleri ……… 12
Şekil 3: İç Borçlanma Faiz Oranlarõ ……… 16
Şekil 4: Reel Kur Endeksi ……… 20
Şekil 5: İMKB Bileşik Endeksi ……… 20
EKLER
Başlõca Ekonomik Göstergeler: http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2004/0501.xls Temel Ekonomik Göstergeler: http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2004/0502.xls
I. GSMH, Sanayi Üretimi ve Talep Unsurlarõndaki Gelişmeler:
1. GSMH ve Sektörel Büyüme Hõzlarõ
2003 yõlõnõn son çeyreğinde GSMH yüzde 7,2, GSYİH ise yüzde 6,1 oranõnda artarak, yõlõn tamamõnõ sõrasõ ile yüzde 5,9 ve 5,8’lik artõş oranlarõ ile hedeflerin ve beklentilerin üzerinde kapatmõşlardõr. Bu gelişmede, tarõm sektöründe mevsimselliğe bağlõ olarak yaşanan daralmaya rağmen, sanayi ve hizmetler sektörlerinin beklenin üzerinde büyümeleri belirleyici olmuştur.
Üretim yöntemiyle hesaplanan GSMH rakamlarõna göre 2003 yõlõnõn son çeyreğinde tarõm sektörü katma değeri yüzde 9,6 oranõnda azalõrken; sanayi sektörü katma değeri yüzde 9,2, hizmetler sektörü katma değeri ise yüzde 8,0 oranõnda artmõştõr. Ticaret sektörü katma değeri yüzde 9,2 oranõnda artarken ticaret sektörünün alt kalemlerinden toptan ve perakende ticaret sektöründeki artõş yüzde 11 olmuştur. Otel-lokanta hizmetleri sektörü ise aynõ dönemde yüzde 0,4 oranõnda daralmõştõr. GSMH içindeki payõ yüzde 15 civarõnda olan ulaştõrma ve haberleşme sektörü katma değeri 2003 yõlõnõn son çeyreğinde yüzde 7,5 oranõnda artmõştõr. 2000 yõlõnõn son çeyreğinden itibaren daralan mali kuruluşlar katma değeri 2003 yõlõnõn son çeyreğinde de yüzde 3,2 oranõnda azalmõştõr. İthalat vergisi katma değeri ise ithalattaki yüksek artõşa paralel olarak yõlõn son çeyreğinde yüzde 23,7 oranõnda artmõştõr.
2003 yõlõnõn tamamõnda tarõm sektörü katma değeri yüzde 2,5 oranõnda azalõrken, sanayi sektörü katma değeri yüzde 7,8 ve hizmetler sektörü katma değeri de yüzde 6,7 oranõnda artmõştõr.
2003 yõlõnda özel sektör imalat sanayiinde yaşanan üretim artõşõ sanayi sektöründeki büyümenin belirleyicisi olmuştur. Özellikle demir-çelik sanayi, makine sanayi, elektrikli makineler sanayi (beyaz eşya sanayi), taşõt araçlarõ sanayi ve kimya sanayiinde yaşanan iki rakamlõ yüksek büyüme hõzlarõ imalat sanayinin 2003 yõlõnda yüzde 8,6 oranõnda büyümesinde etkili olmuşlardõr.
Hizmetler sektöründeki büyüme hõzõnda ise bu sektör büyümesi içinde yer alan ithalat vergilerinin, yüksek oranda artõş gösteren ithalata bağlõ olarak yüzde 22,6 oranõnda artmasõ önemli rol oynamõştõr. İthalat vergileri hariç tutulduğunda, yüzde 6,7 olan hizmetler sektörü artõş hõzõ yüzde 5,2’ye düşmektedir. 2003 yõlõnda da 2002 yõlõnda olduğu gibi inşaat sektörü ve mali kuruluşlar sektörlerindeki daralmalar devam etmiştir. Ancak son çeyrekte inşat sektörü üç yõldan sonra pozitif bir büyüme kaydetmiştir.
2003 yõlõnda büyüme trendinin yõlõn ikinci çeyreğinde yükseldiği gözlenmektedir. Yõlõn ilk yarõsõnda sõrasõyla yüzde 6,3 ve yüzde 6,2 oranlarõnda artan sanayi ve hizmet sektörleri katma değerinin yõlõn ikinci yarõsõnda yine sõrasõyla yüzde 9,1 ve yüzde 7,2 oranlarõnda arttõğõ gözlenmektedir.
Tablo 1: Sektörel Büyüme Hõzlarõ
(Bir Önceki Yõlõn Aynõ Dönemine Göre Yüzde Değişme)
Yõllõk 2002 2003
2001 2002 2003 I.Ç II.Ç III.Ç IV.Ç I.Ç II.Ç III.Ç IV.Ç Tarõm -6,5 6,9 -2,5 -1,2 1,9 5,8 16,2 2,0 -0,8 -0,6 -9,6 Sanayi -7,5 9,4 7,8 2,8 12,6 10,5 11,4 8,8 4,2 9,1 9,2 İmalat -8,1 10,4 8,6 2,3 13,7 11,8 13,5 10,4 4,9 9,5 10,0 Hizmet. -7,7 7,5 6,7 2,4 8,1 7,8 11,0 8,2 4,5 6,5 8,0 İnşaat -5,5 -5,6 -9,0 -11,2 -8,8 -3,6 -0,8 -13,8 -12,7 -12,3 1,3 Ticaret -9,4 11,0 8,1 4,5 11,6 10,2 16,9 10,6 5,8 7,4 9,2 Ulaştõrma -5,3 6,0 8,4 2,9 8,5 6,4 6,2 13,1 5,1 8,1 7,5 İthalat Vergisi -25,1 24,7 22,6 5,5 28,4 29,5 37,7 19,0 20,0 26,8 23,7 GSYİH -7,5 7,9 5,8 2,3 8,9 8,0 11,7 8,1 3,9 5,5 6,1 GSMH -9,5 7,9 5,9 0,6 10,4 8,0 11,8 7,4 3,6 5,6 7,2
2003 yõlõnõn ilk yarõsõnda net dõş alem faktör gelirlerinin GSMH büyümesine katkõsõ negatif olurken, yõlõn ikinci yarõsõnda işçi gelirlerindeki artõşla beraber katkõ pozitife dönmüştür.
Tablo 2: Net Dõş Alem Faktör Gelirleri
(Milyon Dolar)
Yõllõk 2003 2000 2001 2002 2003 I.Ç. II.Ç. III.Ç. IV.Ç
İnşaat Hizmetleri Geliri (Net) 968 654 832 906 203 193 238 272 Yatõrõm Geliri Dengesi -4.002 -5.000 -4.554 -5428 -1.532 -1.250 -1.345 -1301 Doğrudan Yatõrõmlar 89 52 -86 -268 16 -118 -93 -73 Portföy Yatõrõmlarõ -434 -694 -835 -1207 -510 -262 -229 -206 Diğer Yatõrõmlar -3.657 -4.358 -3.633 -3953 -1.038 -870 -1.023 -1.022 İşçi Gelirleri 4.560 2.786 1.936 2321 440 537 733 611 Net Dõş Alem Faktör Gelirleri 1.526 -1.560 -1.783 -2201 -889 -520 -374 -418
2. Talep Unsurlarõndaki Gelişmeler
2003 yõlõnda GSYİH yüzde 5,8 oranõnda artõş kaydetmiştir. 2003 yõlõnda GSYİH büyümesine temel katkõlar sõrasõyla, mal ve hizmet ihracatõndan 6,3 puan, özel tüketimden 4,2 puan, stok değişmelerinden 3 puan ve özel kesim sabit sermaye yatõrõmlarõndan 2,6 puan gelmiştir. Ancak, mal ve hizmet ithalatõndaki artõş ihracattaki artõşõ aştõğõ için net mal ve hizmet ihracatõnõn GSYİH büyümesine katkõsõ, negatif 3,1 puan olarak gerçekleşmiştir. Diğer bir deyişle, 2003 yõlõ GSYİH büyümesi, temel olarak, özel kesim tüketim ve sabit sermaye yatõrõmlarõ ile stok değişmelerinden kaynaklanmõştõr. Kamu kesimi tüketimi ile sabit sermaye yatõrõmlarõnõn GSYİH büyümesine katkõlarõ ise, sõrasõyla, eksi 0,2 ve eksi 0,7 puan olarak gerçekleşmiştir.
2003 yõlõnda özel tüketim ve özel sabit sermaye yatõrõmlarõ, sõrasõyla, yüzde 6,6 ve yüzde 20,3 oranlarõnda artarken; kamu tüketimi ve kamu sabit sermaye yatõrõmlarõ ise, sõrasõyla, yüzde 2,4 ve yüzde 11,5 oranlarõnda azalmõştõr.
Özel tüketimin yüzde 6,6 oranõnda artmasõnda; dayanõklõ tüketim mallarõ harcamalarõnõn yüzde 24 oranõnda artmasõ etkili olmuştur. Özel tüketimin diğer alt kalemlerinden gõda ve içki yüzde 4,1 oranõnda; yarõ dayanõklõ tüketim mallarõ için yapõlan harcamalar yüzde 2,1 oranõnda; mali kuruluşlar, otel-lokanta hizmetleri gibi harcamalarõn yer aldõğõ hizmetler grubu harcamalarõ da yüzde 7,5 oranõnda artõş göstermiştir.
Özel kesim sabit sermaye yatõrõmlarõnõn yüzde 20,3 oranõnda artmasõnda, makine ve teçhizat yatõrõmlarõnõn yüzde 46,1 oranõnda artmasõ etkili olmuştur. 1996 yõlõndan beri azalmakta olan inşaat yatõrõmlarõ ise, 2003 yõlõnda da azalmaya devam etmiş ve azalma oranõ yüzde 11,4 olarak gerçekleşmiştir.
Kamu tüketimini oluşturan maaş ve ücretler kaleminin 2003 yõlõnda yüzde 0,9 oranõnda artmasõna rağmen, diğer cari harcamalarõn yüzde 5,9 oranõnda azalmasõnõn etkisiyle, kamu tüketimi yüzde 2,4 oranõnda azalmõştõr.
Kamu sabit sermaye yatõrõmlarõnda yüzde 11,5 oranõnda gerçekleşen azalõş; bina dõşõ yatõrõmlarõnõn yüzde 4 oranõnda artmasõna rağmen, makine teçhizat ve bina yatõrõmlarõnõn, sõrasõyla, yüzde 19,2 ve yüzde 26,7 oranlarõnda azalmasõndan kaynaklanmõştõr.
2003 yõlõnõn GSYİH büyümesinin kaynaklarõ, üçer aylõk dönemler itibarõyla incelendiğinde; birinci, üçüncü ve dördüncü üç aylõk dönemlerde, büyümeye en büyük katkõlarõn, sõrasõyla, 5,9 puan, 7,3 puan ve 6,7 puan olarak mal ve hizmet ihracatõndan geldiği görülmektedir. Aynõ dönemlerde büyümeye ikinci büyük katkõlarõn, sõrasõyla, 5,5 puan, 3,7 puan, ve 6 puan olarak özel tüketimden geldiği görülmüştür. İkinci üç aylõk dönemde, büyümeye en büyük katkõ, 5,5 puan ile stok değişmelerinden; ikinci ve üçüncü büyük katkõlar da, sõrasõyla, 4,9 puanla mal ve hizmet ihracatõ ile 2,1 puanla özel kesim sabit sermaye yatõrõmlarõndan gelmiştir.
2002 yõlõnda yüzde 7,9 oranõnda büyüyen GSYİH artõş oranõnõ belirleyen temel katkõlar, sõrasõyla, stok değişmeleri (7,1 puan), mal ve hizmet ihracatõ (4,3 puan) ve özel tüketimden
(1,4 puan) gelmişti. Net mal ve hizmet ihracatõnõn katkõsõ da, eksi 0,9 puan olmuştu.
Büyümenin kaynaklarõ talep yönünden incelendiğinde; 2002 yõlõnda, stok değişmeleri büyümeyi belirleyen temel faktör olurken, 2003 yõlõnda mal ve hizmet ihracatõ ile özel tüketimin katkõlarõnõn, stok değişmelerinin katkõsõndan daha yüksek oranda gerçekleştiği görülmektedir.
Tablo 3: Talep Unsurlarõnda Gelişmeler
(Bir Önceki Yõlõn Aynõ Dönemine Göre Yüzde Değ.)
Yõllõk 2002 2003
2002 2003 I.Ç. II.Ç. III.Ç. IV.Ç I.Ç. II.Ç. III.Ç. IV.Ç
Toplam Tüketim 2,5 5,6 -1,5 3,1 3,5 4,4 6,9 2,3 5,2 8,0
Kamu 5,4 -2,4 2,2 2,6 12,0 4,5 -2,3 -2,0 -0,7 -4,2
Özel 2,1 6,6 -1,9 3,2 2,7 4,4 7,8 2,9 5,8 10,3
Sabit Sermaye Yat. -1,1 10,0 -28,5 -2,0 5,6 20,5 11,7 6,3 3,0 19,2
Kamu 8,8 -11,5 -18,4 3,0 27,9 9,2 -34,8 -14,6 -22,7 5,0
Özel -5,3 20,3 -30,6 -3,8 -3,2 31,0 22,6 14,2 16,4 30,1
Stok Değişimi(1) 7,1 3,0 6,9 12,0 3,9 6,4 3,6 5,5 2,2 1,2
Toplam Y.İçi Nihai Talep 1,7 6,5 -7,5 1,9 3,9 7,8 7,7 3,2 4,7 10,6 Toplam Yurt İçi Talep 9,3 9,3 -0,7 14,8 8,2 14,9 10,9 8,5 7,0 11,3 Net Mal ve Hizm. İhr.(1) -0,9 -3,1 3,0 -4,9 0,5 -2,1 -2,7 -4,6 -1,0 -4,7 Mal ve Hizmet İhracatõ 11,1 16,0 10,6 5,1 15,9 12,5 14,5 12,3 19,4 15,7 Mal ve Hizmet İthalatõ 15,8 27,1 2,5 20,4 19,2 22,1 22,0 24,7 28,3 18,0 GSYİH (Harcama) 7,9 5,8 2,3 8,9 8,0 11,7 8,1 3,9 5,5 6,1 (1) GSYİH Büyümesine Katkõ.
3. Üretim ve Talebe İlişkin Son Gelişmeler
Aylõk Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanõm Oranlarõ
Aylõk verilere göre, sanayi üretimi, 2004 yõlõ Nisan ayõnda bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre yüzde 16,5 oranõnda artmõştõr. Mevsimsel düzeltilmiş serilere göre, söz konusu ayda toplam sanayi ve imalat sanayi üretim endeksi geçen yõl Nisan ayõ seviyesinin yaklaşõk 17 puan üzerinde gerçekleşmiştir.
Şekil 1: Mevsimsel Düzeltilmiş Üretim Endeksleri
80.0 85.0 90.0 95.0 100.0 105.0 110.0 115.0 120.0 125.0 130.0
2001- Ocak Ma
rt Tem
muz
2002- Ocak Ma
rt Tem
muz
2003- Ocak Ma
rt Tem
muz
2004- Ocak Ma
rt
Toplam Sanayi İmalat Sanayi
2004 yõlõ Nisan ayõnda üretim imalat sanayinde yüzde 17,3, enerji sektöründe yüzde 7,8 ve madencilik sektöründe ise yüzde 20,6 oranõnda artmõştõr.
2004 yõlõnõn Ocak-Nisan döneminde ana sektörler itibarõyla toplam sanayi sektöründe yüzde 14,3, imalat sanayinde yüzde 15,6, enerji sektöründe yüzde 6,9 ve madencilik sektöründe de yüzde 2,3 oranõnda artõş kaydedilmiştir.
2004 yõlõ Nisan ayõ imalat sanayi üretimini alt sektörler itibarõyla incelediğimizde sadece petrol ürünleri sektöründe üretim azalõrken diğer tüm sektörlerde üretim artõşõ gerçekleşmiştir.
2004 yõlõ Nisan ayõnda ana sektörlerde en yüksek üretim artõşlarõ; taşõt araçlarõ sektöründe yüzde 84,0, makine-teçhizat sektöründe yüzde 32,1, metal-eşya sektöründe yüzde 15,9, kimya sektöründe yüzde 14,0, tekstil sektöründe yüzde 13,2 ve taş toprak ürünleri sektörlerinde yüzde 11,1 oranlarõnda olmuştur.
Taşõt araçlarõ ve makine teçhizat sektörlerindeki yüksek üretim artõşlarõnõn devam etmesi, 2004 yõlõnõn Nisan ayõnda imalat sanayinde üretim artõşlarõnda etkili olmuşlardõr.
Tablo 4: Aylõk Sanayi Üretim Endeksi
(Bir Önceki Yõlõn Aynõ Dönemine Göre Yüzde Değişme) 2001 2002 2003 Oc.-Nis. Oc.-Nis. Ocak Şubat Mart Nisan Sanayi -8,9 9,2 8.6 6,1 14,3 7,4 17,0 16,5 16,5 Madencilik -7,9 -9,5 -4,0 -18,2 2,3 -11,1 7,8 -3,2 20,6 İmalat -9,8 10,7 9.1 7,2 15,6 8,1 18,5 18,8 17,3 Gõda-İçecek -8,4 5,5 11.9 11,8 3,9 -9,5 14,1 7,5 6,7 Tekstil -2,7 8,6 -0.9 -0,6 14,9 16,9 20,8 9,9 13,2
Giyim -6,6 8,1 2.8 2,7 13,6 31,7 12,1 4,1 7,2
Petrol Ürün. 9,4 11,4 3.4 -0,2 -1,4 -4,0 3,5 1,1 -6,0
Kimya -13,2 9,9 3,9 0,3 16,9 0,8 15,2 35,6 14,0
Toprak Ürün. -16,7 18,9 11.3 6,2 15,9 -2,2 22,5 34,5 11,1 Ana Metal -5,4 1,3 10.9 22,4 4,1 2,8 2,9 3,7 7,1 Metal Eşya -10,3 5.0 7,3 13,8 8,8 2,7 17,9 2,4 15,9 Makine-Tech. -20,3 21,3 31.9 29,5 27,6 21,6 38,6 20,9 32,1 Taşõt Araçlarõ -42,6 24,9 43,3 36,9 77,8 69,3 68,3 85,4 84,0
Enerji -1,8 5,4 8,5 7,4 6,9 7.1 8.6 4.1 7.8
2004 yõlõ Nisan ayõ imalat sanayi kapasite kullanõm oranõ geçen yõlõn aynõ ayõna göre hemen hemen aynõ düzeyde kalarak 0,5 puan artmõş ve yüzde 76,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde kamu sektörü kapasite kullanõm oranõ bir önceki yõlõn Nisan ayõna göre 9,6 puan düşerek yüzde 68,7 oranõnda gerçekleşmiş ve bu gerileme toplam imalat kapasite kullanõm oranõnõn geçen seneye göre aynõ düzeyde kalmasõna yol açmõştõr.
Kamu sektörü kapasite kullanõmõndaki azalõş büyük ölçüde petrol ve gõda sektörü kapasite kullanõmlarõndaki düşüşlerden kaynaklanmõştõr. 2004 yõlõ Nisan ayõnda özel sektör imalat sanayi kapasite kullanõm oranõ geçen yõl aynõ döneme göre 7,3 puanlõk bir artõşla yüzde 81,8 oranõnda gerçekleşmiştir. Mevsimsel düzeltilmiş toplam imalat sanayi kapasite oranõ da yüzde 78,8 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Özel imalat sanayinin alt sektörleri itibarõyla kapasite kullanõm oranlarõ incelendiğinde Nisan ayõnda gõda-içecek, petrol ürünleri, metalik olmayan diğer mineraller, ana metal, metal eşya, makina teçhizat ve taşõt alt sektörlerinde kapasite kullanõm oranlarõnda bir önceki yõlõn aynõ ayõna göre artõş gözlenmiştir.
2004 yõlõ Mayõs ayõ beklentilerinin ağõrlõklõ ortalamalarõ, bir önceki yõlõn Mayõs ayõ beklentilerinin ağõrlõklõ ortalamalarõ ile karşõlaştõrõldõğõnda üretimde ve özellikle yurt içi satõşlarda artõş bekleyen işyerlerinin oranõnda önemli bir yükseliş gözlenmiştir.
Tam kapasite ile çalõşamama nedenleri arasõnda iç pazarlarda talep yetersizliği 2004 yõlõnõn Mart ayõnda yüzde 67,2 iken, 2004 yõlõ Nisan ayõnda bu oran yüzde 53,7 olmuştur. Mart
ayõnda dõş pazarda talep yetersizliği yüzde 16,5 ve mali imkansõzlõklar yüzde 1,5 oranõnda belirtilirken, Nisan ayõnda söz konusu sorunlar aynõ oranlarda edilmiştir.
Tablo 5: Aylõk Kapasite Kullanõm Oranõ (%)
Tablo 6: Mevsimsel Düzeltilmiş İmalat Sanayi Kapasite Kullanõm Oranlarõ
Aylar Toplam Kamu Özel 2002 Ocak 75.7 84.6 69.9 Şubat 74.4 81.4 70.3 Mart 75.3 80.1 72.4 Nisan 75.7 83.1 70.9 Mayõs 75.4 81.8 71.1 Haziran 75.6 82.6 71.7 Temmuz 76.9 84.6 72.2 Ağustos 76.6 83.9 73.5 Eylül 77.1 84.2 72.6 Ekim 78.3 84.9 73.4 Kasõm 76.2 78.5 74.3 Aralõk 76.3 82.0 73.3 2003 Ocak 76.5 81.0 73.9 Şubat 75.8 83.9 71.2 Mart 77.9 81.9 75.4 Nisan 78.1 84.0 74.6 Mayõs 78.7 82.1 75.9 Haziran 79.4 86.9 75.3 Temmuz 79.2 87.4 75.5 Ağustos 79.3 88.5 74.3 Eylül 80.6 86.2 76.9 Ekim 78.1 78.7 77.5 Kasõm 78.5 85.1 74.3 Aralõk 79.4 79.3 81.2 2004 Ocak 78.8 80.3 78.1 Şubat 77.8 78.6 77.3 Mart 81.6 85.8 79.5 Nisan 78.8 74.2 81.9
Yurt içi Talebe İlişkin Göstergelerdeki Gelişmeler
DİE verilerine göre, 2003 yõlõnda dayanõklõ tüketim mallarõ üretim ve satõşlarõ, sõrasõyla, yüzde 26,4 ve yüzde 24,6 oranlarõnda artmõştõr. Dayanõklõ tüketim mallarõ üretim ve satõşlarõnda 2003 yõlõnõn genelinde gözlenen artõş eğilimleri, 2004 yõlõnõn ilk dört ayõnda da devam etmiştir. Dayanõklõ tüketim mallarõ üretimi, 2004 yõlõnõn Ocak-Nisan döneminde yüzde 60,6 oranõnda artarken; dayanõklõ tüketim mallarõ satõşlarõ ise aynõ dönemde yüzde 45,5 oranõnda artmõştõr.
Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği verilerine göre, 2004 yõlõnõn Ocak-Nisan döneminde, dört beyaz ana ürünün üretimi, yüzde 46,5 oranõnda artarken; iç satõşlarõ, ihracatõ ve ithalatõ, sõrasõyla, yüzde 71,3, yüzde 40,8 ve yüzde 11,1 oranlarõnda artmõştõr. 2004 yõlõ Ocak ayõnda yüzde 19,8 oranõnda azalan dört beyaz ana eşyanõn ithalatõ, Şubat, Mart ve Nisan aylarõnda
Yõllõk 2003 2004 2004
2001 2002 2003 Oc.-Nis. Oc.-Nis. Ocak Şubat Mart Nisan İmalat Sanayi 71,6 76,2 78.5 75,3 77,3 77,2 73,4 82,3 76,4 Kamu 81,3 82.7 83.8 80,1 77,1 78,7 73,9 87,2 68,7 Petrol Ürünleri 83,4 84,9 86.4 80,6 77,9 81,1 74,9 90,4 65,0 Gõda 77,0 76.3 77.2 80,8 66,3 66,6 47,2 81,9 69,6 Kimya 83,9 89.9 84.8 86,1 88,8 88.5 87.5 89.5 89.5 Ana Metal 87,8 89.9 95.5 95,1 89,4 92.0 86.8 90.9 87.7 Özel 66,4 72.2 75.5 72,3 77,6 76,1 73,1 79,5 81,8 Gõda-İçecek 66,0 67.9 69.9 66,6 68,7 72.2 64.6 68.4 69.4 Tekstil 76,2 80.8 79.4 80,3 79,6 83.1 78.2 80.3 76.6 Giyim 84,7 86.0 85.8 86,4 85,9 88.0 87.2 86.3 82.1 Petrol Ürünleri 62,6 55,2 54.4 55,3 56,5 41.0 56.0 55.9 73.0 Kimya 71,6 77.0 75.1 77,0 76,0 71.8 76.5 79.4 76.3 Toprak Ürünleri 79,6 79.1 79.0 71,6 71,8 65.7 58.3 76.9 86.3 Ana Metal 66,2 69,6 75.6 70,8 79,7 77.7 79.1 83.2 78.7 Makine-Teçhizat 63,6 74.4 84.0 76,0 85,8 82.4 79.2 90.8 90.7
sõrasõyla, yüzde 6,5, yüzde 15,4 ve yüzde 46,1 oranlarõnda artmõştõr. Beyaz eşya sektöründe üretim, hem iç talebin hem de ihracatõn karşõlanmasõna yönelik olarak sürdürülmektedir.
Bunun yanõsõra, 2004 yõlõnõn Şubat-Nisan aylarõnda ithalatõn iç talebin karşõlanmasõnda önemli rol oynadõğõ görülmektedir.
Tablo 7: Yurt İçi Talebe İlişkin Göstergeler
(Bir Önceki Yõlõn Aynõ Dönemine Göre Yüzde Değişme)
Yõllõk 2004
2002 2003 Ocak Şubat Mart Nisan Mayõs Dayanõklõ Tüketim Mallarõ Üretimi 50,6 25,8 38,3 52,9 73,7 73,8 Dayanõklõ Tüketim Mallarõ Satõşõ * 50,7 24,6 32,7 59,9 18,0 73,7 Tüketim Malõ İthalatõ 22,6 50,0 72,0 106,3 119,4
Beyaz Eşya İç Satõşlarõ** 4,9 21,4 25,6 95,1 69,4 108,8
Toplam Otomobil Satõşlarõ -31,1 150,6 306,2 330,5 439,5 332,1 242,1 Trafiğe Kaydedilen Araç Sayõsõ -24,4 129,8 236,9
Yatõrõm Malõ İthalatõ 21,9 32,1 56,0 72,1 100,4
Çimento Üretimi 8,1 7,7 -3,6 46,1 59,1 18,8 *Satõşlar, ihracatõ kapsamaktadõr.
** Dört ana beyaz eşya ürününü kapsamaktadõr.
2004 yõlõnõn Mayõs ayõnda otomobil satõşlarõ yüzde 242,1 oranõnda artmõştõr. Aynõ ayda toplam taşõt araçlarõ satõşõnda ise yüzde 209,1 oranõnda artõş kaydedilmiştir. Böylece, 2004 yõlõ Ocak-Mayõs döneminde, toplam otomobil ve toplam taşõt satõşlarõ, bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre, sõrasõyla, yüzde 317,5 ve yüzde 253,9 oranlarõnda artmõştõr. Bu yüksek oranlõ artõşlarda, tüketici kredilerinde faizlerin düşmesi ve hurda otomobil uygulamasõ etkili olmuştur.
2004 yõlõ Ocak-Mayõs döneminde, bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre, otomobil ve toplam taşõt üretimleri, sõrasõyla, yüzde 79 ve yüzde 78,8 oranlarõnda artmõştõr. Ayrõca, aynõ dönemde otomobil ihracatõ yüzde 48,4 toplam taşõt araçlarõ ihracatõ da yüzde 41,5 oranlarõnda artõş gösterirken; otomobil ithalatõ yüzde 344, toplam taşõt araçlarõ ithalatõ da yüzde 282,2 oranõnda artmõştõr. Bu gelişmeler sonucu, 2004 yõlõnõn Mayõs ayõnda, toplam taşõt araçlarõ satõşlarõnda ithalatõn payõ, yüzde 67,1; toplam otomobil satõşlarõnda ithalatõn payõ ise yüzde 73,8 oranõnda gerçekleşmiştir. Bu oranlar, 2003 yõlõnõn Mayõs ayõnda, sõrasõyla, yüzde 60,2 ve yüzde 64 olarak gerçekleşmişti.
2003 yõlõnda, toplam otomotiv ana ve yan sanayii ihracatõ, yüzde 50,1 oranõnda artarak, 6,5 milyar dolara ulaşmõştõr. 2004 yõlõnõn Ocak-Mayõs döneminde de, bu sanayiinin ihracatõ, yüzde 52,7 oranõnda artarak, 3,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2002 yõlõnda beyaz eşya ve otomotiv sanayiinde, iç talep yetersizliğine rağmen, üretim artõşlarõnõn sürmesi, ihracatta sağlanan artõşlar sayesinde gerçekleşirken; 2003 yõlõnda üretim artõşlarõnda, yurt içi talepte oluşan canlanmaya paralel olarak yurt içi satõşlardaki artõşõn daha etkili olduğu gözlenmiştir. 2004 yõlõnõn ilk beş ayõnda da, 2003 yõlõnõn benzeri gelişmeler gözlenmektedir.
Ancak, 2004 yõlõnõn Ocak-Mayõs döneminde, 2003 yõlõnõn Ocak-Mayõs dönemine göre, daha yüksek ithalat, iç satõş, ihracat ve üretim artõşlarõ gözlenmiştir. Şöyle ki; 2003 yõlõnõn Ocak- Mayõs döneminde otomobil ithalatõ yüzde 165,3 oranõnda artarken, 2004 yõlõnõn aynõ döneminde otomobil ithalatõ yüzde 344 oranõnda artmõştõr. Otomobil satõşlarõ, 2003 yõlõnõn Ocak-Mayõs döneminde yüzde 78,4 oranõnda artarken, 2004 yõlõnõn aynõ döneminde yüzde 242,1 oranõnda artmõştõr. Otomobil üretimi, 2003 ve 2004 yõlõnõn Ocak-Mayõs döneminde, sõrasõyla, yüzde 27,3 ve yüzde 79 oranlarõnda artarken; otomobil ihracatõ da, aynõ dönemlerde sõrasõyla, yüzde 21,5 ve yüzde 48,4 oranlarõnda artmõştõr. Özetle, otomotiv sanayiinde, 2004 yõlõnõn ilk beş ayõnda, 2003 yõlõnõn ilk beş ayõyla karşõlaştõrmalõ olarak, üretim, satõş, ihracat ve ithalat açõsõndan çok daha kuvvetli bir dönem yaşanmõştõr.
II. Ödemeler Dengesi:
A. Cari işlemler Dengesi 1. Dõş Ticaret Dengesi
2004 yõlõnõn Mart ayõnda ihracat bir önceki yõlõn aynõ ayõna göre yüzde 27,9 oranõnda artarak 5,0 milyar dolara; ithalat ise yüzde 40,9 oranõnda artarak 8,1 milyar dolara yükselmiştir. Böylece, 2003 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde 10,4 milyar dolar olan ihracat, 2004 yõlõnõn aynõ döneminde yüzde 25,5 oranõnda artarak 13,0 milyar dolara çõkmõştõr. 2004 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre yüzde 40,7 oranõnda artan ithalat ise 20,2 milyar dolara çõkmõştõr. Böylece 2003 yõlõ Ocak-Mart döneminde yüzde 72,1 olan ihracatõn ithalatõ karşõlama oranõ 2004 yõlõnõn aynõ döneminde yüzde 64,3’e gerilemiştir. Bu gelişmeler sonucunda, 2003 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde 4,0 milyar dolar olan dõş ticaret açõğõ, 2004 yõlõnõn aynõ döneminde 7,2 milyar dolara yükselmiştir.
Tablo 8: Dõş Ticaret Dengesindeki Gelişmeler
(Milyon Dolar) İhracat Yüz. Değ. İthalat Yüz. Değ. Dõş Tic. Deng. Yüz. Değ.
2002 2003 2004 03/02 04/03 2002 2003 2004 03/02 04/03 2002 2003 2004 03/02 04/03 Ocak 2.607 3.534 4.420 35,5 25,1 3.432 4.426 6.064 28,9 37,0 -825 -892 -1.644 8,1 84,4 Şubat 2.384 2.923 3.585 22,6 22,6 3.038 4.186 6.041 37,8 44,3 -654 -1.263 -2.457 93,1 94,6 Mart 2.919 3.908 4.999 33,9 27,9 3.939 5.756 8.107 46,1 40,9 -1.020 -1.847 -3.108 81,1 68,3 Nisan 2.743 3.662 33,5 4.213 5.211 23,7 -1.470 -1.549 5,4 Mayõs 3.000 3.860 28,7 4.304 5.532 28,5 -1.304 -1.671 28,2 Haziran 2.771 3.796 37,0 3.937 5.727 45,5 -1.166 -1.931 65,6 Temmuz 3.104 4.236 36,5 4.600 6.267 36,2 -1.496 -2.031 35,8 Ağustos 2.976 3.829 28,7 4.419 5.975 35,2 -1.443 -2.146 48,7 Eylül 3.218 4.115 27,9 4.510 6.206 37,6 -1.292 -2.091 61,8 Ekim 3.501 4.824 37,8 4.830 6.575 36,1 -1.329 -1.751 31,8 Kasõm 3.594 3.970 10,5 4.962 5.245 5,7 -1.368 -1.275 -6,8 Aralõk 3.242 4.595 41,7 5.370 8.234 53,3 -2.128 -3.639 71,0 Toplam 36.059 47.253 31,0 51.554 69.340 34,5 -
15.495 -
22.087 42,5
İhracatta Yaşanan Gelişmeler:
2004 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde imalat sanayi ürünleri ihracatõ bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre yüzde 26,7 oranõnda, tarõm-ormancõlõk ürünleri ihracatõ ise yüzde 5,4 oranõnda artmõştõr. Bu dönemde; kara taşõtlarõ ve bunlarõn aksam ve parçalarõ, örülmemiş giyim eşyasõ ve örme giyim eşyasõ, kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar, demir ve çelik ürünleri ihracatõnda artõş kaydedilmiştir.
Tablo 9: Sektörel İhracat
(Milyon Dolar) Yõllõk (%) Ocak-Mart (%)
2002 2003 03/02 2003 2004 04/03
Toplam 36.059 47.253 31,0 10.365 13.004 25,5 Tarõm ve Ormancõlõk 2.038 2.467 21,1 602 635 5,4
Madencilik 387 544 40,7 90 113 25,0
İmalat 33.549 44.037 31,3 9.607 12.167 26,7
Örme giyim eşyasõ 4.443 5.724 28,8 1.296 1.571 21,2 Örülmemiş giyim eşyasõ 3.254 3.798 16,7 936 1.098 17,3 Kara taşõtlarõ 3.304 5.245 58,7 1.030 1.572 52,6 Elektrikli makina, cihazlar 2.867 3.456 20,5 725 973 34,2
Demir ve çelik 2.270 2.904 27,9 736 841 14,2
Kazan-makina-mek.cihaz 2.142 2.964 38,3 600 853 42,2
Pamuk,pamuk ipliği 811 991 22,2 244 297 21,9
Yenilen meyveler 1.193 1.379 15,6 271 329 21,5
Tütün ve tütün mamülleri 385 419 8,6 175 150 -14,7 2004 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde OECD ülkelerine olan ihracatõmõz yüzde 21,8 oranõnda , AB ülkelerine yapõlan ihracat yüzde 24,4 oranõnda, OECD üyesi olmayan ülkelere olan ihracat ise yüzde 31,5 oranõnda artmõştõr.
Tablo 10: Ülke Gruplarõna Göre İhracat
(Milyon Dolar)
Yõllõk (%) Ocak-Mart (%)
2002 2003 03/02 2003 2004 04/03
OECD Ülkeleri 23.553 30.262 28,5 6.913 8.420 21,8
AB Ülkeleri 18.459 24.350 31,9 5.540 6.889 24,4
EFTA Ülkeleri 409 533 30,3 109 126 15,7
Diğer OECD Ülkeleri 4.686 5.380 14,8 1.264 1.405 11,2
OECD Üyesi Olmayan
Ülkeler 11.067 14.722 33,0 3.057 4.020 31,5
Avrupa Ülkeleri 3.447 4.681 35,8 972 1.334 37,3
Afrika Ülkeleri 1.697 2.111 24,4 493 555 12,6
Ortadoğu Ülkeleri 3.576 5.037 40,9 968 1.379 42,5
Diğer Asya Ülkeleri 1.940 2.577 32,9 533 679 27,4
Toplam 36.059 47.253 31,0 10.365 13.004 25,5
İhracatçõ Birliklerinin kayõtlarõna göre ihracat 2004 yõlõnõn Mayõs ayõnda bir önceki yõlõn aynõ ayõna göre yüzde 26,8 oranõnda artarak 5,0 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Böylece 2004 yõlõnõn Ocak- Mayõs döneminde ihracat bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre yüzde 34,7 oranõnda artarak 24,0 milyar dolara yükselmiştir.
Tablo 11: İhracatçõ Birlik Kayõtlarõna Göre İhracat
(Milyon Dolar) Mayõs % Ocak-Mayõs % 2003 2004 04/03 2003 2004 04/03
Toplam 3.905 4.953 26,8 17.845 24.036 34,7
-Hazõr Giyim-Konfeksiyon 991 965 -2,7 4.517 5.232 15,8
-Taşõt Araçlarõ ve Yan Sanayii 597 873 46,3 2.701 3.908 44,7 -Demir ve Demir Dõşõ Metaller 477 796 66,9 2.111 3.468 64,3
-Tekstil ve Hammaddeleri 336 378 12,5 1.491 1.839 23,4
-Elektrik-Elektronik ve Makine 297 466 57,1 1.430 2.234 56,2
-Kimyevi Maddeler 312 400 28,2 1.368 1.870 36,7
-Çimento ve Toprak Ürünleri 124 145 17,6 519 690 33,1
-Hububat,Bakliyat,Yağlõ Tohumlar 138 116 -15,5 602 634 5,3
-Yaş Meyve-Sebze 27 46 69,3 200 245 22,1
-Fõndõk ve Mamulleri 31 60 96,1 189 315 66,5
-Deri ve Mamulleri 60 54 -9,2 272 306 12,4
-Tütün 28 26 -6,6 240 264 10,4
-Zeytin. Zeytinyağõ 15 14 -2,0 62 50 -19,0
İthalatta Yaşanan Gelişmeler:
2004 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde ithalat bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre yüzde 40,7 oranõnda artarak 20,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
2004 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde petrol dõşõ ara mallarõ ithalatõ bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre yüzde 28,8 oranõnda, sermaye mallarõ ithalatõ yüzde 86,6 oranõnda, tüketim mallarõ ithalatõ ise yüzde 102,0 oranõnda artõş göstermiştir. Söz konusu dönemde özellikle demir ve çelik, kara taşõtlarõ ve bunlarõn aksam ve parçalarõ, kazanlar, makineler, mekanik cihazlar, elektrik makine ve cihazlar, plastik ve mamulleri ithalatõnda önemli oranlarda artõş gözlenmiştir. 2004 yõlõnõn ilk çeyreğinde bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre yüzde 209,2 oranõnda artarak 2 milyar dolara yükselen kara taşõtlarõ ile bunlarõn aksam ve parçalarõ ithalatõnõn toplam ithalat artõşõna katkõsõ 9,5 puan olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 12: Mal Gruplarõna Göre İthalat
(Milyon Dolar)
Yõllõk % Ocak-Mart %
2002 2003 03/02 2003 2004 04/03
Toplam İthalat 51.554 69.340 34,5 14.367 20.213 40,7
Sermaye 8.492 11.326 33,4 1.827 3.410 86,6
Ara mallarõ 37.443 50.012 33,6 11.162 14.090 26,2
Petrol 4.088 4.777 16,9 1.245 1.321 6,1
Petrol dõşõ 33.355 45.235 35,6 9.917 12.769 28,8
Tüketim 5.008 7.536 50,5 1.292 2.611 102,0
Toplam İth.(Petrol hariç) 47.466 64.563 36,0 13.122 18.892 44,0
Tablo 13: Seçilmiş Fasõllara Göre İthalat
(Milyon Dolar) Yõllõk (%) Ocak-Mart (%)
2002 2003 03/02 2003 2004 04/03
Toplam İthalat 51.554 69.340 34,5 14.367 20.213 40,7
-Mineral yakõt. Yağlar 9.204 11.399 23,8 2.949 3.088 4,7
-Kazan. makine. mek.cihaz 8.174 10.188 24,6 1.806 2.700 49,5 -Elek. Makine ve cihazlar 4.356 5.487 26,0 1.100 1.820 65,4
-Kara taşõtlarõ 2.333 5.369 130,2 648 2.003 209,2
-Demir ve çelik 2.905 4.686 61,3 1.206 1.497 24,1
-Organik kimyasal ürünler 1.888 2.250 19,2 554 678 22,4
-Plastik ve mamulleri 2.382 3.233 35,7 687 976 42,0
-Pamuk.pamuk ipliği 1.293 1.637 26,6 341 462 35,5
2. Hizmetler Dengesi:
2003 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde 683 milyon dolar fazla veren hizmetler dengesi, 2004 yõlõnõn aynõ döneminde 966 milyon dolar fazla ile sonuçlanmõştõr. Bu gelişmede özellikle turizm gelirlerinin söz konusu dönemde 1,2 milyar dolardan 1,7 milyar dolara yükselmesi ve diğer ticari hizmetler ile resmi hizmetler kalemlerinde yaşanan iyileşmelerin etkisi olmuştur.
3. Yatõrõm Geliri Dengesi:
2003 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde 1,5 milyar dolar çõkõş yaşanan yatõrõm gelirleri hesabõnda 2004 yõlõnõn aynõ döneminde de yaklaşõk 1,5 milyar dolarlõk çõkõş yaşanmõştõr. 2004 yõlõ Ocak-Mart döneminde doğrudan yatõrõm gelirleri(net) bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre 53 milyon dolar tutarõnda azalarak 37 milyon dolar açõk ile sonuçlanmõştõr. Portföy yatõrõmlarõ dengesinde ise söz konusu dönemde 640 milyon dolar tutarõnda açõk gerçekleşmiştir. Diğer yatõrõmlar kalemi altõnda yer alan faiz gelirlerinin 2004 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre 20 milyon dolar yükselmesi, faiz giderlerinin de 231 milyon dolar azalmasõ sonucunda söz konusu dönemde diğer yatõrõmlar kalemi net bakiyesindeki açõk 786 milyon dolara gerilemiştir.
4. Cari Transferler:
2003 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde 486 milyon dolar olan cari transfer gelirleri, 2004 yõlõnõn aynõ döneminde 593 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Aynõ dönemde işçi gelirleri bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre 55 milyon dolar artarak 193 milyon dolara yükselmiştir.
Bu gelişmeler sonucunda, 2003 yõlõnõn ilk çeyreğinde 2,8 milyar dolar olan cari işlemler açõğõ , 2004 yõlõnõn aynõ döneminde 5,0 milyar dolara yükselmiştir.
Tablo 14: Cari İşlemler Dengesi
(Milyon Dolar)
Mart Ocak-Mart
2003 2004 2003 2004
I. Dõş Ticaret Dengesi -1.213 -2.285 -2.399 -5.131
II. Hizmetler Dengesi(Net) 247 404 683 966
1.Taşõmacõlõk -54 -88 -108 -211
2.Turizm 239 433 710 1.158
3.İnşaat Hizmetleri 55 41 156 139
4.Finansal Hizmetler 0 5 -9 -26
5.Diğer Ticari Hizmetler 3 20 -4 24
6.Resmi Hizmetler -20 -7 -83 -64
7.Diğer Hizmetler 24 0 21 -54
III. Yatõrõm Geliri Dengesi -463 -381 -1.531 -1.463
Doğrudan Yatõrõmlar 94 -49 16 -37
Portföy Yatõrõmlarõ -104 -72 -510 -640
Diğer Yatõrõmlar -453 -260 -1.037 -786
IV. Cari Transferler 154 233 486 593
İşçi Gelirleri 43 58 138 193
Cari İşlemler Dengesi -1.275 -2.029 -2.761 -5.035
B. Sermaye Hareketleri Dengesi ve Uluslararasõ Rezervler
2003 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde 4,0 milyar dolar fazla veren sermaye ve finans hesaplarõ, 2004 yõlõnõn aynõ döneminde de 4,8 milyar dolar fazla ile sonuçlanmõştõr.
2004 yõlõnõn Ocak- Mart döneminde doğrudan yabancõ yatõrõmlarda yurt içine net 422 milyon dolarlõk girişle beraber, 182 milyon dolarlõk çõkõş sonucunda söz konusu dönemde 240 milyon dolarlõk net sermaye girişi yaşanmõştõr.
2003 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde 75 milyon dolar çõkõş yaşanan portföy yatõrõmlarõnda, 2004 yõlõnõn aynõ döneminde de net 2,1 milyar dolar giriş gerçekleşmiştir. 2004 yõlõnõn Ocak- Mart döneminde yabancõlar 503 milyon dolar değerinde hisse senedi , 1,4 milyar dolar değerinde Hazine Bonosu ve Devlet Tahvili almõşlardõr. 2004 yõlõnõn Ocak- Mart döneminde 2,8 milyar dolar tutarõnda tahvil ihracõ gerçekleştirilmiştir. Aynõ dönemdeki yaklaşõk 2,8 milyar dolar tutarõnda geri ödeme de hesaba katõldõğõnda tahvil ihracõ yoluyla net borçlanma 11 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
2003 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde net 3,5 milyar dolar giriş gerçekleşen diğer yatõrõmlar kaleminde 2004 yõlõnõn aynõ döneminde 2,3 milyar dolar tutarõnda bir giriş yaşanmõştõr. Bu düşüşte özellikle 2003 yõlõnõn Ocak-Mart döneminde net 175 milyon dolar olan IMF kredi ödeyici pozisyonunun, 2004 yõlõnõn aynõ döneminde net 1,2 milyar dolar ödeyici pozisyonuna yükselmesi etkili olmuştur. Bu dönemde bankalarõn yurt dõşõ muhabirleri nezdindeki hesaplarõnda 1,1 milyar dolarlõk bir azalõş gerçekleşmiş, ve böylece bu kalemde net 1,1 milyar dolar kõsa vadeli sermaye girişi yaşanmõştõr. 2003 yõlõnõn Ocak- Mart döneminde
firmalarõn yurt dõşõndan kullandõklarõ krediler dõş ticaret hacmindeki artõşa paralel olarak bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre 1,8 milyar dolar artarak 7,3 milyar dolara yükselmiştir.
Bankalar yurt dõşõ uzun ve kõsa vadeli kredilerde 2004 yõlõnõn Ocak- Mart döneminde 655 milyon dolar kullanõcõ pozisyonunda olmuşlardõr. Bankacõlõk dõşõ özel sektörün yurt dõşõndan kullandõğõ uzun vadeli krediler 2004 yõlõnõn Ocak- Mart döneminde 4,0 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Aynõ dönemde Genel Hükümet 628 milyon dolar uzun vadeli kredi geri ödemesinde bulunmuştur. Yurt dõşõnda çalõşan işçilerin Merkez Bankasõnda açtõklarõ kredi mektuplu döviz tevdiat hesaplarõ ile süper döviz hesaplarõ 2004 yõlõnõn Ocak- Mart döneminde bir önceki yõlõn aynõ dönemine göre 83 milyon dolar azalarak 6 milyon dolara gerilemiştir.
2003 yõlõnõn Ocak- Mart döneminde 661 milyon dolar azalan resmi rezervler, 2004 yõlõnõn aynõ döneminde 214 milyon dolar azalmõştõr.
Tablo 15: Sermaye Hareketleri
(Milyon Dolar)
Mart Ocak-Mart
2003 2004 2003 2004
Sermaye ve Finans Hesaplarõ 694 -123 4.038 4.838
1. Doğrudan Yatõrõmlar (net) 1 -64 -17 240
-Yurtdõşõnda -34 -83 -91 -182
-Yurtiçinde 35 19 74 422
2. Portföy Yatõrõmlarõ (net) -802 341 -75 2.053
-Hisse Senetleri -119 157 52 503
-Borç Senetleri -859 -328 -198 1.410
3. Diğer Yatõrõmlar (net) 431 -510 3.469 2.331
4. Rezerv Varlõklar 1.064 110 661 214
2003 yõlõnõn Haziran ayõnda 28,8 milyar dolar seviyesinde bulunan Merkez Bankasõ rezervleri, geçici verilere göre 4 Haziran 2004 tarihi itibarõyla 32,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Şekil 2: Merkez Bankasõ Uluslararasõ Rezervleri
Merkez Bankasõ Uluslararasõ Rezervleri (Milyar Dolar)
15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35
1999.
1 3 5 7 9 11
2000.
1 3 5 7 9 11
2001.
1 3 5 7 9 11
2002.
1 3 5 7 9 11
2003.
1 3 5 7 9 11
2004 .1 3
III. Konsolide Bütçe:
2003 yõlõnda yayõmlanan Devlet Muhasebesi Genel Yönetmeliği’ne uygun olarak hazõrlanan Genel Bütçeye Dahil Daireler ve Katma Bütçeli İdareler Muhasebe Yönetmeliği 2004 yõlõnda yürürlüğe girmiştir. Böylece, uluslar arasõ standartlara uygun istatistiklerin üretilmesi, hesap ve kayõt düzeninde şeffaflõk ve tek düzenin sağlanmasõ, bütün işlemlerin kayõt altõna alõnmasõ, faaliyetlerin daha sağlõklõ ve güvenilir bir şekilde muhasebeleştirilmesi sağlanmõş olmaktadõr.
Diğer taraftan, mevcut bütçe kod sisteminin; fonksiyonel sõnõflandõrma esasõna dayanmamasõ, devletin yerine getirdiği faaliyetlerle bu faaliyetlerin milli ekonomi üzerindeki etkilerinin analizine imkan vermemesi yeni bir bütçe sõnõflandõrmasõ ihtiyacõnõ ortaya çõkarmõştõr.
Bu amaçla Kamu Mali Yönetimi Projesi kapsamõnda yeni bir bütçe kod sistemine geçilmesi için çalõşmalar başlatõlmõş, 2004 yõlõnda konsolide bütçe kapsamõndaki kuruluşlarõn tamamõnda yeni bütçe sõnõflandõrmasõna geçilmiştir. Analitik Bütçe Sõnõflandõrmasõ (ABS) olarak adlandõrõlan yeni sistem, fonksiyonel sõnõflandõrmaya, uluslar arasõ karşõlaştõrmalarõn yapõlmasõna, mali saydamlõğõn artõrõlmasõna, hesap verilebilirliğin geliştirilmesine, detaylõ bir kurumsal kodlama ile program sorumlularõnõn tespitine imkan vermektedir.
Aşağõda verilen tablolarda yer alan 2004 yõlõna ait veriler, 2003 yõlõ ile mukayese edilebilir olmasõ açõsõndan Analitik Bütçe Kod Sistemi yerine Program Bütçe Kod Sistemi esas alõnarak hazõrlanmõştõr. Bununla birlikte, konsolide bütçe harcamalarõ, bazõ harcama kalemlerinin Program Bütçe Kod Sistemine geçişte ayrõştõrõlamamasõ nedeniyle 2003 yõlõ ile tam bir karşõlaştõrma yapma olanağõ vermemektedir.
Tablo 16: Konsolide Bütçe Büyüklükleri (Ocak-Nisan)
(Trilyon TL)
2003 2004 (% Değ.)
Gelirler 27.602 35.777 29,6
Genel Bütçe 26.672 34.987 31,2
Vergi Gelirleri 22.396 28.494 27,2
Vergi dõşõ normal gelirler 2.414 5.626 133,1
Özel gelir ve fonlar 1.863 867 -53,5
Katma Bütçe 930 790 -15,1
Harcamalar 44.033 46.022 4,5
Faiz Dõşõ Harcamalar 20.849 25.924 24,3
Cari Harcamalar 10.299 12.413 20,5
Personel 9.480 11.671 23,1
Diğer Cari 819 742 -9,4
Yatõrõm 266 304 14,3
Transfer 10.284 13.206 28,4
Faiz Harcamalarõ 23.184 20.098 -13,3
Bütçe Dengesi -16.431 -10.245 -37,6 Faiz Dõşõ Denge 6.753 9.853 45,9
* 2004 yõlõ verilerine çalõşanlara yapõlan vergi iadesi ödemeleri dahildir.
2004 yõlõ Ocak-Nisan döneminde konsolide bütçe harcamalarõ geçen yõlõn aynõ dönemine göre yüzde 4,5 oranõnda artõşla 46,0 katrilyon TL, faiz dõşõ harcamalar yüzde 24,3 oranõnda artõşla 25,9 katrilyon TL, faiz harcamalarõ ise yüzde 13,3 azalõşla 20,1 katrilyon TL olarak gerçekleşmiştir. Aynõ dönemde konsolide bütçe gelirleri yüzde 29,6 oranõnda artõşla 35,8 katrilyon TL olarak gerçekleşmiştir. Böylece, konsolide bütçe açõğõ 10,2 katrilyon TL, faiz dõşõ bütçe fazlasõ ise 9,9 katrilyon TL olarak programlanan 6.6 katrilyon TL’lik hedefin üzerinde gerçekleşmiştir. Bu gelişmeler sonucunda geçen yõlõn Ocak-Nisan döneminde yüzde 84,0 olan faiz harcamalarõnõn konsolide bütçe gelirlerine oranõ 2004 yõlõnõn aynõ döneminde yüzde 56,2’ye gerilemiştir.
2004 yõlõ Ocak-Nisan döneminde konsolide bütçe vergi gelirleri geçen yõlõn aynõ dönemine göre yüzde 27,2 oranõnda artõşla 28,5 katrilyon TL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde gelir vergisindeki artõş oranõ yüzde 38,4, kurumlar vergisindeki artõş oranõ 41,3’tür.
Gelir vergisi tahsilatõndaki artõşta 2003 yõlõnda bütçede gösterilmeyen çalõşanlara yapõlan vergi iadesi ödemelerinin 2004 yõlõndan itibaren bütçede gösterilmeye başlanmasõ etkili olmuştur.
Servet üzerinden alõnan vergiler, motorlu taşõtlarõn vergilendirme sisteminde yapõlan değişiklik ile azalan kredi faiz oranlarõ ve hurda araçlarda ÖTV indirimi nedeniyle artan araç satõşlarõ dolayõsõyla, geçen yõlõn aynõ dönemine göre yüzde 55,2 oranõnda artõş göstererek 855 trilyon TL olmuştur.
2004 yõlõ Ocak-Nisan döneminde mal ve hizmetler üzerinden alõnan vergiler incelendiğinde, geçen yõlõn aynõ dönemine göre dahilde alõnan KDV gelirinin ekonomik göstergelerdeki iyileşme ile artan tüketim eğilimine bağlõ olarak yüzde 24,2 oranõnda artõğõ görülmektedir. Özel tüketim vergisi tahsilatõ ise yüzde 21,2 oranõnda artõş göstermiştir. Yõlõn ilk dört ayõnda petrol fiyatlarõnõn yüksek seyretmesi nedeniyle ÖTV tutarlarõnõn artõrõlamamasõ petrol ürünlerinden alõnan ÖTV tahsilatõnõ olumsuz etkilemiştir. Aynõ dönemde ithalattan alõnan KDV tahsilatõ yüzde 20,4 artõşla 4,3 katrilyon TL olarak gerçekleşmiştir. Vergi dõşõ normal gelirlerdeki artõş oranõ yüzde 133,1’dir. Vergi dõşõ normal gelirlerde görülen bu yüksek oranlõ artõşta Mart ayõnda kamu bankalarõndan elde edilen 1.1 katrilyon TL tutarõndaki temettü geliri etkili olmuştur.
Tablo 17: Konsolide Bütçe Gelirleri (Ocak-Nisan)
(Trilyon TL) 2003 2004 (%
Değ.)
Toplam 27.602 35.777 29,6
Vergi Gelirleri 22.396 28.494 27,2
Gelir Üzerinden Al. Ver. 5.883 8.190 39,2
Gelir Vergisi 4.288 5.936 38,4
Kurumlar Vergisi 1.595 2.254 41,3
Servet Üzerinden Al. Ver. 571 855 49,8
Mal ve Hizmet Üz. Al. Ver. 12.114 14.841 22,5
Dahilde Alõnan KDV 4.377 5.438 24,2
ÖTV 5.941 7.203 21,2
Diğer 1.796 2.200 22,5
Dõş Ticaretten Alõnan Ver. 3.828 4.608 20,4
İthalde Alõnan KDV 3.553 4.277 20,4
Diğer 275 331 20,3
Vergi Dõşõ Normal Gelirler 2.414 5.626 133,1 Özel Gelir ve Fonlar 1.863 867 -53,5 Katma Bütçe Gelirleri 930 790 -15,1 * 2004 yõlõ verilerine çalõşanlara yapõlan vergi iadesi ödemeleri dahildir.
2004 yõlõ Ocak ayõnda, asgari ücret yüzde 38 oranõnda artõrõlmõş ve işveren primlerinin bir kõsmõ işveren maliyet artõşõnõ yüzde 20’de tutabilmek amacõyla devlet tarafõndan üstlenilmiştir. Ayrõca SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin maaşlarõna birinci ve ikinci altõ ay için yüzde 10 oranõnda artõş yapõlmõştõr. Faiz dõşõ fazla hedefinden sapmamak için, öngörülenin üzerinde yapõlan ücret artõşlarõ sonucunda oluşan ilave finansman ihtiyacõnõ karşõlamak amacõyla bazõ bütçe ödeneklerinin yüzde 13’ü iptal edilmiştir.
2004 yõlõ Ocak-Nisan döneminde dönemde personel harcamalarõ yüzde 23,1 oranõnda artarken, diğer cari harcamalarda alõnan harcama kõsõcõ önlemler neticesinde yüzde 9,4 oranõnda azalma meydana gelmiştir. 2004 yõlõ Ocak-Nisan döneminde yatõrõmlar için 304 trilyon TL harcama yapõlmõştõr. Aynõ dönemde, vergi iadeleri, geçen yõlõn aynõ dönemine göre çalõşanlara yapõlan vergi iadesi ödemelerinin bütçede gösterilmeye başlamasõndan dolayõ yüzde 100,4 oranõnda artarak 4,3 katrilyon TL, KİT’lere yapõlan transferler ise yüzde 71,1 oranõnda artarak 414 trilyon TL olmuştur. Sosyal güvenlik kurumlarõna yapõlan transferler ise yüzde 3,3 oranõnda artõş göstermiştir. Aynõ dönemde borçlanma faiz oranlarõnõn düşmesi nedeniyle iç faiz ödemeleri yüzde 14,6, dõş faiz ödemeleri de yüzde 1 oranõnda azalma göstermiştir.
Tablo 18: Konsolide Bütçe Harcamalarõ (Ocak-Nisan)
(Trilyon TL)
2003 2004 (% Değ.)
Toplam 44.033 46.022 4,5
Faiz Dõşõ Harcamalar 20.849 25.924 24,3
Personel 9.480 11.671 23,1
Diğer Cari 819 742 -9,4
Yatõrõm 266 304 14,3
Faiz hariç Transfer 10.284 13.206 28,4
KİT'lere Transfer 242 414 71,1
Sosyal Güv. Kur. 5.872 6.067 3,3
Vergi İadeleri 2.140 4.289 100,4
Tarõmsal Destekleme 852 1.020 19,7
Diğer 1.178 1.416 20,2
Faiz Ödemeleri 23.184 20.098 -13,3
İç Faiz 20.960 17.896 -14,6
Dõş Faiz 2.224 2.202 -1,0
* 2004 yõlõ verilerine çalõşanlara yapõlan vergi iadesi ödemeleri dahildir.
2004 yõlõ Nisan ayõ sonu itibariyle toplam iç borç stoku, 144,0 katrilyon TL’si nakit, 62,3 katrilyon TL’si de nakit dõşõ olmak üzere, 206,2 katrilyon TL olarak gerçekleşmiştir.
Böylece nakit dõşõ iç borç stokunun toplam stok içindeki payõ azalmaya devam etmiştir.
2004 yõlõ Nisan ayõ itibariyle yüzde 69,8’i nakit, yüzde 30,2’si da nakit dõşõ olan iç borç stokunun yüzde 38’i sabit faizli, yüzde 43’ü değişken faizli, yüzde 19’u ise döviz cinsi ve dövize endeksli senetlerden oluşmaktadõr. İç borç stokunun alõcõlara göre dağõlõmõna bakõldõğõnda ise kamunun payõnõn azalmaya devam ettiği ve yüzde 41,2’ye gerilediği görülmektedir. 2003 yõlõnõn ilk dört ayõnda yüzde 57,2 olan iç borçlanma ortalama bileşik faiz oranõ 2004 yõlõnõn aynõ döneminde yüzde 25,7 olarak gerçekleşmiştir.
Şekil 3: İç Borçlanma Faiz Oranlarõ
İç Borçlanma Faiz Or. (Yõllõk Bileşik, Stopaj Hariç)
20 30 40 50 60 70 80
2002Ocak Şubat Mart Nisan Mayõs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasõm Aralõk 2003Ocak Şubat Mart Nisan Mayõs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasõm Aralõk 2004Ocak Şubat
IV. Parasal Büyüklükler ve Mali Piyasalardaki Gelişmeler
2004 yõlõ Nisan ayõnda 13 katrilyon TL olan Emisyon hacmi, Mayõs ayõnda yüzde 1,2 oranõnda azalarak 12,8 katrilyon TL’ye gerilemiştir. Aynõ dönemde APİ’den borçlar hesabõ yüzde 52,4 oranõnda azalarak, 8,8 katrilyon TL’den 4,2 katrilyon TL’ye gerilemiştir. Kamu Mevduatõ aynõ dönemde 2,3 katrilyon TL’den 5,7 katrilyon TL’ye yükselmiştir. APİ’den borçlar hesabõ Mayõs ayõnda azalõrken, Hazine mevduatõnõn aynõ dönemde 3,4 katrilyon artmasõ;
piyasada bulunan fazla likiditenin büyük bir bölümünün vergi ödemeleri nedeniyle Hazine hesaplarõna kaydõğõnõ göstermektedir.
Nisan ayõ itibarõyla 14,6 milyar dolar düzeyinde olan Net Dõş Varlõklar hesabõ, Mayõs ayõnda yüzde 4,1 oranõnda azalarak 14 milyar dolara gerilemiştir. Aynõ dönemde İç Döviz Yükümlülükleri hesabõnõn 10,8 milyar dolardan 10,1 milyar dolara düşmesi sonucu, Nisan ayõ sonunda 3,8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşen Net Döviz Pozisyonu (NDP) Mayõs ayõnda da bu seviyede kalmõştõr.
2004 yõlõ Nisan ayõnda 24,3 katrilyon TL seviyesinde olan M1 para arzõ, 21 Mayõs 2004 tarihi itibarõyla Nisan ayõ sonuna göre yüzde 3,3 oranõnda artarak 25,1 katrilyon TL’ye yükselmiştir. Aynõ dönemde M2 para arzõ yüzde 1,8 oranõnda artarak 95 katrilyon TL’den 96,7 katrilyon TL’ye, M2Y para arzõ ise yüzde 3,7 oranõnda artarak 161,1 katrilyon TL’den 167 katrilyon TL’ye yükselmiştir. M2Y para arzõnda Mayõs ayõnda görülen artõşta, döviz tevdiat hesaplarõnõn dolar değerinin bu ay içinde azalmõş olmasõna rağmen, döviz kurunda görülen artõş sonucu TL değerinin yükselmesi etkili olmuştur.
Mevduat bankalarõ tarafõndan açõlan yurtiçi krediler, 21 Mayõs 2004 tarihi itibarõyla hem TL hem de YP kredilerdeki artõş sonucu Nisan ayõ sonuna göre yüzde 5,2 oranõnda artarak 58,7 katrilyon TL’den 61,8 katrilyon TL’ye yükselmiştir. Aynõ dönemde yurtiçi yerleşiklere ait TL krediler yüzde 3,0 oranõnda artarak 41,7 katrilyon TL’den 42,9 katrilyon TL’ye, YP kredilerin TL değeri ise yüzde 10,6 oranõnda artarak 17,1 katrilyon TL’den 18,9 katrilyon TL’ye çõkmõştõr.
21 Mayõs 2004 tarihi itibarõyla yurtiçi yerleşiklerin mevduatlarõ Nisan ayõ sonuna göre yüzde 2,5 oranda artarak 155,1 katrilyon TL’den 159 katrilyon TL’ye yükselmiştir.
Mevduatlarda Mayõs ayõnda gerçekleşen artõş, YP mevduatlarõn TL değerinin döviz kurunda yaşanan yükselmeden kaynaklanmõştõr. 21 Mayõs 2004 tarihi itibarõyla TL mevduatlar Nisan ayõ sonuna göre yüzde 0,3 oranõnda azalarak 89 katrilyon TL’den 88,7 katrilyon TL’ye düşmüştür.
YP mevduatlarõn dolar değerinde de aynõ dönemde 45,9 milyar dolardan 45,3 milyar dolar seviyesine gerileme görülürken, YP mevduatlarõn TL değeri yüzde 6,3 oranõnda artarak 66,1 katrilyon TL’den 70,3 katrilyon TL’ye yükselmiştir.
Tablo 19: Niyet Mektubunda Hedef Olarak Verilen Parasal Büyüklükler/1 Parasal
Taban/1 (Üst Sõnõr) (Katrilyon TL)
NİV/2 (Üst Sõnõr) (Katrilyon TL)
NUR/1 /3 (Alt Sõnõr) (Milyar Dolar)
TCMB NUR/1 (Alt Sõnõr) (Milyar Dolar)
31 Aralõk 2002 10,85 33,1 -9,7 10,0
31 Aralõk 2002/4 10,72 28,6 -4,6 -
30 Nisan 2003 12,8 32,8 -6,5 8,8
30 Nisan 2003/4 11,8 31,0 -6,0 9,3
30 Haziran 2003 13,2 34,1 -7,0 8,8
30Haziran 2003/4 13,0 29,4 -3,9 10,6
30 Eylül 2003 14,1 33,8 -6,0 10,2
30 Eylül 2003/4 13,9 23,0 1,5 15,5
31 Aralõk 2003 14,9 28,4 -2,0 10,6
31 Aralõk 2003/4 14,7 26,0 -0,5 13,6
31 Mart 2004 16,1 29,6 -2,0 -
31 Mart 2004/4 16,9 27,3 0,7 -
30 Nisan 2004 17,5 31,6 -2,0 -
30 Nisan 2004/4 17,5 26,0 1,8 -
1/ Aralõk 2002, Nisan 2003 ve Haziran 2003 değerleri performans kriterleri olarak takip edilirken diğer tarihler gösterge niteliğinde takip edilmektedir.
2/ NİV büyüklüğüne ait değerler gösterge niteliğinde takip edilmektedir.
3/ Net Uluslar arasõ Rezervler, Merkez Bankasõ’nõn Net Uluslar arasõ Rezervlerinden Hazinenin IMF’ ye olan yükümlülükleri ve orijinal vadesi 1 yõldan kõsa döviz cinsinden borçlarõnõn çõkarõlmasõ ile oluşan rakam olarak tanõmlanmaktadõr.
4/ Söz konusu büyüklüklerin gerçekleşme değerleridir.
02 Nisan 2004 tarihli Niyet Mektubu ile Nisan ayõ sonu Para Tabanõ ve Net Uluslararasõ Rezervler için performans kriteri niteliğinde sõrasõyla 17.500 trilyon TL ve –2.000 milyon dolar tutarõnda alt sõnõr, Net İç Varlõklar için ise gösterge niteliğinde 31.600 trilyon TL üst sõnõr hedefi belirlenmiştir. Nisan ayõ sonu itibarõyla Para Tabanõ, hedeflenen düzeyin 8 trilyon gibi çok düşük bir miktarda üzerinde kalõrken, Net İç Varlõklar hedeflenen üst sõnõrõn altõnda, Net Uluslararasõ Rezervler ise hedeflenen alt sõnõrõn üstünde gerçekleşmiştir.
Tablo 20: Stand-by Anlaşmasõ Çerçevesinde Belirlenmiş Merkez Bankasõ Bilançosu (Sabit Çapraz Kurlarla)
(Milyar TL)
2001 2002 2003 2004
31 Aralõk 27 Aralõk 26 Aralõk 27 Şubat 26 Mart 30 Nisan 28 Mayõs 1. Para Tabanõ 7.802.640 10.403.167 15.329.858 16.890.446 17.544.373 17.773.726 17.862.899 2. Net Dõş
Varlõklar -12.753.565 3.438.779 9.173.019 9.179.867 9.842.399 12.069.567 11.356.748 2.1. TCMB
Net Uluslararasõ Rezervler
-4.289.420 14.308.982 19.901.586 20.464.240 21.028.471 23.445.590 22.609.244
3.Net İç
Varlõklar 20.556.205 6.964.388 6.156.838 7.710.579 7.701.975 5.704.158 6.506.151 4. Hazinenin
IMF
Yükümlülüğü
- 18.591.020 20.416.122 20.334.487 20.334.487 20.867.452 20.867.452
5. Hazinenin 1 Yõldan Kõsa Vadeli Döviz Yükümlülüğü
1.819.745 2.507.949 0 0 0 0 0
Net İç Varlõklar (3+4+5) 1/
22.375.950 28.063.357 26.572.960 28.045.066 28.036.462 26.571.611 27.373.604
Net Uluslararasõ Rezervler (2.1.-4-5) 2/
-4,2 -4,7 -0,4 0,1 0,5 1,8 1,2
1 / TCMB Net İç Varlõklarõ + Hazinenin IMF yükümlülükleri + Hazinenin 1 yõldan kõsa vadeli döviz yükümlülüğü 2 / TCMB Net Uluslar arasõ Rezervleri – Hazinenin IMF yükümlülükleri – Hazinenin 1 yõldan kõsa vadeli döviz yükümlülüğü ile TCMB 31 Aralõk 2001 tarihli dolar kuruna bölünerek hesaplanmõştõr. Değerler milyar dolardõr.
Tablo 21: Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler (% Değişme)
2004 Mayõs 2004 Mayõs /2003 Aralõk /2004 Nisan
Emisyon 18.3 -1.2
Rezerv Para 16.3 1.1
M2 19.5 1.8
M2Y 11.4 3.7
Toplam Mevduat (TL+YP) 9.9 2.5
Mevduat Banka. Kredileri (Yurtiçi) 28.6 5.2
TEFE 9.3 0.0
