B e l e d i y e i s t i m l a k k a n u n u
M a d d e 1 — Belediye k a n u n u n d a yazılı, b e l d e -nin ve b e l d e sakinleri-nin m e d e n î , sıhhî v e b e d i î ihtiyaçlarının tanzim v e tesviyesi v e tehlikeden k o r u n -ması için tesisat y a p m a k m a k s a d i l e binalı v e binasız gayrı menkulleri, b u k a n u n d a yazılı usuller dairesin-d e dairesin-d e ğ e r bahası peşin verilmek şartile istimlâke be-lediyeler salâhiyetlidir.
K a n u n u M e d e n î n i n k a y n a k l a r h a k k ı n d a k i hü-kümlerine riayet edilmek şartile b e l d e dışından ge-tirilecek suların k a y n a ğ ı v e k a y n a k t a n b e l d e y e ka-d a r geçeceği yerleri ka-d a h i lüzum görürse beleka-diyeler istimlâk edebilirler. K a n u n u M e d e n î n i n ( 6 6 8 v e 6 6 9 ) u n c u m a d d e l e r i h ü k m ü m a h f u z d u r .
M a d d e 2 — Bir yolun v e y a bir m e y d a n ı n ge-nişletilmesine v e y a y e n i d e n açılmasına k a r a r veril-dikte yolun v e y a m e y d a n ı n genişliğinden fazla ola-rak t a r a f l a r ı n d a n yirmişer m e t r e y e k a d a r binalı ve-y a binasız ve-yerleri istimlâke beledive-yeler salâhive-yetli- salâhiyetli-dir.
Y e n i d e n açılacak v e y a genişlettirilecek yol, m e y d a n , u m u m î b a h ç e v e yeşil sahalara lâzım olan yerlerden başka, bunların e t r a f ı n d a tasdikli i m a r plânına göre y a p ı l a c a k binaların arsa derinliklerine k a d a r olan mahallerini d e istimlâke belediyeler sa-lâhiyetlidir.
Tastikli p l â n a g ö r e bir h i z a d a b u l u n m a s ı lâzım gelen b i n a l a r d a n hiza dışına çıkmış olan kısımlar da-hi istimlâke tâbidir.
M a d d e 3 — T a s d i k l i i m a r plânlarının tatbiki A ) M e v c u t binaların p l â n a göre fazla olan k a t -B ) Yolların genişletilmesi için binaların zemin ve b o d r u m katlarının lüzumlu olan kısımlarını is-timlâke belediyeler salâhiyetlidir.
Fazla katları kaldırılan binaların üstünü derhal örmek ve eski evsafı dairesinde i k m â l e t m e k
bele-diyelere aittir. , Yola k a l b e d i l e n zemin ve b o d r u m katlarının
duvarlarını y ı k m a k ve bunların ü s t ü n d e k i b i n a kıs-mının eski metanetini temin e d e c e k k a d a r kuvvetli mesnedler tesis e t m e k ve cephelerini eski vasıfları dairesinde y a p t ı r m a k belediyenin b o r c u d u r .
Uyuşulduğu t a k d i r d e |keşif dahilinide k a r a r -laştırılacak b e d e l i verilmek suretile bunların sahip-leri tarafından yaptırılması d a caizdir.
M a d d e 4 — İstimlâk b e d e l i karşılığı temin edilmiş imar m ı n t a k a s ı n d a b a ş l a n a n işler t a m a m l a n
m a d ı k ç a , karşılığı temin edilmemiş diğer m m t a k a -l a r d a istim-lâk y a p ı -l a m a z .
M a d d e 5 — ikinci m a d d e d e yazılı tasdikli i m a r p l â n ı n a müstenid istimlâklerden elde edilecek yerle-ri birleştirmeğe p l â n a göre ifraz m u a m e l e l e r i yapıl-d ı k t a n sonra p l â n a uygun tesisat v ü c u yapıl-d e getirmek şartile m ü z a y e d e y e k o y a r a k s a t m a ğ a b e l e d i y e l e r sa-lâhiyetlidir.
M a d d e 6 — i m a r plânı tatbik edilen m m t a k a -l a r d a açı-lan yo-l-ların, m e y d a n -l a r ı n , u m u m î b a h ç e v e yeşil sahaların e t r a f ı n d a k i a d a l a r d a , inşaata izin ve-rildiğinin ilânı t a r i h i n d e n itibaren bir sene içinde yap ı l m a ğ a başlanıyap d a iki sene z a r f ı n d a bitirilen b i n a -lar 10 sene m ü d d e t l e b i n a vergisinden m u a f tutu-lur.
Bu gibi y e r l e r d e e v v e l d e n m e v c u t olup t a üç sene z a r f ı n d a p l â n a u y g u n şekle k a l b e d i l e n binalar İçin muafiyet m ü d d e t i b e ş senedir.
M a d d e 7 — Belediye n a m ı n a istimlâk oluna-cak yerlerin mesahası ve cins ve h u d u d u n u gösterir mufassal bir haritası b e l e d i y e mühendisi v e bulunmıyan y e r l e r d e N a f ı a m ü h e n d i s i ve bunların b u -l u n m a d ı ğ ı y e r -l e r d e m i m a r v e f e n m e m u r u v e b u n -l a r d a yoksa b e l e d i y e kalfası t a r a f ı n d a n yapılarak Be-lediye E n c ü m e n i n e tevdi olunur.
E n c ü m e n c e istimlâke lüzum g ö r ü l d ü ğ ü takdir-de, istimlâp sebeplerini bildirir. Bir m a z b a t a yapıla-rak mahallin e n , b ü y ü k mülkiye âmirine gönderilir. E n b ü y ü k mülkiye â m r i evrakın g e l m e s i n d e n itibaren 15 gün içinde, y a p ı l a c a k istimlâkin â m m s m e n f a a t l e r i n e u y g u n olup olmadığına k a r a r v e r e r e k b e l e d i y e y e bildirir. İstimlâkin â m m e m e n f a a t l e r i n e u y g u n olduğu h a k k ı n d a k i kararlar kat'îdir.
İstimlâkin â m m e m e n f a a t l e r i n e uygun o l m a -dığına dair verilecek k a r a r l a r a karşı, b e l e d i y e encü-menlerinin kararile, k a z a merkezi oltmıyan k a s a b a belediyeleri, bağlı b u l u n d u k l a r ı k a z a k a y m a k a m ı n a ve k a z a belediyeleri valiye v e vilâyet belediyeleri d e Dahiliye V e k â l e t i n e itirazda bulunabilirler. İti-raz üzerine verilecek k a r a r l a r k a t ' î d i r .
olu-Â m m e m e n f a a t l e r i h a k k ı n d a k i k a t ' î k a r a r l a r a-leyhine D e v l e t Şûrasına m ü r a c a a t o l u n a m a z .
M a d d e 8 — İstimlâk edilecek b i n a l a r v e arsa-lar ile binalı ve binasız arazi ve b a h ç e l e r için beledi-ye meclisince, meclis a z a s ı n d a n b i r v e b e l e d i y e mın-t a k a s m d a k i e m l â k sahiplerinden bir ve b e l e d i y e d e vazife sahibi olmıyan bir m ü h e n d i s v e y a bir m i m a r v e bunların b u l u n m a d ı ğ ı y e r l e r d e bir f e n m e m u r u ve b u n u n d a b u l u n m a d ı ğ ı y e r d e bir ebniye kalfası veya yapı işlerini a n l a y a n bir zattan m ü r e k k e p üç kişilik k o m i s y o n l a r teşkil edilir. Bu k o m i s y o n mari-fetile o g a y r i m e n k u l ü n istimlâk tarihindeki vaziye-tine ve emsalinin alım satım rayicine göre kıym-ît takdir edilir.
M a d d e 9 — Kısmî istimlâklerde evvelâ gayri-m e n k u l ü n tagayri-magayri-mının hali hazır kıygayri-meti takdir olu-nur. B u n d a n b a ş k a sahibi u h d e s i n d e k a l a c a k olan parçanın istimlâkten s o n r a k i değişiklik dolayısiyle t a a y y ü n e d e n kıymeti d e ayrıca takdir edilir. Bu kıymetin yarısı, t a m a m e n k ı y m e t t e n tenzil edildikten sonra geri kalacak m i k d a r , istimlâk edilecek yerin değer sahası sayılır. Geri k a l a n kısmın m ü s t a k b e l kıymeti, halihazır k ı y m e t i n d e n aşağı olduğu takdir-d e a r a takdir-d a k i fark takdir-d a istimlâk b e takdir-d e l i n e ilâve olunur.
M a d d e 4 0 — istimlâk edilecek g a y r i m e n k u l ü n haritası b e l e d i y e t a r a f ı n d a n 10 gün m ü d d e t l e istim-lâk o l u n a c a k yere ve ilân için b e l e d i y e dairesinde m u a y y e n m a h a l l e asılır.
İstimlâk edilecek g a y r i m e n k u l ü n sahiplerile a-lâkalıların hüviyet v e ikametgâhları tesbit edilemez veyahut b u n l a r gösterilen y e r d e b u l u n m a z s a tebliğ olunacak evrak, istimlâki kararlaştırılan yerin m ü -nasip bir noktasına v e b e l e d i y e dairesine v e o sem-tin u m u m a m a h s u s m a h a l l e r i n d e n birine, tepu kav-dına göre t a a y y ü n e d e n sahiplerinin v e alâkalıların isimlerini m u h t e v i olduğu h a l d e 2 0 gün m ü d d e t l e asılır. G a z e t e b u l u n a n y e r l e r d e evrakın hulâsaları gazete ile d e ilân olunur.
Talik muamelesi, usulü d a i r e s i n d e tanzim edil-miş bir zabıtla tevsik olunur.
M a d d e 1 1 — İstimlâki kararlaştırılan yerlerin sahiplerile alâkalılara o yerin noteri marifetile istim-lâk keyfiyeti v e ikinci m a d d e d e yazılı haritanın bîr sureti ve kıymeti, H u k u k Usulü M a h k e m e l e r i ve yu-karıki m a d d e hükümleri dairesinde tebliğ ettirilir. Noterler h e r tebliğ için mübaşirin zarurî m a s r a -fından başka 2 0 kuruş m a k t u ücret alırlar. Ayrıca harç v e resim alınmaz.
Noterlik teşkilâtı olmıyan y e r l e r d e tabligat, b e -lediye t a r a f ı n d a n yapılır.
M a d d e 12 — İstimlâk olunacak g a y r i m e n k u l sahipleri v e alâkalıları v e y a belediye, 10 ve 11 inci m a d d e l e r mucibince y a p ı l a n tebligat tarihinden iti-b a r e n on iti-b e ş gün içinde, o g a y r i m e n k u l e takdir edilen b e d e l h a k k ı n d a asliye h u k u k m a h k e m e s i n e m ü -racaat e d e r e k d a v a açabilirler.
M a d d e 13 — D a v a arzuhalinin m a h k e m e y e kaydedildiği g ü n d e n itibaren 8 gün z a r f ı n d a d i ğ î r
d a v a l a r a tercihan t a r a f l a r m a h k e m e y e d a v a edilir. Bu d a v a l a r basit m a h k e m e usulüne tabidir.
M a d d e 14 — V i l â y e t u m u m î meclisleri her se-ne toplantılarının ilk h a f t a s ı n d a mülk sahiplerinden v e m ü h e n d i s ve m i m a r ve yapı işlerinden anlıyan-l a r d a n vianlıyan-lâyetanlıyan-ler için 30 d a n aşağı ve 4 0 d a n yu-karı v e kazalarla b e l e d i y e teşkilâtı olan nahiyeler için 10 d a n aşağı v e 15 d e n yukarı o l m a m a k üzere ehlivukuf seçerler. Bunların isimlerini h a v i bir lis-te m a h a l l î asliye h u k u k m a h k e m e s i n e gönderilir.
M a d d e 15 — Asliye h u k u k m a h k e m e s i ; yu-k a r ı d a yu-k i m a d d e d e gösterilen listeye dahil v e y a hariç üçten az ve b e ş t e n fazla o l m a m a k ü z e r e ehlivukuf tayin eder.
Ü ç kişilik h e y e t t e n birisi v e b e ş kişilik heyetten ikisi m i m a r ve m ü h e n d i s l e r d e n v e b u l u n m ı y a n yer-l e r d e y a p ı işyer-lerinden a n yer-l ı y a n yer-l a r d a n ayer-lınır.
Ehlivukuf h a k k ı n d a u m u m î h ü k ü m l e r tatbik Ehlivukuf heyeti,- gayri m e n k u l ü n kıymetini emsalinin alım satım rayicine göre t a k d i r ve tayin e-d e r e k esbabı mucibeli bir r a p o r l a n i h a y e t 8 gün içinde m a h k e m e y e bildirir.
M a d d e 16 — M a h k e m e y e m ü r a c a a t edilen hallerde, d u r u ş m a d a n evvel istimlâk olunacak gay-rimenkullere h e m e n vaziyet olunması belediyelerce zarurî görülürse, o gayri m e n k u l ü n t a k d i r edilen kıymeti, % 20 fazlasile millî b a n k a l a r d a n birine ya-tırılarak m a k b u z u m a h k e m e y e t e v d i edilir.
M a h k e m e , 10 ve 11 inci m a d d e l e r d e yazılı şekilde bir tebliğ ile gayrimenkul sahibini m a h k e m e ye d a v e t e d e r ve 8 gün z a r f ı n d a g a y r m e n k u l ü n v a -ziyetini ve k ı y m e t takdirine esas olabilecek b ü t ü n evsafını, tesbiti delâil usulü dairesinde tevsik etti-rerek o g a y r i m e n k u l ü n siciline keyfiyetin şerhedil-mesini T a p u dairesine bildirir.
Bu m u a m e l e , m a h k e m e n i n d a v e t i n e icabet etm e y e n v e y a delâilin tesbiti sırasında hazır b u l u n etm a -y a n ga-yrimenkul sahiplerinin g ı -y a b ı n d a -yapılabilir.
M a d d e 1 7 — İstimlâk o l u n a c a k g a y r i m e n k u l ü n mülkiyeti v e y a hisse m i k d a n m ü n a z a a l ı b u l u n d u ğ u h a l l e r d e dahi 16 inci m a d d e h ü k ü m l e r i tatbik edilir ve sahipleri arasında ihtilâflarda belediyeler, h a -sım olamaz.
M a d d e 18 — İstimlâk o l u n a c a k g a y r i m e n k u -lün takdir edilen k ı y m e t i n e k a n u n î m ü d d e t içinde m a h k e m e y e m ü r a c a a t l a itiraz edilmediği ve t a p u d a -iresinde rıza ile ferağ m u a m e l e s i yaptırılmadığı hal-de, takdir edilen k ı y m e t i n t a m a m ı millî b a n k a l a r d a n birine yatırılarak m a k b u z u m a h k e m e y e tevdi edilir v e m a h k e m e 8 gün z a r f ı n d a o g a y r i m e n k u l ü n bele-diye n a m ı n a tescilini t a p u dairesine tebliğ eder.
M a d d e 19 — 1 7 ve 18 inci m a d d e l e r e tevfikan t a p u siciline şerh verilen v e b e l e d i y e n a m ı n a t a p u dairelerince tescili yapılan gayrimenkullerin tahliye-lerini, b a ş k a c a h ü k m e h a c e t kalmaksızın belediye, icra dairesinden istiyebilîr.
-lara bir tahliye emri tebliğ suretile o g a y r i m e n k u l ü n 1 5 gün z a r f ı n d a tahliye ve teslim etmelerini bildirir. Bu m ü d d e t bitince gayrimenkul, usulü dairesinde tahliye ve b e l e d i y e y e teslim edilir. Bu yerler b a ş k a -sına kiralı ise tahliye olunması sebebile kiracı kira-l a y a n d a n t a z m i n a t isteyemez.
M a d d e 2 0 — Asliye m a h k e m e s i kararları, teb-liğ t a r i h i n d e n itibaren 10 gün içinde, b u k a n u n d a yazılı h ü k ü m l e r e muhalif h a l l e r d e n dolayı temyiz olunabilir.
T e m y i z e m ü r a c a a t , istimlâk muamelesini d u r -d u r m a z .
M a d d e 21 — İstimlâk sebebile sokağın v e y a u m u m î b a h ç e n i n v e y a m e y d a n v e yeşil sahanın yü-züne ç ı k m a k l a v e y a her n e suretle olursa olsun so-kağın yüzü a r t m a k l a y a h u t y ü z ü n d e b u l u n d u ğ u yollar genişlemekle kıymeti a r t a n yerlerin, 8 inci m a d -d e -d e yazılı k o m i s y o n t a r a f ı n -d a n t a k -d i r e-dilecek olan eski kıymeti ile yeni kıymeti arasındaki farkın yarı-sı, şerefiye o l a r a k bir d e f a y a m a h s u s o l m a k ve b e ş senede v e b e ş taksitte tahsil edilmek üzere, belediye vergi v e resimlerinin tahsiline dair olan h ü k ü m -lere göre istifa olunur.
Kat'îleşen şerefiye borçları, belediyelerin tale-bile d u r u ş m a yapılmaksızın m a h k e m e c e verilecek karar ve yazılacak m ü z e k k e r e üzerine tapu daire-since o g a y r i m e n k u l ü n siciline şerh verilir. Bu su-retle tapu siciline şerh verilmiş olan gayrimenkulün satın alanlar, b u b o r c u ö d e m e k l e mükelleftirler.
Kıymetin artması, bir kısmının istimlâkinden ileri gelen g a y r i m e n k u l l e r d e n yukarıki fıkra mucibin-ce alınması lâzımgelen şerefiyenin t a m a m ı , istimlâk b e d e l i n d e n m a h s u p edilir.
Şerefiye m i k d a r l a r m a karşı gayrimenkul sahip-lerinin m a h k e m e y e m ü r a c a a t h a k l a n m a h f u z d u r .
M a d d e 22 — 'İstimlâk olunan y e r l e r d e yapıl-ması m u k a r r e r olan inşaat ve tesisattan belediye v a z g e ç e r ve m u a m e l e y i i b d a e d e r s e v e y a istimlâk muamelesinin k a t ' î l e ş m e s i n d e n itibaren üç sene için-d e beleiçin-diyece birinci m a için-d için-d e için-d e yazılı istimlâk lüzu-m u n u icab ettiren h e r h a n g i bir tesisat yapıllüzu-mıyarak istimlâk olunan yer olduğu gibi bırakılırsa, sahipleri istimlâk bedelini iade e d e r e k o yeri geri alabilirler. M a d d e 2 3 — Bu k a n u n hükümlerine tevfikan y a p ı l a c a k istimlâk muamelesi, 10 ve 11 inci m a d -d e l e r -d e yazılı tebligat ile c e r e y a n a başlar.
Tebliğ t a r i h i n d e n itibaren gayrimenkul sahibi-nin y e r i n d e yeni inşaaat v ü c u d e getirmek v e y a mev-cut inşaata esaslı değişiklikler y a p m a k hakları tak-yid ettirilir. A n c a k b u t a k y i d a t tebliğ tarihinden iti-b a r e n iti-bir s e n e d e n fazla d e v a m e d e m e z .
Bu m ü d d e t içinde istimlâk m u a m e l e s i ikmâl ve parası tediye edilmezse, g a y r i m e n k u l sahibinin mut-lak tasarruf hakkı a v d e t eder.
M a d d e 2 4 — Bu k a n u n hükümleri A n k a r a i-m a r M ü d ü r l ü ğ ü n c e y a p ı l a c a k istii-mlâk i-muai-meleleri h a k k ı n d a dahi caridir.
M a d d e 25 — Belediyelerce yapılacak istimlâk h a k k ı n d a k i 2 4 9 7 n u m a r a l ı k a n u n ilga edilmiştir.
M u v a k k a t m a d d e — Bu k a n u n neşri tarihinde k a t ' î l e ş m e m i ş olan istimlâk işlerinde d e b u k a n u n hükümleri tatbik olunur.
M a d d e 2 6 — Bu k a n u n neşri tarihinden itiba-ren m e r î d i r .
