T ü r k i m a r l a r ı
Mimar Atik ve yahut Yavuz Sinan 876 (1472) de öl- müştür. Fatihde Karaman civarında Hafızpaşa mahalle- sinde yaptırmış olduğu Kumrulumescitte gömülüdür. Bu civarda namına bir mahalle vardır. Bugün yalnız şadırva- nının bulunduğu etrafındaki kubbelerle cümle kapısı mev- cut olan ve yıkılan Fatih camii ve medrese, imaret ve da- ı-üşşifayı yapmış ve Aksarayda Murat Paşa camii, medrese ve hamam bunun Mimarbaşılığı zamanında yapılmıştır.
Mimar Ayaz: Saraçhanebaşında yaptığı camiin avlu- sunda gömülüdür. 892 (1486) yılında ölmüştür. Bu dahi Fatih camiinin inşasında bulunmuştur.
Mimar Hayrettin: İkinci Beyazıd zamanında mimar idi. Eski Irgadpazarında Sinanpaşa medresesinin karşısın- daki camii kendi namına yapmıştır. Mezarı mezkûr med- resenin önünde idi. (1288) (1871) de yolun açılması üzerine bugün mevcut olan mezarların arasına konulmuştur. Yapı- lan araştırmada mezar veya mezar taşı bulunamamıştır.
Beyazıt ve Firuzağa, Atikalipaşa, namı diğer Sedefçiler ca- milerini yapmış olduğu bazı tarih kitaplarında görülmüştür.
Ve bununla beraber bu camilerin Mimar Kemalettin ta- rafından yapılmış olduğu da yine bazı tarih kitaplarında o- kunmuş ise de bu rivayetlerin ne derece mevsuk olduğu muhtacı tetkiktir.
I I inci Beyazıt devrine giren Mimar Kemalettin kendi için Aksaray, Koskada yapmış olduğu Merdivenli camide gömülü idi. Bu cami etrafındaki dükkânlarla yanmıştır. Me- zar taşı bulunamamış ise de (bakiyei izamı) mütarekenin ilk senesinde ihtifalâtla Beyazıt camii mezarlığına kaldı- rılmıştır. Aksarayda namına bir mahalle vardır.
Asarı Atika Müzeleri şark kısmının bulunduğu çinili Köşkün bunun tarafından yapıldığı rivayeti vardır.
Mimar İshak Abdullah: 891 (1486) tarihinde mimar idi.
Mimar Bıyıklı Muhittin: 899 (1493) tarihinde mimarı ha: ı idi.
Mimar Cafer bin İsfendiyar: 901 (1496) tarihinde mi- marı hassa idi.
Mimar Hüsam: 902 (1496) tarihinde mimarı hassa idi.
Mimar Mehmet İbrahim: 902 (1496) tarihinde mirrçarıı hassa idi.
Mimar Bıyıklı Mehmet bin Yusuf: 904 (1498) tarihinde mimarı hassa idi.
Mimar Sinan bin Abdullah 909 (1503) yılında mimar idi.
Mimar Alâettin bin Abdullah: 914 (1508) tarihinde sipa- hi oğlanları bölüğünde mimar idi.
Mimarbaşı Acem Ali Yavuz Sultan Selim zamanında yapılan İran harbinde esir edilmiş ve İstanbula getirildik- ten sonra mimar olduğu için hassa mimarı ve Kanunî Sul- tan Süleyman zamanında Mimarbaşı olmuştur. Sultan Se- lim cami ve türbesile Şehreminindeki Macuncu camii bu- nun mimarbaşılığı zamanında yapılmıştır.
Yenikapı Mevlevihanesi civarında namına yapmış ol- duğu camide gömülüdür. 944 (1537) yılında ölmüştür. Ye- rine Üstad Koca Sinan Mimarbaşı olmuştur. Kitaplarda na- mı Acem Ali yazılmakta ise de vakfiyesinde asıl şöhreti Esir Alidir.
Mimar Koca Sinan Süleymaniye camii civarında Dök- meciler sokağındaki türbede gömülüdür. 944 (1537) yılında Mimarbaşı Acem Alinin yerine Sermimarı hassa olmuştur.
Elli iki sene Mimarbaşılık ve herkesçe malûm olan güzide ve nefis asarını yaptıktan sonra 996 (1587) de ölmüştür.
Mimar Horos Memi mimarı hassadan Koca Mimar Sinanın yetiştirmiş olduğu mimarlardandır.
Mimar Sarhoş İbrahim; bu da Koca Mimar S'inamn zamanında mimar idi. Bugün camilerimizde pek enfes surette görülmekte olan kârı kadim alçı pencere yapmakta üstadı kâmil idi. Süleymaniye camiinde ve Şehzade Mehmedin tür- besindeki pencereler bunun tarafından yapıldığına ihtimal verilebilir.
Mimar İsa ve Yusuf; bunlar da Mimar Sinanın halife- lerinden, yani kalfalarmdan idiler. Babir Şahın daveti üze- rine İstanbulca bittensip Hindistana gönderilmişler idi. (Deli Agra, Lâhur, Kişmir) kalelerini yapmışlardır.
Mimar Ahmet: 953 (1546) da mimarı hassadan idi.
Mimar İlyas Abdullah: 958 (1551) yılında ölmüştür.
Şehremini civarında Denizaptal mesçitini yapmıştır. Her ne kadar burada gömülü ise de mezar taşı bulunamamıştır.
Mimar Üstad Süleyman: 994 (1575) de hassa mimarı idi.
Sermimar Davut: 996 (1587) yılımda Koca Mimar Sina- nın yerine Mimarbaşı olmuştur. Eminönündeki Yenlcaminin kendi plânile ilk temelini kurmuştur. Fatih Çarşambasın- da Kızlarağası Mehmetağa camiini ve Divanyolunda Irgat- pazarmda Sinanpaşa türbesindeki sebilleri yaptığına dair ki- tabelerinde isimleri yazılıdır ve Cerrah Mehmet ve Nişancıi cedit Mehmet Paşa camileri bunun zamanında ikmal edil- miştir ve Mimar Dalgıç Ahmedin 1008 de Mimarbaşı olması Mimar Davudun 1008 de öldüğüne delâlet eder. Ölümü de bir rivayete göre suiitikat töhmetile Vefa meydanında asıl- mak suretile, diğer bir rivayette de veba hastalığından vu- kubulmuştur.
Mimar Üstad Veli bin Mehmet: 1584 (1595) yılında mimar idi.
Mimar Üstad Sinan 1004 (1595) yılında Bursa mimarı idi.
Tersane mimarı Mustafa: 1008 (1599) yılında ölmüştür.
Kasımpaşada Türabîbaba türbesi hatiresinde gömülüdür.
979 (1575) de Kıbrıs fethinden dönülürken İnebahtı açıkla- rında vukubulan vak'a münasebetile Sokullu Mehmet Paşa- nın Venedik sefirine devletim İsterse gemi seren direklerini gümüşten ve yelkenlerini atlas kumaştan yaptırır dedikten sonra İstanbul tersanesinde bir günde doksan kadirganın ka- burgalarını meydana getiren Mimar Mustafadır.
Mimar Piri bin Nasuh 1008 (1599) da mimarı hassalık- tan azledilmiş, yerine Bayramoğlu Hacı İbrahim geçmiştir.
Mimar Dalgıç Ahmet: 1008 (1599) da ehliyetnamesi ol- duğundan Mimarbaşılığa tayin edilmiştir. Mimar ve Su Nazırı idi. 1007 (1598) de Erzurum, Şam, Halep, Silistire Beylerbeyi idi. Eminönündeki Yeni camiin Davudun başlangıcında bir müddet mimarlık yaptığı gibi Ayasofyada Üçüncü Sultan Muradın türbesini yapmıştır. Bu türbenin sedefli kapısında
ismi yazılıdır. Kalenderoğlu isyanını bastırmak üzere me- mur edilmiş ve muvaffak olamıyarak almış olduğu bir yara üzerine 1015 (1596) da ölmüştür.
Mimar elhac İbrahim bin elhac Mustafa: 1111 (1602) dc hassa mimarı idi.
Mimar Üstad İbrahim bin Bayram: 1013 (1604) te has- sa mimarı idi.
Mimar Üstad Hıdır bin Mustafa: 1014 (1605) te hassa mimarı idi.
Mimar Mehmet Ağa: 975 (1567) yılında devşirme olarak İstanbula gelmiş, 977 (1569) da mimarlık öğrenmeğe başla- mıştır. 1015 (1606) da Dalgıç Ahmedin yerine Mimarbaşı ol- muştur. 1032 (1623) te ölmüştür. Sultan Ahmet camii ile et- rafındaki sebilleri 1026 (1617) de yapmıştır. Camiin Alman Çeşmesi karşısında kapınm yamnda, sebilin üstündeki kita- bede ismi yazılıdır. Sedefçilikte mehareti kâmilesi vardı.
Sultan Ahmet camiinin revaklarının orta yerindeki şadır- vanın karşısında cümle kapısındaki sedef kapı bir nümune- sidir. Kalkandelenli idi.
Mimar Hacı İbrahim: Mimarı hassa iken 1024 (1615) yı- lında ölmüştür.
Mimar Mehmet Halife: 1024 (1615) te Mimarbaşı Meh- met Ağanın inhasile hassa mimarı olmuştur.
Mimar Hacı İbrahim bin İbrahim: 1025 (1616) hassa mimarlarından idi.
Mimar Üstad Mehmet bin Veli: 1025 (1616) hassa mi- mrlarından idi.
Mimar Üstad elhac Ebubekir: 1026 (1617) de Mimar- başı Mehmet Ağanın inhasile mimarı hassa olmuştur.
Mimar Süleyman oğlu Ebubekir: 1032 (1623) te Mimar- başı Mehmet Ağanın inhaslie Mimar Mehmedin yerine ta- yin olunmuştur.
Mimar Kasım: 1032 (1623) te Mimarbaşı olmuştur. 1049 (1639) da azledilmiş, 1051 (1641) de tekrar Mimarbaşı ol- muştur. Şehzadebaşmda Hoşkadem camii civarında kendi namına bir medrese yaptığı gibi Hasekide Bayrampaşa med- resesi, türbesi ve sebili ve Üsküdarda Çinili cami bunun Mimarbaşılığı zamanında yapılmıştır. Yenicamii yaparken meyhanelerin inşasına ruhsat verilmek töhmetile katlolun- muş ve camii mezkûrii Mimar Mustafa ikmal etmiştir. Yan- yalı idi. Amasyalı Sadi Çelebinni kölesi ve Dördüncü Sultan Mehmedin annesi Turhan Haticenin kâh kâhyalığında ve kâh Mimarbaşılığında bulunmuştur ve siyasete karıştığı için Midilliye sürülmüş ve Yedikulede hapsedilmiştir. 1071
«1660» da Mustafanın Mimarbaşı olmasına bakılırsa Mimar Kasımın bu tarihte vefat ettiği anlaşılmaktadır. Üsküdarda gömülüdür.
Mimar Ramazan: 1047 (1638) dc Herseğin Foça şehrinde Bodin Defterdarı Hasanpaşa camiini yapmıştır.
Mimar Ahmet Dede: 1060 (1651) de mimarı hassa İb- rahim yerine tayin edilmiştir.
Mimar Üstad Ali: 1061 (1562) de Mimar Ahmedin ye- rine tayin edilmiştir.
Mimar Mehmet bin Abdullah: 1066 (1657) yılında Mi- marbaşı Üstad İbrahim bin Abdülgani Ağanın ölümü üze- rine yerine Mimarbaşı olmuştur.
Mimar Meremetçi Mustafa Ağa: 1049 (1639) Mimarbaşı olmuş ise de iki sene sonra azledilmiş ve 1071 (1660) yılında Mimar Kasımın ölümü üzerine yerine Mimarbaşı olmuştur.
Mimar Hezarıfen İbrahim ile beraber Yenicamii ikmal et- miş ve Mısırçarşısı ile Yenicamideki sebili yapmıştır.
Mimar Fazlı: 1079 (1670) yılında Bursa mimarı Meh- medin ölümü üzerine Mimarbaşı Mustafa Ağanın inhasile mimar tayin edilmiştir.
Mimar Abdi: 1083 (1674) te Mimarbaşı idi.
Mimar Şeydi Sadi: 1077 (1678) de mimarı hassa olmuş- Mimar Ahmet: 1090 (1681) yılında Mimarbaşı idi.
Mimar Davud. 1090 (1681) de mimarı hassa olmuştur.
Mimar Ahmet: 1095 (1686) yılında Mimarbaşı İlyasın emrile Bursa mimarlığına tayin olunmuştur.
Mimar Mehmet: 1099 (1689) Mimar Seyit Mehmedin yerine geçmiştir.
Mimar Mustafa: 1099 (1689) Mimar Mehmedin yerine geçmiştir.
Has Başmimarı Hasan Ağa: 1106 (1695) te Eski Saray, yani şimdiki Üniversite binasının yerinde olan sarayların üzerindeki kurşunlarm keşif ve tamirini yapmıştır.
Başmimar Mehmet: 1108 (1697) Şehzade camii kapısını tamir etmiştir.
Mimarbaşı İbrahim Ağa: 1109 (1698) yılında Saraçhane- başındaki Amcazade Hüseyin Paşanın medrese, türbe, mek- tep ve sebili bunun zamanında yapılmıştır.
Mimar Bekir: 1131 (1718) yılında Topkapı Sarayı Mü- zesinde Üçüncü Sultan Ahmet kütüphanesinin hem bina emini, hem de mimarı olduğu gibi Şehzadebaşmda İbrahim Paşa medresesile sebil, çeşme ve kütüphanesi ve darül- hadisi bunun zamanında yapılmıştır.
Kayserili Mimarbaşı elhac Mehmet Emin Ağa: 1141 (1728) yılında Ayasofyada Babıhümayun karşısındaki çeş- me ile Galatada Azabkapısındaki sebil ve çeşme ve Hekim- oğlu Alipaşa sebili bunun zamanında yapılmıştır. 1148 (1735) Sürre Emini olmuştur. 1155 te vefat etmiştir. Edirnekapıda gömülüdür.
Mimar elhac Abdullah Ağa bin Mustafa Efendi bin Ahmet: 1147 (1734) yılında mimar idi.
Mimarı hassa Süleyman: 1153 (1741) de Bursa mimar- lığına nakledilmiştir.
Mimar Abdullah: 1160 (1748) de mimar idi.
Mimarbaşı Çelebi Mustafa: 1169 (1755) yılında Kalfa Simon ile. beraber Nuruosmaniye camii ile medrese, imaret ve sebili yapmışlardır.
Sermimar Elhac Ağa: 1175 (1762) den 1179 (1766) ya kadar Mimarbaşı idi. Lâleli camii ile imaret ve sebili bunun Mimarbaşılığı zamanında Simon Kalfa ile birlikte yapmış- lardır.
Mimar Ömer: 1176 (1763) tarihinde mimarı hassa idi.
Sarayda Kızlar Ağasının köşkünü ve kileri tamir etmiştir.
Mimar elhac İsmail: 1177 (1764) te hassa mimarı ol- muştur.
Mimarı hassa kaymakamı elhac İsmail ve kalfalarından Mehmet Halife: 1179 (1766) da mimarı hassa idiler.
Elhac Seyit Mahmut hulefasından Üstad Mehmet bin Abdullah: 1179 (1766) da hassa mimarı idiler.
Mehmet Tahir: 1179 (1766) dan 1192 (1779) a kadar Sermimar idi. (75) uzunluk, (75) genişlik ve (5725) mimarî terbii ziraî üzerine o vakte göre 1244 kese, 633 kuruş, 40 akçe sarfile üç sene, on ay, beş gün içinde Kalfa Kör Yani ile beraber bugün mevcut olan Fatih camiini yapmıştır. 1181 1768) temel atılması sırasında cami kürsü şeyhi Abdülkadir Efendi tarafından sof ferace giydirilmiştir. Bu meyanda tür- beyi ve medreseleri tamir etmiştir. Bununla beraber 1186 (1773) Bahçekapıda Establıâmire arpa, saman ambarla- rını keşfederek tamir etmiştir.
Hassa mimarı Hasan: 1179 (1776) da Böğürtlen kalesi tamirine memur olmuştur,
( Arkası var)
