TAYSAD SEKTÖR RAPORU Ekim 2012
İHRACAT ARTIŞIYLA GÖZE ÇARPAN ÜLKELER…
ABD % 17
Irak % 77
Arjantin % 60
…
ÜRETİM (Araç Türüne Göre)
2012 yılının Ekim ayında 51.226 adedi otomobil, 39.447 adedi ticari araç, 2.691 adedi ise traktör olmak üzere toplam 93.364 araç üretilmiştir.
2012 yılının ilk 10 ayında 479.420 adedi otomobil, 405.248 adedi ticari araç, 37.386 adedi traktör olmak üzere toplam 922.054 araç üretilmiştir.
2011 yılının ilk 10 ayına göre 2012 yılının aynı döneminde otomobil üretimi %11, ticari araç üretimi %10 ve traktör üretimi %1 oranında azalmıştır.
Toplam araç üretimi de %10 seviyesinde azalma göstermiştir.
Araç türleri Types
2011 Ekim October
2012 Ekim
October
2011 Ocak-Ekim October
2012 Ocak-Ekim October
10 Ay / 10 Months Değişim % Percent change
Otomobil – P. Car 60.172 51.226 536.909 479.420 - 11
Hafif Ticari Araç
LCV
Kamyonet
Pick up 37.770 33.973 394.069 348.053 -12
Minibüs
Minibus 1.994 2.457 17.126 22.607 32
Ağır Ticari Araç
HCV
K. Kamyon
L. Truck 429 300 3.474 2.374 -32
B. Kamyon
M. Truck 2.685 1.805 27.465 23.347 -15
Otobüs
Bus 581 478 5.793 5.459 -6
Midibüs
Midibus 315 434 2.857 3.408 19
Ticari Araç
Commercial vehicles 43.774 39.447 450.784 405.248 -10
Traktör
Tractor 4.137 2.691 37.665 37.386 -1
Toplam Üretim
Total Production 108.083 93.364 1.025.358 922.054 -10
Kaynak: OSD
Son on yılın Ocak-Ekim ayları üretim miktarları;
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Otomobil 165 226 373 382 446 510 569 420 51 537 480
Ticari Araç 106 185 308 349 361 369 480 279 392 450 405
Traktör 9 25 36 31 33 28 22 12 25 38 37
Toplam 280 436 717 762 840 907 1.071 711 468 1.025 922
1.000 adet
Son 10 yılın üretim miktarlarına baktığımızda, üretim rekorunun kırıldığı 2011 yılına göre
%10 seviyesinde bir üretim kaybı olduğu görülmektedir.
Kaynak: OSD
2012 yılı üretim öngörümüz 1,1 milyon araç üretileceği yönündedir.
İHRACAT (Markalara göre – Araç türüne göre)
Oyak-Renault’nun araç ihracatı geçen senenin ilk 10 ayına göre %5,5 oranında azalmasına rağmen 178.640 adetlik ihracat ile markalar bazında ilk sıradadır. Ford Otosan’ın araç ihracatı %14 oranında azalarak 152.345 adet olarak gerçekleşmiştir. Tofaş’ın ihracatı %16 oranında azalarak 128.821 adet olarak gerçekleşmiştir.
Firmalar
Companies 2010 2011
Ocak - Ekim
January - October
Değişim %
Percent change
2011 2012
OYAK RENAULT 233.057 225.285 188.545 178.640 -5,5
FORD OTOSAN 175.754 211.380 176.464 152.345 -14
TOFAŞ 193.737 180.690 153.636 128.821 -16
TOYOTA 73.163 81.233 67.141 57.160 -15
HYUNDAI ASSAN 42.249 64.000 51.764 56.000 1
TÜRK TRAKTÖR 8.911 9.600 6.769 12.120 80
KARSAN 19.441 15.119 12.956 9.730 -25
HONDA TÜRKİYE 10.633 5.023 4.868 7.126 46
M. BENZ TÜRK 3.471 4.735 3.610 3.481 -4
Toplam - Total 763.620 801.198 669.023 608.903 -9
Kaynak: OSD
Hyundai Assan ihracatını %1, Türk Traktör ise %80 oranında arttırmıştır. Toplam ihracat adedi %9 oranında gerileyerek 608.903 adet seviyesinde gerçekleşmiştir.
(Adet) 2009 2010 2011
2011 Ocak-Ekim October
2012 Ocak-Ekim October
Değişi m
% Otomobil
Passenger Car 388.994 439.999 442.674 370.733 337.619 -9
Hafif Ticari
LCV
Kamyonet
Pickup 231.260 306.902 319.366 267.449 240.143 -10
Minibüs
Minibus 1.271 800 20.163 16.183 11.813 -30
Ağır Ticari HCV
Kamyon
Truck 1.910 2.411 3.912 2.870 2.414 -16
Midibüs
Midibus 1.065 807 647 495 912 84
Otobüs
Bus 4.470 3.550 4.204 3.439 3.346 -3
Ticari Araç
Commercial Vehicles 239.976 314.470 348.292 291.066 258.628 -11
Traktör-Tractor 8.885 9.201 10.146 7.224 12.656 75
Toplam İhracat
Total Export 637.855 763.670 801.112 669.023 608.903 -9
Kaynak: OSD
2012 yılının ilk 10 ayında otomobil ihracatı %9 oranında azalarak toplam 337.619 adet olarak gerçekleşmiştir. Ticari araç ihracatı %11 oranında azalarak 258.628 adet, traktör ihracatı ise
%75 artışla 12.656 adet olarak gerçekleşmiştir.
İHRACAT (Tutar)
Ekim ayında, Otomotiv Ana Sanayi ihracatı 915 milyon USD, Otomotiv Yan Sanayi ihracatı ise 720 milyon USD seviyesinde gerçekleşmiştir. Toplam otomotiv ihracatı yaklaşık 1 milyar 635 milyon USD seviyesine ulaşmıştır.
(USD)
2011 2012 Değişim %
Ekim Ekim Percent
change
October October
Ana Sanayi
1.039.772.483 914.640.084 -12
OEM Yan Sanayi
724.770.939 720.465.719 0
Suppliers
Toplam İhracat 1.764.543.423 1.635.105.803 -7
2012 yılının ilk 10 ayında Ana Sanayi ihracatı geçtiğimiz senenin aynı dönemine göre %11 oranında azalarak 8 milyar 795 milyon USD olarak gerçekleşirken, Yan Sanayi ihracatı ufak bir oranında artarak 6 milyar 884 milyon USD seviyesine ulaşmıştır. Yan Sanayinin toplam ihracat içindeki payı %44 oranındadır.
Sanayinin toplam ihracatı ise %7 oranında azalarak 15 milyar 679 milyon USD olarak gerçekleşmiştir.
(USD) 2009 2010 2011
2011 Ocak-Ekim
October
2012 Ocak-Ekim
October
Değişim % Percent change Ana Sanayi
OEM 9.858.805.586 10.788.363.177 11.865.071.274 9.935.307.861 8.794.982.147 - 11 Yan Sanayi
Suppliers 5.224.233.771 6.736.566.317 8.457.193.004 6.847.411.785 6.884.024.504 Toplam İhracat 15.083.039.357 17.524.929.494 20.322.264.278 16.782.719.646 15.679.006.652 - 7
Kaynak: TİM
2012 yılı öngörümüz sanayimizin toplam ihracatının 20 milyar USD seviyesinde gerçekleşeceği yönündedir.
İHRACAT (Ülkelere göre) ($1.000)
Ülkeler – Countries
2011 2012
Değişim % Ocak-Ekim Ocak-Ekim
October October Percent change
ALMANYA 2.514.650.127,32 2.473.499.224,74 -1,64%
FRANSA 2.184.758.664,48 1.866.893.599,68 -14,55%
İTALYA 1.865.301.328,28 1.363.613.047,91 -26,90%
BİRLEŞİK KRALLIK 1.208.764.380,25 1.086.054.853,41 -10,15%
RUSYA FEDERASYONU 774.746.926,41 790.489.068,81 2,03%
BİRLEŞİK DEVLETLER 602.439.726,89 706.640.202,16 17,30%
BELÇİKA 625.657.087,23 604.129.447,22 -3,44%
İSPANYA 729.569.006,14 548.052.579,53 -24,88%
ROMANYA 565.411.955,25 455.890.563,72 -19,37%
HOLLANDA 441.906.130,64 400.724.695,03 -9,32%
CEZAYİR 324.612.106,87 365.916.996,81 12,72%
POLONYA 340.179.589,07 314.763.727,24 -7,47%
SLOVENYA 365.754.297,45 305.128.061,31 -16,58%
İRAN (İSLAM CUM.) 255.543.056,70 281.422.366,49 10,13%
İSRAİL 323.401.420,10 249.999.971,98 -22,70%
İSVEÇ 250.878.606,99 237.034.674,09 -5,52%
IRAK 129.297.411,77 228.547.792,05 76,76%
ARJANTİN 112.167.448,50 179.395.694,88 59,94%
AVUSTURYA 201.838.863,83 172.900.133,42 -14,34%
ÇEK CUMHURİYETİ 191.844.439,67 171.039.362,03 -10,84%
FAS 100.391.658,49 148.636.084,76 48,06%
UKRAYNA 113.847.566,00 144.871.124,75 27,25%
BREZİLYA 237.717.638,91 139.595.384,58 -41,28%
AZERBAYCAN-NAHÇİVAN 88.446.207,49 135.897.862,75 53,65%
MISIR 78.604.321,24 118.309.782,30 50,51%
*Kaynak: TİM
Otomotiv sanayisinin 2012 yılının ilk 9 ayında ülkelere göre ihracat değerlerini incelediğimizde, Almanya’ya gerçekleşen ihracatın yaklaşık %2 oranında azalarak 2 milyar 474 milyon USD, Fransa’ya gerçekleşen ihracat %15 oranında azalarak 1 milyar 867 milyon USD, İtalya’ya gerçekleşen ihracat ise %27 oranında azalarak 1 milyar 364 milyon USD seviyesinde gerçekleşmiştir.
Birleşik Devletler, Irak, Arjantin, Azerbeycan – Nahcivan, Mısır, Fas ihracat tutarlarındaki artışlar ile dikkat çeken ülkelerdir.
İÇ PAZAR
Otomobil satışlarını incelediğimizde Ekim ayında 12.246 adedi yerli, 31.094 adedi ithal olmak üzere toplam 43.340 adet otomobil satılmıştır.
Hafif ticari araç satışları ise 9.510 adedi yerli, 6.988 adedi ithal olmak üzere toplam 16.498 adede ulaşılmıştır.
Ağır ticari araç satışları toplam 2.752 adet olarak gerçekleşmiştir.
Toplam Taşıt Adetlerine Traktör Satış Adetleri Dahil Edilmemektedir. Kaynak: OSD/ODD
2012 yılı ilk 10 ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre otomobil satışları %8, hafif ticari araç satışları %21,5 ve ağır ticari araç satışları %16 oranında azalmıştır.
910.867 adetlik bir iç pazar satış adedi ile rekor kırılan 2011 yılının ilk 10 ayına göre toplam iç pazardaki daralma %12 seviyesindedir.
2012 yılı iç pazar öngörümüz yaklaşık 800 bin adetlik bir büyüklüğe ulaşılacağı yönündedir.
2011 2012 Değişim%
Ocak-Ekim Ocak-Ekim Percent change October October
Yerli Otomob il Local Passenger Cars İthal Otomobil Import Passenger Cars Toplam Otomobil Total Passenger Cars Yerli HTA
Local LCV İthal HTA Import LCV Toplam Hafif Ticari Total LCV
Yerli ATA Local HCV 14.254 22.410 34.261 26.209 22.570 -14
İthal ATA Import HCV 4.485 9.849 12.167 10.310 8.262 -20
Toplam Ağır Ticari Total HCV
Traktör Tractor 7.290 21.390 34.723 29.313 23.023 -21,5
Toplam Yerli Total Local Toplam İthal Total Import
Toplam / Total 575.865 793.172 910.867 709.391 621.483 -12
2009 2010
126.277 155.634 115.922 -18,5
243.542 354.150 414.031 307.135 -3
179.488
369.819 509.784 593.519 423.057 -8
71.874 -22
121.417 149.720 158.586 95.720 -21
-19
18.739 32.259 46.428
187.307 251.129 270.920 167.594 -21,5
92.202
213.261
419.866 289.525
313.917 465.408 538.532
261.948 327.764 372.335
65.890 101.409 112.334
2011
142.257
317.354
459.611
121.059
36.519
387.271 -9
30.832 -16
234.212
TAYSAD FİYAT ENDEKSİ
SON GÜNCELLEME : EKİM 2012 Fiyatları İzlenen KalemlerAralık 2011Ocak 2012Şubat 2012Mart 2012Nisan 2012Mayıs 2012Haziran 2012Temmuz 2012Ağustos 2012Eylül 2012Ekim 2012Kasım 2012Aralık 2012 Sıcak Sac ( EDÇ ) tl/ton (*)0%-14,02%-21,45%-15,63%-14,80%-5,57%-6,82%-7,09%-11,60%-16,26%-15,88% Dövme Çelik (Asil Çelik Y 22 - 67) (**)0%-0,61%1,10%1,10%1,50%1,50%1,50%1,30%1,30%1,30%1,30% Asil Çelik (Diğer) (**)0%-0,61%1,10%1,10%1,50%1,50%1,50%1,30%1,30%1,30%1,30% PC0%0,00%0,00%3,50%3,50%3,50%3,50%3,50%3,50%3,50%3,50% PC/ABS 0%0,00%0,00%4,00%4,00%4,00%4,00%4,00%4,00%4,00%6,08% PMMA0%0,00%0,00%0,00%0,00%0,00%0,00%0,00%3,00%3,00%3,00% ABS 0%3,00%5,57%7,69%10,38%10,38%7,07%-2,57%-2,57%-0,62%1,37% Poliamid 6 / 6.60%0,00%0,00%0,00%0,00%0,00%0,00%0,00%-1,00%-1,00%-1,00% POM0%0,00%0,00%0,00%0,00%0,00%0,00%0,00%0,00%0,00%0,00% PP0%-1,00%-0,01%5,49%10,76%14,09%12,95%5,04%9,24%13,61%12,47% ETİ - AL 1500%-0,89%-0,53%-3,03%-5,70%-2,14%-0,71%-1,07%-0,71%-2,85%-2,14% Zamak0%9,73%7,67%2,88%3,61%0,71%-3,55%-3,50%-5,49%7,96%-4,70% Şerit Bakır0%3,82%3,14%5,16%3,06%0,17%-4,49%-3,48%-5,45%1,68%1,76% Bakır Boru0%3,81%3,14%5,16%3,04%0,14%-4,52%-3,50%-5,48%1,66%1,73% Prinç Şerit0%2,70%2,12%3,98%2,08%-0,80%-4,96%-4,38%-6,29%0,71%0,49% Prinç Tel0%2,95%2,44%4,31%2,30%-0,58%-4,89%-4,31%-6,25%0,86%0,65% Prinç Boru0%2,98%2,49%4,35%2,35%-0,54%-4,84%-4,25%-6,21%0,93%0,68% Prinç Çubuk0%2,97%2,53%4,40%2,42%-0,44%-4,73%-4,18%-6,15%0,99%0,66% Cam ( 3,2 mm renksiz ) (****)0%0,00%0,00%-0,15%-0,15%-0,15%-0,15%-0,15%-0,15%-0,15%3,86% Cam ( 3.2 mm yeşil ) (****)0%0,00%0,00%-0,12%-0,12%-0,12%-0,12%-0,12%-0,12%-0,12%3,84% TEDAŞ Elektrik (Kw/s) (***)0%0,00%0,00%0,00%4,61%4,61%4,61%15,35%15,35%15,35%20,70% Motorin ( Mazot )0%0,00%2,65%5,56%3,97%0,00%-2,38%2,12%5,82%15,08%12,96% Fuel Oil (06)0%3,69%4,61%8,76%5,53%0,00%-10,14%0,00%2,76%0,00%-2,30% ABD $0%-5,71%-7,48%-6,19%-7,21%-3,13%-4,41%-4,70%-4,39%-5,57%-5,14% EURO0%-4,26%-3,83%-3,17%-5,18%-6,73%-6,94%-9,62%-7,18%-5,54%-5,00% Yen0%-4,71%-11,01%-11,39%-10,85%-5,18%-6,83%-5,58%-5,69%-5,69%-7,45% Pound0%-4,27%-5,01%-2,75%-2,59%-2,23%-3,27%-3,12%-2,01%-0,80%-1,29% ÜFE0%0,38%0,29%0,65%0,73%1,27%-0,24%-0,55%-0,29%0,73%0,90% TÜFE0%0,56%1,12%1,54%3,08%2,86%1,94%1,70%2,27%3,33%5,35% İmalat Sanayii Enflasyonu0%0,11%0,11%1,06%1,30%1,18%0,69%0,25%0,71%1,67%1,88% (*) Erdemir baz fiyat sisteminden vazgeçtiği için 2012 yılı fiyat hareketleri 3,00 mm 6223 kalite TRPKK 1200 mm genişlik rulo dikkate alınarak takip edilecektir. (**) Asil Çelik fiyatları (karbon çelikleri büyük kesit) € bazına döndüğü için sadece € bazında artışlar dikkate alınmıştır. Kur değişimleri hesaplamaya dahil edilmemiştir. (***) TOSB gündüz elektrik değerleri baz alınmıştır. Elektrik kullanım miktarına göre fiyatlarda değişkenlik olduğu dikkate alınmalıdır Elektrik güç kullanım bedeli her üye için ayrı değerde/oranda olacağından hesaplamaya dahil edilmemiştir. Bu değişkenlik nedeniyle yukarıda ki tabloda yer alan değer bağlayıcı değildir. Her üye, kendi gerçek artışını ayrıca hesaplayarak belirlemelidir. (****) Peşin fiyat yansıtılmıştır.
TA Y SA D F İY A T EN D EK Sİ
TAYSAD Ekonomi Bülteni
Hazırlayan: Dr. Yaşar ERDİNÇ
KASIM AYINA ÇOK ÖNEMLİ GELİŞMELERLE GİRDİK
Bu ayki raporun ana teması yine üç başlıkta toplanabilir;
1. ABD seçimlerinin sonuçları, ABD ekonomisini bekleyen riskler ve Amerika’daki son gelişmeler.
2. Avrupa’da tansiyon düşse de, hala Yunanistan’ın Euro’dan çıkması olasılığı kafaları karıştırıyor. Avrupa Merkez Bankası sert uyarılar göndermeye başladı.
3. Türk ekonomisindeki son gelişmeler, FITCH’in not artırımı, kısa ve uzun vadede olası etkileri, TCMB’nin duruşu 2013 yılına yaklaşırken ekonomide yeniden kalkış belirtileri…
1. Türkiye, OVP, FITCH ve Son Gelişmeler
Ekim ayının ilk yarısına baktığımızda Türkiye ekonomisine ilişkin olarak yoğun bir gündem gördük. İki önemli olay; IMF’nin Türkiye Raporu ve Başbakan yardımcısı Babacan tarafından kamuoyuna duyurulan Orta Vadeli Program (OVP) oldu.
IMF Heyeti Türkiye’ye ilişkin 4. Madde raporunu tamamladı. Bu faaliyet rutin olarak yapılıyor ve IMF ilgili ülkeye ilişkin görüşlerini aktarıyor. Objektif gözle bu rapora baktığımda ortaya konulan görüşlerin doğru ve haklı olduğunu düşünüyorum. Merkez Banka’sının uygulamakta olduğu faiz koridoru ve yönetilen kur politikası normal zamanlarda çalışır. Ama yarın öbür gün dışarıda ciddi bir finansal kriz çıkar da, ülkemize verilen borçlar geri istenirse, TCMB’nin hem kuru hem de faizleri kontrol etmeye çalıştığı bu politika iflas eder. Bu yüzden de, bilinen para politikası uygulamasına dönülmelidir.
Başbakan yardımcısı sayın Ali Babacan geçen hafta, 2013-2015 yıllarını kapsayacak orta vadeli programı açıkladı. OVP’ye ilişkin ilk izlenimim, gerçekçi ve tutarlı olmasıydı. Zaten sayın Babacan’ı diğer birçok bakandan ayıran en önemli özellik, popülist olmaması, gerçekçi, sakin ve temkinli olmasıdır. 2013 için büyüme hedefi yüzde 4 verilmiş. Son FITCH raporuyla birlikte bu oranı yakalama olasılığımız çok arttı.
OVP’de ana hedef BÜYÜME’dir. Eğer büyüme hedefi gerçekleşmezse, diğer hedeflerin hepsi yalan olur. Sayın Babacan bu programı açıklayarak ekonomide karar alan her birime yol haritası verdi. Yani üretici, tüketici, yatırımcı, yabancı yatırımcı vs... herkes bu programın hedeflerine bakacak. Hedefleri, gerçekçi görürse, devletimizin bu hedefleri tutturmak üzere politika izleyeceğini düşünecek ve buna göre kararlar verecekler.
Bu programda verilen rakamlar hedeftir. Hedef dediğimiz şey aslında illaki tutturulması gereken bir olgu da değildir. Eğer bir ekonomik büyüklüğe ilişkin bir hedef verilmişse, bunun anlamı “Ben verdiğim bu hedeflerle uyumlu bir ekonomik politika izleyeceğim” sözü verilmiş olur. Ekonomik birimler de, bu verilen söze inanır ya da inanmazlar. Kötü olan şey hedefin tutmaması değil, hükümetlerin verdikleri hedeflerle uyumlu ekonomik politika izlememesidir. İşte bu tür durumlar
sürekli olarak kredi kaybı ve güven kabı demektir. Ekonominin başarısının altında yatan en önemli unsur GÜVEN’dir.
Ekim ayında TCMB’nin yaptığı Para Politikası Kurulundan (PPK) çıkan Karar En Çok Zafer Çağlayan’ı Sinirlendirdi.
Merkez Bankası politika faizini %5.75'te bıraktı. Zaten bu konuda bir eylem beklenmiyordu. Faiz koridorunun üst bandında 50 baz puan indirime giderek bandın üst seviyesini %10'dan %9.5'e indirdi. Merkez Bankası, ROK'u 0.1 puan artırdı ve rezerv opsiyon katsayısındaki (ROK) değişikliği finansal istikrarı destekleyici nitelikte bir adım olarak değerlendirdi.
Bu kararlara baktığımızda enflasyonu geri plana iten, ama kredibiliteyi de dikkate alan, ne şiş ne kebap yansın mantığıyla hazırlanmış bir sonuçtu. Bildiğiniz üzere son zamanlarda enflasyon düşüş trendine girmiş olmasına rağmen, son vergiler ve zamlar nedeniyle aslında fazla da gerilemeyecektir.
Fakat sayın zafer Çağlayan Merkez Bankasına çok sert çıktı. “Bunlar hala dediğim dedik, çaldığım düdük diyorlar.” Şeklinde ifadeleri olan sayın Çağlayan aslında bu söylemlerle Merkez Bankası kararlarını etkileyemeyeceğini biliyor olması lazım. Fakat, bence asıl mesaj merkez Bankasına değil de sayın Başbakan’a şikayet gibi geldi.
Kasım ayına girdiğimizde çok önemli ekonomik ve finansal olaylara sahne oldu. Türkiye 18 yıl sonra ilk defa “yatırım yapılabilir” ülke statüsüne geldi. Notu veren kuruluş FITCH’ti ve bu not 6 Kasım tarihinde açıklandı. Aslında 8 kasım tarihinde açıklanması bekleniyordu fakat FITCH güzel bir sürpriz yaptı ve piyasalara konuyu sızdırmadan Türkiye’nin notunu aniden açıkladı.
Dolayısıyla bu not artışını diğerleriyle karıştırmamak gerekiyor. Yatırım yapılabilir seviyeye çıkan bir Türkiye, gerçek anlamda farklılık yaratabilir. Önceki not artışlarından çok daha farklı olumlu etkiler görebiliriz. Bu konuda rapor yazan ING Bank konuyu ayrıntılı irdelemiş ve Türkiye'ye 75 milyar dolara varan fon girişleri olabileceğini belirtmiş. Bu rakam bana da yüksek geliyor ama not artışı sonrasında oluşabilecek genel havayı ve trendi göstermesi açısından önemlidir.
Not artışının iki tür etkisi olur. Birincisi kısa vade, ikincisi de orta ve uzun vade. Bu tür zamanlarda TL çok hızla değer kazanmaya başlayarak sanayicinin üzerindeki maliyet yükünü hızla artırabilir.
Not artırımı sonrasında, Türkiye'ye gelen yabancı sermaye eğer direkt yatırım şeklinde gelirse, sorun yok. Fakat portföy yatırımları hızla yükselmeye devam ederse TCMB'nin finansal istikrar kriteri tehlikeye girer. Yani TCMB'nin işi çok zorlaşır. Ülkeden hızlı para kaçışı kötüdür ama ülkeye hızlı para girişi de sanıldığı kadar iyi değildir.
Notumuz açıklandığında borsamız öğle tatilindeydi. FITCH notumuzu açıklamadan önce gösterge faiz yüzde 7.05 seviyesindeydi ve not açıklandıktan sonra yüzde 6.80 seviyesine kadar geriledi.
Fakat daha sonra toparlanarak yüzde 6.95 seviyesine kadar yükseldi. İzleyen iki günde faizler tarihi dip seviyelere indi ve 9 Kasım 2012 Cuma günü 6.57 seviyesinden kapandı.
2. ABD Seçimleri
Dışarıda da çok önemli gelişmeler vardı. Bildiğiniz üzere ABD Başkanı Barrack Obama başkanlık yarışını ikinci kez kazandı. Seçim sonuçlarının kesinleşmesiyle birlikte, piyasalarda genel bir olumlu hava oluştu. Özellikle ABD Doları diğer paralar karşısında ciddi bir değer kaybına uğradı.
Euro-dolar paritesi hızlı bir yükseliş yaptı 1.2760 seviyelerinden 1.2860 seviyelerine kadar yükseldi. En çarpıcı gelişmelerden biri de altında oldu. Altının onsu iki gün önce 1670 dolara kadar gerilemişken seçim sonrasında 1730 dolara kadar tekrar yükseldi.
Aslında bir ülkede olumlu bir gelişme olmuşsa, normalde o ülkenin parasının değer kazanması beklenir. Doların diğer paralara karşı değer kaybetmesinin en önemli sebebi, eğer ABD ekonomisi yeniden resesyonist bir eğilim gösterirse, şu ana kadar ekonomiyi yöneten ekip değişmeyeceği için ve özellikle de ABD Merkez Bankası Başkanı Ben Bernanke'nin daha fazla para basabileceği beklentisi, doların değer kaybetmesine neden oldu.
ABD’de şu an en önemli konu “mali uçurum” olarak bilinen ve 1 Ocak 2013’de devreye girecek olan otomatik vergi artışlarıdır. Eğer bu vergi artışları devreye girerse ekonomik büyüme üzerinde yıllık bazda 1,5 puana kadar olumsuz etki yapması bekleniyor. ABD’nin bütçe açıkları ve borçlanma limitleri de sınıra ulaştı. Yasalara göre Kongre yeni bir düzenleme yapmadığı sürece, yeni borçlanma yapmaları mümkün değil. Eğer yeni borçlanma yapılmazsa ABD’de bile maaşların ödenmesi sorun olur. Obama, orta gelirlilerin vergisini düşürüp, yüksek gelir grubunun vergisini artırmayı ve devlet harcamalarını artırmayı amaçlıyor. Fakat Cumhuriyetçiler daha az harcama ve daha az vergi geliri diyorlar. Ama kongre iki alt kanattan oluşuyor. Temsilciler Meclisi ve Senato.
Bir yasa tasarısı her iki kanatta da kabul görmedikçe yasalaşamıyor. Son seçimden sonra değişen bir şey yok. Temsilciler Meclisi’nde Cumhuriyetçiler hakimken, senatoda demokratlar hakim bulunuyor. Gelecek hafta Obama her iki kanadın da liderleriyle bir toplantı yaparak uzlaşma arayacak ama bu “mali uçuruma” yılbaşına kadar çözüm üretilmesi beklenmiyor. Bu durum önümüzdeki iki ay boyunca hem ABD hem de Avrupa’da endişelerin artarak ekonomilerin ekstra yavaşlamasına neden olabilir.
3. AB Merkez Bankası Başkanı Draghi’den Endişelendiren Açıklamalar
ABD seçimleri sonrasında piyasalarda oluşan olumlu hava 8 Kasım Perşembe günü öğleden sonra bozuldu. Bu gerilemenin ve moral bozukluğunun temel sebebi ise Avrupa Merkez Bankası Başkanı Mario Draghi'nin yaptığı açıklamada, Euro Bölgesi'ni saran borç krizinin bölgenin en büyük ekonomisi olan Almanya'ya da zarar vermeye başladığını bildirmesiydi. Draghi, "Almanya şu ana kadar Euro Bölgesi'nin başka yerlerindeki zorluklara karşı büyük ölçüde bağışıktı. Ancak son veriler gelişmelerin Alman ekonomisini de etkilemeye başladığını gösteriyor" diye konuştu.
Bunun haricinde Yunanistan’ın kurtarılıp kurtarılmayacağı ve ABD’de mali uçurum konusunun çözümlenip çözümlenmeyeceği endişeleri borsalarda sert satışlara neden oldu.
Şu an Avrupa’da büyümenin ivme kazanması için Yunanistan’ın euro’dan çıkıp çıkmayacağının netleşmesi gerekirken, İspanya’nın da yardım için Avrupa istikrar fonuna (ESM) başvurması gerekiyor. Aksi halde İspanya’nın tahvilleri Avrupa Merkez Bankası tarafından alınamaz. Geçen hafta İspanyol faizleri yeniden yüzde 5.85’e kadar yükseldi ve kısa vadede piyasalarda bu durum stres yaratacaktır.
4. Son Gelişmeler Işığında Genel Bir Özet ve Strateji
1. Bu şartlar altında, sanayicilerimiz için dış dünya talebinde artış beklenmemeli. Özellikle Avrupa’dan gelen siparişler iki ay boyunca düşük kalmaya devam edebilir. Fakat 2013’e girdikten sonra, ABD’de mali uçuruma çare bulunursa bir anda herşeyinolumluya döndüğünü görebiliriz.
2. Otomotive olan iç talep son aylarda daralmış olmasına rağmen, iç piyasada faizlerdeki düşüşle birlikte önümüzdeki aylarda çok daha sağlıklı ve güçlü bir toparlanma görebiliriz.
3. Geçen ay yukarıda anlattığımız önemli gelişmeler ve ABD’deki seçimler sonrasında euro-dolar paritesi 1.3180 seviyesinden aşağı döndü ve geçen hafta 1.2720 seviyelerine kadar geriledi.
Bu aşamadan sonra çok ters bir gelişme olmazsa, paritenin önümüzdeki bir ay içinde 1.2550 ile 1.3100 aralığında dalgalanacağını söyleyebiliriz. Şu an trend aşağı yönlü fakat 1.25550 seviyelerinde önemli bir destek var ve paritenin bu seviyenin altına inmesini beklemiyorum.
4. Dolar geçen bir aylık süre içinde 1.8250 ile 1.7700 aralığındaki bantta dalgalandı. Türkiye’deki son olumlu ekonomik veriler ve FITCH’in not artırımı TL’yi güçlendirdi. Piyasalarda faizler 6.57 seviyesine kadar inince son günlerde yeniden dolarda yukarı yönlü bir hareket gördük.
Doların 1.8250 seviyesinde önemli bir direnci var. Bu seviyeyi yukarı geçmesini beklemiyorum ve geçtiğimiz 8-9 ayda olduğu gibi 1.77 ile 1.83 aralığında kalmasını bekliyorum. Şu an dolarda ipler Merkez Bankası’nın elinde bulunuyor. Dolayısıyla çok ani ve beklenmedik olaylar olmadığı sürece, çok yüksek dalgalanmalar beklememek lazım. Sanayiciler yıl sonuna kadar hesaplarını 1.80-1.82 civarından yapabilirler.
5. Şu an gördüğümüz resim, dış koşullarda belirgin bir bozulma olmaması şartıyla, Türkiye için büyümenin hızlanacağını gösteriyor. Bu durumda üreten kesim talep artışına hazırlıklı olmalıdır. Son bir senedir yavaşlayan kredi büyümesinin hızlandığının ilk sinyallerini aralık ayı verileri açıklandığında görürüz. 2013 için öngörü isteyen firmalarımız bilsinler ki, dışarıda çok büyük bir şok yaşanmadığı sürece (Yunanistan'ın euro'dan çıkması, ABD'de mali uçurum konusunda Cumhuriyetçiler ve Demokratların köprüleri atması vs.) kurlarda anlamlı ve kalıcı bir yükseliş beklenmemelidir. Eğer yıl başına kadar ABD'nin mali uçurum sorunu hallolursa 2013 yılı dünya ekonomileri için de büyüme yılı olabilir.
