İnsanda Biyolojik Çeşitlilik
PROF.DR.TİMUR GÜLTEKİN
ANKARA ÜNİVERSİTESİ, ANTROPOLOJİ BÖLÜMÜ
EMAİL: tgultekin@ankara.edu.tr
İNSANDA BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK DEĞİŞİMİN DÖRT ATLISI
• MUTASYON
• GÖÇ
• GENETİK SÜRÜKLENME
• DOĞAL SEÇİLİM
MUTASYON
- Mutasyon, yaşamın kalıtsal malzemesi olan DNA’da meydana gelen bir değişimdir.
- Mutasyonlar rastgeledir
- Her mutasyon evrime yol açmaz
GÖÇ
Genlerin bir popülasyondan diğerine her türlü
hareketi gen akışı ya da göç olarak adlandırılır.
GENETİK KAYMA
- Genetik sürüklenme sonucu küçük popülasyonlar, genetik çeşitliliklerini büyük çapta kaybedebilirler.
- Genetik çeşitliliğin azalması sonucu bir popülasyon, (iklim ya da yaşam kaynaklarının değişimi gibi) yeni
seçilim baskıları karşısında uyarlanma yeteneğini yitirebilir.
Çünkü doğal seçilimin malzemesi olan genetik çeşitlilik sürüklenme
sonucu çoktan yok olmuştur.
DOĞAL SEÇİLİM
GENETİK ÇEŞİTLİLİK
• MUTASYON
• GEN AKIŞI
• EŞEYLİ ÜREME
• Kalabalıktaki insanlara bakalım
• Hepsi fiziksel görünüş,yaş, vücut oranları ve benzeri açılardan
birbirlerinden farklıdırlar.
• Hatta davranışsal olarak da
birbirlerinden farklıdırlar
Bu varyasyon sadece insanla sınırlı
değildir
İnsanları gruplara ayırabilir miyiz?
• Ölçülebilen özellikler
• Ölçülemeyen özellikler
İNSANDA BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK
• Görülebilir Fiziksel Özellikler
• Saç, Deri ve göz rengi
• Boy uzunluğu, Ağırlık
• Spesifik bazı hastalıklara Dirençli olma
• Malaria—sickle-cell anemi
• Kanserler, HIV
BUNLARA GENETİK ETKİ NE KADAR
Erkekler kadınlardan uzun mu?
Erkekler kadınlardan uzun mu?
1.79m 1.70m
CİNSİYET
KÜLTÜREL FARKLILIK
KÜLTÜREL ÇEŞİTLİLİK
Kültürel farklılıklar 1-Yaşam tarzı
2- “Kültür şoku”: alışık
olunmayan yaşam biçimiyle
karşılaşıldığında görülen kişisel
yönelim bozukluğu
Etnik köken bir grup insan tarafından paylaşılan ortak
kültürel mirasa (ortak atalar, dil, din, geleneksel sosyal
uygulamalar) işaret eder.
Etnik kimlik
◦Benlik kavramının kişinin
kendini belirli bir etnik grubun
üyesi olarak özdeşleştirmesine
dayanan yönüne işaret eder.
GENETİK VEYA KÜLTÜR?
CHAD
KUNDAK-BAŞBAĞLAMA
GENETİKLE TARİHE IŞIK TUTMAK
TÜRKLER KİM VE NEREDEN GELMİŞLERDİR?
• Doğu Batı arasında Tarihi köprü mü?
• Uygarlıkların Beşiği mi?
• Asyalı mı, Avrupalı mı, Anadolulu mu?
• Göçebe mi, köylü mü, kentli mi?
• Bizanslı mı? Osmanlı mı?
ANADOLUDA İNSANA AİT İLK İZLER
1.200.000 YILLIK ALETLER
Türkiye'de bulunan ilk 1.200.000 bin
yıllık Homo erektus fosili
Semino et al. (2004)
FRİGYA UYGARLIĞI (M.Ö. 750- 600 BC) HİTİTLER (M.Ö. 2000- 1200) LİDYA (M.Ö. 2000- 547)
İYONYALILAR (M.Ö. 1200- 650-546)
