B a ş k a m e m l e k e t l e r d e m i m a r î f a a l i y e t
A l m a n y a n ı n M e s k e n S i y a s e t i .
Almanya Mesai Nazırı tarafından «Almanyanın içtimai siyaseti ünvanı altında neşredilen bir koııt randünün münrecatına göre Almanyada senelerden beri mesken buhranı de-vam etmektedir. 1933 senesindenberi her sene memleket dahi-linde 300.000 mesken inşa edilmekle beraber her zaman bir buçuk milyon meskene ihtiyaç görülmektedir.
Vakaa mesken inşaatı fasılasız devam etmekte ise de, diğer taraftan aileler çoğalmakta ve bunların ikameti için meskc-n bulunamamaktadır.
Elyevm Almanyada iktisadi sefalet hükmetmesine rağ-men evlenmeler artıyor. Alelhusus hükümet evlenmeyi teş-vik etmek için bir çok kolaylıklar gösteriyor, nakdî muavnetlerde bulunuyor, doğacak çocukların yiyeceğini temin e-diyor.
Diğer taraftan hükümet evlenmelerin çoğalması dolayı-sıla teşekül eden yeni aileler için lâzım gelen mesken mese-lesin: de haletmeğe karar vermiş olmakla yakın bir istikbal-de Almanyada mesken buhranından eser kalmayacağı mel-huzdur.
Zaten son senelerde Almanyada mesken inşaatına germi verilmiş ve bilhassa ucuz mesken inşaatına dair yeni bir ni-zamname neşredilmiştir. Bu nini-zamnameye göre şimdiye ka-dar mesken inşatı için akdedilen istikrazlar yüzde üç faize tabi oldukları halde bundan sonra artık b u faiz tamamıla kaldırılmıştır ve mesken inşaatı hakkında hükümetten yapı-lacak istikrazlar için hiç b i r faiz almayacaktır. Bu suretle istikraz bedelinin tesviyesine kadar yani otuz sekiz sene hiç bir faiz verilmeyecektir.
Almanya hükümeti tarafından mesken inşaatı hususunda gösterilen bu mühim kolaylık da, tabiîdir ki. büyük bir hüsnü tesiı husule getirmiş, inşaatın çoğalmasına ziyadesile yar-dım etmiştir.
Almanya Hükümeti geçen sene mesken inşaatı için 894 milyon rayhsmark ikraz etmiş v e bu yüzden 378.000 yeni mesken meydana gelmiştir.
1950 senesine kadar Berlin Şehrinin şeklini tamamıyle değiştirmeğe karar verilmiş olup b u münasebetle 400.0000 yeni mesken inşa edilecek v e 60000 kadar eski mesken yjktırılacaktır ki, bu suretle Almanya paytahtında on sene zarfında 340.000 yeni mesken meydana gelmiş olacaktır. Yal-nız 1939 senesi zarfında 60.000 mesken inşa edilecek ve bu-nun yarısı Alman inşaat Şirketleri tarafından yapılacaktır.
D a n i m a r k a ' d a , M e s k e n M e s e l e s i
Danimarka hükümeti mesken inşaatına müjtedair bir program tertip etmiştir. Dört seneye taksim edilmiş olan bu programın tatbiki için senevi on milyon Danimarka kuronu tahsis olunmuştur. Bu tahsisattan mesken inşaatıyle iştigal eden şirketlere ödünç para verilecek ve şirketler dahi orta
ailelere mahsus bir katlı evler yapacaklar. Bu evlerin ver-gileri hususî b i r sandığa yatırılacak v e mukabilinde fakir ailelerin mesken kiraları tenzil edilecektir. Ancak b u ten-zilâttan istifade edebilmek için bilhassa 16 yaşından aşağı ol-mak üzere üç evlâdı olol-mak icabeder. Bu suretle üç çocuğu olan ailelerin mesken kiralarından yüzde otuz, dört çocuğu olan ailelrin mesken kiralarından yüzde kırk, v e beş ve daha fazla çocuğu olan ailelerin mesken kiralarından yüzde kırk beş tenzilât yapılacaktır.
Bundan başka, çiftçilere mahsus sıhhi meskenler inşası için de 6 milyon Danimarka kuronu tahsis edilmiştir. Ve bu surette çiftçi meskenlerinin İslahı üzerine çiftçilerin köyleri terkederk şehirlere dağılmasının önü alınabileceği ümit e-dilmektedir.
L e h i s t a n d a M e s k e n i n ş a a t ı M e s e l e s i .
Bir müddettenberi Lehistanda da hadsiz, hesapsız k ü -çük meskenler yani bir veya iki odalı evler inşa edilmektedir. Elyevm ahalinin yüzde altmış beşi b u şekildeki küçük ev-lerde oturuyor. Elyevm Lehistan'da işçilikler yükselmiş ise de işçiler bir ve nihayet iki oda kirasından fazla kira ve-remiyorlar. Eğer işçi ücretleri daha fazla yükeslmezse aha-linin büyük bir kısmı hiç bir vakit üç dört odalı evde otu-ramayacaktır. Bu sebepten dolayı bilhasa son senelerde Le-histan'da büyük mesken inşaatı çok azalmıştır.
i s v i ç r e ' d e M e s k e n i n ş a a t ı .
İsviçre'de on binden fazla ahalisi bulunan şehirlerde her sene mesken inşaatı gittikçe çoğalıyor. Evvelki sene ancak 1564 mesken yapılmış iken geçen sene 2430 mesken yapıl-mıştır ki yüzde elli beş mikdarmda bir fazlalık demektir. En çok inşaat Bal, Zurih, Cenevre. Bern, Lozan ve Vintertür şehirlerinde yapılmıştır.
R u s y a ' d a O t o s t r a d l a r .
1936 senesi ilk baharında Moskova ile Minsk arasında bir otostrad inşasına başlanılmış ve 1938 senesi sonunda bi-tirilmiştir. Elyevm otolar bu muntazam yol üzerinden Mos-kova ile Minsk arasında gidip gelmektedirler.
Bu yol müstakim bir h a t şeklinde tertip edilmiş olup Moskova ile Minsk arasında en kısa vasıtadır, çünkü a n -cak altmış kilometrelik bir mesafe teşkil eder.
Bu otostrad, Dnieper ile Beresine çaylarından geçtiğin-den bunların üstüne beton arme köprüler yapılmıştır.
Otostradm inşası esnasında b u çayların sularıyle ça-murları bir çok müşkülât ikâ etmiştir ve takriben 20.000 metre mikâp toprak kaldırmak icap etmiştir.
Bu yolun bir kısmı betondan yapılmış ve bunun için günde 1200 metre mikâp taş kırmağa mahsus bir broyör iş-letilmiştir.
B i r l e ş i k A m e r i k a H ü k ü m e t l e r i M e m l e k e t i n d e Z o n a j
New-York'un 495 nahiyesinden 323 nahiyesi zonaja dair plânlar tertip etmiştir. Ancak «Regional Asosciation» Birliği bu plânları tetkik ettikten sonra zonaj tertibatının tama-mıyle İslahını talep etmiştir. Çünkü anlaşıldığı veçhile bu zonaj plânlarının büyük kısmı umumî ıslahat plânına uygun gelmemektedir.
Bir hayli ahvalde, plânlar işlek caddeler için geniş bir cephe gösteriyor ve arka taraftaki boş arsaları hiç nazarı dikkate almıyorlar. Bu arka arsalar belki de henüz senelerce m s t r û k kalacaktırlar.
Yapılan bir hayli tetkikler neticesinde New-York şehri-nin ancak yüzde iki kısmının iş mahallî olmak üzere tertip edilmiş olduğu anlaşılmıştır. Halbuki New-York eyaletine mülhak (Farmingdate) şehrinin yüzde yirmi (Hemstead) ve (Patchlogue) nahiyelerinin yüzde on dokuz ve Suffern şeh-rinin yüzde yirmi kısmı iş yeri ittihaz edilmiştir. Diğer ta-raftan New-Gersey eyaletine mülhak Bergenfield şehrinin yüzde yirmi üç kısmı ve Union City'nin yüzde yirmi dokuz kısmı ticaret işlerine hasredilmiştir. Keza New Jersey eya-leti dahilinde şarkî Paterson nahiyesinin yüzde yirmi sekiz kısmı, Harrison nahiyesinin yüzde yetmiş bir kısmı ve Lynd-hurst nahiyesinin yüzde altmış üç kısmı sanaiye tahsis olun-muştur. Bergenfield nahiyesinde ise sanayie mahsus hiç bir mmtaka ayrılmamıştır.
«Regional Plan Association» Birliği bu rakamları kayd-ettikten sonra mülâhazalara girişiyor ve elyevm Birleşik Amerika Cumhuriyetleri memleketinde bir çok şehirlerin bi-nalarından ekserisinin gelirli mesken olduğunu ve yeni zo-r.ajda bu hususun lâyık olduğu veçhile nazar dikkata alınma-mış olduğunu iddia eylemektedir.
K a h i r e ş e h r i n i n t a n z i m i .
Mısır Hükümeti paytahtın tanzimi için yeni bir plân Ha-zırlamıştır : Bu plân mucibince, gittikçe büyümekte olan Kahire şehrinin tevessüüme intizam verilecek, yeni yeni cad-deler ve sokaklar açılacak, köhne binalar yıkılacak ve her veçhile modern bir şehir vücude getirilecektir.
Mısır Hükümdarı söylediği nutkunda bu hususta pek sa-rih beyanatta bulunmuş, Mısır paytahtının tam bir intizam dahilinde büyümesi için lâzımgelen bilcümle tedbirlere te-şebDüs edileceğini bildirmiştir. Zaten Hükümet şimdiden işe başlamış ve şehrin yeni hudutların çizilmesi için harita dai-resine icabeden emirleri vermiştir.
Yeni plâna göre Mısır paytahtının şimal hududu El Marg ve Nahtimi geçerek Mostoroda kadar gidecek, cenup hududu da Hılvan Kafr El Elu'ye kadar ilerleyecek ve bu suretle Kahire şehri oldukça büyümüş olacaktır.
Diğer taraftan şehrin içerisinde dahi mühim İslahat ya-pılacak. köhne evler yıkılacak, vasi mikyasta istimlâklar te-şebbüs edilecek, caddeler ve sokaklar tevsi ve tanzim olu-nacak. Mısırın eski tarihî paytahtından yepyeni ve asrî bir şehir meydana getirilecektir.
Mısır Hükümeti bütün bu İslahatın bir an evvel tatbik, ve paytahtın mümkün mertebe serian asrileştirilmesi eme-lindedir.
Böylece bir taraftan Kahirenin imarına çalışıldığı anda diğer taraftan onun sanaileşmesine de gayret ediliyor. Bu su-retle şimdiden Kahirenin şimal cihetinde bir sanai mınta-kası ihdas edilmesi tasavvur olunmaktadır.
L i b l a d a y a p ı l a n y e n i e v l e r
italya'dan Libyaya naklolunan 20.000 italyanı yerleştir-mek için şimdilik iki köy teşkil edilmiş ve bu iki köyde «Halk Evleri Heyeti» tarafından oldukça muntazam evler inşa olunmuştur, iki köyden birine Danunçio köyü ve diğe-rine Battisti ismi verilmiştir. Danunçio köyü yeşil ve mah-suldar bir vadide ve Battisti köyü de yeni cenup yolu ya-kınında tertip edilmiştirler Her aileye 30 hektar arazi ve-rilmiştir ve bütün aileler çiftçilikle iştigal ediyorlar.
Halk Evleri Heyetinin inşa etmiş olduğu evler gayet sade olmakla beraber bütün asrî sıhhat prensiplerini camidirler ve bir ailenin bilcümle modern ihtiyaçlarını tatmine kifayet ederler. Evlere bol ışık ve hava girebilmek için geniş peıı cereler yapılmıştır ve elektrik tesisatı da yeni icabata göre ankastredir. Her ev iki bölmeye taksim edilmiştir ve bu böl-melerin büyüklüğü evin mimarî şekline değişir. Bazı evlerde her iki bölmenin iki odası ve diğer bölmenin dört odası var. Bundan maada her bölmenin muntazam ve çini döşeli mutfağı olduğu gibi bina haricinde, arka tarafta muhafazalı abdesha-ııesi var.
Bu suretle İtalyadan Libyaya hicret etmiş olan italyan aileleri mesken cihetinden hiç bir sıkıntı çekmiyor, munta-zam bir hayat yaşıyorlar.
« M i l â n » ş e h r i p l â n ı .
italyanm başlıca şehirlerinde biri olan Milân şehrini sıh-hileştirmek ve bilhassa sokaklarındaki izdihamların önünü almak için geniş bir proje tertip edilmiş ve bu proje şim-diden tatbiki başlanılmıştır.
Bir taraftan yeni sokaklar açılmakta ve diğer taraftan mevcut sokaklar genişletilmektedir. Merbut kroki yalnız şeh-rin merkezinde başlanılmış olan on iki mühim teşebbüsü gös-teriyor. Merkezden uzak olan büyük istasyon ile Piazza Ca-vour ve Giardini sokağındaki inşaat bu krokide gösterilme-miştir. Bütün yeni inşaat tamamıyle asrî üsluba göre yapı-lıyor ve bunların en mühimmi de büyük kilise meydanındaki inşaattır. Bu inşaatın projesi dört rnimar tarafından tertip edilmiştir. Cenup cihetinden bu meydana bağlanmış olan Dioz meydanı mustatil şeklinde genişlenecek, tamir ve tecdit su-retile vücude getirilecek olan müheykel binalarla çerçeve-lenecektir.
Kalabalık olan Adua sokağı da genişletilecek ve garptan şarka doğru büyük bir sokak açılarak keza çok kalabalık olan Torino sokağına bağlanılacaktır.
Bütün bu inşaat Milân şehrinin manzarasını değiştirmekle beraber artistik kıymeti haiz sokak ve binalara hiç bir zarar vermeyecekler. Bu husus için, mimarlar tarafından icabeden bilcümle teknik tedbirler ittihaz edilmiştir.
J a p o n y a ' d a O t o s t r a d
Japonya Hükümeti Almanya'daki Otostradlar gibi bir ctostrad inşasına karar vermiştir. Bu otostrad Tokio şehrini Fııkuoka şehrine bağlayacak ve 1075 kilometre uzunluğu ola-caktır. inşaat masarifi olmak üzere dört yüz milyon yen tah-min ediliyor.
P o r t e k i z ' d e u c u z e v l e r .
Bu k e r f e ise hükümet ucuz mesken inşaatına daha ziyade germi vermeği kararlaştırılmış ve yeni teşkilâta teşebbüs et-miştir. Bu teşkilât sayesinde 1940 senesine kadar memlekette gayrı sıhhî kulübelerden hiç bir eser kalmayacaktır. Ucuz ve mamafih oldukça muntazam evler inşası için 40.000.000 eskııclo lG4 milyon Fransız frangından fazla) tahsis edilmiştir. Ve bu meblağ ile iki sınıf üzerine 2000 tane küçük ev yapılacaktır. Bunlardan 1200 tanesi birinci sınıftan olup 80 - 100 es-kudoya kiralanacak ve mütebaki 800 tanesi de ikinci sınıf-tan olup 160 - 100 eskudoya kiralanacak ve 20 sene sonra kiracıların mülkü olacaktır. Tediye edilecek olan kiralara se-nelik amortisinin bedeli ile yangın, işsizlik, hastalık ve hattâ aile reisinin ölümüne mütedair sigorta ücretsri de dahildir.
Bundan başka, hükümet bilhassa Lizbondaki gayrı sıhhi yerleri bir an evvel meydandan kaldırmak için 5 milyon es-kudo tahsis etmiştir ve bu me'olağ ile önleri bahçeli 1000 tane vidalı küçük ev yapılacaktır.
i s v e ç ' t e m e s k e n i n ş a a t ı .
isveçte tesis edilmiş olan içtimaî İdare 1937 senesinde in-şaat endüstrisindeki faaliyete mütedair istatistikini ııeşremiş-tir. Bu istatistiğe göre isveç'in 715 şehrinde ayni senede 8627 ev yapılmış ve bunlardan 1501 evin şekli değiştirilmiş veya büyütülmüştür. 1714 ev kârgir olarak inşa edilmiş ve 4735 ev de yalnız birer aileye tahsis olunmuştur.
Bu yeni inşaat ile mevcut meskenlerde yapılan tadilât neticesi olmak üzere bir sene zarfında memleket dahilinde 101.075 odalı 33562 apartıman artmıştır.
Yeni yapılan apartmanların hemen dörtte üçü ufak dai-relerden ibarettirler ve ancak iki oda ile bir mutfaktan mü-rekkeptirler. 1937 senesinde yapılan inşaat mikdarı 1928 den 1935 senesine kadar yapılan inşaata nisbeten % 40 fazladır. Yalnız 1936 senesi inşaatına nazaran epeyce azdır.
Eğer isveç dahilinde her bir şehirde yapılan yeni inşaat mikdarı şehrin nüfusuyle mukayese edilirse, nisbeten en çok inşaat yapılan şehir Upsala'dır. Bundan sonra sıra ile Go-thenburg, Kristianstad, Lund, Helsingburg, Malmo, Halmstad ve istokholm şehirleri gelirler. Yeni binaların % 64 ünde ayrı banyo veya duş yeri var % 6 smda dahi müşterek banyo var. Bundan maada yeni yapılan evlerden ve apartmanlardan on-da dokuzunun şofaj santralı var.
Diğer taraftan yeni yapılan evlerden ve apartmanlardan % 64 ü irad için % 6 sı bizzat sahibi tarafından ikamet için. <J0 3 ü Devlet müesseseleri, % 3 ü kooperatifler ve % 3 ü de
amele için patronlar tarafından inşa edilmiştir.
1938 senesinde isveçte inşaat çoğalmış ve üçüncü trimes-tre zarfında azamî haddına varmıştır, inşaat ruhsatnameleri de bittabi kendiliğinden artmıştır.
İ s v e ç ' t e y o l i n ş a a t ı
İsvaç Hükümeti yol inşaatı için vasî bir pro.je hazırla-mıştır. Bu projeye Almanya'daki otostradlar gibi modern bir otostrad inşası keyfiyeti de dahildir.
Bu muazzam otostrad isveç paytahtını Malmo şehrine bağlayacaktır. Elyevm İsveç ile ile Danimarka ve sair mem-leketler arasında işleyen otomobillerin başlıca güzergâhı olup bu surette millî şebekenin en mühim kısmını teşkil eden yol 650 kilometre uzunluğundadır. Yeni yapılacak otostradın u-zuııluğu ise 530 kilometre olacak ve bu halde otomobiller daha çabuk gidip gelebileceklerdir. Filvaki yalnız Malmo ile İs-tokhom arasında mesafe 110 kilometr? kısalmış olmayacı k, diğer taraftan otomobiller de şimdiki gibi sade 60 kilometre değil vasatı 80 kilometre sür'atle işleyebileceklerdir. Bu yeni otostradın inşaat masrafı için 135 milyon isveç kuronu kadar tahmin ediliyor.
A m e r i k a ş e h i r l e r i n i n t e r t i b a t ı n d a m ü h i m İ s l a h a t .
Birleşik Amerika Cumhuriyetleri memleketinde şehirci-lik noktasından mühim İslahat projeleri tertip edilmiştir. Bu proje mucibince hemen bütün şehirlerin tertibatı ciddî bir şe-kilde tashih edilecek, yeni yeni caddeler ve sokaklar açıla-cak, bütün kulübe tarzındaki meskenler yıkılacak ve bun-ların yerine modern sistemde yeni binalar vücude getirile-cektir.
Birleşik Amerika Cumhuriyetleri memleketin her tara-fında tamamiyle modern şehirler meydana getirmeğe karar
vermişler ve elyevm bu hususta bütün kuvvetlerile çalışı-yorlar.
Bu suretle, bir müddet sonra Amerika şehirleri büsbütün yeni bir manzaraya iraye edecekler ve bilhassa caddelerde otomobil ve otobüslerden eser kalmayacaktır. Bunların asla caddelerden geçmeyip yalnız yan sokaklardan işlemesi şim-diden kararlaştırılmıştır.
A l m a n y a ' d a k ö y e v l e r i .
Almanya Hükümeti köylerde işçi evleri yapılmasını teş-rih etmek için yeni bir kanun neşretmiştir. Bu kanun muci-bince üç çocuk sahibi olan br kimse hükümete müracaat c-derse kendisine yüzde bir faizle kredi açılacak ve bu suretle hiç sıkıntı çekmeksizîn köyde muntazam bir ev sahibi ola-caktır. Dört çocuğu olan bir kimse için ise ayrıca her çocuk başına yüz rayhsmark fazla kredi açılacaktır.
