Hande UYAR1 Burhanettin ZENGİN2
BARTIN ve HARRAN ÜNİVERSİTELERİNDE TURİZM EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN DERS İÇERİKLERİNE DAİR
GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Özet
Ön lisans düzeyinde turizm eğitimi veren meslek yüksekokullarında öğrenim gören öğrencilerin ders içeriklerini nasıl buldukları, bu derslerin onlara sektörde ve mezuniyet sonrası yaşamlarında fayda sağlayıp sağlamayacağı bu çalışmanın esin kaynağını oluşturmuştur. Ön lisans düzeyinde turizm eğitimi veren meslek yüksekokullarında okutulan derslerin, öğrencilerin sektörel beklentilerine uygunluğu, bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Buna istinaden öncelikle yazın taraması yapılmıştır. Bu çalışmaya benzer çalışmalar, farklı akademisyenler tarafından, çeşitli perspektiflerden değerlendirilmiştir. Sonrasında Harran ve Bartın Üniversitesi turizm öğrencilerine konu ile ilgili anket verilmiş ve elde edilen veriler frekans, yüzde ve faktör analizleri ile incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Turizm, Turizm Eğitimi, Okul Sonrası Beklenti.
EVALUATION OF BARTIN AND HARRAN UNIVERSITY STUNDENT IN TOURISM ON THE COMMENTS ON TOURISM EDUCATION COURSES
Abstract
Associate-level tourism training students in attending vocational schools how they found courses and whether this courses may provide benefit to them in their lives after graduation in the industry or not formed the inspiration for this work.
Associate Degree level courses are taught in vocational high schools that tourism education, students compliance with the expectations of the sector, is the objective of this study. Based on this literature has been scanned first. Similar studies in this study, by different scholars, was evaluated from various perspectives. Then, Bartin University of Harran and tourism students are given and the data obtained from the survey on the issue of frequency, percentage and analyzed by factor analysis.
1 Öğr. Gör., Sakarya Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ABD., hande_uyar@hotmail.com
2 Doç. Dr., Sakarya Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ABD.,
Key Words: Tourism, Tourism Education, Expectations after School.
Jel Kodu : L83
GİRİŞ
Turizm endüstrisinin ülke ekonomilerine yapmış olduğu katkının sürekli bir artış göstermesi (Keung 2000: 121), turizm pazarında rekabeti arttırarak nitelikli insan gücüne olan bağlılığını daha da açığa çıkarmıştır (Sem ve Clements,1996: 94). Modern turizm anlayışının gerektirdiği hizmet kalitesinin sağlanması ve turist ile turiste hizmet edenler arasındaki ilişkilerin sağlıklı ve kaliteli olarak gerçekleştirilmesi zorunluluğu, büyük ölçüde sektörde istihdam edilen işgücünün mesleki ve teknik eğitim düzeylerinin yüksek olmasına bağlıdır (Christou, 1999: 683; Alp, 1992: 47). Nitelikli insan gücü de ancak etkin ve kaliteli turizm eğitimi ve öğretimiyle sağlanabilir (Ünlüönen,2000:218). Aynı şekilde turizmin ekonomik ve sosyal gelişme ile bağlantılı, düzenli ve sağlıklı bir şekilde gelişmesini sağlamak için ciddi bir şekilde ele alınan sistemli bir turizm eğitimine gerek vardır. Turizm çalışanlarının insanlara eşit hizmet etmek anlayışını, hoşgörülü bir dünya görüşünü, hayatı bir hizmet olarak kabul etme ilkesini benimsemeleri turizm eğitimini vazgeçilmez kılmaktadır (Olalı,1984a:15-21).
Eğitim, özellikle sanayi ve hizmet sektörünün gereksinme duyduğu bilgi ve beceriye sahip nitelikli işgücünü geliştirerek, çalışanları da daha verimli kılarak ekonomik büyümeye önemli katkılarda bulunur (Woodhall, 1979: 34). Uzmanlık gerektiren ve özel nitelikteki görevlere hazırlamak amacıyla yapılan çalışmaların bütünüdür. Turizm mesleki eğitimi ise; turizm alanında uzmanlığı olan ya da olmayan bireyleri, turizm sektörüne hazırlamak, sektörün beklentilerine cevap verecek bilgi ve beceri ile donatılarak turizm sektörüne kazandırmaktır.
Ayrıca; turizm mesleki eğitimi, teorik ve pratik öğrenimden meslek ahlakına ve mesleğin temel prensiplerine kadar uzanan çeşitli disiplinlerin verildiği ve belli bir iş için sağlanması gereken eğitimdir (Ağaoğlu, 1991; Üzümcü ve Bayraktar, 2004: 80).
Turizm tanımlamalarından ve temel özelliklerinden de anlaşılabileceği gibi, turizm insan odaklı bir sektördür. ‘’Turistik mal ve hizmetin üretiminin spesifik özellikleri ve sektörün yapısal bütünleşmesinde hakim olan emek- yoğun üretim tarzı nedeniyle, makineleşme ve otomasyona gidilmesi bazı üretim dallarında belli oranlar dışında mümkün olmadığından ‘’insan faktörü ‘’ön plana çıkmaktadır (Timur, 1992:47, Schulman ve Greenberg, 1994:59).
Turizm sektörünün kendine özgü karakterleri nedeniyle, çalışanların davranışları, performansları ve yaklaşımları servis kalitesinin, müşteri memnuniyetinin ve müşteri sadakatinin belirlenmesinde anahtar bir rol üstlenmektedir (Kusluvan ve Kusluvan, 2002:251).
Hizmet sektörlerinin hemen hepsinde olduğu gibi, turizm sektöründe de sunulan ürün ve hizmetin kalitesi, sektörde çalışan personelin kalitesi ile doğru orantılıdır. Psikolojik açıdan bakıldığında turistik ürün satın almak isteyen kişilerde bir tatmin olma isteği ön plana çıkmaktadır. Güzel hazırlanmış ve kaliteli dekore edilmiş bir otelde sunulan hizmetin yetersizliği, ürünü satın alan kişide bir tatminsizlik ortaya çıkartacak ve ortam ne kadar iyi olursa olsun, kişi satın aldığı turistik üründen memnun kalmayacaktır. Hizmet satın alan kişinin temel gereksinimlerinin karşılanması ve bu kişinin ağırlanması sırasında karşılaştığı performansları hizmet veren tesisin başarısında kritik öneme sahiptir ( Kanten, 2002:152).
Ülke ekonomilerine sağladığı katkılar sayesinde, hükümetlerin önemle üzerinde durduğu bir sektör haline gelen turizm sektörüne her kademede işgücü yetiştirilmesinde oldukça önemli bir
araç olan turizm eğitimi ile ilgili literatürde çeşitli tanımlar bulunmaktadır. Örneğin Bayer’e göre, ‘’Turizm eğitimi, toplumda turizm bilincini yerleştirmek, turizm kaynaklarını koruyarak, bilinci geliştirmek, turiste karşı onun ekonomik gücüne, ırk, din, dil, sosyal statüsüne, ahlak ve namus düzeyine, siyasi ideolojilerine göre ayrım yapmadan eşit ve dürüst hizmet etme ahlakını ve terbiyesini vermek, turizmin sağladığı uzun vadeli çıkarlar üzerine dikkati çekerek saygıya ve konukseverliğe dayalı davranış düzeni yerleştirmektir (Evren, 2010:34).
Turizm eğitim ve öğretiminin amacı, emeğe dayalı turizm kesiminde verimliliği arttırmak, turiste doğrudan doğruya hizmet veren personele meslek formasyonu vermek, personelin yetki, yetenek ve sorumlulukları arasında denge kurmayı sağlamaktır (Güneş, 1994: 8). Adelsan ‘a göre (1984:42); turizm anlayışı ve psikolojisi yaratılmasına yönelik bir programın; işletme, personel ve kamuoyuna ‘’turizmin insani yönü ‘’ denilebilecek bir anlayışı yerleştirmesi gerekmektedir.
Türkiye’de Turizm Eğitimi
Turizm eğitimi, turizm endüstrisinin farklı alanlarında ve farklı pozisyonlarda ihtiyaç duyduğu nitelikli personel ihtiyacını karşılamak üzere lise, üniversite, yüksek lisans ve doktora düzeylerinde verilen eğitimdir. Bu eğitim sayesinde öğrenciler genel ve mesleki bilgilerinin yanı sıra uygulamalı eğitim ve işbaşı eğitim ve staj olanakları ile okulda öğrendiklerini operasyonel düzeyde hayata geçirebilecekleri imkânlara da sahip olabilmektedir.
Şekil 1: Türkiye’de Turizm Eğitiminin Genel Görünümü TURİZM EĞİTİMİ
ÖRGÜN TURİZM EĞİTİMİ YAYGIN TURİZM EĞİTİMİ MEB Bünyesinde YÖK Bünyesinde Farklı Kurumlar
•Anadolu Ticaret M.L
•Anadolu Otelcilik ve Turizm M.L.
•Anadolu M.L.
•Özel Mesleki Öğretim Kurumları
•Ön lisans (MYO)
•Lisans
•Lisans Üstü
•Doktora
•Turizm Bakanlığı (TUREM)
•MEB(Çıraklık Eğt. Merkezi
•İŞKUR( Çeşitli Kurslar)
•Meslek Kuruluşları( TOBB vb.)
•AÖF( Uzaktan Eğitim)
•Sosyal Kuruluşlar(TUGEV vb.)
•Üniversiteler(Sertifika Programları)
•Özel Eğitim Kurumları
•Halk Eğitim Merkezleri
•İşletmeler(Hizmet içi Eğitim)
•Diğer
Kaynak: Ünlüönen ve Boylu (2005: 15).
Türkiye’de Turizm Eğitimi,1953 yılında Milli Eğitim ve Gençlik ve Spor Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın işbirliği yapması sonucu Ankara ve İzmir Ticaret Liselerinde Turizm
Meslek Kurslarının açılmasıyla, bazı turizm derneklerinin de tercüman rehberlik kurslarını düzenlemeleriyle başlamış, 30 yıllık bir dönem içinde de kademeli olarak gelişme göstermiştir.
Türkiye’de mesleki turizm eğitimi; örgün ve yaygın olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilmektedir. Örgün turizm eğitimi veren öğretim kurumları, ortaöğretim ve yükseköğretim düzeyinde mesleki turizm eğitimi veren okullardan oluşmaktadır. Yaygın turizm eğitimi ise; gerek resmi gerekse özel kurumlar tarafından verilen kısa süreli mesleki kurslar niteliğinde bir görünüm arz etmektedir (Ünlüönen ve Boylu, 2005: 15).
2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu’na göre ön lisans öğretimi, ortaöğretime dayalı, en az dört yarıyıllık (bazı üniversitelerde dört yarıyıla ek olarak, iki yarıyıldan oluşan yabancı dil hazırlık sınıflarının olması sebebiyle eğitim-öğretim süresi altı yarıyıla çıkmaktadır) bir programı kapsayan yükseköğretimdir. Yükseköğretimde ön lisans düzeyinde turizm eğitimi, 1970’li yılların ortalarında Boğaziçi ve Ege Üniversiteleri’nde ara insan gücü yetiştirmek üzere açılmış olan ön lisans yüksekokullarında bir program olarak faaliyetine başlamıştır (Baltacı ve diğerleri, 2012: 17-25).
Ülkemizde Yükseköğretimde ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyinde turizm eğitimi Şekil 1’de görülmektedir. Ön lisans düzeyinde Meslek Yüksekokulları, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulları ve Turizm ve Otelcilik Meslek Yüksekokulları çatısı altında turizm programlarının açıldığı;
Tablo 1: 2014 ÖSYM Tercih Kılavuzunda Bulunan Turizm Lisans Bölümleri
BÖLÜMÜN ADI TOPLAM
BÖLÜM SAYISI
Turizm İşletmeciliği-Turizm İşl. ve Otelcilik 47
Seyahat İşl. Ve Turizm Rehberliği- Seyahat İşl.-Turizm Rehberliği 15
Gastronomi ve Mutfak Sanatları -Gastronomi 13
Yiyecek-İçecek İşletmeciliği 4
Otel Yöneticiliği 1
Rekreasyon Yönetimi 1
Kaynak: 2014 ÖSYM Sistemi, Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu
Lisans düzeyinde ise üniversitelerimizin, Turizm Fakülteleri, İktisadi ve İdari Bilimler Fakülteleri, İşletme-İktisat Fakülteleri, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulları, Uygulamalı Bilimler Yüksek okulları ile Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulları bünyelerinde turizm bölümlerin açılmış olduğu görülmektedir
2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu çerçevesinde 2003-2004 öğretim yılına kadar, Türkiye’de yükseköğretim kurumları bünyesinde, “turizm ve otelcilik”, “turizm işletmeciliği”, “otel yöneticiliği”, “turizm işletmeciliği ve otelcilik”, “turizm rehberliği”, “turizm yönetimi”, “mutfak yönetimi”, “yiyecek-içecek işletmeciliği”, ”seyahat işletmeciliği”, “seyahat işletmeciliği ve tur operatörlüğü”, “seyahat ve tur işletmeciliği”, vb. isimlerde turizm ön lisans programları yürütülmüştür. MEB ve YÖK, Meslek Yüksek Okulları Program Geliştirme Projesi kapsamında yapılan bir çalışmayla birlikte, ön lisans düzeyindeki turizm programlarını; “Turizm ve Otel
İşletmeciliği” ve “Turizm ve Seyahat İşletmeciliği” olmak üzere iki ana program olarak yeniden düzenlenmiştir. 2009-2010 Eğitim-Öğretim yılından itibaren ise bu programlar, ”Ağırlama Hizmetleri” ve “Turizm ve Seyahat Hizmetleri” şeklinde yeniden yapılandırılmıştır (Ünlü önen ve Boylu, 2009:959).
2014 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi, Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları kılavuzundan derlenen bilgilere göre üniversitelerimizin Meslek Yüksek Okulları, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulları ile Turizm ve Otelcilik Meslek Yüksekokulları altında faaliyet gösteren programlar Tablo 2’de gösterilmektedir.
Tablo 2: 2014 ÖSYM Tercih Kılavuzunda Bulunan Turizm Ön Lisans Programları
PROGRAMIN ADI TOPLAM PROGRAM SAYISI
Turizm ve Otel İşletmeciliği 145
Turizm ve Seyahat Hizmetleri 38
Aşçılık 31
Turizm Rehberliği 12
İkram Hizmetleri 5
Kültürel Miras ve Turizm 2
Turizm Animasyonu 4
Şarap Üretim Teknolojisi 1
Kaynak: 2014 ÖSYM Sistemi, Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuz Araştırmanın Amacı
Araştırmanın temel amacı, Türkiye’de yükseköğretim kurumları düzeyinde turizm eğitimi alan ön lisans öğrencilerinin aldıkları derslerin sektörel beklentilerine uygunluğunu tespit etmektir.
Araştırmanın evrenini Bartın Üniversitesi ile Harran Üniversitesi’nde öğrenimine devam eden turizm öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklem grubu ana kütlenin üzerinden seçilmiş olup, ana kütleyi temsil gücüne sahip örneklem 1. ve 2. Sınıf turizm öğrencileridir.
Uygulanan toplam anket sayısı 168 olup, sağlıklı bilgi alınabilen anket sayısı ise 160’dır.
Dolayısıyla anketin örneklemi 160 kişidir. Anket uygulaması 2012- Aralık ayında Bartın ve Şanlıurfa illerindeki üniversitelerin turizm eğitimi veren bölümlerinde gerçekleştirilmiştir.
Verilerin analizinde SPSS 18.00 programı kullanılmıştır. Demografik değişkenlere ilişkin verilerin yorumlanmasında frekans ve yüzde analizi ile faktör analizi ve t-testi kullanılmıştır.
Öğrencilere derslerin programda kalmasına ne ölçüde katıldıklarını belirlemek üzere, onlardan (1)“kesinlikle katılmıyorum”, (2)“katılmıyorum”, (3)“ne katılıyorum ne katılmıyorum”, (4)“katılıyorum” ve (5)“kesinlikle katılıyorum” seçeneklerinden birini seçmeleri istenilmiştir.
Yine öğrencilerin bu okulda okumuş olmaktan, okuldaki öğretim kadrosundan ve okulun genel olarak eğitim kalitesinden duydukları memnuniyet dereceleri de araştırma kapsamında belirlenmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda mezunlardan ilgili sorulara, “çok memnunum”
“memnunum”, “ne memnunum ne memnun değilim”, “memnun değilim” ve “hiç memnun değilim” seçeneklerinden birini işaretleyerek cevap vermeleri istenmiştir. Ankette ayrıca öğrencilere yaşları, cinsiyetleri, sınıfları, turizm bölümünde okuyor olmaktan memnun olup
olmadıkları, derslerin eğitim kalitesi ile öğretim kadrosundan memnun olup olmadıkları ile ders programında en gerekli-en gereksiz gördükleri dersler de sorulmuştur.
Araştırmanın Yöntemi
Bu araştırmanın temel amacı, Türkiye’de yükseköğretim kapsamında turizm eğitimi ve öğretimi alan ön lisans öğrencilerinin ders planlarında yer alan derslerin turizm endüstrisindeki önem düzeyi ve katkılarına ilişkin görüş ve algılamalarını belirlemektir. Araştırmanın çalışma evrenini Bartın Üniversitesi ile Harran Üniversitesi’nde öğrenimine devam eden ön lisans turizm öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklem grubu ana kütlenin üzerinden seçilmiş olup, ana kütleyi temsil gücüne sahip örneklem 1. ve 2. Sınıf turizm öğrencilerin toplamıdır. Harran Üniversitesinde turizm eğitim alan ön lisans örgün ve ikinci öğretim toplam öğrenci sayısı 160’dır. Bartın üniversitesinde turizm eğitimi alan ön lisans örgün ve ikinci öğretim öğrenci sayıları ise 190’dır. Her iki üniversitenin her iki bölümünden tesadüfi örneklem yöntemi ile 80 öğrenci seçilerek; toplam 168 öğrenciye anket uygulanmıştır. Dağıtılan anket sayısı 168 olup, bunlardan 8’inin yetersiz veya boş olduğu dikkate alınarak 160 anket analize tabi tutulmuştur.
Anket çalışması 2012- Aralık ayında Bartın ve Şanlıurfa illerindeki üniversitelerin ön lisans turizm eğitimi veren bölümlerinde gerçekleştirilmiştir. Anket üç bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölümde Öğrencilere derslerin programda kalmasına ne ölçüde katıldıklarını belirlemek için hazırlanan beşli likert tipi ölçeğe göre 14 soru sorulmuştur.(1)“kesinlikle katılmıyorum”, (2)“katılmıyorum”, (3)“ne katılıyorum ne katılmıyorum”, (4)“katılıyorum” ve (5)“kesinlikle katılıyorum”). İkinci bölüm öğrencilerin demografik özelliklerine yönelik 4 soru ve öğrencilerin öğrenim gördükleri okul ve bölüme ilişkin memnuniyet düzeylerinin de belirlenmesine yönelik 3 soru sorulmuştur. Veriler SPSS istatistik paket programı kullanılarak analiz edilmiş olup, demografik değişkenlere ilişkin verilerin yorumlanmasında frekans ve yüzde analizi ile faktör analizi ve t-testinden yararlanılmıştır.
Bulgular ve Değerlendirme
Ölçeğin yüzeysel geçerliliği (face validity), pilot çalışma sonrasında elde edilen verilerle konunun uzmanı öğretim elemanlarının görüşleri ışığında sağlanmıştır. Anketin 1.bölümünde öğrencilerin ders içeriklerini değerlendirmelerine dayalı 14 ifade güvenilirlik analizine tabii tutulmuş, Cronbach alfa testi ile yapılmıştır. 1.bölümde yer alan 14 ifadenin Testine ilişkin değerler aşağıda verilmiştir.
Tablo 3:Geçerlilik ve Güvenirlik Analizi Üniversite Cronbach's
Alpha
İkiye-bölümlü güvenilirlik analizi
İfade Sayısı
Harran Üniv. 0,890 0,892 14
Bartın Üniv. 0,820 0,829 14
Tabloda da görüleceği üzere ölçeklerin genel güvenirlik katsayıları 0,80’in üzerindedir.
Bu değerler, ölçeklerin yüksek derecede güvenilir ölçekler olduğunu ortaya koymaktadır.
Ayrıca 15 maddeden oluşan ölçeklerin ikiye bölünmüş haliyle de güvenirlikleri ölçülmüştür.
Sonuçta ikiye bölümlü güvenirlik katsayıları da 0,80’in üzerinde görülen ölçeklerin yüksek düzeyde güvenilir olduğu anlaşılmıştır.
2.Frekans Tabloları
Araştırmada Harran Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu ile Bartın Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Turizm ve Otel İşletmeciliği Programında okuyan 160 öğrenci ankete cevap vermiştir.
Tablo 4: Harran ve Bartın Üniversitesi Öğrencilerinin Demografik Özellikler
Harran üniversitesinde ankete katılan öğrencilerin % 42’si erkek iken, Bartın Üniversitesinde % 35’i erkektir. Yine bayan öğrenci Bartın Üniversitesinde % 54,9 ile Harran Üniversitesinden daha yüksek bir orandadır.
Katılımcıların yaşları incelendiğinde; 17-19 yaş oranı %14,6 olarak Bartın Üniversitesinde iken bu oran Harran Üniversitesinde %46,3’tür.20-25 yaş oranında olan kişi sayısı Bartın Üniversitesinde 66 kişi iken; Harran Üniversitesinde 35 kişidir. 26-30 yaş olan kişi oranı %2,4 ile Bartın Üniversitesi iken; % 8,8 oranında Harran Üniversitesidir. Katılımcılardan Harran Üniversitesi öğrencileri; 22 kişi 1.sınıfı 53 kişi ikinci sınıftır. Bartın Üniversitesi öğrencileri ise, 33 kişi 1. Sınıf, 47 kişi ikinci sınıftır.
Tablo 5: Harran ve Bartın Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeyleri Tablo 4. Harran ve Bartın
Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeyleri
Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeyleri
Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi
Öğrencilerinin
Memnuniyet Düzeyleri Tablo 4. Harran ve Bartın
Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeyleri
Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeyleri
Tablo 3. Harran ve Bartın Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeyleri
Art.Ort. Std.Sapma
Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet
Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet
3,4625 1,16862 BARTIN ÜNİV.-
HARRAN ÜNİV. BARTIN ÜNİV.-HARRAN
ÜNİV. BARTIN ÜNİV.-HARRAN ÜNİV.
Cinsiyet Sayı Oran (%)
Erkek 35 42 42,7 52,5
Kadın 45 31 54,9 38,8
Toplam 80 80 100 100
BARTIN ÜNİ. – HARRAN ÜNİ. BARTIN ÜNİ. – HARRAN ÜNİ Yaş Sayı Oran (%)
17-19 Yaş 12 37 14,6 46,3
20-25 Yaş 66 35 80,5 43,8
26-30 Yaş 2 7 2,4 8,8
Toplam 80 80 97,6 100
Sınıf BARTIN ÜNİ--HARRAN ÜNİ BARTIN ÜNİ -- HARRAN
ÜNİ 1.sınıf 33 22 40,2 27,5
2.sınıf 47 53 57,3 66,3
Toplam 80 80 100 100
Düzeyleri Düzeyleri Tablo 4. Harran ve Bartın
Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeyleri
Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeyleri
Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeyleri
3,6500 1,11492
Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeyleri
Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeyleri
Tablo 4. Harran ve Bartın Üniversitesi Öğrencilerinin Memnuniyet Düzeyleri
4,0625 1,04753
Katılımcılara bu bölümde okuyor olmaktan memnun olup olmadıkları sorulmuştur.
Cevaplara göre Bartın Üniversitesi Öğrencileri (3,4625) % 26,8 oranında ‘’ne memnunum ne değilim ‘’ der iken; Harran Üniversitesi öğrencileri (3,7500) % 46,3 oranında ‘’çok memnunum’’ demiştir. Sonuçlardan anlaşılmaktadır ki; Harran Üniversitesi öğrencileri bulundukları okuldan, okulun onlara sunduğu imkân ve koşullardan memnun oldukları ortaya çıkmıştır. Genel olarak eğitim kalitesinden memnuniyet sorulduğunda; Bartın Üniversitesi öğrencileri (4,0625 ‘’memnunum ‘’ der iken; Harran Üniversitesi öğrencileri (4,185) ‘’çok memnunum’’ diyerek yine eğitime olan memnuniyetini ifade etmiştir. Genel olarak öğretim kadrosundan memnun olup olmadıkları sorulan son soruda ise; Harran Üniversitesi öğrencileri (3,3325) 26 kişi ile ‘’memnunum ‘’ der iken; Bartın Üniversitesi öğrencileri (3,6500) 43 kişi ile memnun olduklarını belirtmişlerdir.
Tablo : 6 Harran ve Bartın Üniversitesi Öğrencileri Ders Algıları
Harran Üniversitesi N % Bartın Üniversitesi N % Genel Turizm
İletişim 35
10
42,7 12,2
Genel Turizm 1 1,2
Turizm İşl. 9 11,0 İletişim 14 17,1
Otel İşl. Önbüro 2 2,4 Otel işl. Servis ve Bar 4 4,9
Özel İlgi Turizmi 2 2,4 Turizm Pazarlaması 2 2,4
Çağdaş Yönetim Teknikleri
2 2,4 Pişirme Teknikleri 3 3,7
Bilgisayar 2 2,4 Otel İşl. Kat Hizmetleri 1 1,2
Otel işl. İnsan Kaynakları yönetimi
2 2,4 Otel işl. Önbüro 6 7,3
Yabancı Dil
(İngilizce) 4 4,9 Turizm Coğrafyası 1 1,2
Seçmeli Yabancı Dil ( RusçaAlmanca_Frans ızca)
2 2,4 Özel İlgi Turizmi 1 1,2
Mesleki Yabancı Dil 3 3,7 Girişimcilik 9 11,0
Genel İşletme 2 2,4 Yiy.İçecek
İşletmeciliği 7 8,5
Yiy.İçecek İşl.
Otomasyon
3 3,7 Turizm Ekonomisi 1 1,2
Önbüro- Kat Hizm.
Otomasyon
2 2,4 Yabancı Dil (İngilizce) 16 19,5
Araştırmaya katılan katılımcılara gerekli ve gereksiz gördükleri dersler sorulmuştur.
Verdikleri cevaplara göre Bartın Üniversitesi öğrencileri en gerekli dersi % 19,5 ile İngilizce der iken; Harran Üniversitesi öğrencileri 35 kişi ile Genel Turizm demiştir.
3.Faktör Analizi Sonuçları
Varimaks Rotasyonlu Temel Bileşenler Analizi. Açıklanan Toplam varyans: % 61,824, Kaiser- Meyer-Olkin Örneklem yeterliliği %82,5 Bartlett küresellik testi sonucu anlamlı (p<0,05), Ki- kare 957,263 ve df 55,
Tablo 7: Öğrenci Ders Algılarının Faktör Analizi Sonuçları
Değişken İfade Faktör
Yükleri Özdeğer Açıklanan Varyans
% Okul
sonrası beklenti
Stajda/çalışırken okulda
öğrendiklerimden önemli ölçüde faydalanacağım.
0,759 3,701 24,676
Okulda öğrendiklerim sektörde başarılı olmam için bana çok önemli bir bilgi sağlar.
0,780
Okulda öğrendiklerim sektörde çalışmaya başladığımda sorunların çözümü için yeterli olacaktır.
0,720
Ders içerikleri, sektör ihtiyaçlarını
karşılar niteliktedir. 0,596
Ders içerikleri uygulama yapmamıza
olanak sağlar niteliktedir. 0,592 Okulda öğrendiklerim, sektörde
kalifiye personel olmam için yeterlidir.. 0,797 Okulda öğrendiklerim özel sektörde
kariyer ve ilerleme konusunda bana yeterli olacaktır.
0,483
Ders içerikleri
Uygulamalı dersler için yeterli çalışma
alanımız mevcuttur. 0,919 2,197 39,324
Uygulamalı dersler için yeterli fiziksel
imkanlar sunulmaktadır. 0,910
Müfredat- Sektör İlişkisi
1,914 52,083 Derslerin bir bölümü sektörde
uygulamalı olarak gerçekleşmektedir. 0,736 Dersler okul-sektör işbirliğine dayalı
olarak yapılmaktadır. 0,732
Uygulama
Ders içerikleri sektör- okul işbirliği
içerisinde düzenlenmektedir. 0,743 1,871 64,556
Ders içerikleri sektör ihtiyaçlarına
yönelik olarak revize edilmektedir. 0,650
Yapılan faktör analizi sonucunda öğrencilerin okulda öğrendiklerinin sektöre uygunluğu belirlenmiştir. Varimaks rotasyonlu temel bileşenler analizi ile açıklanan toplam varyans % 61,824’dür. Kaiser-Meyer-Olkin ile örneklem yeterliliği % 82,5’dur. Barlett küresellik testi sonucu anlamlı (p<0,05), bulunmuştur. Yedi temel değişken tarafından açıklanan toplam varyans, %61,824 tür. Toplam varyansın %24,627’sini açıklayan birinci faktörün öz değeri 3,701’dur. Bu faktörde, en fazla yük alan ifadeler “Stajda/çalışırken okulda öğrendiklerimden önemli ölçüde faydalanacağım”(,759), “Okulda öğrendiklerim sektörde başarılı olmam için bana çok önemli bir bilgi sağlar.”(,780),” Okulda öğrendiklerim sektörde çalışmaya başladığımda sorunların çözümü için yeterli olacaktır”(,720),”Okulda öğrendiklerim, sektörde kalifiye personel olmam için yeterlidir..”(,797), ifadeleri faktör yükleri itibariyle faktörün yedi temel değişkeninden en fazla yük alan ifadeler olarak görülmektedir. Öğrencilerin derslerin ilişkilerine yönelik düşüncelerine ilişkin ifadelerin yer aldığı bu faktöre, “okul sonrası beklenti” adı verilmiştir. İkinci faktör iki ifadeden oluşmakta ve toplam varyansın %39,324’unu açıklamaktadır. Bu faktörde “Uygulamalı dersler için yeterli çalışma alanımız mevcuttur.”(,919) “Uygulamalı dersler için yeterli fiziksel imkânlar sunulmaktadır.”(,910) ifadeleri iki temel değişkeni oluşturmaktadır. Bu faktöre “ders içerikleri” adı verilmiştir.
Okulda öğrenilenlerin sektöre uygunluğunu açıklayan üçüncü faktör, öğrencilerin derslerine yönelik ilgisine olan ifadeleri içeren “Derslerin bir bölümü sektörde uygulamalı olarak gerçekleşmektedir.”(,736) ve “Dersler okul-sektör işbirliğine dayalı olarak yapılmaktadır”(,732) ifadelerinden oluşan “müfredat sektör ilişkisi” faktörüdür. Bu faktör, toplam varyansın, %52,083’unu açıklamaktadır. Öğrencilerin gördüğü derslerin uygulamada olan geçerliliğini ölçen bir diğer dördüncü faktör iki ifadeden oluşmaktadır.” Ders içerikleri sektör- okul işbirliği içerisinde düzenlenmektedir.” (,743) ,ile ‘’Ders içerikleri sektör ihtiyaçlarına yönelik olarak revize edilmektedir.”(,650) ifadelerinden oluşan bu faktör toplam varyansın 64,556’sını oluşturmaktadır. Faktör analizi sonucunda elde edilen bu dört boyut öğrencilerin öğrendikleri bilgilerin sektöre olan uygunluğunu ölçmektedir. Faktör analizi
sonuçları incelendiğinde, öğrencilerin düşüncelerini açıklayan en önemli faktörlerin
“uygulama” (%64,556) ve “müfredat-sektör ilişkisi” (%52,083) olduğu görülmektir.
Tablo 8: T-Testi Sonuçları Müfredat-
Sektör İlişkisi N F Ortalama Std.Sapma t Anlamlılık
Bartın Üni. Kadın 33 6,2121 1,76348 ,30689 -,311 0,622
Erkek 47 6,3404 1,85656 ,27081
Harran Üni. Kadın 35 6,4286 2,00420 ,33877 0,703 0,404*
Erkek 45 5,9556 1,82103 ,27146
Tablo 8’de T-Testi sonuçları görülmektedir. Tablo incelendiğinde araştırmaya katılan Harran Üniversitesi öğrencileri ile Bartın Üniversitesi öğrencilerinin cinsiyetleri ile öğrenilenlerin sektöre uygunluğu olan “müfredat sektör ilişkisi” faktörüne verdikleri yanıtlar arasında anlamlı bir fark olduğu (p<0,05) görülmektedir. Tablo 7’den da anlaşılacağı üzere Harran Üniversitesinde okuyan bayan öğrencilerin dersleri içerik olarak sektöre uygun bulmasının (2,00420), erkek öğrencilerden (1,821103) fazla olduğu görülmektedir. Bartın Üniversitesinde okuyan Bayan öğrenciler ile bay öğrencilerin “müfredat-sektör ilişkisi” faktörüne verdikleri yanıtlar arasında anlamlı bir farklılık görülmemiştir.
Tablo 8’de yer alan bir diğer t-testi öğrencilerin sınıflarına göre faktörler arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığıdır. Harran Üniversitesinde 2.sınıfta okuyan öğrenciler ile sektöre uygunluğu boyutlarından “okul sonrası memnuniyet” boyutuna vermiş oldukları cevaplar arasında da anlamlı bir fark olduğu (p<0,05) görülmektedir. Harran Üniversitesi 2.sınıfta okuyan öğrencilerin (5,28454), 1.sınıfta okuyan öğrencilere göre (5,28454) okul sonrası memnuniyet düzeylerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Okul sonrası beklenti faktörü ile Bartın Üniversitesi öğrencileri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır.
Okul Sonrası
Memnuniyet N F Ortalama Std.Sapma
t
Anlamlılık
Harran Üni. 1.sınıf 48 19,1875 3,98751 1,59375 0,536 0,38*
2.sınıf 32 17,5938 5,28454 0,37094
Bartın Üni. 1.sınıf 35 20,3111 4,91668 1,10681 0,178 0,610
2.sınıf
45 20,1143 4,90361 1,10644
Sonuç
Turizm sektörünün Türkiye’deki değişimi dikkate alındığında gelecekte bu alanda çalışacak işgücü sayısının da artacağı söylenebilir. Bu noktada sektörün ihtiyaç duyacağı bireylere mesleki formasyon kazandırmak açısından turizm eğitimi önem arz etmektedir. Ancak yetişmiş işgücü kadar, bu işgücünün turizmde çalışması ve bu alanda bir kariyer planlaması da önemlidir.
Turizm eğitimi alan öğrencilerin eğitim sırasında gördükleri dersler ile sektörle karşılaştıkları sürede yaşadıkları sorunlar, çözümler karşılaştırıldığında derslerin bu konuda yetersiz kaldığı, çalışmalarda gözlemlenen sonuçlar arasındadır..
Çalışmada ders algılarının 2 temel boyutu olan “okul sonrası beklenti” ve “müfredat sektör ilişkisi” boyutlarının öğrencilerin demografik özellikleri ile ilişkisi incelenmiş ve özellikle öğrencilerin cinsiyetleri ile okul sonrası beklenti arasında bir ilişki olduğu görülmüştür. Bir diğer ilişki ise öğrencilerin devam ettikleri sınıflar ile boyutlar arasında anlamlı farklılıklar gözlenmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular, Harran üniversitesinde okuyan bayan öğrencilerin, derslerden beklentileri ile erkek öğrencilere göre fazla olduğunu göstermektedir.
Bu bağlamda bayan öğrencilerin erkek öğrencilere göre derslerden daha fazla beklenti içerisinde olduğu söylenebilir. Araştırmaya katılan 1.sınıf önlisans öğrencileri ile önlisans 2.sınıf öğrencilerinin faktörler arasındaki ilişki incelenmiş, “müfredat sektör ilişkisi” faktörü ile anlamlı bir farklılık gözlenmiştir. Bu farklılık üniversiteler ile karşılaştırılmış; Harran Üniversitesi 2.sınıfta okuyan öğrencilerin 1. sınıfta okuyan öğrencilere göre müfredat ile sektörün arasında daha yoğun bir ilişkinin olduğunu ifade etmektedirler. Öğrencilerin yaşları ve eğitim durumlarının da sektör-ders müfredatına etki ettiği çalışmanın bulguları arasındadır.
Turizm eğitimi almayı isteyerek seçen öğrencilerin daha fazla öğrenme isteği gösterdikleri çalışmanın bir diğer önemli sonucudur.
Yine öğrencilerin okuldan, derslerden, eğitim kalitesinden ve mevcut durumdan memnuniyetleri sorulduğunda genelde memnun oldukları, Harran Üniversitesinde eğitim gören öğrencilerin, Bartın üniversitesinde okuyan öğrencilere göre daha memnun oldukları belirlenmiştir.
Araştırmadan elde edilen sonuçlar ışığında şu öneriler geliştirilmiştir;
Bu araştırma sonucunda öğrencilerin derslerin içerikleri ile sektör arasındaki uyumu değerlendirmesi orta düzeydedir. Verilen derslerin içeriklerinin sektörde kendi yerini bulması ve öğrencilerin gördükleri derslerden turizm sahasında karşılaşmaları genellikle mümkün olmamaktadır. Öğrencilerin en sevdiği dersler arasında sektörde karşılaştıkları önbüro ve otomasyon, genel turizm, servis ve bar dersleri olarak bulunmuştur. Bu bağlamda akademisyenler tarafından turizm mesleki derslerinin hangisinin sektörde yerini bulup hangilerinin bulmadığı gözden geçirilebilir. Böylece öğrencilerin derslerden fayda sağlama oranlarına bağlı olarak derslerden memnun olma düzeyleri artış gösterecektir.
Öğrencilerin yoğunluklu olarak en yüksek katılım gösterdiği ifadeler müfredat-sektör işbirliği faktöründedir. Buna göre öğrenciler müfredatın sektörün beklenti ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak yapılmadığını, makro düzeyde irdelenirse; sektör ile akademik düzeyde eğitim veren önlisans mesleki eğitim kurumlarının birbirini ile koordinasyon içinde olmadığı düşüncesindedirler. Turizm uygulamalı bir bilim dalıdır. Uygulaması olmayan bir turizm dalının anlaşılabilirliği mümkün değildir. Bu sebepten; sektörün nelere ihtiyaç duyduğu, hangi alanlarda öğrencilerin eğitilmesi gerektiği akademik düzeyde bilinmelidir. Turizm gibi güncel
ve hızlı bir değişimle gelişen bir sektörün derslerinin de bu doğrultuda güncellenmesi ve yıllık olarak derslerin küresel düzeydeki eğilimler ile yenilenmesi gerekmektedir.
Meslekin ürünler ve hizmetler gibi talebi yükseldiğinde daha prestijli olacağı düşünüldüğünde, mesleği yürüten kişilerin sektörde rekabet edebilmek, mevcut işlerini koruyabilmek için ve geliştirmek için çaba harcamaları kaçınılmaz olacaktır. Bu sebepten turizm mesleğinde çalışacak kişilerin daha kalifiye eleman olabilmeleri adına eğitim kalitesinin ve bilincinin arttırılması başta ülke kalkınmasına, gelişimine, sonrasında ise turizm sektörünün ve turizm biliminin bir disiplin içinde yürütülmesine büyük katkıları olacağı kaçılmaz bir gerçektir.
.Her çalışmada olduğu gibi bu çalışmanın bir takım kısıtları vardır. özellikle zaman ve maddi imkanlar kısıtı nedeniyle çalışma belirli bir örneklem üzerinde gerçekleştirilmiştir. Daha geniş bir örneklem grubu üzerimde yapılacak çalışmalar konunun daha detaylı bir şekilde incelenmesine olanak sağlayacaktır. Ancak çalışmanın kişilik özellikleri itibariyle ders içerikleri-sektör uygunluğunu ele alan bir çalışma olması, literatüre katkı açısından sonuçlarının anlamlı olduğu düşünülmektedir. Farklı sektör uygunlukları incelenerek çalışıldığında anlamlı sonuçlar ortaya çıkaracağı düşünülebilir.
KAYNAKLAR
AĞAOĞLU, O. K. (1991), Türkiye’de Turizm Eğitimi ve Etkenliği, Ankara: MilliProdüktivite Merkezi Yayınları, Yayın No:439.
ADELSON, C., (1984), Turizm Endüstrisinin Kurulmasında Turizm Anlayışının Gerekliliği, Turizm Eğitimi Kongresi: Tebliğ ve Tartışmalar, İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi.
BAHAR,O.,(2005),Kitle Turizminin Çevre Üzerindeki Olası Etkileri: Bodrum Örneği, Anatolia:
Turizm Araştırmaları Dergisi,
BALTACI F., AVŞALLı H., DEMİREL N. (2012), ‘’Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Eğitim Memnuniyetlerinin ve Geleceğe Yönelik Bakış Açılarının Belirlenmesine Yöneli Bir Araştırma .
CHRISTOU, E. (1999). Hospitality Management Education In Greece: An Exploratory Study, Tourism Management, 20(6): 683-691.
ÇETİN,Ş.(2005),‘’Öğrenci Stajlarında Yararlanılan Dersler Üzerine Ampirik Bir Değerlendirme: Mersin Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksek okulu Örneği ‘’
AKOĞLAN KOZAK, M. ve KOZAK, N. (2000), ‘’Türkiye’de Lisans, Ön lisans, Lisans Düzeyindeki Seyahat Acenteciliği Programlarında Okutulan Derslerin Sektörün Beklentilerine Uygunluğu ‘’
DAYIOĞLU M. (2010), ‘’Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Stajer Öğrencilerinin Yeterliliği Konusunda İşveren Görüşleri ( Edremi Körfezi Örneği) ‘’
EVREN, S. (2010), ‘’Lisans Düzeyi Turizm Eğitimi Ders Programının Mezunlarınca Değerlendirilmesi: Mersin Üniversitesi Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksek Okulu Mezunları Üzerine Bir Araştırma ‘’
GÜNEŞ,İ.,(1994),Turizm Eğitim Politikası ve Otel İşletmelerinde Uygunluğun Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
KANTEN, S. ( 2002), Konaklama İşletmelerinde İnsan Kaynakları Eğitim, II. Turizm Şurası Bildirileri, 12 – 14 Nisan, Ankara: Turizm Bakanlığı.
KEUNG ,S.,W. (2000), Tourist’s Perception of Hotel Frontline Employess’ Questionable Job- related Behaviour, Tourism Management, 21(2):121-134.
KUSLUVAN, S. ve KUSLUVAn Z., ( 2000), Perceptians and Attitudes of Indergraduate Tourism Students Towards Working Industry in Turkey, Tourism Management, 251- 269.
OLALI, H.(1984a),Türkiye’de Eğitimini Yapısı ve Sorunları,Korzay, M., Usluata, A.Yarcan, Ş.,ve Var, T.,(Ed.), Turizm Eğimi Kongresi- Tebliğ ve Tartışmalar 16-17 Ekim 1984 Bildiri Kitabı İçinde,s:15-21,İstanbul:Rekmay.
SEM, J. and CLEMENTS, C. (1996), Tourism and Recreation Management: Strategies for Public Lands, Parks and Recreation, 31(9): 92-105.
TİMUR, A., ( 1992), Türkiye’de Turizm Eğitiminin Yapısı, Uygulanan Politikalar ve Sonuçları, Turizm Eğitimi Konferansı / Workshop 9-11 Aralık, Ankara: Turizm Bakanlığı Turizm Eğitimi Genel Müdürlüğü Yayını.
TURKAY, O ve YAĞCı, K. (2007), ‘’Turizm Eğitimi alan Öğrencilerin Okulda ve Turizm Sektöründe ‘’Öğrenme ‘’Sektörden Ayrılma Eğilimlerine Etkisi ‘’
ÜNLÜÖNEN, K. ve Boylu, Y.(2005), Türkiye’de Yüksek Öğretim Düzeyinde Turizm Eğitimindeki Gelişmelerin Değerlendirilmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 3(12): 11-32.
ÜNLÜÖNEN, K. ve BOYLU, Y. (2009), Türkiye’deki Örgün Turizm Eğitimine İlişkin Rakamsal Gelişmelerin Değerlendirilmesi,10.Ulusal Turizm Kongresi, Ankara: Detay Yayıncılık.
ÜNLÜÖNEN, K. (2000), Turizm İsletmeciliği Öğretmenlik Programlarının Öğrenci Beklentile ve Algılamaları Açısından Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 3: 218-238.
WOODHALL, M. (1979), Education, Work and Employment In Developing Countries - A Synthesis of Recent Research. Education Work and Employment. A Summary Review, International Development Research Center Manuscript Reports. Ottowa: IDRC.
