GGY 442
Borçlar Hukuku (3-0)3
Doç. Dr. Yıldız ABİK
Ankara Üniversitesi UBF Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü
9. HAFTA
II. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ C. ZARAR VE TAZMİNAT
D.MÜTESELSİL SORUMLULUK
II. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
C. ZARAR VE TAZMİNAT
C. ZARAR VE TAZMİNAT 1. Zarar ve Zararın İspat
• Zarar gören, zararını ve zarar verenin kusurunu ispat yükü altındadır.
• Zarar gören, zararı ispat ederken her türlü delile başvurabilir.
• Uğranılan zararın miktarı tam olarak ispat edilemiyorsa hâkim,
olayların olağan akışını ve zarar görenin aldığı önlemleri göz önünde
tutarak, zararın miktarını hakkaniyete uygun olarak belirler.
II. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
C. ZARAR VE TAZMİNAT
C. ZARAR VE TAZMİNAT 2. Tazminat
a. Genel Olarak
• Hâkim, tazminatın kapsamını ve ödenme biçimini, durumun gereğini ve özellikle kusurun ağırlığını göz önüne alarak belirler. Tazminatın irat biçiminde ödenmesine hükmedilirse, borçlu güvence göstermekle yükümlüdür.
• Zarar gören, zararı doğuran fiile razı olmuş veya zararın doğmasında ya da
artmasında etkili olmuş yahut tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırmış ise hâkim, tazminatı indirebilir veya tamamen kaldırabilir. Zarara hafif kusuruyla
sebep olan tazminat yükümlüsü, tazminatı ödediğinde yoksulluğa düşecek olur ve hakkaniyet de gerektirirse hâkim, tazminatı indirebilir.
II. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
C. ZARAR VE TAZMİNAT
C. ZARAR VE TAZMİNAT 2. Tazminat
b. Özel Durumlar
aa. Ölüm ve Bedensel Zarar
• Ölüm hâlinde uğranılan zararlar özellikle şunlardır:
• 1. Cenaze giderleri.
• 2. Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
• 3. Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar.
• Yukarıdaki zararlar sınırlı sayıda olmayıp tadadi (Örnekleyici) niteliktedir.
II. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
C. ZARAR VE TAZMİNAT
C. ZARAR VE TAZMİNAT 2. Tazminat
b. Özel Durumlar
aa. Ölüm ve Bedensel Zarar
• Bedensel zararlar özellikle şunlardır:
• 1. Tedavi giderleri.
• 2. Kazanç kaybı.
• 3. Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
• 4. Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar
• Yukarıdaki zararlar sınırlı sayıda olmayıp tadadi (Örnekleyici)
niteliktedir
II. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
C. ZARAR VE TAZMİNAT
C. ZARAR VE TAZMİNAT 2. Tazminat
c. Belirlenmesi
• Destekten yoksun kalma zararları ile bedensel zararlar, bu Kanun hükümlerine ve sorumluluk hukuku ilkelerine göre hesaplanır.
Kısmen veya tamamen rücu edilemeyen sosyal güvenlik ödemeleri ile ifa amacını taşımayan ödemeler, bu tür zararların
belirlenmesinde gözetilemez; zarar veya tazminattan indirilemez.
Hesaplanan tazminat, miktar esas alınarak hakkaniyet düşüncesi ile
artırılamaz veya azaltılamaz.
II. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
C. ZARAR VE TAZMİNAT
C. ZARAR VE TAZMİNAT 2. Tazminat
c. Manevi Tazminat
• Hâkim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi
durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir. Ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar
paranın ödenmesine karar verilebilir.
II. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
C. ZARAR VE TAZMİNAT
C. ZARAR VE TAZMİNAT 2. Tazminat
c. Kişilik Haklarının Zedelenmesi
• Kişilik hakkının zedelenmesinden zarar gören, uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat adı altında bir miktar para ödenmesini
isteyebilir. Hâkim, bu tazminatın ödenmesi yerine, diğer bir giderim biçimi kararlaştırabilir veya bu tazminata ekleyebilir; özellikle
saldırıyı kınayan bir karar verebilir ve bu kararın yayımlanmasına
hükmedebilir
II. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
D. MÜTESELSİL SORUMLULUK
D. MÜTESELSİL SORUMLULUK 1. Genel Olarak
• Müteselsil sorumluluk, (zincirleme sorumluluk, birlikte sorumluluk) sorumluluk hukukunda farklı bir yeri bulunmaktadır. Müteselsil sorumluluk, aynı zararın oluşmasında rolü olan ancak zararın hangi kısmından sorumlu olduğu tespit edilemeyen birden fazla kimsenin, niteliği itibariyle bölünmeye elverişli başka bir deyişle çoğunlukla para ediminden oluşan tazminat ediminin tamamını ifa etmekle yükümlü olduğu, alacaklı zarar görenin de dilediği sorumludan edimin tamamını veya bir kısmını talep yetkisine sahip olduğu, sorumlulardan biri ödeme yaptığı oranda diğerlerinin de sorumluluktan kurtulduğu bir birlikte sorumluluk türüdür.
• Müteselsil sorumluluk gerek zarardan sorumlu olanların zarar görene karşı sorumluluğunda gerekse zarardan sorumluların birbirlerine rücu ilişkisinde bazı ilkeler getirmiştir.
II. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
D. MÜTESELSİL SORUMLULUK
D. MÜTESELSİL SORUMLULUK
2. Müteselsil Sorumluluğu Doğuran Sebepler
• Müteselsil sorumluluğun doğuş sebepleri TBK 61. Maddesinde “Birden çok kişi birlikte bir zarara sebebiyet verdikleri veya aynı zarardan çeşitli sebeplerden dolayı sorumlu
oldukları takdirde, haklarında müteselsil sorumluluğa ilişkin hükümler uygulanır.” İfadesi ile ortaya konmuştur.
• 1- Aynı sebepten doğan müteselsil sorumluluk
a) Kusur sorumluluğuna dayanan tazminat yükümlülüğü
Birden çok kişi aralarında önceden veya en geç olay sırasında anlaşarak bilerek isteyerek ya da en azından birbirlerini davranışından haberdar olarak kusurları ile haksız bir fiille zarara sebep oldukları takdirde, ortak kusur söz konusu olur. Ortak kusur şartının varlığı, birden çok zarar verenlerde birlikte davranma iradesini bulunmasına bağlıdır. Bu kasta veya ihmale dayanabilir.
Birden çok kişinin ortak kusur sorumluluğunun doğması için üç şartın bir arada bulunması gerekir. Bunlar zarara birlikte sebep olma, ortak kusur ve tek zarar şartlarıdır.
II. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
D. MÜTESELSİL SORUMLULUK
D. MÜTESELSİL SORUMLULUK
2. Müteselsil Sorumluluğu Doğuran Sebepler
• 1- Aynı sebepten doğan müteselsil sorumluluk
a) Kusur sorumluluğuna dayanan tazminat yükümlülüğü
• Birden çok kişinin bağımsız kusur sorumluluğuna dayanan tazminat yükümlülüğüne gelince, burada zarar verenlerin her biri kusurlu davranışıyla sebep olmakla birlikte aralarında bilinçli bir işbirliği ve birbirlerinin davranışlarından haberleri yoktur. Bunun en güzel örneği trafik kazasından doğan kusur sorumluluğudur. Örneğin otomobilin sürücüsünün araçlarını
dikkatsiz ve tedbirsiz bir şekilde sürerken çarpışmaları ve bu arada bir yaya zarar vermeleri halinde, her iki araç sürücüsü de kusurlu olmakla birlikte birbirinden haberdar olmadıkları için kusurları birbirinden bağımsızdır.
II. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
D. MÜTESELSİL SORUMLULUK
D. MÜTESELSİL SORUMLULUK
2. Müteselsil Sorumluluğu Doğuran Sebepler
• 1- Aynı sebepten doğan müteselsil sorumluluk
b)Kusursuz sorumluluğa dayanan tazminat yükümlülüğü
Birden çok zarar veren, aynı veya değişik türden kusursuz sorumluluk haline göre tazminat yükümlüsü olabilir. Aracı işletenin sorumluğu, adam çalıştıranın sorumluluğu, bina malikinin sorumluluğu gibi.
c)Sözleşme sorumluluğuna dayanan tazminat yükümlülüğü
Taraflar arasında yapılan bir sözleşme ile tarafların müteselsil sorumlu olacaklarını
kararlaştırmışlarsa bu sözleşmeye aykırılıkta sözleşmeden dolayı müteselsil sorumluluk doğabileceği gibi kanundan kaynaklanan nedenlerle yapılan sözleşmelerde müteselsil sorumluluk sözleşmeden doğabilir. Sigorta şirketlerinin trafik kazasından kaynaklanan sorumluluğu buna en güzel örnek teşkil eder
II. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
D. MÜTESELSİL SORUMLULUK
D. MÜTESELSİL SORUMLULUK
2. Müteselsil Sorumluluğu Doğuran Sebepler
2- Çeşitli sebeplerden doğan müteselsil sorumluluk
• Birden çok kişinin aynı zarardan çeşitli sebeplerden dolayı sorumluluğu söz konusu olabilir.
Aynı zararı doğuran çeşitli sebepler kusur sorumluluğu (haksız fiil), sözleşme veya kusursuz sorumluluk (kanun) olabilir. Bu suretle birden çok zarar verenden biri aynı zararı haksız fiil diğeri sözleşme bir başkası da özen veya tehlike sorumluluğuna göre tazmin zorundadır.
Örneğin bir işletmenin şoförü tarafından kullanılan motorlu araç yolculardan birine zarar vermişse aracın işleteni Karayolları Trafik Kanunu 85. Maddesine gereğince tehlike
sorumluluğuna (kusursuz sorumluluk) göre, aracı kullanan şoför Türk Borçlar Kanunu 49.
maddesi uyarınca kusur sorumluluğuna (haksız fiile), zorunlu mali sorumluluk sigortacısı ise sözleşmeye (poliçe) ilişkisine göre gerçekleşen zararı tazmin etmek zorundadır.
II. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
D. MÜTESELSİL SORUMLULUK
D. MÜTESELSİL SORUMLULUK 3. Müteselsil Sorumluluk İlkeleri
a. Dış ilişkide
• Birden çok kişi birlikte bir zarara sebebiyet verdikleri veya aynı zarardan çeşitli sebeplerden dolayı sorumlu oldukları takdirde, haklarında müteselsil sorumluluğa ilişkin hükümler
uygulanır.
b. İç ilişkide
• Tazminatın aynı zarardan sorumlu müteselsil borçlular arasında paylaştırılmasında, bütün durum ve koşullar, özellikle onlardan her birine yüklenebilecek kusurun ağırlığı ve yarattıkları tehlikenin yoğunluğu göz önünde tutulur. Tazminatın kendi payına düşeninden fazlasını
ödeyen kişi, bu fazla ödemesi için, diğer müteselsil sorumlulara karşı rücu hakkına sahip ve zarar görenin haklarına halef olur.
