GGY 442 Borçlar Hukuku (3-0)3

(1)

GGY 442

Borçlar Hukuku (3-0)3

Doç. Dr. Yıldız ABİK

Ankara Üniversitesi UBF Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü

(2)

5. HAFTA

I. SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ

C. SÖZLEŞMENİN GEÇERLİLİĞİ (ŞEKİL, YAZILI ŞEKLİN GERÇEKLEŞMESİ, GENEL İŞLEM KOŞULLARI)

(3)

C. SÖZLEŞMENİN GEÇERLİLİĞİ (ŞEKİL, YAZILI ŞEKLİN GERÇEKLEŞMESİ, GENEL İŞLEM KOŞULLARI)

C. SÖZLEŞMENİN GEÇERLİLİĞİ 4. ŞEKİL

b. Yazılı şeklin gerçekleşmesi

• Yazılı geçerlilik koşuluna bağlı bir sözleşmenin kurulmasında birinci aşama taraf iradelerinin yazıya dökülmesi aşamasıdır. Yazıyı kimin kaleme aldığı önem taşımaz.

• Resmi yazılı geçerlilik koşuluna bağlı sözleşmelerde aranan şekil düzenleme şeklinde ise, yazı buna yetkili olan memur tarafından kaleme alınır.

• Yazı için kullanılan araç önemli değildir. (TBK14/II)

• Yazı için kullanılan dilin de bir önemi yoktur. Taraflar yabancı dil bilmiyorsa bunların Türkçe karşılıklarının sözleşmeye eklenmesini talep edebilirler.

(4)

c. İmza Aşaması

• İmza açıklanan iradenin sahibine ait olduğunu ortaya koyan bir işarettir. İmza için bir şekil koşulu olmamasına rağmen TBK 15’e göre imzanın el ile atılmış olması zorunluluğu vardır.

• Elektronik imza, Elektronik imza Kanunu’na göre el ile atılmış imza ile aynı hukuki sonucu doğurur.

• Görme Engelliler imza atabiliyorsa bu imzalar onaylanmak ile geçerlilik kazanır. (TBK 14/III)

• İmza atamayan görme engellilerin durumu ise TBK16’da düzenlenmiştir.

(5)

d. Geçerlilik Şekline Bağlı Sözleşmenin Değiştirilmesi

• TBK geçerlilik şekline bağlı bir sözleşmenin değiştirilmesinin de yazılı olması gerektiğini emretmiştir. (TBK 13)

• Geçerlilik şekline bağlı bir sözleşmenin değiştirilmesinde aynı şekil kuralına bağlı olunması sadece sözleşmenin esaslı unsurları ile sınırlı tutulmuştur.

• Geçerlilik şekline bağlı bir sözleşmenin bir ibra sözleşmesi tamamen veya kısmen ortadan kaldırılmasında TBK 132 gereğince şekle bağlılık söz konusu değildir.

e. Şekle Aykırılık

• Geçerlilik şekline bağlı bir işlem bu şekle uyulmamış ise geçersizdir.

• Geçersizlik yokluk, hükümsüzlük veya iptal kabiliyeti şeklinde ortaya çıkabilir.

(6)

C. SÖZLEŞMENİN GEÇERLİLİĞİ 5. GENEL İŞLEM KOŞULLARI a. Tanımı ve İçeriği

• Genel işlem koşulları, bir sözleşme yapılırken düzenleyenin, ileride çok sayıdaki benzer sözleşmede kullanmak amacıyla, önceden, tek başına hazırlayarak karşı tarafa sunduğu sözleşme hükümleridir. Bu koşullar, sözleşme metninde veya ekinde yer alabilmektedir. Ayrı bir sözleşme olması yahut sözleşmede kararlaştırılan bir kloz (Şart) olması, kapsamının diğer şartlardan farklılaşması gibi hususlar genel işlem koşulları olarak nitelendirmeye engel değildir.

• Genel işlem koşulları içeren sözleşmeye veya ayrı bir sözleşmeye konulan bu koşulların her birinin tartışılarak kabul edildiğine ilişkin kayıtlar, tek başına, onları genel işlem koşulu olmaktan çıkarmaz. Genel işlem koşullarıyla ilgili hükümler, sundukları hizmetleri kanun veya yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütmekte olan kişi ve kuruluşların hazırladıkları sözleşmelere de, niteliklerine bakılmaksızın uygulanır

(7)

C. SÖZLEŞMENİN GEÇERLİLİĞİ 5. GENEL İŞLEM KOŞULLARI b. Yorumlanması

• Genel işlem koşullarında yer alan bir hüküm, açık ve anlaşılır değilse veya birden çok anlama geliyorsa, düzenleyenin aleyhine ve karşı tarafın lehine yorumlanır.

c. İçerik Denetimi

• Genel işlem koşullarına dürüstlük kurallarına aykırı olarak, karşı tarafın aleyhine veya onun durumunu ağırlaştırıcı nitelikte hükümler konulamaz.

(8)

C. SÖZLEŞMENİN GEÇERLİLİĞİ 5. GENEL İŞLEM KOŞULLARI

d. Geçersizlik Yaptırımı: Yazılmamış Sayılma

• Karşı tarafın menfaatine aykırı genel işlem koşullarının sözleşmenin kapsamına girmesi, sözleşmenin yapılması sırasında düzenleyenin karşı tarafa, bu koşulların varlığı hakkında açıkça bilgi verip, bunların içeriğini öğrenme imkânı sağlamasına ve karşı tarafın da bu koşulları kabul etmesine bağlıdır. Aksi takdirde, genel işlem koşulları yazılmamış sayılır.

• Sözleşmenin niteliğine ve işin özelliğine yabancı olan genel işlem koşulları da yazılmamış sayılır.

• Genel işlem koşullarının bulunduğu bir sözleşmede veya ayrı bir sözleşmede yer alan ve düzenleyene tek yanlı olarak karşı taraf aleyhine genel işlem koşulları içeren sözleşmenin bir hükmünü değiştirme ya da yeni düzenleme getirme yetkisi veren kayıtlar yazılmamış sayılır.

(9)

C. SÖZLEŞMENİN GEÇERLİLİĞİ 5. GENEL İŞLEM KOŞULLARI

d. Geçersizlik Yaptırımı: Yazılmamış Sayılma

• Sözleşmenin yazılmamış sayılan genel işlem koşulları dışındaki hükümleri geçerliliğini korur.

Bu durumda düzenleyen, yazılmamış sayılan koşullar olmasaydı diğer hükümlerle sözleşmeyi yapmayacak olduğunu ileri süremez.

• Yazılmamış sayılmanın hangi geçersizlik yaptırımına tabi olduğu hususunda butlan(Kesin hükümsüzlük), yokluk ve kendine özgü geçersizlik yaptırımı olmak üzere üç görüş bulunmaktadır.

• Genel kabul gören görüş, yazılmamış sayılmanın yokluk olduğu yönündedir.