U zun y llard r süregelen enflasyon gelir da l m n n bozulmas ve iflssizlik

(1)

ENFLASYON MUHASEBES‹NDE H‹SSE SENED‹ KONUSU

Dr. Cenap ‹LTER Yeditepe Üniversitesi ‹.‹.B.Fakültesi Ö¤retim Görevlisi

1. G‹R‹fi

U

zun y›llard›r süregelen enflasyon gelir da¤›l›m›n›n bozulmas› ve iflssizlik gibi nedenlerle kendini makro ekonomik arenada hissettirirken mikro seviyede de flirketlerin mali tablolar› üzerinde tahribat›n› göstermifltir.

Enflasyon etkilerinden ar›nd›r›lmayan mali tablolar maalesef likiditesi ve özkay- naklar› güçlü flirketleri adeta cezaland›rm›fl ve bu flirketlerin enflasyon etkisiyle asl›nda zarar ederken vergi ödemelerine sebep olmufltur. Ülkemizde bu yönde 31.12.2003 tarihi itibariyle uygulamaya konan enflasyon muhasebesi flirket bilançolar›n›n gerçe¤i yans›tmas› bak›m›ndan flüphesiz at›lan çok önemli bir ad›md›r. Bu ad›m› atarken konuyla ilgili her türlü düzenlemenin düzgün ve anlaml› oldu¤u anlam›na gelmemektedir. Makalemiz enflasyon muhasebesi uygulamas›n› flirketleri aktifinde bulunan hisse senetleri yönünden ele almakta ve flu an için yürürlükte olan mevzuat›n flirketlerin bilanço ve ve gelir tablolar›

üzerinde yapaca¤› olumsuz etkiyi aç›klamaya çal›flmak üzerine kurulmufltur.

2. VUK VE SPK TEBL‹⁄LER‹NDE YER ALAN H‹SSE SENETLER‹ ‹LE

‹LG‹L‹ TANIM VE KURALLAR

VUK’da menkul k›ymetler ile ilgili olarak 279.maddede “Hisse senetleri ile fon portföyünün en az % 51 'i Türkiye'de kurulmufl bulunan flirketlerin hisse senet- lerinden oluflan yat›r›m fonu kat›lma belgeleri al›fl bedeliyle, bunlar d›fl›nda kalan her türlü menkul k›ymet borsa rayici ile de¤erlenir. Borsa rayici yoksa veya borsa rayicinin muvazaal› bir flekilde olufltu¤u anlafl›l›rsa de¤erlemeye esas bedel, menkul k›ymetin al›fl bedeline vadesinde elde edilecek gelirin ( kur fark- lar› dahil ) iktisap tarihinden de¤erleme gününe kadar geçen süreye isabet eden k›sm›n›n eklenmesi suretiyle hesaplan›r. Ancak, borsa rayici bulunmayan, geti- risi ihraç edenin kar ve zarar›na ba¤l› olarak do¤an ve de¤erleme günü itibariyle hesaplanmas› mümkün olmayan menkul k›ymetler, al›fl bedeli ile de¤erlenir.”

Aç›klamas›n› getirmifltir. Bu tan›mlamadan flunu anlamaktay›z, Bir hisse senedi esas itibariyle al›fl bedeli ile kay›tlara al›n›r. E¤er bu hisse senedi borsada kote edilmifl ise bilanço haz›rlama tarihi itibariyle hisse senedinin borsada kote edilen

(2)

de¤eri esas al›n›r. Yani borsada kote edilmifl bir hisse senedi için, elde etme maliyetinin üzerinde oldu¤u sürece bilançoda alabilece¤i maksimum de¤er borsada oluflan de¤eridir. VUK bu maddesinde yer alan ve içinde en az % 51 oran›nda ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas›’na (‹MKB) kote olmufl flirket hissesi bar›nd›ran yat›r›m fonlar›

için al›fl bedeli ile de¤erleme kural›

getirirken SPK’n›n 01.01.1995 tarihinde yay›nlad›¤› seri XI 1 numaral› Teb- li¤’in 21.maddesinin dördüncü paragraf›nda “Yat›r›m fonu kat›lma belgeleri, ilgili yat›r›m fonunun bilanço tarihi için aç›klad›¤› al›fl fiyatlar› üzerinden;

borsalar ve teflkilatlanm›fl di¤er piyasalarda ifllem gören borçlanmay› temsil eden di¤er menkul k›ymetler ise bilan- ço tarihindeki a¤›rl›kl› ortalama fiyatlar› üzerinden de¤erlenir.” Demekte- dir. Dolay›s› ile yat›r›m fonlar›n›n de¤erlemesi aç›s›ndan VUK ile SPK kurallar› aras›nda bir çeliflki vard›r (al›fl de¤eri mi yoksa bilanço tarihi itibariyle al›fl bedeli mi). Kanaatimiz- ce burada uygulaman›n muhasebenin ihtiyatl›l›k kavram› gere¤i hangi fiyat daha düflükse o fiyattan de¤erlendiril- mesi yönündedir. Ayn› tebli¤in 21.maddesinin üçüncü paragraf›nda

“hisse senetlerinin borsada kote edilmesi durumunda “bilanço gününden önceki 5 iflgünü boyunca oluflan gün- lük a¤›rl›kl› ortalama fiyatlar›n ortala- mas› üzerinden de¤erlenir. Bu ortala- man›n hesab›nda sermaye art›r›m› ve temettü ödemesi gibi ifllemlerden kay- naklanan etkiler giderilir. Bilanço

gününden önceki 5 iflgünü içinde elde edilen hisse senetleri ise, elde etme maliyeti ve bilanço gününde oluflan a¤›rl›kl› ortalama fiyat›n düflük olan›

ile de¤erlenir.” Diyerek borsada oluflan fiyat›n nas›l saptanaca¤›na aç›kl›k getirmifltir. Yukar›da t›rnak içine ald›¤›m›z son cümleye dikkat edilrse hisse senedi fiyat› için, 5 günlük süre içinde al›nd›¤› takdirde bilanço günü hisse senedinin al›m sat›m konusu yap›lan a¤›rl›kl› ortalama fiyat› ile elde etme maliyetinin düflük olan› ile de¤er- lenece¤ini belirterek muhasebenin temel kavramlar›ndan biri olan ihtiyatl›l›k kavram›na sad›k kalm›flt›r¹ . SPK’n›n seri XI 1 numaral› Tebli¤i’nin 21.maddesinin ikinci paragraf›nda

“Elde etme maliyetinin hesaplanmas›nda hareketli veya a¤›rl›kl› ortalama maliyet yöntemlerinden birinin uygulanmas› flartt›r. Menkul k›ymetler, sözkonusu maliyet yöntemlerine dayan›larak serileri itibariyle ayr› ayr›

de¤erlenir.” Denilerek ayn› hisse sene- dinden farkl› zamanlarda farkl› fiyat- lardan al›m yap›ld›¤› takdirde elde etme maliyetinin nas›l hesaplanaca¤›

belirtilmifltir. Burada vurgulanmas›

gereken bir di¤er nokta da hisse senedi al›m› s›ras›nda arac› kurumlara ödenen bir komisyon oldu¤u takdirde, bu komisyonun hisse senedinin elde etme maliyeti içinde de¤erlendirilmemesi bunun bir gider unsuru olarak “di¤er faaliyetlerden giderler ve zararlar" olarak muhasebelefltirilmesi” vurgulanm›flt›r ².

1 SPK seri XI 1 numaral› Tebli¤in 9.maddesinde yer alan ihtiyatl›l›k kavram›.

2 SPK seri XI 1 numaral› Tebli¤ madde 21 paragraf 1.

(3)

Bilanço düzenleme tarihinde de¤erleri hesaplanan hisse senetleri için elde etme maliyetleri ile bilanço düzenleme tarihi itibariyle oluflan de¤erleri aras›nda bir fark olufltu¤unda (art› ya da eksi yönde) bu ilgili menkul k›ymet hesab› ile gelir tablosu aras›nda (di¤er faaliyetlerden gelir ve karlar - di¤er faaliyetlerden gider ve zararlar) muha- sebelefltirilir³. Buraya kadar yap›lan aç›klamalarda flirketler aç›s›ndan bilançoda görülen hisse senetlerinin k›sa veya uzun vadeli elde tutma amaç- lar›na göre herhangi bir ay›r›m yap›lmam›flt›r. Dolay›s› ile de¤erleme aç›s›ndan hisse senedinin k›sa süreli veya uzun süreli gaye ile elde tutul- mas›n›n de¤erleme aç›s›ndan bir önemi bulunmamaktad›r. Burada önemli olan hisse senedinin borsada kote olup olmad›¤›d›r. SPK’n›n ad› geçen tebli-

¤inin 21.maddesinin alt›nc› paragraf›nda “Borsalar ve teflkilatlanm›fl di¤er piyasalarda ifllem görmeyen menkul k›ymetler, elde etme maliyet- lerine göre % 10 veya daha fazla bir oranda de¤er kaybetmeleri ve bu de¤er düflüklü¤ünün yak›n bir gelecekte orta- dan kalkaca¤›na dair objektif ve makul bir gerekçenin varolmamas› durumunda rayiç de¤erleriyle de¤erlenir. Rayiç de¤er, hisse senetleri için net defter de¤eridir. Diyerek borsada kote olmayan hisse senetlerinin de¤erlemesi için bir kural koyarak bu de¤erinin ilgili flirket bilançosunda yer alan özkaynak- lar›n›n ç›kar›lan hisse adedine bölüne- rek her bir hisse için bir de¤er bulun-

mas›n› gerektirmektedir. Özetle konu hakk›nda flu yorumu yapmak mümkün- dür. fiirket olarak elimizde tuttu¤umuz hisse senedinin k›sa ya da uzun vadeli elimizde tutma gayesine ba¤l› kal- maks›z›n, bu hisse senedi borsada kote ise bilanço tarihi itibariyle borsada oluflan de¤eri üzerinden de¤erleyip oluflan fark› kar zarar hesab›na intikal ettirme- miz, hisse senedi borsada kote de¤il ise bu takdirde ilgili flirketin bilançosuna bakarak, özkaynaklar›n› ç›kar›lan hisse adedine bölerek hisse bafl›na bir flirket de¤eri saptayarak elimizdeki hisse adedine göre o flirkete ait hisseler için toplam bir de¤er belirlememiz gerekecek- tir. Arada oluflan bir fark oldu¤u takdirde bu fark›n da kar zarar hesab›na intikal ettirilece¤i tabiidir. VUK ve SPK uygulamalar› konusunu kapatma- dan önce flirketin iki y›ldan fazla elinde tuttu¤u hisse senetlerini satmas›

halinde GVK’nun bilanço esas›nda ticari kazanc›n tespiti ile ilgili 38.maddesinin üçüncü paragraf›nda “Gayri- menkullerin ve menkul k›ymetlerin al›m-sat›m› ile devaml› u¤raflanlar hariç olmak üzere, bilanço esas›na göre defter tutan mükelleflerin iktisap tarihinden itibaren en az iki tam y›l süre ile aktiflerinde yer alan gayrimenkul ve ifltirak hisselerinin elden ç›kar›lma- s›nda maliyet bedeli, bunlar›n iktisap edildi¤i ve elden ç›kar›ld›¤› y›llar hariç olmak üzere her takvim y›l› için VUK hükümlerine göre belirlenen yeniden de¤erleme oran›nda artt›r›larak kazanc›n tespitinde dikkate al›n›r.”

3 SPK seri XI 1 numaral› Tebli¤ madde 21 paragraf 7.

(4)

Denilenerek flirketlerin satt›¤› gayri- menkuller ve ifltirak hisselerinin enflasyondan ar›nd›r›lmas› ve gerçek kazançlar›n›n vergilendirilmesi sa¤- lanm›fl olmaktad›r. Bu esaslar›n KVK’nun 13.maddesi gere¤ince kurumlar vergisi mükelleflerine de uygulanaca¤› tabiidir⁴. GVK’n›n 38.maddesi bu hükmü getirirken 56.maddesi edinim tarihinden itibaren sat›lmas› halinde hisse senetleri al›m sat›m kazanc›n›n (2004 için 12 milyar TL d›fl›nda kalan k›sm›) vergiye tabi olaca¤›n› söylemektedir. Ancak üç aydan fazla elde tutulan hisse senetleri aç›s›ndan vergi ödemesi söz konusu de¤ildir⁵.

3. TMS VE UMS AÇISINDAN H‹SSE SENETLER‹N‹N DURUMU TMS 7’nin 3.maddesi yat›r›m› flu flekilde tarif etmektedir “Bir iflletmenin ticari faaliyetinin yan› s›ra servetini artt›rmak veya sermayesini de¤erlen- dirmek ve benzeri yarar ve kazançlar (faiz, hak bedeli, kar pay› ve kira gibi) sa¤lamak üzere elde etti¤i varl›klard›r.

Stoklar ve Maddi Duran Varl›klar bu standart anlam›nda yat›r›m de¤ildir.”

Ayn› maddenin devam›nda “Cari Yat›r›m : Nitelikleri itibariyle kolayca paraya çevrilebilen ve bir y›ldan daha k›sa süre elde tutulma amac›yla edinilen varl›klard›r. Uzun Vadeli Yat›r›m : Nitelikleri itibariyle bir y›ldan daha uzun süre elde tutulma amac›yla edinilen varl›klard›r. Gayrimenkul Yat›r›m› :

Yat›r›mc› iflletme ya da iflletme ile ayn›

grup içinde bulunan bir di¤er kurulufl taraf›ndan büyük ölçüde kullan›lmayan ya da faaliyetleri için gerekli olmayan arsa ya da binalara yap›lan yat›r›md›r.”

Demektedir. Bu tan›mlamadan hare- ketle flirketler aç›s›ndan porföyde tutulan hisse senetleri de bir yat›r›md›r.

Portföyde tutulan hisse senetleri k›sa vadeli olarak yani bir y›l içinde sat›lmas› söz konusu ise cari yat›r›m olarak cari aktif varl›klar içinde s›n›fland›r›lmal›, bir y›ldan uzun vade- de sat›fl› söz konusu ise duran varl›klar içinde s›n›fland›r›lmal›d›r. Aktifte tutma de¤erinin belirlenmesi aç›s›ndan ise cari yat›r›m ise piyasa de¤eri veya maliyet veya piyasa de¤erinin düflük olan›yla de¤erlenir⁶. Ayn› TMS standard›nda uzun vadeli yat›r›mlar›n

“maliyet bedeli veya yeniden de¤erlenmifl tutar›yla veya pazarlanabilir hisse senedi ise portföy baz›nda maliyet veya piyasa de¤erinin düflük olan›yla de¤erlenir. Uzun süreli de¤er düflük- lükleri için karfl›l›k ayr›lmal›d›r.”

Demektedir. Bu tan›mlamalardan elde etti¤imiz sonuç hisse senetleri k›sa vadeli olarak elde tutuluyorsa bilanço- da alaca¤› maksimum de¤er, maliyet veya piyasa de¤erinin düflük olan›d›r.

E¤er eldeki hisse senedinin piyasada oluflan bir fiyat› yoksa yani hisse senedi piyasada kote de¤ilse bu durumda de¤erleme ölçüsü maliyet de¤eri olmal›d›r. Uzun vadeli olarak elde

4 Kocahano¤lu Osman Selim, Türk Vergi Kanunlar›, sayfa 125 ve 126.

5 GVK, madde 80.

6 TMS 7, madde 15.

(5)

tutulan hisse senetleri aç›s›ndan da durum benzerlik arzetmektedir. Uzun vadeli olarak elde tutulan bir hisse senedi piyasada kote ise maliyet veya piyasa de¤erinin düflük olan› ile de¤erlenir. E¤er bu hisse senedinin de¤eri yeniden de¤erleme ifllemi sonucu (örne¤in hissesi al›nan flirketin yeniden de¤erleme fonunu sermayesine ekle- mesi neticesi elde edilen bedelsiz hisse senetleri ile) artm›fl ise yine hisselerin piyasada kote edilmifl olmas›na bak›l›r, hisseler piyasada kote edilmifl ise bilançoda gösterilebilece¤i en yüksek de¤er piyasa de¤erini aflmamal›d›r.

Piyasada kote de¤il ise o yeniden de¤erleme sonras› de¤eri ile de gösteri- lebir. Burada hisseleri elinde tutan flirketin karar vermesi önemlidir. Ayn›

hisseleri maliyet de¤eri ile de de¤erle- yebilir. Karar verme sürecinde flirketin faaliyetine devam ediyor olmas›, canl›

ve karl› olmas›, nakit yarat›yor olmas›

gibi faktörler önemlidir. Aksi takdirde ihtiyatl›l›k prensibi gere¤i maliyet bedeli ile gösterilmesi daha uygun olacakt›r.

UMS aç›s›ndan bakt›¤›m›zda TMS standard›na benzer hükümler vard›r.

UMS 25 “Yat›r›mlar›n Muhasebeleflti- rilmesi” Standard›’nda TMS standard›n benzer olarak yat›r›mlar›n cari, uzun vadeli, gayrimenkul olarak s›n›fland›r›lmas› yap›lm›flt›r. Daha sonra TMS Standard›’nda oldu¤u gibi yap›lan yat›r›m›n elde tutulma süresine

göre k›sa vadeli cari aktif veya uzun vadeli duran varl›k olarak s›n›fland›r›l- mas› gereklili¤i üzerinde durulmufltur.

Cari aktif olarak s›n›flanan yat›r›mlar (hisse senedi yat›r›mlar› bu s›n›fta yer almaktad›r) piyasa de¤eri veya piyasa de¤eri veya maliyet de¤erinden düflük olan› ile de¤erlenir⁷ hükmü getirilmifl- tir. Ayn› satandard uzun vadeli yat›- r›mlar aç›s›ndan bilançoda de¤erleme ölçüsünü “maliyet, yeniden de¤erlenmifl de¤eri veya pazarlanabilir bir hisse senedi ise maliyet ya da piyasa de¤e- rinden düflük olan› ile portföy baz›nda de¤erlenir” diyerek belirlemifltir. Bura- da da TMS ile ayn› de¤erleme mant›¤›

vard›r. Yani elimizde tutu¤umuz hisse senedi uzun vadeli de olsa bilançoda gösterilebilece¤i de¤er hisse senedi piyasada kote ise maliyet veya piyasa de¤erinin düflük olan›d›r. Hisse piyasada kote de¤il ise maliyet de¤eri ile gös- terilmelidir sonucu ç›kmaktad›r. E¤er hisse yeniden de¤erlenmifl ve piyasada kote de¤il ise yeniden de¤erlenmifl de¤eri esas al›nabilir. Burada yine yat›r›mc› flirketin, hissedar oldu¤u flirketin faaliyet performans›n›, karl›l›-

¤›n›, nakit yaratma gücünü göz önüne almas› gerekir. E¤er yat›r›m yap›lan flirket faaliyet kar› ve nakit üretemiyor ise maliyet bedeli ile gösterilmesi uygun olacakt›r.

7 UMS 25, Yat›r›mlar›n Muhasebelefltirilmesi Standard›, paragraf 19.

(6)

4. ENFLASYON MUHASEBES‹

UYGULAMALARI AÇISINDAN H‹SSE SENETLER‹N‹N DURUMU 30.12.2003 Tarihli 25332 numaral›

Resmi Gazete’de yay›nlanarak yürür- lü¤e giren 5024 say›l› Vergi Usul Kanunu (VUK), Gelir Vergisi Kanunu (GVK) ve Kurumlar Vergisi Kanunu’- da (KVK) De¤ifliklik Yap›lmas›

Hakk›nda Kanun ile flirketlere 31.12.2003 bilançolar›n› enflasyondan ar›nd›rma flart› getirilmifl bulunmak- tad›r. An›lan kanunun uygulama tebli-

¤i olan 328 say›l› VUK Genel Tebli-

¤i’nde ise hisse senetleri parasal k›ymet olarak (yani ulusal para de¤e- rindeki de¤iflmelere ra¤men sat›n alma güçleri de¤iflmeyen k›ymetler) olarak ele al›nm›fl ve tebli¤ eki olan 1 numaral› listede 111 numaral› hesap alt›nda parasal k›ymetler olarak s›n›fland›r›l- mas›na ra¤men aç›klamas›nda “Özel sektörce ç›kar›lan tahvil, senet ve bonolar. Bu k›ymetler, Vergi Usul Kanunu'nun 279 uncu maddesi kap- sam›nda al›fl bedeli ile de¤erlenmeleri halinde, de¤erlendikleri tarihten itibaren “parasal olmayan k›ymet” olarak addolunur.” Diyerek bu k›ymetlerin al›fl bedeli ile bilançoda yer almalar›

halinde enflasyondan ar›nd›r›lmas›

gerekli¤i vurgulanm›flt›r. Enflasyon- dan ar›nd›rma hisse senedinin al›nd›¤›

tarihten itibaren bilanço raporlama tarihine kadar oluflan enflasyon etkisi- nin hisse senedinin al›fl de¤erine ilave edilmesi anlam›na gelmektedir. 238 say›l› VUK Genel Tebli¤i’nden sonra 13.08.2004 tarihinde Resmi Gazete’de yay›nlanan 337 s›ra numaral› VUK Genel Tebli¤i’nin 3.2. bafll›¤› alt›ndaki ikinci paragrafta “Hisse senetleri, bor-

sada ifllem gören-görmeyen ay›r›m›na tabi tutulmayacak ve düzeltme kat- say›s› ile çarp›lmak suretiyle düzeltme ifllemi gerçeklefltirilecektir.” Demekte- dir. Bu aç›klamalar ›fl›¤›nda tebli¤lerde de belirtildi¤i gibi hisse senedinin piyasa de¤erinin, piyasada kote olup olmamas›n›n bir anlam› kalmamak- tad›r. Örne¤in 1990 y›l›n›n Aral›k ay›nda 1.000 TL nakit bedel ödenerek al›nan bir hisse senedinin (ba¤l› menkul k›ymet) 31.12.2003 de¤eri 1.000 X (TEFE Aral›k 2003 endeksi) 7382,1 / (TEFE Aral›k 1990 endeksi) 14,27571

= 517.109 TL olacakt›r. E¤er bu flirketin hisseleri menkul k›ymetler borsas›nda kote edilmifl ve 31.12.2003 itibariyle hissenin borsadaki de¤eri 20.000 TL ise enflasyon muhasebesi aç›s›ndan hisse senedinin bilanço de¤eri ne olacakt›r sorusunun cevab›

“517.109 TL olarak gösterilecektir”

fleklinde olacakt›r. VUK tebli¤lerince getirilen bu düzenleme öncelikle VUK 261. ve devam› maddelerinde yer alan hükümlerle çeliflkilidir. Örne¤in 261.

maddede “De¤erleme, iktisadi k›ymetin nevi ve mahiyetine göre, afla¤›daki ölçülerden biri ile yap›l›r:

1. Maliyet bedeli;

2. Borsa rayici;

3. Tasarruf de¤eri;

4. Mukayyet de¤er;

5. ‹tibari de¤er;

6. Vergi de¤eri;

7. (Ek bent: 30/12/1980 - 2365/46 md.) Rayiç bedel,

8. Emsal bedeli ve ücreti.” Diyerek bilançoda yer alan iktisadi varl›lar için k›staslar getirmifltir. VUK 279.maddede belirtildi¤i üzere de borsada kote

(7)

olan hisse sentleri borsa rayici ile de¤erlenir demektedir. 279.Maddede e¤er hisse senedi borsada kote de¤il ise ve baflka bir flekilde bu hisse senedinin cari de¤eri hesaplanam›yor ise bu takdirde al›fl bedeli ile de¤erlenmelidir mant›¤› hakimdir.

5. SONUÇ

Yukar›da aç›klanan sebeplerle VUK-

’un 328 ve 337 s›ra numaral› tebli¤leri hisse senetlerinin de¤erlemesi aç›- s›ndan VUK 279.madde ile çeliflmek- tedir. Yine 4.bafll›¤›m›z alt›nda yer alan aç›klamalar ›fl›¤›nda an›lan tebli¤- ler TMS 7 ve UMS 25 standartlar› ile de çeliflmektedir. VUK’nu uygulamalar› aç›s›ndan ç›kar›lan tebli¤lerin öncelikle kanunun genel hükümleri ile çeliflmemesi gereklidir. Kald› ki bu konuda Uluslar aras› Muhasebe Stan- dardlar› ve Türkiye Muhasebe Stan- dardlar› da muhafazar yaklafl›m› (al›fl bedeli veya borsa rayicinin düflük olan›

ile de¤erleme) benimsemiflken uygulaman›n bu flekilde olmas› 31.12.2003 itibariyle ve sonras›nda düzenlenen enflasyondan ar›nd›r›lm›fl bilançolarda aktiflerin oldu¤undan daha fazla de¤erlenmesine ve fiktif karlar›n orta- ya ç›kmas›na sebep olacakt›r. Bu durum gerçekte varolmayan karlar üzerinden vergi ödenece¤i anlam›na geldi¤inden, vergi ödeyen flirketlerin özkaynaklar› küçülmek durumunda kalacak ve dolay›s› ile makro ekonomik bazda Ülkemiz bundan zarar göre- cektir. Bu çeliflkinin önlenmesi için TMS 7 ve UMS 25 kriterleri paralelin- de düzenleme yapmak gerekmektedir.

Alternatif olarak ç›kar›lacak bir uygulama tebli¤i ile “hisse senetleri borsada

kote ise, enflasyondan ar›nd›r›lsa bile bilanço düzenleme tarihi itibariyle borsadaki kapan›fl de¤erini aflmamal›d›r.

Borsada kote olmayan hisse senetleri aç›s›ndan ise, enflasyondan ar›nd›r›l- d›ktan sonra hisse senedinin alaca¤›

maksimum de¤er hissesi edinilen flirketin toplam özkaynaklar›n›n edinilen hisse oran›ndaki de¤erinden fazla ola- maz” hükmü getirilerek bilançolarda fiktif de¤erlerin ve karlar›n yarat›lmas›

ve flirketlerin bu fiktif karlar üzerinden kurumlar vergisi ödemesi önlenmeli- dir.

KAYNAKÇA

• 5024 Say›l› Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununda De¤ifliklik Yap›lmas› Hakk›nda Kanun.

• International Accounting Standart 2, Inventories, Accounting Standarts Committee, London 2001.

• 213 say›l› Vergi Usul Kanunu

• Kocahano¤lu Osman Selim, Türk Vergi Kanunlar›, 10.bask›, Çelik Matbaac›l›k,

‹stanbul 1995.

• SPK’n›n 01.01.1995 tarihinde yay›nlad›¤›

seri XI 1 numaral› Tebli¤

• Türkiye Muhasebe Standard› 7, Yat›r›mlar, TMUDESK, Ankara 1997.

• Uluslararas› Muhasebe Standard› 25, Yat›r›mlar›n Muhasebelefltirilmesi, Uluslararas› Muhasebe Standardlar›

Komitesi, Londra 1999.

• Vergi Usul Kanunu, 328 S›ra Numaral›

Tebli¤.

• Vergi Usul Kanunu, 337 S›ra Numaral›

Tebli¤.

• 193 say›l› Gelir Vergisi Kanunu

• www.gelirler.gov.tr