• Sonuç bulunamadı

M i m a r Sabri şehircilik b a k ı m ı n d a n H a l k e v i için K o n y a ' n ı n meşhur A l â a d d i n k ö ş k ü harabelerinin eteklerini m u v a f ı k b u l m a k t a d ı r . B u n u n sebeplerini raporunda u z u n uzadıya izah etmektedir.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "M i m a r Sabri şehircilik b a k ı m ı n d a n H a l k e v i için K o n y a ' n ı n meşhur A l â a d d i n k ö ş k ü harabelerinin eteklerini m u v a f ı k b u l m a k t a d ı r . B u n u n sebeplerini raporunda u z u n uzadıya izah etmektedir."

Copied!
5
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

K o n y a H a l k e v i B i n a s ı p r o j e s i

A. S a b r i O r a n C. H. P. Müşavir mimarı K o n y a H a l k e v i binasının projesini H a l k Par- tisi müşavir m i m a r ı S a b r i O r a n tanzim etmiştir. Mi- m a r ı n bu projeyi hazırlarken ne gibi esaslara uydu- ğunu raporunun tetkikinden anlamaktayız.

M i m a r Sabri şehircilik b a k ı m ı n d a n H a l k e v i için K o n y a ' n ı n meşhur A l â a d d i n k ö ş k ü harabelerinin eteklerini m u v a f ı k b u l m a k t a d ı r . B u n u n sebeplerini raporunda u z u n uzadıya izah etmektedir. Vazihet p l â n ı n d a n d a anlaşılacağı üzere, b i n a n ı n oturtulaca.

ğı arsanın yollarla vaziyeti gayet iyidir. Bilhassa esas antrenin b ü y ü k c a d d e ile diğer bir y o l u n teka- tu noktasının biraz ilerisinde b u l u n m a s ı binanın esa- sen güzel olan u m u m î kütlesinin menazırını zengin- leştirecek mahiyettedir.

Bu p r o j e ; Sabri'nin diğer projelerinden, birçok cihetlerden farklıdır. Projesinin gerek p l â n ı n d a ge- rek haricî mimarîsinin tâyininde b ü y ü k b i r gayret gösterdiği anlaşılıyor.

P l â n ı n tetkikinde H a l k e v i bürolarını teş kil eden esas bina b l o k u c a d d e n i n üzerine k o n u l m u ş , merasim ve müsamere salonu geri çekilerek ö n ü n d e

geniş bir saha, bir m e y d a n c ı k v ü c u d e getirilmiştir.

M ü s a m e r e salonunun servis odalarını teşkil eden di- ğer alçak bir b i n a çıkıntısı ile bu teras çerçevelen- miştir ki; her cihetten kabili istifade bir yer teşkil etmektedir.

B i n a n ı n esas antresi köşeye tesadüf ettirilmiş, tir. Bu antreden gerek H a l k e v i büroları, gerek mü- samere salonu istifade edecektir. K a t merdiveni keza antre h o l ü üzerindedir. H o l d e n sola sapıldığı z a m a n müze- gazino ve k ü t ü p h a n e salonları c a d d e üzerinde ve bir sıraya dizilmiş vaziyettedir.

Bunların ö n ü n d e 4,5 metre genişliğinde v e 68 met- re t u l ü n d e geniş ve u z u n bir k o r i d o r vardır. Bu gale- rinin nihayetinde jimnastik salonuna açılan bir ka- p ı bulunuyor.

Galerinin bu k a d a r u z u n olması ve çok geniş yapılması herhalde burasının ayni z a m a n d a teşhir galerisi gibi kullanılacağı ihtimalini vermekte- dir. K o r i d o r u n üzerindeki m ü t e a d d i t (kapı- pençe, re) 1er b i n a n ı n arka avlusuna açılmaktadır.

Esas antre h o l ü n ü n karşısından geniş bir kori-

(2)

dor iie m ü s a m e r e salonuna geçilmektedir. Bu kori- dorun her iki tarafında vestiyerler b u l u n m a k t a d ı r . Buradan merasim salonuna 90 derecelik bir d ö n ü ş yapılarak girilmektedir ki iyi bir sureti hal değildir-

Üst kata çıkıldığı z a m a n u z u n blok tarafında Halkevi bürolarına tahsis edilen m ü t e a d d i t odalar bulunmaktadır.

Binanın muhtelif işlere tahsis edilen kı- sımlar arasındaki münasebet biraz karışıktır. Ze- min katında gazinonun yeri, merasim salonundan v e bilhassa yazın istifade edilmesi çok m u v a f ı k o l a n terastan t a m a m e n uzaktır. Vestiyerlere tahsis edilen büyük saha her iki b i n a b l o k u arasında yalnız bir geçit vazifesini görmektedir. H a l b u k i vestiyerler için d a h a m ü n a s i p b i r yer b u l u n a r a k burasının gazi-

noya tahsisi, bu suretle gerek merasim salonunun, gerek gazinonun ayni servislerden istifadesi temin edilmiş olmalı idi.

R a p o r d a binanın yalnız döşemelerinin beton-

arme olacağı yazılı ise de, gerek o d a ve salon tak-

simatlarının çok geniş olması, gerek d u v a r kalınlık-

larının eb'adı ve birçok tâli bölmelerin döşeme üzerine

oturtuluşları b i n a n ı n kâğır olarak inşasına m ü s a i t

değildir. Bu şekliyle, t a m b e t o n a r m e olarak inşası

zarurîdir. Y u k a r ı d a d a söylediğimiz veçhile b i n a n ı n

şehircilik vaziyeti ve u m u m î kütleleri çok güzel tan-

z i m edilmiştir. A n c a k p l â n d a ğ ı n ı k ve çok geniş

tutulmuş o l d u ğ u n d a n iktisadî değildir. Binanın cep-

hesini m i m a r taş k a p l a m a y a p m a ğ ı düşünüyor ve

verdiği inşaat detaylarında b u n u n ne şekilde olaca-

(3)

s f c ]

t i . - - - .

İ »

— İ l ' - -

ğını izah ediyor. A n t r e m o t i f i ç o k güzeldir. C e p h e pencerelerinin ikişer ikişer tertibi saçak kornişi pro- filleri b i n a y a ağır ve vakur bir tesir veriyor. Y a l n ı z cephede b o d r u m katındaki antreye giren k ü ç ü k por-

tik eklenmiş bir tesir yapıyor. B u n u n kaldırılması d a h a m u v a f ı k olacaktır. Jimnastik salonu ile H a l k e v i b l o k u n u n yekdiğerlerine bağlanışı ve b u r a d a k i çatı vaziyeti şayanı tenkittir. Bilhassa haricî cephede korniş altındaki konsolcuklar y a b a n c ı bir tesir y a p m a k t a d ı r . A n t r e m o t i f i n d e m i m a r ı n mahallı- lik iddiası hilâfına d a h a ziyade r o m a n tesiri var- dır. Bina haricî mimarîsi itibariyle d a h a ziyade son z a m a n l a r d a A l m a n y a ' d a yapılan birçok devlet bi- naları mimarîsinden müteessir o l d u ğ u kanaatini ver- mektedir. M i m a r Sabri projesinde yapacağı yeni bir rutuşla b u tesiri kaldırsa m u v a f f a k o l m u ş bir eser m e y d a n a getirmiş olacaktır.

K o n y a H a l k e v i binası projesi h a k k ı n d a r a p o r H a l k e v i binasının nerede v e hangi m e v k i d e in-

şa edilmesi m u v a f ı k olacağı meselesi K o n y a d a sene- lerden beri m ü n a k a ş a edilmektedir. Bazı kimseler d a h a ziyade şimdiki çarşı civarını v e h ü k ü m e t ko- nağının y a k ı n ı n d a k i mahalleri tercih etmektedir.

Bunların düşüncelerine göre H a l k e v i binası inşaatı için en m u v a f ı k olarak Şerafettin C a m i i yanın- d a k i arsa gösterilmektedir. Bu cereyana t a m aykırı olarak yeni H a l k e v i binasının İstasyon civarında ve şehirin yeni inkişaf sahaları d a h i l i n d e yapılmasını teklif edenler mevcuttur. B u g ü n için birinci teklif m a k û l v e yerinde görülmektedir. Y a l n ı z istikbal için şehir tasavvur edilen hudutlar d a h i l i n d e yerle, şip t e k â m ü l ettikten sonra H a l k e v i binası çarşı ci- varında y a p ı l d ı ğ ı t a k d i r d e gayrı merkezi bir vazi- yetle kalacaktır. Z a t e n K o n y a şehri son senelerce Cumhuriyet caddesi b o y u n c a A l â a d d i n tepesi civa- rı v e istasyon tarafındaki sahalara d o ğ r u inkişaf et- mektedir- A l â a d d i n civarile istasyon etrafı d a h a zi-

İ F I ' • ? * " " 1

İ E _ î

n

iî|

n u

1 !•;

İ i »rft •

i j J H . : I

ı J

Î • jlH i , : : p ' i j J H . :

I I

|: i

i L j j i m i r i T I l T ' İ J • f

1

- İ s H j, iri iı •

I L—i. . im-, »h . U . X, İm . . k j a . al .--m . X> — T 7 Ü T T F T T

Birinci kat plânı

(4)

Cephe tafsilâtı

yade sırf mesken mıntakaları olarak t e k â m ü l etmek- tedirler. Bu iki m ı n t a k a n ı n arasında C u m h u r i y e t caddesi bir k ö p r ü vazifesini görmektedir. A l â a d d i n tepesi çarşı ile istasyon civarını birbirile birleştiren yolun ortasındadır. B u n d a n dolayı yeni H e l k e v i bi- nasının inşaatı için A l â a d d i n tepesi ile b u n u n civa- rında b u l u n a n b o ş sahaları tercih etmek d a h a doğru olacaktır.

H a z ı r l a n a n p r o j e d e yeni H a l k e v i binası için A l â a d d i n tepesinin en basık ve en müsait eteklerin- den biri intihap edilmiştir. A l â a d d i n tepesi Selçuk zamanlarından k a l m i ş K o n y a n ı n ortasında yegâne yükselen üstü ufak bir yayla şeklinde olan oldukça büyük bir tepedir. ( H ö y ü k ) Bu tepe d a h i l i n d e Hal'k- evinin inşası için her hangi bir sahanın intihabı ser- best bırakılmıştı.

A l â a d d i n camii yarı yüksekte inşa edilmiş Sel- çuk eserlerimizin en kıymetlilerinden biridir. Tepe- nin en yüksek kısımları eskiden mezarlık olarak kul- lanılmış b u g ü n d e serbest bırakılmıştır.

A l â a d d i n camii A l â a d d i n tepesine v e b ü t ü n Konyaya h â k i m d i r . H a l k e v i binası A l ü a d d i n tepe- sinin her hangi bir yerinde inşa edildiği t a k d i r d e bediî b a k ı m d a n hiç bir surette A l â a d d i n camiinin hâkimiyetine halel getirmemelidir. H a l k e v i gibi bin kişilik m u a z z a m bir salon bina kitlesini sahne ve

diğer teferruatile beraber yeşillikler ve ağaçlar ara- sında gizlenmesini ve böylelikle göze saplanmasına i m k â n yoktur. A l â a d d i n tepesinin en yüksek mev- K o n y a y a h â k i m d i r . H a l k e v i binası A l â a d d i n tepe- camiile rekabete girişecek ve b u n d a n dolayı Halke- v i binasını en yüksek m e v k i d e inşa etmek b ü y ü k bir hata olacaktır. Bu bediî m a h z u r d a n gayrı bazı pra- tik düşüncelerde binanın tepenin en üst tarafına inşa edilmemesi icap etmektedir. A r a b a ve diğer vesai- ti nakliye nakliye ile bilhassa kış geceleri H a l k e v i n i n antresine varılması pek güç ve hattâ imkânsızdır- Tepeye k a d a r geniş yollar araba ve o t o m o b i l durak yerleri t a n z i m ve inşa edilmesi ise çok müşkül ol- d u ğ u gibi A l â a d d i n tepesini d e fazla bir şekilde dolduracaktır. B u n d a n dolayı tepenin en yüksek

Vaziyet plânı

; J p ILI !Q II! İÜ" 10

:

,!Î-- fi Ü'Cffli] ü ' i y i D nı;;

Diğer bir tafsilât KONYA UALI^VI PfcOJLSI

«»Ut TABÎÜTI U.1/25

(5)

m e v k i i n d e n sarfı nazar ederek H a l k e v i binası için eteklerde müsait bir yer a r a m a k d a h a m u v a f ı k gö- rülmektedir.

C ü m h u r i y e t m e y d a n ı n d a başlıyan ve tepe- nin eteğini takip ederek istasyona giden y e n i ve geniş c a d d e boyunca k o l o r d u , şimdiki H a l k e v i ve eski sinema binaları sıralanmaktadır. Bu binaların inşa edilirken maalesef A l â a d d i n camiinin yakının- da oldukları, ve uzaktan A l â a d d i n camiinin a z a m e t ve hâkimiyetine m â n i olacakları hiç nazarı itibare alınmamıştır. Bu binalar şekil ve nisbetsizliğile uzak- tan d a göze çarpmaktadırlar. İlk akla gelen şey bu- radan bu binaları k a l d ı r m a k ve yeni H a l k e v i bina- sını kısmen yerlerinden istifade ederek b u bina- ların alt tarafında c a d d e b o y u n c a u z a n a n eteğin ijzerine kurmaktır. Y e n i b i n a iki katlı olarak düşü- n ü l m ü ş ve araziye ve m a l z e m e v e stil itibarile mu- hite en çok intibat ederek, A l â a d d i n tepesini «unu- tulmuş ve bırakılmış» vaziyetten kurtararak ve ih- ya ederek, b u m u h i t e tarihine lâyık bir şekil veril- mesine çalışılmıştır.

Yeşillik olarak bırakılan ve p a r k haline geti- rilecek tepe aşağıda inşa edilen H a l k e v i binasının bir nevi m ü t e m m i m i olacaktır. H a l k e v i bahçesinden d o ğ r u d a n doğruya A l â a d d i n tepesine çıkılacaktır.

Bu tepeye gelişi güzel inşa edilen b i n a l a r kalktıktan sonra tepenin bir eteğinde yalnız Selçuk âbidelerimizin bir şaheseri olan A l â a d d i n camisile diğer eteğinde de m i m a r î muvazeneyi temin edecek bir şekilde C ü m h u r i y e t devrinin bir âbidesi o l a r a k yeni H a l k e v i binası kalacaklardır. T e p e ise yeşil bir taç gibi b u iki â b i d e y i birbirlerile birleştirecektir.

B i n a plânları tanzim edilirken y u k a r d a sırala~

nan şehirciliğin b e d i î esaslarına sadık k a l m ı y a çalı- şılmıştır. Bina iki katlı olarak c a d d e b o y u n c a v e te- penin eteğinde, uzaktan kuvvetli ufkî bir hat gibi görülmektedir- Salon kitlesi geriye alınmış idare ve diğer kısımlar ihtiva eden b i n a kısmı d a tepe mün- hanilerine u y g u n olarak ö n tarafa ve c a d d e üzerine alınmıştır. İdare kısmı ile salonun teferruatını ihtiva eden caddeye a m u t kitle arasında c a d d e seviyesin- den takriben iki metre yüksekte u f a k bir avlu tan- zim edilmiştir. Salon boşalırken halk geniş kapılarla b u avluya girmektedir. A l ç a k kitlenin nihayetinde tanzim edilen açık m e r d i v e n vasıtasile tedricen ka- labalık sokağa yayılacaktır. A v l u b u r a d a b ü y ü k v e açık bir hol r o l ü n ü o y n a m a k t a d ı r .

Esas antreye köşedeki serbest merdivenle vasıl olunmaktadır. G e n i ş kemerlerle çerçevelenmiş açık ve üzeri örtülü bir holle antre m a h f u z bir vaziyete getirilmiştir. O r t a d a tanzim edilen geniş bir k a p ı ile esas antre holüne girilmektedir. B u r a d a n c a d d e ta- rafında nsıralanmış olan gazino ve k ü t ü p h a n e y e geniş ve b o y d a n b o y a d e v a m eden bir gezinti h o l ü vasıta- sile geçilmektedir. B ü y ü k gezinti h o l ü n d e n çift ka- natlı kapılarla H a l k e v i n i n A l â a d d i n tepesine nazır olan bahçesine geçilmektedir. Jimnastik salonu ge- zinti h o l ü n ü n nihayetinde ve istasyon caddesine a-

m u t ayrı bir kitle olarak t a n z i m edilmiştir. Jimnas- tik, duş ve saire teferruat kısımları alt kattadır. Bu- r a d a n jimnastik elbiselerini giydikten sonra sporcu- lar geniş ve müsait bir merdivenle üst kattaki jim- nastik salonuna çıkarlar- Jimnastik s a l o n u n d a n doğ- r u d a n doğruya bahçeye ve oyun sahalarına çıkıl- m a k t a d ı r .

Salon kısmı ve gardropları k e n d i n e mahsus bir kitle olarak düşünülmüştür. G a r d r o b u n esas an- tre h o l ü n e açılan kapıları ancak temsiller esnasında açık bırakılacaktır. Diğer z a m a n l a r d a lüzumsuz ye- re kirlenmesini için kalabalıktan tecrit edilmiş bir vaziyette b u l u n m a k t a d ı r . H a l k iki taraflı tanzim edi- len g a r d r o p l a r d a üst elbiselerini bıraktıktan sonra b ü y ü k slonun ö n ü n d e k i fuayeye girer ve b u r a d a n geniş bir k a p ı ile temsil salonuna vasıl olur. Sa- lonun alt kısmı 700 üstteki galeri 250 c e m ' a n 1000 kişi ihtiva edecektir. Üst katta b a l k o n seyircilerine mahsus ayrı bir fuayye d a h a mevcuttur.

H a l k e v i idare kısmı c a d d e y e m u v a z i olan bi- nanın üst k a t m d a d ı r . Parti teşkilâtına ait olan oda- lar keza b u kattadır. Parti için c a d d e y e m u v a z i kit- lenin nihayetinde ayriyeten bir antre tanzim edil-

înşaat malzemesi olarak b i n a n ı n haricî duvarları için taş intihap edilmiştir. K o n y a d a taş inşaatçılığı es- kidenberi a n ' a n e v î bir h a l d e vardır. Son senelerde maalesef bu cihet çok i h m a l edilmiştir. Bir çok iş- lenmeğe müsait taş cinsleri mevcut olan b u yurt kö- şesinde ne için çimento ve iskelet binalar inşa edil- mesi icap etsin. K o n y a m u h i t i n i n tabiî renk ve ka- raklerne en ç o k yakışan taşdan inşa edilmiş Selçuk Türklerinin âbidelerinindir- B u n l a r d a n lâyıkile i l h a m a l m a k kabiliyetinden âciz olan geçen devirlerin mi- mar v e san'atkârları taş inşaatçılığın ananelerinden ayrılmışlar ve hiç de o m u h i t e y k ı m ş m a y a n ve A v - rupanın çok ç a b u k geçici m i m a r î uslup ve inşaat tarzlarını b u r a d a tatbik etmişlerdir. Son seneler zar- f ı n d a inşa edilen bir ç o k b i n a l a r d a m i m a r î ve inşaat itibarile tatmin edici bir derecede inşa edilmemiş-

B u n u n için yeni H a l k e v i binası projesinde ana- nevi inşaat usullerine sadık k a l m a ğ a çalışılmış taş in- şaatçılığına yeniden bir hız verebilmek için taş kul- lanılmıştır. Binanın c a d d e cepheleri ince y o n t m a taş ve bahçe ve arka tarafları m o l o z taş üzerine sıva olarak düşünülmüştür. Döşemeler gayet tabiî ola- rak betonarmedir.

B ü t ü n m i m a r î şekiller taş tekniği i m k â n l a r ı n d a n a z a m î istifade edilerek v e aynı z a m a n d a asrın ih- tiyaç ve hususiyetlerini t a m a m e n göz ö n ü n d e tuta- rak v ü c u d e getirilmiştir. T a ş o l m a k l a beraber bina- y a b u g ü n k ü m i m a r î ihtiyaç v e düşüncelerimize ya- kışmıyan z a m a n ı m ı z l a alâkası o l m ı y a n tarihî şe- killer taklit edilmemiştir. H a l k e v i binalarına yakı- şacak ciddî b i r ifade v e m i m a r î karakter verilme- sine çalışılmıştır. C . H . P. Müşavir M i m a n

A . Sabri O r a n

Referanslar

Benzer Belgeler

Özel anıtlarımızı ve bize tarih- ten mal olan mimarlık ve diğer sa- nat eserlerini daha bilimli ve daha esaslı koruyabilmek için; bir çok kollarda çalışan ayrı ayrı

Bu sahada, hükümetin yapacağı iş birliğiyle Amerika ev inşaatçılığında geçmiş senelerdeki ic- raatları kat kat geçecek bir faaliyet belireceği gi- bi, işsizlik

Zeki üayâr - Neşriyat müdürü

2 Haziran 2008 tarihinde sizlik Sigortas kapsam nda, 20 i siz için Ayval k Halk E itim Müdürlü ü i birli inde bayanlara yönelik “Gümü Has r Tak Örücülü ü” mesle inde

[r]

[r]

Öğrencilerimiz yaşadıkları aile ve akraba çevresinden yapacakları araştırma sonucunda öğrenecekleri Şarkışla ilçesine özgü yemeklerle ilgili çalışmaları okul

Aktarıcı için: kaynak cihazın HDMI çıkış portuna bağlanma yeri Alıcı için: görüntüleme cihazının HDMI giriş portuna bağlanma yeri 3 Aktarım Butonu