GRUPLA ÇALIŞMANIN TANIMI VE TARİHÇESİ
GRUPLARLA SOSYAL HİZMET
Doç. Dr. Nur Feyzal KESEN
HED EF LER
•Bu üniteyi çalıştıktan sonra;
•Sosyal hizmet müdahele
yöntemlerinden birisi olan grup çalışmasının farklı tanımlarını, ilke ve özelliklerini öğrenebilecek,
•Grup çalışmasının hangi sosyal ortamda ortaya çıktığını
kavrayabilecek,
•Sosyal hizmette grup çalışmasının tarihsel süreci hakkında bilgi sahibi olabilecek,
•Grup çalışmasının türlerini öğrenebileceksiniz.
ÜNİTE
1
İÇ İN DE KİL ER • Grup Çalışması Tanımı İlke ve Özellikleri
• Grup Çalışmasının Tarihçesi
• Grup Türleri
©
ÜNİTE
1
Grup Çalışması
Tanımlar
Grup Çalışmasının ilke
ve özellikleri
Grup Çalışmasının Tarihçesi
İlk yıllar
Bilimsel bilginin gelişimi
Uygulama alanına geçiş
Grup Türleri
Görev grupları
Eğitim grupları
Danışmanlık grupları
Psikoterapi grupları
GİRİŞ
İnsanlar, sağlıklı bir şekilde hayatlarını idame ettirebilmek için yaşamları boyunca başka insanlara ihtiyaç duymuşlardır. Kültürümüzde eskiden beri "İnsan insanın zehrini alır.", "Yalnızlık Allah'a mahsustur.", "İnsan insana muhtaçtır.",
"Nerede birlik orada dirlik." gibi söylenen söylemler aslında insanın başkalarıyla birlikte daha güçlü ve iyi olacağına işaret eder. İnsanın en temel ihtiyaçlarının hiyerarşisinin yapan Maslow'a göre; fiziksel ihtiyaçlar, güvenlik ihtiyacı, ait olma ve sevgi ihtiyacı, saygı ihtiyacı ve kendini gerçekleştirme ihtiyacı olarak tanımlamıştır.
Şimdilerde ise gerçeklik terapi kuramcıları "Zihinsel iş birliği yapma" gereksinimini insanın temel ihtiyaçları arasına almışlardır. Zihinsel iş birliği ihtiyacı; kişinin, başkalarının dünyasına katılma gereksinimine veya dostlarıyla birlikte olma gereksinimine dönüşmüştür. Biyolojik açıdan bakan kuramcılar ise bireyin katılım gereksiniminin, insanların sinir sistemine yerleştiğini söylemektedirler[1]. İşte bu ihtiyaçlarının karşılanmaması sonucunda insan yaşamları süresince duygusal sorunlara bağlı normal dışı davranış ve tutumlar sergilerler. Ruhsal dengedeki bozulma, çevreye uyumun sağlanamaması, hafif derecede psikolojik tepkilerden ağır psikiyatrik rahatsızlıklara kadar sorunlara yol açabilir [2]. Bireyin grubun içinde kendine yer edinmesi ihtiyacından insanlar bir gruba dâhil olur ve onun daima bir parçası olurlar.
Sosyal hizmet mesleğinin üç ana müdahale yöntemi vardır. Bunlar: Bireyle çalışma, aile ya da grupla çalışma ve toplumla çalışmadır. Şüphesiz, grup çalışması yaparken sosyal çalışmacı daima sosyal hizmet bilgi, beceri ve değerlerini kullanılır.
Bu ünitede ise grup çalışmasının tanımları, özellikleri, çeşitleri ve tarihsel süreçlerine yönelik açıklamalar bulunmaktadır.
GRUP ÇALIŞMASI Tanımlar
Basit anlamıyla grup kelimesi en az 2 kişiden oluşan insan topluluğudur.
Türk Dil Kurumu “görüşleri, çıkarları bir olan kimseler bütünü” olarak tanımlamıştır.
Sosyal hizmet mesleğinde bir topluluğa grup diyebilmek için; aralarında iletişim olması, ortak amaçlarının olması, bireylerin kendini o gruba ait hissetmesi, aralarında dereceleri farklı da olsa bir etkileşimin olması, belirli bir düzen içinde olmaları, benimsedikleri ortak değerlerinin olması, her bir grup üyesinin rollerinin olması ve grup dışında kalanların, onları bir grup olarak tanıması gerekmektedir.
Herhangi bir insan yığını, kümesi ya da sınıfından ayıran en büyük özelliği aralarında etkileşim in olmasıdır. Yani bir grup için en asgari şart etkileşimin olmasıdır[3].
Grup çalışması, en az 2 kişi en fazla 20 (maksimum 25) kişiden oluşan bir grupla sistematik, düzenli ve planlı bir şekilde çalışmaktır. Grupla çalışma yöntemi bir hedefin gerçekleşmesinde kullanılan bilinçli bir yol ya da araçtır.
Grup çalışması sosyal hizmet müdahale yöntemlerinden biridir.
Grup çalışması bireylerin psiko-sosyal gereksinimlerini karşılayarak kendi kişisel, aile, grup ve toplum sorunlarıyla baş etme kapasitelerini artırmayı sağlayan amaca yönelik faaliyetlerin küçük gruplar aracılığıyla gerçekleştirildiği sosyal hizmet yöntemidir.
Temelde sosyal grup çalışması insan gruplarının sosyal gereksinimlerinin karşılanması ve sorunlarının çözümlenmesinde kullanılan bir yöntem olup hedefi kişilerin çevrelerine daha uyumlu hâle gelerek hem kendileri hem de çevreleri açısından fonksiyonel bireyler olarak yaşamlarını sürdürmelerine yardımcı olmaktır[3].
Başka bir tanıma göre sosyal grup çalışması eğitimli ve bilinçli bir uzmanın eşliğinde, yüz yüze etkileşim ile bir grup içerisinde, grup üyelerinin de katkısıyla kişide istenilen yönde değişiklik yaratan bir yöntemdir.
Yukarıdaki tanımlarda görüldüğü üzere, grup içi etkileşim ve faaliyetlerin araç olarak kullanıldığı, grup çalışmasının genel hedefinin grup yoluyla bireyde istenilen değişimin sağlamak olduğu vurgulanmaktadır. Yani kurum ve
kuruluşlarda gruplarla sistematik olarak yapılan sosyal faaliyetler, boş zamanı değerlendirme faaliyetleri sosyal hizmet uzmanın amacı olmamalıdır.
Müracaatçılarının sosyalleşmesini ya da değişimi sağlayacak bir araç olmalıdır.
Sosyal hizmet müdahale yöntemlerinden biri olan grupla çalışma ile grupla psikoterapi tamamen aynı değildir. Grupla psikoterapi yalnızca ruh sağlığı problemleri ile ilgilenir. Ancak grup çalışmasında bireylerin sosyalleşmesini sağlamak amacıyla el becerilerini geliştirme grupları, sosyal faaliyet grupları, bireyin yaşam doyumlarını artırmak amacıyla paylaşım grupları, eğitim grupları, geliştirici gruplar vb oluşturulabilir. Grupla çalışma yönteminde yalnızca terapötik teknikler kullanılmaz[4].
Ayrıca sosyal hizmet mesleğini bir bütün olarak ele aldığımızda, yalnızca bireyin değişmesi ve gelişmesinin mesleği tanımlamakta yetersiz kaldığı görülmektedir. Sosyal hizmetin diğer yöntemlerinde olduğu gibi, grup çalışmasında da "bireyi çevre içinde ele alma" söz konusudur. Toplumda bazı değişikliklerin yaratılması için grupların kullanılması da grup çalışmasının amaçları içinde yer almaktadır. O hâlde sosyal hizmette gerçekleştirilen grup çalışmasının diğer terapötik amaçlı yapılan grup çalışmalardan ikinci farkı; amaçlarından birinin grup aracılığıyla sosyal çevre faktörlerinin insanlar yararına geliştirilmesi ve dolayısıyla bireylerde arzu edilen gelişme ve değişmelerin yaratılması olmaktadır[3].
Yukarıda verilen tüm bu tanım ve bilgiler ışığında grup çalışması "küçük insan grupları yoluyla bireyde ve çevrede arzulanan değişmeleri yaparak bireylerin ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözülmesine yardım etme sürecini içine alan sosyal hizmetin bir yöntemidir". Grup etkileşimini araç doğrultusunda yönlendiren profesyonel bir eleman tarafından gerçekleştirir.
Sosyal hizmet müdahale yöntemlerinden biri olan grupla çalışma ile
grupla psikoterapi tamamen aynı değildir.
Grup Çalışmasının İlke ve Özellikleri
Grup çalışmasında temel ilke kendi kendine yardımdır.
Temel amaç; bireyleri korumak, geliştirmek, değiştirmek, uyum sağlamasına yardım etmek ve tedavi etmektir.
Grup çalışmasında temel hedef bireylerin kendisi olabileceği gibi bir grup veya grubun çevresi olabilir.
Grup üyelerinin bireysel hedeflerinin grup hedefleriyle uyum içerisinde olması gerekir.
Grup çalışmasında kişiler arası etkileşim önemlidir ve kişiler arası ilişkiler amaca ulaşmak için bir araç olarak kullanılır.
Grup çalışmasında bireyler anında geri bildirim alabilirler.
Grup çalışmasında grup üyeleri seans/oturum zamanlarında bir araya gelir sonrasında dağılır.
Grup çalışmalarında iki türlü etkileşim vardır: birey-birey etkileşimi, birey- lider etkileşimi.
Sosyal hizmette yapılan grup çalışmalarında, liderinin özel kullandığı tekniklerin yanı sıra grubun kendisi de değişimi sağlayan bir araçtır.
GRUP ÇALIŞMASININ TARİHÇESİ
Grup çalışmasının özünü anlayabilmek ve grup yararına kullanabilmek için grup çalışmasının hangi evrelerden geçtiğini, tarihsel gelişimini ve bu gelişim sürecinde toplumun yapısını bilmek yararlı olacaktır.
Aynı zamanda bu tarihsel süreç içerisinde hangi grupların ve hangi bireylerin diğer üyelerle karşılıklı iletişimi gerektiren konularda profesyonel yardıma ihtiyacı olduğunu bilmek de çok önemlidir. Bu nedenle grup çalışmasının ilk çıktığı yıllardan itibaren olan gelişim ve değişim birlikte ele alınacaktır.
Bireysel Etkinlik • Sizinde içinde yer aldığınız "grup"ların neler olduğunu düşünün, ve hangi gruba neden daha fazla aidiyet hissediyorsunuz belirleyin.
Bireysel Etkinlik • İçinde yer aldığınız "grup"lardaki tüm üyelerle aynı derecede mi iletişim ve etkileşiminiz var, bir düşünün?
Grup çalışmasında da
"çevresi içinde birey"
anlayışı vardır.
İlk yıllar
Grup çalışması uygulaması profesyonel olarak sunulan sosyal hizmetin bir parçasıdır. Sosyal hizmette grup çalışması ilk olarak kurumlarda uygulanmıştır.
"Gruplarla sosyal hizmet" konusu sosyal hizmet eğitimine ilk defa 1920’lerde girmiştir ve birçok sosyal hizmet kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Bilindiği üzere dünyada ilk sosyal hizmet uygulamaları dini kurum ve kuruluşlar tarafından yerine getirilmekteydi. 1851 yılında Genç Erkek Hıristiyan Birliği (The Young Men’s Christian Association), 1866 yılında Genç Kadın Hıristiyan Birliği (The Young Women’s Christian Association), tarafından grup çalışması İngiltere'den Amerika'ya kazandırılmıştır.1880 yılında Genç Erkek Yahudi Birliği (The Young Men’s Hebrew Association), 1902 yılında Genç Kadın Yahudi Birliği (The Young Women’s Hebrew Association), tarafından uygulanmaya konulmuş ve sosyal grup çalışması ile ilgili düzenleme yapılmıştır. Sonraki 20 yılda da birçok sosyal
kuruluşlar tarafından özellikle çocukların yaşamlarını zenginleştirmek amacıyla grup çalışmaları yapmaya başlamışlardır. İlk yıllarda yapılan grup çalışmalarında grup lideri bulunmamaktaydı. Ancak yapılan bu çalışmalarda grup liderinin eksikliği hissedilmiş ve bu dile getirilmiştir[5,6].
Sosyal grup çalışmasıyla ilgili en iyi bilinen kuruluşlar yerleşim merkezleri (Settlement Houses)dir. İngiltere' de ilk yerleşim merkezi (Toynbee Hall ismiyle) ise Londra'nın aşağı doğu taraflarında, Samuel Barnett tarafından kuruldu. Oxford öğrencileri İncil'in de etkisiyle (yoksul ve ihtiyaç sahibi insanlara yardım etme tüm kutsal kitaplarda üzerinde özellikle vurgulanan bir konudur) bu evde yaşamaya başladılar. O zamanlar insanlara destek ve yardım verebilmek için onlara yakın komşu olmak ya da onlarla iç içe yaşamak gerektiğine inanılırdı. Daha sonrasında başka insanların da desteği olmuştur ancak yerleşim merkezlerinin ilk gönüllüleri Oxford öğrencileridir.
Yerleşim merkezlerinde, özellikle de göç edenleri bir araya getirerek onlara destek sağlamak üzere eksik oldukları konularda eğitim, sosyalleşme, boş
zamanlarını değerlendirme ve toplum faaliyetleri için grup çalışması yapılıyordu.
Yardım (charty) kurumlarında ise yoksulların sorunlarına yönelik teşhis ve tedaviye yönelik çalışmalar vardı. Yerleşim merkezlerinde, göç ederek yerleşmiş olanların bir araya gelerek birbirlerine destek sağlamaları, hayat deneyimlerini,
mücadelelerini paylaşmaları ve sosyal değişmeye ayak uydurmaları için güç kazanmaları sağlanıyordu. 1900’lü yılların başından itibaren sosyal hizmet okullarında grup çalışması dersleri verilmesine rağmen, sosyal hizmette "kişisel
Bireysel Etkinlik • Büyüme ve gelişme döneminde oluşturduğunuz grupların hangi atmosferde oluştuğunu ve bunda hangi ihtiyacınızın rol oynadığını bir düşünün.
“Gruplarla sosyal hizmet" konusu sosyal
hizmet eğitimine ilk defa 1920’lerde
girmiştir.
çalışma" yöntemi daha popüler olmuştur. Hâlbuki ortaya çıkış süreleri arasında çok az bir zaman farkı vardır.
Amerika Birleşik Devletleri’nde ise ilk yerleşim evi 1886’da New York’ta kuruldu şimdi artık Üniversite Yerleşkesi olarak bilinen Komşuluk Cemiyeti idi (Neighbourhood Guild). Bu ilk yerleşimini takiben 1889 yılında Chicago’da Hull House ve New York’ta College Settlement (Kolej Yerleşkesi) kuruldu. En iyi yerleşim evi olarak bilinen Hull House, Jane Adams tarafından yaptırıldı ve desteklendi. Ek olarak sosyal reformlar, yerleşim yerlerinde kalanların organize ettiği gruplar, eğlendirici ve kültürel aktiviteler, hemşeri olanlarla yapılan ayrı grup çalışmaları, diğer komşularla iletişim sağlayacak gruplar ve eğitim grupları başarılı bir şekilde yürütülmüştür. Bu yerleşim yerinin yakınlarına Avrupa'dan çok fazla göç ederek gelenler oldu. Bu gelen kişiler çoğunlukla fakir insanlardı. Bu kişiler
endüstriyel iş alanında çalışmak üzere Amerika'nın kuzeyine göç ettiler. Bu Hull House yerleşim evinin açılması modern Amerika'da çok büyük bir sosyal hareket olmuştur. Yerleşim evi hareketi sosyal hizmetin başlangıcı da olmuştur. Çünkü o zamana kadar Amerika'da sosyal hizmetler organize olmamıştır. (Yalnızca Mary Richmand'ın hayırsever programı devam etmekteydi) Hatta o zamana kadar sosyoloji alanında bile resmi bir çalışma yoktu. Hull House yerleşim yerinin kurulmasından çok kısa bir süre sonra da Chicago'da sosyoloji bölümü açıldı ki bu sosyoloji bölümü ilerde "sosyolojinin üssü" olacaktı. Bu bölümün açılması ve yerleşim merkezlerinin popüler olmasının aynı zamana denk gelmesi bir tesadüf değildi. Bu arada sosyoloji bölümünden profesörler de yerleşim yerleriyle yakından çalışmalarını yürüttüler.
İlk zamanlarda yapılan grup çalışmaları ile ilgili yeteri kadar bilgimizin olmamasına rağmen elimizdeki kayıtlı olan veri ve bilgiler çok eskilere dayanmaktadır. Örneğin 1915’te Zilpha Simith: "Uzun dönemde aile ve grup çalışması olmadan sosyal hizmet çalışmaları neredeyse düşünülemeyecek ve hatta sosyal hizmet öğrencileri alanda bir yıl vakalarla (bireysel çalışma) bir yıl da yerleşim evlerinde (grup çalışması) staj yapmalılar" demiştir.
Bu gün Zilpha Simith'in sözü hâlen geçerliliğini korumaktadır. Sosyal hizmet ile ilgili kurum ve kuruluşlara bakıldığında karşılaşılan sorunlu vakaların neredeyse tamamının (biyolojik kaynaklı sorunlar hariç) aile ya da çevresel etmenlere bağlı olduğu görülmektedir.
Zilpha Simith'in bu sözünün üzerinden 5 yıl geçtikten sonra, 1920’de sosyal kişisel çalışmaları ortaya çıkaran kişi olarak bildiğimiz Mary Richmand grup çalışması ve değerleri hakkında bilgiler vermiştir. 1922’ye kadar Mary Richmand sosyal hizmeti bütüncül bir şekilde anlaşılması isteniyorsa grup çalışması, sosyal reform ve sosyal araştırmadan oluşan konularının iyi bilinmesi gerektiğini söylemiştir. İlk olarak uzmanlaşmış grup çalışması eğitimi Batı Reserve
Üniversitesinde (Western Reserve University) yapılmıştır. Bölüm başkanı Wilber Newstetter grup çalışması ile ilgili bilimsel bilginin oluşması için iki önemli ihtiyaç öne sürmüştür [5].
En iyi yerleşim evi olarak bilinen Hull House, Jane Adams tarafından yaptırıldı ve
desteklendi.
Birincisi grup çalışmasının uygulamalı olmasının ve ikinci olarak da grup çalışmasının hangi amaçla yapıldığının ayrılması gerektiğini söylemiştir. Ancak bu söylediğinin gerçekleşmesi çok uzun zaman almıştır.
Bilimsel Bilginin Gelişimi
Grup çalışması için temel bilimsel bilginin gelişmesi çabaları bireyle
çalışmadan sonra olmuştur. Grup çalışması; yetişkin eğitimi, problemle başa çıkma becerileri ve grup süreci bilgisine ek olarak psikoloji ve sosyolojinin kavramlarıyla bütünleşmiş ve iç içe girmiştir. Küçük grup çalışmasının gelişimini tartışmak ve oluşturmak için konferanslar, seminerler ve komiteler düzenlenmiştir. Chicago'da oluşturulan tartışma grupları, Genç Erkek Hıristiyan Birliği (The Young Men’s Christian Association), Genç Kadın Hıristiyan Birliği (The Young Women’s Christian Association) tarafından oluşturulan dini konferanslar buna birer örnektir.
Sonrasında ise Grace Coyle: "Bundan önceki dönem, grup felsefesinin oluştuğu, grup değerleri ve metotlarının keşfedildiği aslında tam anlamıyla bir tanıma dönemi olmuştur." demiştir. Mary Parker Follett ise küçük grupların demokrasi için gerekli olduğunu ve grup sürecinin toplu yaşamın sırlarını verdiğini
söylemektedir. Bu sözüyle Follett geleceğe ışık tutmuştur[5].
John Dewey sosyal grup çalışması teorisinin oluşmasına büyük katkı sağlamıştır. Sosyal hizmet eğitim felsefesini ve problem çözme becerilerinin iyi anlaşılmasının grup çalışmalarıyla nasıl çalışacağımız konusunda gerekli ve temel bilgiler vereceğini söylemiştir.
1926 da Wilber Newstetter grup çalışmasının bilimsel bilgisinin gelişimiyle ilgilendiği için Wawokiye Kampında Mark Feldstein ve Theodore Newcomb ile birlikte bir proje başlattılar. Bu kamptaki projede erkek çocuklarının akranlarıyla olan ilişkilerini geliştirmek amaçlanmıştır ve bu da bir kamp lideri aracılığıyla gerçekleşmiştir. Bu proje sonucunda bilimsel bilginin temelleri oluşmaya başlamıştır. Gruptaki kabul ve ret süreçleriyle ilgili kavramlar ilk defa bu grupta oluşan etkileşimler sonucu ortaya çıkmıştır. Çocukların ihtiyaçlarının grupta oluşan etkileşim ve ortaklıklar sonucunda karşılandığı görülmüştür. Bu proje, doğal ortamda oluşturulan deneysel bir grup çalışması araştırmasının nasıl olabileceğini göstermiştir.
Uygulanan bu grup çalışmasının kayıtlarının incelenmesi ve grup çalışması yapmak için yapılan hazırlıklar da elde ettiği bilgiler doğrultusunda Newstetter bilimsel bilgiyi geliştirmeye çalışmıştır. Bilimsel bilgiye ilk büyük katkıyı Clara Kaiser 1927 deWestern Reserve Üniversitesine ve Chicago Genç Kadın Hıristiyan Birliğine katılmasıyla vermiştir. Kaiser ilk defa öğrenciler üzerinde grup uygulaması yapmayı düşünmüş ve bu fikrini geliştirmiştir. Kaiser'in en büyük projelerinden biri,
öğrencilerin grup uygulamasında ortaya koyduğu ilkeleri, değerleri ve kavramları analiz etmek olmuştur. Kayıtlı olan bu çalışmalarını 1930 yılında yayımlamış ve Grace Coylenin kitabında "Yapılandırılmış Gruplardaki Sosyal Süreçler" (Social Process in Organized Groups) adıyla yayımlamıştır. Bu konu aynı zamanda Kaiser'in Columbia Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde yaptığı doktora teziydi. Bu Grup çalışması, temel
teorisini psikoloji ve sosyoloji biliminden
almıştır.
tez yalnızca grup çalışmasının bir uygulaması değil, aynı zamanda grupların
yapısını, biçimini, düzenini, karar verme süreçlerini, grubun kendi çevreleriyle olan ilişkilerini de anlatan bir çerçeve olmuştur.
Kaiser 1934 de daha ileri grup çalışmaları yapmak üzere Western Reserve Üniversitesinden ayrılmış ve yerine Grace Coyle atanmıştır. Coyle Kaiserin çalışmalarına devam etmiş ve sonucunda 1937 de grup davranışları üzerine bir kitap yazmıştır. Erken dönemde grup çalışması yapanlar, gruba katılan üyelerin kültürünü anlamada ve ona saygı duymanın gerekliliği üzerine vurgu yapmışlardır.
Jane Adams ve diğer sosyal çalışmacılar yerleşim evlerinin yakınlarında oturan komşularının gelenek ve değerlerinin korunmasına önem veriyorlardı. Zaten tam olarak da amaç bu değil miydi? Farklı ekonomik, kültürel, etnik ve ırktan gelen insanlar arasında ilişkileri geliştirmek. Bu tema 1930 lu yıllarda Amerika'da olan büyük depresyon yıllarının sonrasında da yaygınlaşarak devam etti. Örneğin Coyle, O dönemler kendi kültürünün dışındakini reddetme, ön yargı ve hoşgörüsüzlüğün yaygın bir şekilde devam ettiğini, eğer insanlar birbirini tanır ve anlarsa bu durumun ortadan kalkacağını öne sürmüştür. Sosyal Grup Çalışma Uygulaması (Social Group Work Practice ) adındaki kitap metninde Gertrude Wilson ve Gladys Ryland, grup üyelerinin birbirlerini anlamaları ve etkili bir şekilde iletişim
kurabilmeleri için; sosyal sınıf, cinsiyet farklılıkları ve kültür hakkında bilgi sahibi olmanın önemine dikkat çekmişlerdir. Bugün bile sosyal hizmet profesyonellerinde en acil olması gereken özelliktir.
Vaka çalışmalarında bireyle çalışmada olduğu gibi grup çalışmalarında da insan davranışı ve gelişimi ile ilgili bilgiler kullanıldı. Grup çalışmasının odaklandığı konu; insanlar arasındaki ilişkinin doğası ve kişiliğin gelişimi üzerineydi. Coyle çalışmalarında psikoanalitik teorisinden faydalanmasına rağmen, ilk Freud'un teorisini (özellikle ego psikolojisini) kullanıp sosyal grup çalışmasına entegre eden Wilson'dur. Margaret Hartford 'da Wilson'nun Western Reserve Üniversitesine 1936’da katılmasıyla ve psikoanalalitik kuram bilgisiyle grup çalışması ile ilgili literatüre çok fazla katkıda bulunduğunu söylemiştir. Wilson bu entegre
çalışmasını Ryna ile çıkardığı "Grup Çalışması Uygulamaları" adındaki bir kitapta anlatmıştır. Gisela Konopka, Fritz Redl, Samuel Slavson, and Saul Scheidlinger de 1940’lar boyunca bu psikoanalitik teorisini grup çalışmalarında kullanmışlardır[5].
1950 sonlarına gelindiğinde California' da Berkeley Üniversitesinde Gordon Hearn, sistem teorisini sosyal hizmet literatürüyle tanıştıran ilk kişidir. Sistem teorisini anlatan "Sosyal Hizmette Teori Oluşturma" kitabını yazmıştır. Gordon Hearn bu tema üzerine yıllarca çalışmış, farklı durumlardaki uygulamaları sistem teorisi üzerinde göstermiştir. Bugün bile en çok birey ve çevre sistemi, birey-grup ve çevre sistemi üzerinde en çok kullandığımız kavram ve teori Gordon Hearn'nın ortaya attığı teoridir. Ayrıca, grup amaç ve gelişiminde, cinsiyet rollerine uyum, etnik farklılık, ırk ve cinsiyet farklılığı bilgisi üzerine dikkat çekmiştir.
Grup uygulamalarında ilk olarak psikoanalitik
teoriyi kullanan Wilson'dur.
Uygulama Alanına Geçiş
1950’li yılların ortalarından itibaren çoğu profesyonel genç ve çocuklarla ilgili kuruluşlarda grup çalışması yapmıştır. Coyle grup uygulama çalışmalarını kitap hâline getirmiş ve 1948'de Amerikan gençleriyle grup uygulaması (Group Work with American Youth) adlı kitap çıkarmıştır. Bu kitap grup uygulamalarını anlatan ilk kitaptır.Kısa bir süre sonra Harleigh Trecker Sosyal Grup Çalışması: İlkeleri ve uygulaması ile ilgili kitap çıkarmıştır. Bu kitap toplumun her yaş kesimindeki gruplarla yapılan çalışmaları kapsamaktadır. Bu kitapların içerisinde en geniş ve kapsamlı olanı Wilson ve Ryland'ın yazdığı Sosyal Grup Çalışma Uygulaması kitabıdır. Gisela Konopka’nın Çocuklarla Terapötik Grup Çalışması (Therapeutic Group Work with Children) kitabı o yıllarda basılmış gruplarla ilgili 4. kitaptır. Grup çalışmaları daha sonrasında sosyal hizmetin birçok alanında uygulanmaya
başlanmıştır.
İkinci Dünya savaşı boyunca askeri hizmetlerde terapötik amaçla yapılan grup çalışmasının başarı göstermesi ve işe yarar olmasıyla grupla çalışma yöntemi hızla yayıldı.
Neva Boyd ise Chicago Devlet Hastanesinde ruhsal bozukluğu olan hastalarla terapötik ve sosyalleşme amaçlı ilk defa grup çalışması yapmıştır.
Wilson 1939'da Pittsburgh Üniversitesinde sosyal hizmet okullarında, psikiyatri hizmetlerinde grup çalışmaları uygulamasının olması gerektiğini gündeme getirmiştir. İlk çocuk rehberlik kliniğini üniversitede sonrasında da ruh sağlığı bozukluğu olan kişilerin tedavi olduğu hastanede kurmuştur. Bu gelişmelerin ardından diğer sosyal hizmet okulları da aynı uygulamaları gerçekleştirmişlerdir.
Daha sonra terapötik amaçlı yapılan grup çalışmaları Almanya ve Avusturya'dan Amerika'ya göç ederek gelen bireyler üzerinde artarak devam etmiştir. Avrupa da yapılan grup uygulamaları da grup çalışması eğitimi ve grup terapisinin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır[5].
Konopka ise, Nazi Almanya ve Avusturyası’nda yaşanan sancılı deneyimlerin sosyal ilişkilerin gelişmesine yoğun bir motivasyon kaynağı olduğunu söylemiştir.
Grup çalışması sosyal ilişkileri düzenleme amacını güden bir araç olmuştur. Walter Friedlander ise sosyal kişisel çalışma, grup çalışması ve toplum çalışmasının ortak unsurlarını tanımlayan kitap yayımlamışlardır. Konopka, grup terapileri,
adolesanlar ve grup çalışması uygulamaları hakkında birçok kitap çıkarmıştır.
Henry Maier insan gelişimi teorileri ve kurumlarda grup çalışması ile ilgili Fritz Redl ise duygusal bozukluğu olan ve kurumda kalan çocuklarla terapötik grup çalışması alanında büyük katkılar sunmuşlardır.
Ruh sağlığı alanında yapılan grup çalışması Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü tarafından yoğun bir şekilde desteklenmiştir. Bu enstitü 1950’li yıllarda grup çalışması yapan kurumlardaki profesyonellerle ayrı bir konferans düzenlemiş ve finanse etmiştir. Bu konferansa katılanlar bireylerle çalışanlar ve grupla çalışanlar olarak eşit bir şekilde dağılım göstermiştir. Bu konferansta bireyle çalışan
Grup uygulamalarını anlatan ilk kitabı Coyle
çıkarmıştır.
profesyoneller, grupla çalışma yapan profesyonellere uygulamadaki tecrübelerini aktarmışlardır.
Aynı zamanda 1950’li yıllarda grup içi konum ve güç farklılıkları, gruba uyma davranışı, grup normları, grup içi etkileşim ve iletişim, grup verimini etkileyen etmenler ve liderlik konuları işlenmiştir.
Grup çalışması sağlıkla ilgili kurumlarda 1905’lere kadar dayanmasına rağmen psikiyatri ile ilgili kurumlarda grup çalışmasının uygulamaya geçmesi çok daha sonraki yılları bulmuştur.1959’a kadar Ulusal Sosyal Hizmet Derneği, sağlık kurumlarında yapılan çalışmaların iyi düzeye gelmesinin ardından hastane ve kliniklere de grup çalışması yapılması için komiteler oluşturmuştur.
Louise Frey grup çalışması ile ilgili 23 makale yayımlamıştır, 1983’te Northan'nın 249 makalesi olmuştur. Terapi grupları, destek grupları, psikososyal eğitim, krize müdahale, sosyal uyum, sosyal hizmet eğitimi ve arabuluculuk konularının önüne geçmiş ve giderek ivme kazanmıştır. Bundan sonraki aşamada farklı grup türleri ortaya çıkmıştır.
İnsan biyopsikososyal bir varlıktır. Grup çalışması ile ilgili kuramsal bilgiyi oluşturan profesyoneller de biyoloji, psikoloji ve sosyoloji kuramlarından faydalanmışlardır. Örneğin eğer bir sosyal çalışmacı gençlerle ilgili bir grup çalışması yapıyorsa öncelikle insanın büyüme ve gelişim dönemini ve özelliklerini, bu gelişim dönemi özelliklerinden gençlik döneminde biyolojik olarak insanda nasıl değişimler gerçekleştiğini vb. bilmeli (biyoloji), bunun bireyin davranış ve tutum ve düşüncelerine nasıl yansıdığını vb (psikoloji) ve bu gençlik döneminin özelliklerini taşıyan kişilerin toplumda nasıl algılandığını, nasıl toplumsal sorunlar yaşadığını vb (sosyoloji) bilmelidir.
Günümüzde çocuk refahı, gençlik refahı, endüstri, yaşlılık, sağlık, eğitim, ordu ve ruh sağlığı alanında ve aile çalışmalarında farklı amaçlarla grup çalışması yapılmaktadır.
GRUP TÜRLERİ
1920’lerde Wilber Newstetter grup çalışmasında en önemli noktalardan birinin hangi amaçla grup çalışması yapıldığının ayrılması gerektiğini söylemiştir.
Bu söylemin üzerinden uzun bir zaman geçtikten sonra ve yapılan grup çalışma uygulamalarının artmasının ardından hangi amaçla yapıldığının ayrılması ve ona göre grup liderinin daha eğitimli olması ihtiyacı ortaya çıkmıştır[8].
Grup çalışmalarının amacı grup üyelerinin bilgilerini arttırmak, üyelerin yaşamlarında en çok değiştirmek istedikleri konuların farkına varmalarını
sağlamak, bu değişim için gerekli araçları sağlamak ve değişimleri desteklemektir.
Bu da grup ortamında güven verici bir atmosferde grup üyelerinin yeni davranışlar kazanması ve tecrübe etmesiyle gerçekleşir. Bunlar yaşanırken grup üyeleri dürüst bir şekilde birbirlerine duygu ve düşüncelerini iletirler. Süreçte grup üyeleri birbirlerine nasıl davranacaklarını da öğrenirler.
Grup çalışmasının ilk adımı, grubun amacının
belirlenmesidir.
Farklı grup türlerinde grup liderinin de farklı becerilere sahip olması gerekmektedir. Önemli olan yapılan grubun hangi türde ve hangi amaçla kurulduğunun ayırımının yapılmasıdır. Bu nedenle grup türlerinin ne olduğunu bilmek gerekir.
Görev Grupları
Görev grupları genellikle kurum ve kuruluşlarda, organizasyonlarda, derneklerde, toplumda vs. herhangi bir görevi yerine getirmek amacıyla kurulur.
Komiteler, kurullar, planlama grupları, hizmet içi eğitim grupları, tartışma grupları, öğrenme grupları, tedavi grupları, sosyal aksiyon grupları bu görev gruplarına dâhildir. Daha çok iş ve eğitim amaçlı kurulurlar. Görev grupları değişik ya da yeni konularda karar almakta, yeni fikir ve uygulamalar önermekte ve herhangi bir kurumda vb. sorunlara çözüm üretmek amacındadır. Belirli bir amaç için bir araya gelirler bu nedenle grup liderlerinin organizasyon, danışma ve yönetme
becerilerinin daha iyi olması gerekir. Bu görev grupları yönetecek olan liderin en az 30 saat (tercihen 45 saat) özel grup lideri ya da yardımcısı olarak deneyiminin
olması gerekir. Görev gruplarının karakteristik özellikleri şunlardır.
• Görev grubunun amacı net olmalı
• Görev grubunun süreci ile yapılacak görevler uyumlu olmalı
• Kültürel farklılıklarının farkına varılmalı ve saygı duyulmalı
• Grupta karşılıklı saygı, iş birliği ve dayanışma olmalı
• Grupta çatışma olması durumunda bunun üzerinde konuşulmalı, geçiştirilmemeli
• Grup üyelerinin geribildirimleri önemlidir bunlar derhal dikkate alınmalı
• "Burada ve şimdi" konuları gündemde olmalı (Geçmişe çok odaklanmadan verilen görevler yerine getirilmeli)
• Tüm üyeler grupta aktif olmalı
• Üyelere kendi yaptıklarını anlatmak için zaman vermelidir.
Görev gruplarında hem lider hem de katılımcılar bir an önce sorumluluğunu yerine getirmek ve görevine odaklanmak ister. Eğer iş birliği ve dayanışma
sonucunda kişiler arası etkileşim de iyi olursa bu gruplar son derece üretici, başarılı ve etkili olurlar [7].
Bireysel Etkinlik • Etrafımızda kendiliğinden oluşan aile, sosyal, ve informal grup çeşitleri nelerdir?
Görev gruplarındaki grup liderlerinin organizasyon,
danışma ve yönetme becerilerinin daha iyi
olması gerekir.
Eğitim Grupları
Eğitim grupları, belirli bir alanda bilgi ve beceri eksiği olan ve bu eksikliğin yaşamını olumsuz etkileyen bireyler üzerinde yapılır. Eğitim grupları bireylere duygusal, bilişsel ve davranışsal becerileri yapılandırılmış bir grup içerisinde kazandırmayı ve geliştirmeyi amaçlar. Bu grupta genel amaç; bireyin psikolojik problemlerini çözmek ve eğitimi esnasındaki oluşan eksiklikleri tamamlamaktır.
Grupta özellikle bireylerin kendini açmasına önem verilir. Çünkü birey kendi özelliklerini açığa vurmaz ise zaten grup amacına hizmet etmez. Grupta
"tartışma"ya ve nihayetinde izole olmadan grup üyeleriyle “bütünleşme”ye de önem verilir. Bu süreçte grup lideri yeni bilgiler edindikçe grup üyeleriyle kullanmaları için paylaşır.
Genel olarak kuruluşlarda, okullarda, danışma merkezlerinde kurulur.
Örneğin danışma merkezinde, ergen çocuklarıyla sorun yaşayan ve bu nedenle psikolojisi kötü etkilenen bireylere ergenlik gelişim dönemi ve özellikleri hakkında bilgi vermek ve bu sorunları konuşmak üzere ergen yaşta çocuğu olan annelerin bir araya gelmesiyle oluşan grup eğitim grubuna bir örnektir. Böyle bir grupta bilgi eksikliği giderilir ve grup üyelerinin yaşadıkları sorunlarla nasıl başa çıktıkları konuşulur.
Eğitim grupları genellikle 4 - 15 hafta sürer ve haftada 2 saat sürecek şekilde yapılandırılır. Ancak küçük çocuklarıyla gelen anneler ve dikkatini uzun süre toplayamayan kişilerle yapılan bazı oturumlar 30 ile 45 dk ya kadar indirilebilir.
Yapılandırılmış bu grupta, grup üyelerinin problemlerini, sorularını ve şimdiye kadar ettikleri mücadeleler öğrenilerek süreç başlatılır. Bu Eğitim grup
çalışmalarında yapılandırılmış ev ödevleri, alıştırmalar, kontratlar ve okumalar vardır. Grup sürecinin sonuna gelindiğinde tek tek grup üyesinin grubu
Örn ek
•Oturduğu mahallede gençlik merkezinin yapımı için akranlarıyla bir araya gelerek grup kuran genç "toplumda aksiyon amaçlı bir görev grubu oluşturmuştur. Bu amacı gerçekleştirmek için sürekli bir araya gelerek çalışmalar, iş birliği ve dayanışma yapması görev gruplarına bir örnektir.Örn ek
•Madde bağımlılığını önleme grubu psikoeğitim gruplarına bir örnektir.Eğitim grup uygulamalarında yapılandırılmış ev ödevleri, alıştırmalar, anlaşmalar ve okumalar
vardır.
değerlendirmesi istenir. Eğitim gruplarının çok geniş bir kullanım alanı vardır. Bu alandan bazıları şunlardır:
Stresle baş etme
Madde bağımlılığıyla mücadele
Yeme bozukluklarının üstesinden gelme Özgüven oluşturma
Mükemmeliyetçilikle mücadele
Fiziksel ve cinsel istismara uğrayanlara destek sağlama Öfke kontrolü sağlama
İlişkileri sürdürme ve sonlandırma becerisi kazandırma
Eğitim grupları daha çok ergen ve çocuklarla oluşturulur. Çünkü bu beceriler okul ortamı içerisinde, eğitimle kazandırılır. Zaten bu beceriler eğitim süreci içerinde kazılması gereken yaşam becerileridir. Gençler üzerinde de daha çok duygularını ifade edemeyen ya da ifade etmekte zorlanan gençler üzerinde yapılır.
Bu gençlerin grup sürecinde bilişsel farkındalığı artar, yaşam becerileri kazanır ve kazandığı yeni davranışları prova etme imkânı bulur. Eğitim grup liderlerinin özel, terapi becerileri olmak zorunda değildir. Ancak grup sürecini iyi yönetebilecek ve grup üyelerinin yeni öğrendiklerini grupta yaşamalarına fırsat verebilecek beceride olması gerekmektedir. Grup liderinin de toplum psikolojisi, sağlık, danışma, grup eğitim metotları, planlama bilgisinin olması eğer madde bağımlılığı, stres yönetimi, öfke kontrolü gibi özel bir alanda grup liderliği yapacaksa bu konularda daha çok uzmanlaşması gerekmektedir. Bu eğitim grubunun liderliği için 30-45 saat grup lideri ya da yardımcısı olarak deneyiminin olması gerekir.
Danışmanlık Grupları
Bu grup türlerinde bireylerin yaşamlarında sıklıkla karşılaştıkları fakat hemen çözüme kavuşturamadıkları problemler ele alınır. Eğitim, kariyer, kişisel,
sosyal ve gelişimsel konulara daha çok vurgu yapılır. Bilişsel problemlerle uğraşmaması açısından psikoterapi gruplarından farklılık gösterir ve büyük kişilik değişimini amaçlamaz. Daha çok kısa süreli özel konularda grup üyelerine destek verir. Önemli ve ciddi psikolojik ve davranışsal problemlerle ilgilenmezler. Daha çok okullarda, toplum ruh sağlığı merkezlerinde, üniversitenin danışma
merkezlerinde, dini kuruluşlarda ve sosyal hizmet kuruluşlarında bulunur.
Danışmanlık grupları, kişisel ilişkilerdeki ve problem çözme stratejilerindeki bilişsel düşünce, duygu ve davranışlar üzerinde odaklanır. Bireyler doğumdan ölüme kadarki sürede çeşitli yaşam evrelerinden geçerler. Örneğin, gençlik, evlilik, yaşlılık vs. Bu geçiş dönemlerinde yaşadıkları problemleri de danışmanlık
gruplarına getirirler. Çünkü bu geçiş döneminde kişisel ve kişiler arası problemler yaşarlar. Bazen de yaşam becerileri kazanmaya, kişisel özelliklerini güçlendirmeye ve baş etme mekanizmalarını artırmaya yönelik danışmanlık grubuna dâhil olmak isterler. Bu gruba dâhil bireylerin interaktif katılımına ve geribildirimine özellikle önem verilir ve “burada ve şimdi” zaman çerçevesi içinde ele alınır. Bu grubun odağını grup üyelerinin aktif katılımı oluşturur. Grup lideri, üyelerin özelliklerini iyi bilir ve üyeler arası ilişkileri iyi tanır. Böylelikle üyeler arası etkileşimin seviyesi Danışmanlık grup
uygulamalarında; eğitim, kariyer, kişisel, sosyal ve gelişimsel konulara daha
çok vurgu yapılır.
yüksek olduğundan güven verici bir atmosfer oluşur. Bu grubun üyeleri, diğer üyelerin yaşadığı kişiler arası problemlerin doğasını anlamaya ve birbirlerine grup içerisinde rehberlik etmeye çalışırlar. Kişinin kendi gelişimi ve kişiler arası beceri gelişimi ile ilgili hem şimdiki hem de gelecekte yaşayacağı problemlerin daha iyi bir şekilde üstesinden gelmesi için grup içinde belirlenen üyelerin güçlü yönleri kullanılır. Özetle grup üyeleri grup içinde ve dışında iyi bir iletişim ve etkileşimle birbirine destek olurlar. Bu grupta kişilerin dürüst bir şekilde kendini keşfetmesi sağlanır. Üyenin kendisini tanıttığı kadarıyla diğer üyeler de ona destek olur[7].
Bu grubun yönünü katılımcılar belirler ve spesifik bir odak konu çerçevesinde toplanılır. Genellikle amaçladıkları konular şunlardır:
İnsanlara daha pozitif davranışlar ve daha iyi kişiler arası ilişki kurma becerisi kazandırmaya yardım etmek,
Gruptaki güven verici atmosferi kullanarak üyelerdeki davranış değişikliğini desteklemek,
Üyelerin grup içinde kazandığı beceri ve davranışları günlük yaşama taşıyabilmesine yardım etmek.
Grup faaliyetlerini yapılandırmak, verimli bir grup süreci için uygun bir ortam yaratmak, üyelerin etkileşim ve iletişimlerini kolaylaştırmak, üyelerin birbirlerinin farklı davranış kalıplarını görmelerine yardımcı olacak bilgiyi sağlamak ve üyelerin davranış değiştirme isteklerini somut eylem planlarına çevirmelerine cesaret vermek grup liderinin görevidir.
Grup lideri bu rollerini büyük ölçüde “burada ve şimdi” üzerinde
odaklanmayı öğreterek kendisi de uygun grup davranış kalıbı sergileyerek grubun amacına uyumlu bireysel amaçları destekleyerek gerçekleştirir.
Danışmanlık grupları, üyeleriyle birlikte ortak problemlerin paylaşıldığı toplumun küçük bir örneklemidir. Grup süreci, üyelere sanki gerçek yaşamdaki gibi çatışmalar yaşamalarına imkân sağlar. Böylece üyeler kendisinden farklı olan kişilere, kültürel farklılıklara, değerlere saygı duyar ve yaşadıkları problemler, çektikleri acılar aynı ve evrensel olmasına rağmen yeni kültürleri, değerleri, bireysel farklılıkları derinlemesine keşfederler.
Danışmanlık grup sürecini yönetecek lider, genel grup liderlik eğitiminin dışında en az bir danışmanlık grup eğitimi almalıdır. Grup lideri, insan gelişimi, sorun tanımlama, yaşanan kişiler arası problemler, kişisel tedavi hakkında geniş bir bilgi yelpazesine sahip olması gerekir. Bu grup sürecini yürütebilmek için grup liderinin 45-60 saat eğitiminin olması gerekir[7].
Örn ek
•Evlatlarını kaybeden ve yaşam sevincini yitiren annelerin tecrübelerini paylaşmak amacıyla oluşturduğu grup "danışmanlık grubuna" bir örnektir.Danışmanlık grup uygulamalarında;
insanlara daha pozitif davranışlar ve daha iyi kişiler arası ilişki kurma
becerisi kazandırmaya çalışılır.
Psikoterapi Grupları
Psikoterapi grupları 2. Dünya savaşı sırasında bireysel terapi verecek personel sıkıntısının var olması nedeniyle ortaya çıkmıştır. En başta grup lideri, sıklıkla ortak problem yaşayan az sayıda grup üyesinden oluşan bir grupta geleneksel olarak normal bir grup süreci yönetmeyi üstlendi. Sonra yavaş yavaş, grup lideri farklı rol ve çeşitli yaklaşımlar denemeye başladı. Zamanla terapötik ortamın eşsiz olanaklar sunduğunu keşfetti. Terapi, grup üyeleri arasındaki değişimler, değişimin gerçekleşmesinde gerekli bir araç olarak görüldü. Bu etkileşim, bireysel terapide bulunmayan bir destek, sempati, yüzleşme ve başka avantajlar da sağladı. Grup süreci içinde, üyeler kazandıkları yeni sosyal bilgi ve becerilerini deneyimleme fırsatı buldu. Psikoterapi grup çalışması alanındaki grup lideri grup üyelerinin psikolojik ve yaşamlarındaki kişiler arası problemlere çare bulmalarına yardımcı olur.
Grup üyelerinin akut veya kronik ruhsal ya da duygusal sorunları vardır. Bu sorunlar grup üyelerinin işlevselliğinin sekteye uğramasına ya da tamamen bozulmasına neden olabilir. Psikolojik rahatsızlıkların derinliği ve boyutu
önemlidir. Çünkü grup sürecinde amaç, bireye büyük ve önemli kişilik boyutlarını yeniden inşa etmesinde yardımcı olmaktır. Bu tür bir grup sürecinde mevcut davranışların nedenleri araştırılır. Bunun için de bireyin kişiler arası ilişkileri ile bireyin kendisiyle ilgili değerlendirme, teşhis ve yorumlamaları kullanılarak geçmişiyle ilişkilendirilir. Terapi grubunun amacı katılan üyelerin depresyon problemleri, cinsel problemleri, yeme bozuklukları, anksiyete ve psikosomatik rahatsızlıklar gibi durumlarda yaşadıkları sendromları ve psikolojik problemlerini hafifletmektir. Terapi gruplarının yürütülmesinde, terapi sürecinde spontane bir şekilde ortaya çıkan ve önceki deneyimlerden elde ettiğimiz çeşitli yöntemler kullanılır. Terapist, tipik olarak bir problem alanının anlaşılmasını ve keşfini teşvik eden bir ortam yaratmaya ilgilidir. Bu grup sürecinde, bireyin hayatındaki önemli kişilerle “bitirilmemiş işler”i konusunda yeni bir bakış açısı geliştirmelerine yardım edilir ve bu “bitirilmemiş işler”i ortaya çıkarılır. Bu süreç, bireyin hayallerini keşfetmesini engelleyen kökleşmiş, geçmiş deneyimlere dayanan psikolojik engellerini, dirençlerini anlamlandırmayı, transferanslarıyla ilgilenmeyi içerir[7,8,9].
Grup psikoterapisi için uzmanlık eğitimi, normal dışı davranışlar, psikoloji, psikopatoloji ve tanı değerlendirmeyi içerir. Bu psikoterapi grup liderliği için 45-60 saat grup lideri ya da yardımcısı olarak deneyiminin olması gerekir[7].
Özetle amaçlarına göre grup türleri; görev grupları, eğitim grupları, danışmanlık grupları, psikoterapi grupları olmak üzere 4'e ayrılır. Ancak grupların birtakım özellikleri göz önünde bulundurularak aşağıda sınıflamalar yapılmıştır [3].
• Üye sayısına göre
• Küçük gruplar: Üye sayısı az olan gruplara denir.
• Büyük gruplar: Üye sayısı çok olan gruplara denir.
Amaçlarına göre grup türleri; görev grupları,
eğitim grupları, danışmanlık grupları,
psikoterapi grupları olmak üzere 4'e ayrılır.
Psikoterapi grup uygulamalarında;
"bitirilmemiş işler"
konusu çok önemlidir.
• Üyeler arası ilişkilerin yapısına göre
• Formel gruplar: Üyeler arası ilişki resmidir.
• İnformel gruplar: Üyeler arası ilişki daha sıcaktır.
• Üyelerin katılma durumuna göre
• Açık: Grup süreci bitinceye kadar yeni bir üye katılabilir. Önceki üyeler çıkabilir.
• Kapalı: Grup sürecinin başından sonuna kadar aynı üyelerle süreç yürütülür.
• Kuruluş biçimlerine göre
• Doğal gruplar: Kendiliğinden oluşmuş olan gruplardır.
• Kurulmuş gruplar: Herhangi bir amaç için özel olarak kurulmuştur.
• Grup sürecinin süresine göre
• Uzun süreli gruplar: 4 aydan uzun süren gruplardır.
• Kısa süreli gruplar: 2-3 ay süren gruplardır.
Öz et
•Grup Çalışması
•Tanım:Basit anlamıyla grup kelimesi en az 2 kişiden oluşan insan topluluğudur, grup çalışması ise bireylerin psiko-sosyal gereksinimlerini karşılayarak kendi kişisel, aile, grup ve toplum sorunlarıyla baş etme kapasitelerini artırmayı sağlayan amaca yönelik faaliyetlerin küçük gruplar aracılığıyla gerçekleştirildiği sosyal hizmet yöntemidir. Sosyal hizmetin diğer yöntemlerinde olduğu gibi, grup çalışmasında da "bireyi çevre içinde ele alma" söz konusudur. Toplumda bazı değişikliklerin yaratılması için grupların kullanılması da grup çalışmasının amaçları içinde yer almaktadır.
•İlkeler ve Özellikleri
•Grup çalışmasında temel ilke kendi kendine yardımdır.
•Temel amaç bireyleri korumak, geliştirmek, değiştirmek, uyum sağlamasına yardım etmek ve tedavi etmektir.
•Grup çalışmasında da "çevresi içinde birey" anlayışı vardır.
•Grup çalışmasında temel hedef bireylerin kendisi olabileceği gibi bir grup veya grubun çevresi olabilir.Grup üyelerinin bireysel hedeflerinin grup hedefleriyle uyum içerisinde olması gerekir.
•Grup çalışmasında kişiler arası etkileşim önemlidir ve kişiler arası ilişkiler amaca ulaşmak için bir araç olarak kullanılır.
•Grup çalışmasında bireyler anında geri bildirim alabilirler.
•Grup çalışmasında grup üyeleri seans/oturum zamanlarında bir araya gelir sonrasında dağılır.
•Grup çalışmalarında iki türlü etkileşim vardır: birey-birey etkileşimi, birey- lider etkileşimi.
•Sosyal hizmette yapılan grup çalışmalarında, liderinin özel kullandığı tekniklerin yanı sıra grubun kendisi de değişimi sağlayan bir araçtır.
•Grup Çalışmanın Tarihçesi
•Grup çalışmasının özünü anlayabilmek ve grup yararına kullanabilmek için grup çalışmasının hangi evrelerden geçtiğini, tarihsel gelişimini ve bu gelişim sürecinde toplumun yapısını bilmek yararlı olacaktır
•İlk yıllar
•Gruplarla sosyal hizmet" konusu sosyal hizmet eğitimine ilk defa 1920'lerde girmiştir.
•Grup çalışması uygulaması profesyonel olarak sunulan sosyal hizmetin bir parçasıdır. Sosyal hizmette grup çalışması ilk olarak kurumlarda
uygulanmıştır. "Gruplarla sosyal hizmet" konusu sosyal hizmet eğitimine ilk defa 1920'lerde girmiştir ve birçok sosyal hizmet kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Bundan sonraki aşamada grup çalışmasının yapıldığı dönem Amerika'nın Avrupa'dan göç aldığı döneme dek gelmiştir. Bu çalışmalar yerleşim evlerinde yapılmıştır. Bu çalışmaya önderlik eden ilk kişi Jane Adams olmuştur.
Öz et (d ev amı )
•Bilimsel Bilginin Gelişimi•1926 'da Wilber Newstetter grup çalışmasının bilimsel bilgisinin gelişimiyle ilgilendiği için Wawokiye Kampında Mark Feldstein ve Theodore Newcomb ile birlikte bir proje başlattılar. Bu proje sonucunda bilimsel bilginin temelleri oluşmaya başlamıştır.
•Uygulama Alanına Geçiş :1950'li yılların ortalarından itibaren çoğu profesyonel grup çalışması yapmıştır. Grup çalışması ile ilgili oluşan literatürün ardından birçok sosyal hizmet uzmanı uygulamaya geçmiş ve bununla ilgili kitap ve makaleler yazmışlarıdr.
•Grup Türleri: Amaçlarına göre grup türleri; görev grupları, eğitim grupları, danışmanlık grupları, psikoterapi grupları olmak üzere 4'e ayrılır.
•Görev Grupları
•Görev grupları genellikle kurum ve kuruluşlarda, organizasyonlarda, derneklerde, toplumda vs. herhangi bir görevi yerine getirmek amacıyla kurulur.
•Eğitim Grupları
•Eğitim grupları, belirli bir alanda bilgi ve beceri eksiği olan ve bu eksikliğin yaşamını olumsuz etkileyen bireyler üzerinde yapılır.
•Danışmanlık Grupları
•Danışmanlık gruplarında eğitim, kariyer, kişisel, sosyal ve gelişimsel konulara daha çok vurgu yapılır.
•Psikoterapi Grupları
•Grupta üyelerin psikolojik sorunlarına ve yaşadıkları kişiler arası ilişkilerdeki problemlere çare bulmalarına yardımcı olur.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Bireylerin hangi ihtiyacı grup ortamında yer almalarına neden olmaktadır?
a) Fiziksel ihtiyaçlar b) Güvenlik ihtiyaçlar c) Zihinsel iş birliği ihtiyacı d) Kendini gerçekleştirme ihtiyacı e) Saygı ihtiyacı
2. Aşağıdakilerden hangisi sosyal hizmette kullanılan müdahale yöntemlerinden değildir?
a) Bireyle çalışma b) Grupla çalışma
c) Riskli gruplarla çalışma d) Ailelerle çalışma e) Toplumla çalışma
3. Bir grup çalışmasında oluşması gereken en asgari şart aşağıdakilerden hangisidir?
a) En az iki kişi olmalı b) Ortak amaç olmalı c) Ortak değerlerin olması d) Etkileşimin olması e) Aidiyet hissinin olması
4. Aşağıdakilerden hangisi sosyal hizmette yapılan grup çalışmalarının özelliklerinden değildir?
a) Grup çalışması yaparken sosyal çalışmacı daima sosyal hizmet bilgi, beceri ve değerlerini kullanır.
b) Grup çalışması yapılırken terapötik teknikler de kullanılır.
c) Çevresi içinde birey anlayışı vardır.
d) Grup çalışmasının amaçları içinde toplumda değişiklikler yaratılması da yer almaktadır.
e) Grup çalışmasında temel amaç ruh sağlığını düzeltmek ve korumaktır.
5. Grup çalışması eğitimi ilk defa sosyal hizmet literatürüne hangi yıllarda girmiştir?
a) 1920 b) 1930 c) 1940 d) 1950 e) 1960
I. Grup çalışmasında bireyler anında geri bildirim alabilirler.
II. Grup çalışmasında temel ilke kendi kendine yardımdır.
III. Birey-birey etkileşimi, birey-lider etkileşimi olmak üzere grup çalışmalarında iki türlü etkileşim vardır.
IV. Grubun kendisi de değişimi sağlayan bir araçtır
V. Grubun üyeleri arasında aynı derecede etkileşim vardır.
6. Yukardaki ifadelerden hangileri doğrudur?
a) I, II, III ve V b) I, III ve IV c) I,II, III ve IV d) II, IV ve V e) III, IV ve V
7. Grup çalışmasının gelişiminde ilk yıllarda aşağıdaki hangi dernek ya da birlik yer almamıştır?
a) Genç Erkek Hıristiyan Birliği b) Genç Kadın Hıristiyan Birliği
c) Amerikan Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği d) Genç Erkek Yahudi Birliği
e) Genç Kadın Yahudi Birliği
8. Yerleşim evlerindeki insanlarla çalışan ilk gönüllüler aşağıdakilerden hangisidir?
a) Oxford Üniversitesinin öğrenciler
b) Yerleşim evinin yakınına taşınan zenginler c) Dinine bağlı insanlar
d) Genç Kadın Hristiyan Birliği e) Chicago Üniversitesi Öğrencileri
9. En iyi yerleşim evi olarak bilinen Hull House, aşağıdakilerden hangisi tarafından yaptırılmış ve desteklenmiştir?
a) Samuel Barnett b) Mary Richmand c) Jane Adams d) Toynbee Hall e) Zilpha Simith
10. 1915’lerde "Uzun dönemde aile ve grup çalışması olmadan sosyal hizmet çalışmaları neredeyse düşünülemeyecek.” sözünü söyleyen
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Toynbee Hall b) Zilpha Simith c) WilberNewstetter d) Mary Richmand e) Jane Adams
Cevap Anahtarı 1.c, 2.c, 3.d, 4.e, 5.a, 6.c, 7.c, 8.a, 9.c, 10.b
YARARLANILAN KAYNAKLAR
[1] Glasser, W. (1998). Choicetheory A newpsychology of personalfreedom. New York: HarperCollins.
[2] Güleç, C. (1993). Psiko-Terapiler. Ankara: Hekimler Yayın Birliği Yayını.
[3] Bulut I., (2013). Grup Odaklı Klinik Sosyal Hizmet Müdahalesi Dersi Ders Notları. Başkent Üniversitesi.
[4] Bulut I., (1999). Aile Tedavisi ve Sosyal Grup Çalışması. Prof. Dr. Sem KUT’a Armağan. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmet Yüksekokulu. 5 :152-161.
[5] Northen H., Kurland R. (2001). Social Work with Grups 3. Baskı Columbia University Press New York, Chichester, West Sussex.
[6] Mavili Aktaş A., (2001). “Sosyal Grup Çalışmasından” Gruplarla Sosyal
Hizmet’e. Prof. Dr. Nihal Turan’a Armağan. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmet Yüksekokulu. 8 :40-49.
[7] Corey, G., Corey, M.S., and Corey, C. (2010). Groups: process and practice (8th Ed.). Belmont, CA: Brooks Cole.
[8] Kurland, R. and Salmon R.(1992). “Group Work vs. Casework in a Group:
Principles and Implications for Teaching and Practice.” Social Work with Groups15, no. 4: 3–10.
[9] Lindsay, T., Orton S.(2008). Groupwork Practice in Social Work Series (Editors:
Jonathan Parker and Greta Bradley) Exeter,UK Learning Matters Ltd.
