CHP TÜRK VE AKRABA DÜNYASI KOORDİNATÖRLÜĞÜ
HAFTALIK BÜLTEN No: 10
7 – 13 Mart 2021
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
İÇİNDEKİLER
SUNUM ... iii
HAFTANIN GÜNDEMİ ... 1
Dışişleri Bakanı’nın Orta Asya Ülkelerine Ziyareti ... 1
ORTA ASYA, SİNCAN UYGUR ÖZERK BÖLGESİ, MOĞOLİSTAN ... 3
I. KIRGIZİSTAN ... 3
A. Dış Politika ... 3
Cumhurbaşkanı Sadır Caparov’un Özbekistan’a Ziyareti Tamamlandı .... 3
II. KAZAKİSTAN ... 4
A. Dış Politika ... 4
Cumhurbaşkanı Kasım Comart Tokayev Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü Genel Sekreteri Stanislav Zas’ı Kabul Etti ... 4
Kazakistan Cumhurbaşkanı Türk Keneşi Genel Sekreteri Bagdad Amreyev’i Kabul Etti ... 4
Tokayev Biden’den İlk Mesajı Aldı ... 4
III. ÖZBEKİSTAN ... 5
A. Dış Politika ... 5
Abdulaziz Kamilov Pakistan Başbakanı Tarafından Kabul Edildi ... 5
V. SİNCAN UYGUR ÖZERK BÖLGESİ ... 5
A. İnsan Hakları ... 5
ABD’li Bağımsız Uzmanlar Çin’in Uygurlara Muamelesini Soykırım Olarak Nitelendirdiler ... 5
KAFKASYA ...7
I. AZERBAYCAN ...7
A. Türkiye ile İlişkiler ...7
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
II. ERMENİSTAN ...7
A. İç Politika ...7
Cumhurbaşkanı Artak Davtayan’ın Genelkurmay Başkanı Yapılmasıyla İlgili Kararı İmzalamayacak ve Anayasa Mahkemesi’ne De Başvurmayacak ...7
RUSYA FEDERASYONU ... 9
A. Dış Politika ... 9
Putin Aliyev ve Paşinyan İle Karabağ’ı Görüştü ... 9
B. Türkiye ile İlişkiler... 9
Peskov: Rusya’nın Pozisyonunun Doğru Olduğunu Türkiye’nin Anlayacağından Moskova Emin” ... 9
Zyuganov Kızdı: “Türkiye Tahılımızı Alıyor, Bize İki Kat Pahalı Un Satıyor” ... 10
Akkuyu, Türkiye’nin Enerji Güvenliğine Rusya’nın Hediyesidir ... 10
FSVTS Başkanı Türkiye’nin S-400 Konusunda Dayanıklı Olduğunu Bildirdi ... 11
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
SUNUM
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)’nin Doğu Avrupa, Balkanlar, Ortadoğu, Türkmeneli, Rusya Federasyonu, Kafkasya, Orta Asya coğrafyası ile ilişkilerinin geliştirilmesi maksadıyla “CHP Türk ve Akraba Dünyası Dış İlişkiler Koordinatörlüğü (CHP-TAD)”, Eylül 2020 tarihinde Genel Başkanımız Sayın Kemal Kılıçdaroğlu önderliğinde kurulmuştur.
Türk ve Akraba Dünyası tarihi, kültürel, ekonomik, siyasi ve insani ilişkiler bakımından Türkiye için stratejik bir coğrafyadır. Bu coğrafya Anadolu insanının da kökleridir.
Türkiye Cumhuriyeti ve Türk kökenli Cumhuriyetler, Türk ve akraba kökenli halkların yaşadığı ülkeler, Türk vatandaşlarının bulundukları ülkeler arasında siyasi, ekonomik, kültürel alanlarda iş birliğini geliştirici faaliyetler yürütmek ve CHP olarak politika önerileri oluşturmak CHP’nin hem Türkiye’yi daha fazla kucaklamasını hem de Türk ve Akraba Dünyası köklerine doğru açılmasını sağlayacaktır. Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Dünyası ilişkilerinde iş birliğinin güçlü alanlar olduğu gibi geliştirilmeye ihtiyaç duyulan alanlar da mevcuttur. İyi yönetilmediği takdirde Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Dünyası arasındaki iş birlikleri birer risk unsuruna dönüşebilmektedir. Bu nedenle Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Dünyası arasında varolagelen stratejik, ekonomik ve beşeri işbirliklerinin geliştirilmesi ve bu yolla risk unsurlarının ortadan kaldırılması Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Dünyası’nın çıkarınadır. Bu yönde adımların atılması ve siyasi altyapı oluşturulması açısından CHP’ye büyük görev düşmektedir.
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
CHP-TAD’ın sembolünü Kızıl Elma seçtik. Kızıl Elma, kültürümüzde eski bir ütopyadır. Kızıl, Türkçe’nin bazı şivelerinde altın anlamına da gelen kıymetli bir renktir. Elma ise bolluk, bereket, şifa kaynağı mistik bir meyvedir. Bir olmak, birlik olmak, güçlü olmaktır. Kızıl Elma, mekâna ve zamana bağlı olmayan, varılması umut edilen idealin simgesidir. Gelecekten umutlu olmanın tertemiz heyecanıdır. Bu nedenle, 21. yüzyılın Kızıl Elma’sı başta Türkiye ve çevresi olmak üzere dünyanın barış, refah, adalet ve mutluluk içinde yaşamasıdır. Mustafa Kemal Atatürk’ün cumhuriyet ilkeleri doğrultusunda demokrasinin kurumsallaşmasıdır. Refah, adalet ve demokrasi idealleri gerçekleşene kadar çalışmaktır. Çağdaş uygarlığın ötesine geçebilmektir.
Bu maksatla CHP-TAD olarak ilgi alanımız olan bölgeye ilişkin haftalık haber bülteni ve politika notları ile faaliyetlerimize başlamış bulunuyoruz.
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
HAFTANIN GÜNDEMİ
Dışişleri Bakanı’nın Orta Asya Ülkelerine Ziyareti
Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu 5-10 Mart 2021 tarihlerinde sırasıyla Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan’a ziyaret gerçekleştirdi. Ziyaretlerde Çavuşoğlu söz konusu ülkelerin Cumhurbaşkanları tarafından kabul edildi, dışişleri bakanları ve başbakan yardımcılarıyla ile ikili ilişkileri ilgilendiren meseleleri masaya yatırdı. Mevlüt Çavuşoğlu ayrıca Kırgızistan Başbakanı ile de görüştü.
Mevlüt Çavuşoğlu Türkmenistan Cumhurbaşkanı ile görüşerek THY’nin yeniden Türkmenistan’a uçuşlara başlamasını ve Türk TIRlarının ülkeden geçmesine izin verilmesini sağladı.
Hazar’ın enerjisinin Türkmenistan, Azerbaycan ve Türkiye tarafından ortaklaşa Türkiye’ye ve Batı’ya ihracatı bu sene yapılacak ikili ve üçlü zirvelerin ana gündemini teşkil edeceğini söylemek yanlış olmaz.
Dışişleri Bakanı Özbekistan’da Hive, Buhara, Semerkant ve Taşkent şehirlerinde bulundu. Çavuşoğlu’nun Özbekistan ziyaretinin en önemli olayı 7 Mart tarihinde Semerkand’da Türkiye Başkonsolosluğu’nun açılışını yapması oldu denilebilir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bu sene Özbekistan’a ziyaretinin gündeme gelebileceği bildirildi.
Kırgızistan’da Mevlüt Çavuşoğlu Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi bünyesinde Sağlık Ocağı ve Pandemi’yle Mücadele Laboratuvarı’nın açılışını yaptı. Dışişleri Bakanı bunu kurulacak Tıp Fakültesi’nin ilk adımları olarak değerlendirdi. Türkiye Maarif Vakfı’na bağlı okulun bu sene
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
ülkede açılacağının duyurulması, iki ülke ilişkilerine gölge düşüren FETÖ konusunun aşılmakta olduğuna işaret ediyor.
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun ziyaret ettiği ülkeler Türkiye’nin savunma sanayi ürünlerine ciddi ilgi gösteriyorlar.
Karabağ Savaşı’nda Türk ürünlerinin belirleyici rol oynaması Orta Asya Cumhuriyetlerinin bu ürünlere olan ilgisini daha da arttırdı.
İlişkilerin kurulmasının 30. yılına girilirken Türkiye Türk Cumhuriyetleri ile ilişkilerini yeni aşamaya çıkarmak için hamlelerde bulunuyor. 2021 yılı savunma, enerji alanları başta olmak üzere pek çok alanda Türk Cumhuriyetleri açısından ilişkilerin geliştiği yıllardan olacaktır.
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
ORTA ASYA, SİNCAN UYGUR ÖZERK BÖLGESİ, MOĞOLİSTAN
I. KIRGIZİSTAN A. Dış Politika
Cumhurbaşkanı Sadır Caparov’un Özbekistan’a Ziyareti Tamamlandı
11 Mart 2021 tarihinde Sadır Caparov Özbekistan’a 2 günlük resmi ziyaret gerçekleştirdi. Cumhurbaşkanı Caparov’u havalimanında Özbekistan Başbakanı Abdulla Aripov karşıladı.
Köksaray’da ise Cumhurbaşkanı Mirziyoyev Caparov’u resmi törenle karşıladı. Taraflar arasında yapılan görüşmelerden sonra 22 anlaşma imzalandı. Basın toplantısında Mirziyoyev iki ülke arasındaki sınır ihtilaflarının 3 ayda çözüleceğini bildirdi. Caparov ziyaret çerçevesinde Özbekistan Meclisi, Özbekistan Senatosu Başkanları, Hükümet Başkanı ile ayrı ayrı görüşmeler gerçekleştirdi.
11 Mart tarihinde Taşkent’te iki ülke Başbakan Yardımcılarının katılımıyla Özbek-Kırgız İş Forumu düzenlendi. Başbakan Yardımcıları başlangıç rezervi 50 milyon dolar olan Kırgız-Özbek Kalkınma Fonu’nun kurulacağını bildirdiler. Ziyaretle ilgili pankart yazılarda Rusça’nın kullanılmamış olması da dikkatlerden kaçmadı. 12.03.2021, Kırgız Respublikasının Prezidenti, Kırgızistan
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
II. KAZAKİSTAN A. Dış Politika
Cumhurbaşkanı Kasım Comart Tokayev Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü Genel Sekreteri Stanislav Zas’ı Kabul Etti
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Comart Tokayev 10 Mart 2021 tarihinde Kolektif Güvenlik Anlaşma Örgütü Genel Sekreteri Stanislav Zas’ı kabul etti. Görüşmede örgütün çalışmaları, yapılacak askeri tatbikatlar ele alındı. Genel Sekreter Zas Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev tarafından önerilen Barış Güçleri ile ilgili enstitünün oluşturulması üzerinde çalışıldığını bildirdi. 10.03.2021, Akorda, Kazakistan
Kazakistan Cumhurbaşkanı Türk Keneşi Genel Sekreteri Bagdad Amreyev’i Kabul Etti
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Comart Tokayev 11 Mart 2021 tarihinde Türk Keneşi Genel Sekreteri Bagdad Amreyev’i kabul etti. Nur-Sultan’da yapılan görüşmede örgütün çalışmaları ve ileriye dönük planlanan işler ele alındı. Örgütün çalışmalarını takdir eden Cumhurbaşkanı Tokayev, örgüt bünyesinde Türk Yatırım Fonu’nun oluşturulmasının zaruri olduğunu vurguladı.
11.03.2021, Akorda, Kazakistan
Tokayev Biden’den İlk Mesajı Aldı
ABD Başkanı Joe Biden Cumhurbaşkanı Kasım Comart Tokayev’i Nevruz bayramı dolayısıyla tebrik etti. Kazakistan’ın bağımsızlığının 30. yıldönümünü kutlayan Biden, bölge ülkeleriyle yürütülen 5+1 formatının devam ettirileceğini bildirdi.
Gönderilen tebrik mesajında iki ülkenin nükleerin sınırlandırılması, barışın ve güvenliğin sağlanması konularında yoğun işbirliğinin yürütüldüğü vurgulandı. 12.03.2021, zakon.kz, Kazakistan
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
III. ÖZBEKİSTAN A. Dış Politika
Abdulaziz Kamilov Pakistan Başbakanı Tarafından Kabul Edildi
10 Mart 2021 tarihinde Özbekistan Dışişleri Bakanı Abdulaziz Kamilov Pakistan’a çalışma ziyareti gerçekleştirdi. Pakistanlı mevkidaşı Şah Mahmud Kureyşi ile görüşen Kamilov, Pakistan Başbakanı İmran Han tarafından kabul edildi. Kamilov İmran Han’a Mirziyoyev’in mesajını iletti. Görüşmede ikili ve bölgesel meseleler ele alındı. Özbekistan Pakistan limanlarından istifade etmek istiyor. 11.03.2021, uzdaily, Özbekistan
Şevkat Mirziyoyev Angela Merkel ile Çevirimiçi Görüştü Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevkat Mirziyoyev 12 Mart 2021 tarihinde Almanya Başbakanı Angela Merkel ile çevirimiçi görüşme gerçekleştirdi. Görüşmede ikili ve bölgesel meseleler ele alındı. Görüşmede Özbekistan’ın Dünya Ticaret Örgütü’ne üyeliği de ele alındı.
Cumhurbaşkanı Basın Hizmeti, geçen sene Almanya’nın ülkeye 700 milyon dolardan fazla yatırım yaptığını, ikili ticaret hacminin 1,5 kat arttığını açıkladı. Basın Hizmeti ayrıca, ay sonuna kadar Almanya’da 660 bin toz AstraZeneca aşısı geleceğini bildirdi.
12.03.2021, gazeta.uz, Özbekistan
V. SİNCAN UYGUR ÖZERK BÖLGESİ A. İnsan Hakları
ABD’li Bağımsız Uzmanlar Çin’in Uygurlara Muamelesini Soykırım Olarak Nitelendirdiler
Newlines İnstitute for Strategy and Policy analiz merkezi Uygurların durumuyla ilgili bağımsız raporunu sundu. Raporda
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
belirtiliyor. Raporda 50’den fazla dünya çapında insan hakları üzerine çalışmalar yürüten uzmanın imzası bulunuyor.
09.03.2021, Moscow Daily News, Rusya
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
KAFKASYA
I. AZERBAYCAN A. Türkiye ile İlişkiler
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev TBMM Heyetini Kabul Etti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev 9 Mart 2021 tarihinde TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanı Akif Çağatay Kılıç başkanlığındaki heyeti kabul etti. Görüşmede Dışişleri Komisyonu Başkanı Kılıç Türkiye Cumhurbaşkanı ve TBMM Başkanı’nın selamlarını iletti ve heyette dört partiden temsilcilerin bulunduğunu bildirdi.
Cumhurbaşkanı Aliyev, TBMM heyetine ziyaretleri için teşekkür etti. 09.03.2021, Azertag, Azerbaycan
II. ERMENİSTAN A. İç Politika
Cumhurbaşkanı Artak Davtayan’ın Genelkurmay Başkanı Yapılmasıyla İlgili Kararı İmzalamayacak ve Anayasa Mahkemesi’ne De Başvurmayacak
Ermenistan Cumhurbaşkanlığı Basın Hizmeti Cumhurbaşkanı Sarkasyan’ın Başbakan Paşinyan tarafından Artak Davtayan’ın Genelkurmay Başkanı olmasını öngören kararı imzalamayacağını ve Anayasa Mahkemesi’ne de başvurmayacağını bildirdi. Bu durumda Genelkurmay Başkanı Onik Gasparyan’ın görevden azlı kanun gücü ile yerine getirilmiş olacak. Öte yandan, Gasparyan, görevden alınmasıyla ilgili mahkemeye başvuracağını açıkladı.
Ermenistan’daki siyasi kriz henüz çözüme kavuşturulmuş değil.
12 Mart 2021 tarihinde Cumhurbaşkanı Sarkisyan’ın korona
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
durumda Cumhurbaşkanı’nın ülkedeki bütün siyasi güçleri bir çatı altında toplamak için yaptığı girişim ertelenecektir.
11.03.2021, Azatutyun, Ermenistan
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
RUSYA FEDERASYONU
A. Dış Politika
Putin Aliyev ve Paşinyan İle Karabağ’ı Görüştü
Kremlin Basın Hizmeti, Vladimir Putin’in 11, 12 Mart 2021 tarihlerinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile telefonda Karabağ’daki durumu görüştüğünü açıkladı. Açıklamada Karabağ’daki durumun sakin olduğu, iki ülke liderlerinin Karabağ’da bulunan Rus barış güçleri için teşekkür ettikleri bildirildi. Açıklamada ayrıca üç ülke Başbakan Yardımcıları başkanlık eden çalışma grubunun bölgenin kalkındırılmasında önemli işler yapacağına inandıkları belirtildi. 12.03.2021, TASS, Rusya
B. Türkiye ile İlişkiler
Peskov: Rusya’nın Pozisyonunun Doğru Olduğunu Türkiye’nin Anlayacağından Moskova Emin”
Gazetecilere konuşan Kremlin basın sözcüsü Dmitriy Peskov, Kırım konusuyla ilgili “Türkiye’nin Kırım tutumunu kabul etmiyoruz ve kendi tutumumuzu sabırlı bir şekilde izah etmeyi sürdürüyoruz. Türk meslektaşlarımızın ve partnerlerimizin Rusya’nın tutumunun doğruluğunu ve haklılığını er ya da geç anlayacağından eminiz” dedi. Peskov ayrıca Kırım konusunun Türk-Rus partnerlik ilişkilerini etkilemediğini de sözlerine ekledi. 10.03.2021, TASS, Rusya
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
Zyuganov Kızdı: “Türkiye Tahılımızı Alıyor, Bize İki Kat Pahalı Un Satıyor”
Rusya Komünist Partisi Başkanı Gennadi Zyuganov, Rusya ile Türkiye arasındaki buğday ticaretini eleştirdi. Duma’da düzenlenen Tarım Forumu’nda konuşan Zyuganov, Türkiye’ye tahıl sattıklarını hatırlatarak, “Türkiye sonra bize iki kat pahalıya un satıyor” dedi.
Rus politikacı, “Şimdi üç yıllık yeni bir dönem için bütçe oluşturmaya başlıyoruz. Ve hep birlikte tarım sektörünün desteklenmesi gerektiğini anlamalıyız. Ne de olsa geçen yıl % 2 artış sağlayan tek sektör bu. Ama bugün yurt dışına ihraç edilen tahılı iyi değerlendirmeliyiz. Şimdi de tahılı Türkiye’ye gönderiyorlar, orada öğütüp una dönüştürüyorlar ve bize bir buçuk-iki kat daha fazla satıyorlar.” ifadeler kullandı. Bu arada, daha önce hububat alanında Türkiye’den akademisyen davetinde bulunduklarını kaydeden Prof. Dr. Şamanin de, Rusya’nın, kaliteli un üretimi konusunda Türkiye’nin deneyimlerinden yararlanacağını ifade etmişti. 11.03.2021, Turkrus.com, Rusya
Akkuyu, Türkiye’nin Enerji Güvenliğine Rusya’nın Hediyesidir
Aygül Tagiyeva tarafından kaleme alınan analizde, Akkuyu enerji Santralı’nın yap-işlet-devret formulüyle %100 Rus sermayesi, garantisi ile yapılmakta olduğu, 2023 yılında Türkiye’nin “60 yıllık hayalinin” gerçekleşeceği, santralinin çalışmaya başlaması ikili ilişkileri yeni aşamaya yükselteceği, Türkiye’nin elektriği 0,12 dolardan satın almayı taahhüt etmesi ve liranın değer kaybetmesi sebebiyle projenin 20 yıldan daha kısa zamanda kendisini kurtaracağı, Rosatom bu tür yatırımlar yapmakla dünyada kendini ispatlamaya çalıştığı bildirilmektedir. 11.03.2021, Sputnik, Azerbaycan
Haftalık Bülten No: 10
7 - 13 Mart 2021
FSVTS Başkanı Türkiye’nin S-400 Konusunda Dayanıklı Olduğunu Bildirdi
Rusya’nın Federal Askeri-Teknik İşbirliği Servisi (FSVTS)’nin Başkanı Dmitriy Şugayev, Türkiye’nin S-400 konusunda ABD baskılarına dayandığını, çünkü meselenin milli güvenlik meselesi olduğunu iyi anladığını bildirdi. Rusya-24 Televizyon Kanalı’na konuşan Şugayev, Türkiye ile askeri-teknik işbirliğini ilerleteceklerine inandığını kaydetti. Şugayev geçen sene yaptığı bir açıklamada, Türkiye’ye yeni bir parti S-400 tedariki için yakın gelecekte bir anlaşma daha imzalamayı beklediklerini açıklamıştı. 12.03.2021, TASS, Rusya
