I ^ . Y ı e . t a y ı ^
İS/1 i 111 m i m a r ı m e s e l e s i v e c e r e y a n l a r
üslûpları bir tarafa bırakarak, kübisizme doğru giden, san'atta milliyeti kabul etmiyen beynelmilelci cereyandan son-ra bugün her tason-rafta güzel sanatlarda millî bir ruh ve kason-rak- karak-ter aranmıya başlandı. Bu cereyan belki muhtelif memleket-lerdeki idare sistemlerinin akidelerinden çıkan bir hareket ve belki de beynelmilelci san'atın tatmin etmiyen bünyesin-den doğan bir reaksiyonu ifade etmektedir. Fakat ne olursa olsun san'atta milliyet aranmıya başlaması son birkaç sene-ucnberi o kadar gümullenmiştir ki bütün memleketlerde, kuv-vetli bir cereyan haline girmektedir.
Muhtelif memleketlerde, modern mimaride millî uslûb yaratmak için yapılan gayretleri aşağıdaki yazı güzel bir su-rette ifade etmekte olduğu için neşretmeği faydalı buluyoruz.
13. Teşrini evvel 1937 de New-York Pough keepsie posta hanesinin açılış merasiminde Amerikan Reisicumhurunun i-rad ettiği nutuk.
Hükümetimizin her sene inşa ettirdiği binalar iki mühim sebep içindir. Birincisi ihtiyaçtır ki bununla hükümet şle-rini daha kolay yapar, ikincisi de iktisaddır. Bir çok husu-sata hükümet için bir binaya sahip olmak kira ile tutmaktan daha iktisadîdir.
Amerikanın her tarafında karma karışık bir tarz mima-rîde bir çok binalar yapılmıştır. Muhakkak ki bunların bir çoğu bu san'atın en zaif bir devrinde yapılmıştır. Lâkin ge-çen şu son seneler zarfında zan edebiliriz ki daha basit şe-killere, pratik bir mimariye döndük, bunun aynı zamanda, güzelliği de vardır.
Geçen dört beş sene zarfında hükümet dahmininde-ki işsizlik vaziyetinden dolayı hususî işlerin bozulmasına
ma-olmak üzere halk hükümet işlerinde kısmen çalıştırılmış-tır.
Millî Mimarînin bütün Vilâyetlerimizde ilerlemesi için «ok itibar ve itimat lâzımdır.
Bu nutukdan sonra mimarlar cemiyeti reisi 4 Teşrinisani 1937 de Reis Cumhura şu mektubu yazdı.
Exellence Franklin Roosevelt, Amerikan Reisicumhuru Meyaz Saray Washington. Muhterem Reisicumhur :
Pough keepsie postahanesi açılışında irad ettiğiniz ve tab edilen nutkunuzu çok derin bir alâka ile okudum.
Nutkunuzda tarihimizin büyük bir devrinde resmî bina-larımızda mevcut olan üslûbu alâkadar eden arzalarınızı bil-hassa not ettim.
Artistik menbağlardan doğan bu memleket mimarîsi bu-gün zail olmuştur.
'Bu memleketin resmî mimarîsi kendisini daima emrin-de bulunan artistik kaynaklardan uzaklaştırmış ve fena kay-naklar tesirinde kalmıştır. Amerikan mimarîsi en yüksek mi-marîyi temsil etmelidir. Ancak bu suretle memleketimize bir rehberlik eder ve memleketin yükseliş hayatına tesir adr.
Sizin bu mes'ele ile alâkadar görünmeniz beni çok cesaret-lendirdi. Bütün benliğimle temenni ederim ki sizin kıymetli arzularınızla bu derdin çaresi tamamen hal edilsin.
(Kâtip Umumîmiz) bize has bir mimarîde ilerlememizi candan arzu eder ve kendisine tevdi edilen işlerde de bu ci-heti nazarı itibara alır. Cemiyetimizde umumî işlerde kon-trola davet, plân tanziminde, inşaat tafsilâtlarında plânların tetkik edümesini teklif etmiştir.
Bu Amerikan zabitanı ile mimarlık arasındaki münase-bette mühim bir adımı işaret eder.
içtimalarımızda resmî işler için bir mimarî üslûbu kabul edilmiştir. Bunun arzu edilen neticeyi vereceğine kuvvetle inanmakdayız.
Geçen Haziranda Bostomda toplanan mimarlar birliği bu seçilen üslûbu hakikate kalb .etmeğe karar vermiştir.
aZn ederiz ki hükümet binalarındaki program tatbikatta bize müstesna bir fırsat verir, çünki karışıklığa meydan ver-mez. Hükümet ve memleketimiz için çok faydalı olacak, bu işin pek yakmda olmasını candan temenni ederim.
Amerikan Mimarlar Cemiyeti Charles P. Maginnis Yukardaki mektuba cevaben Cemiyet Reisi Reisicpmhur-dan şu mektubu aldı. Bütün âzaların okuyabilmesi için tab edilmiştir.
Mr. Charles Maginnis:
Amerikan Mimarlar Cemiyeti Reisi: Muhterem Mr. Maginnis.
Tarihimizde, geçen muayyen bir zamanda Amerikan res-mî binalarında bir üsiûbun mevcudiyetini ve bugün yine bu üslûba doğru olan meylin ilerlemesini işaret etmiştim. Bun-lara karşı gösterdiğiniz alâkaya çok memnunum.
Bende aynı düşünüşle Amerikan mimarîsinin en yüksek bir tarz mimarîyi ve inşaatı ifade etmesi lâzım geldiğini, ancak bu suretle Amerikan Kültür hayatına tesir edeecğini ve halkın iyi yaşamasına sebebiyet vereceğine
hükmediyo-Bu vaziyetleri düşünerek Nafia Vekâletinin memleketin iyi mimarlarından istifade ederek hususî işlerdee istihdam etmesi ve yapılan işleri iknci derece mimarlara tekrar etti -rerek mimarînin terakki yolunda olmasını memnuniyetle gö-rüyorum.
Bu şekildeki ameliye ve kontrol anî ve daimî olarak iktisadi, mütecanis bir mimarî vücuda getirecektir. Nafia Vekâleti ile (Umumî işler komitenizin) münasebatınııı de-vam etmesi büyük bir memnuniyeti mucip olmuştur.
Umumî binalarda husule gelecek müphem noktaları ve vaziyetleri hükümetin ve mimarlık mesleğinin arzu ettiği bir şekilde hal edecektir. Amerikan mimarları cemiyetinin ve şahsen sizin alâkalarınıza memnun olarak,
