VakıfBank. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar. Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu. 25 Nisan 02 Mayıs Bu Haftaki Yazımız...

(1)

‐Bu Haftaki Yazımız...

Mart ayında bütçenin 6.1 milyar TL açık vermesi ile birlikte, 2011 yılının ilk 2 ayında fazla veren bütçe Ocak‐Mart döneminde 4.1 milyar TL açık vermiştir.

Bütçe açığının bir önceki yılın aynı dönemine göre reel olarak %65 azaldığı dikkat çekerken, bütçenin olumlu performansında özellikle güçlü yurtiçi talebe bağlı olarak hükümetin vergi tahsilatının artması ve harcamalarda yaşanan artışın gelirlerde yaşanan artışın gerisinde kalması etkili olmuştur. Bu yazımızda, açıklanan Mart ayı rakamları ışığında bütçe gerçekleşmeleri incelendikten sonra cari açık ve bütçe açığı ilişkisi ele alınacak ve diğer ülkeler ile karşılaştırmalı bir analiz yapılacaktır.

‐Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler...

Tüketici Güven Endeksi, Mart ayında, Şubat ayına göre %0.15 azalarak, 93.43'e geriledi...

Aylık Tüketici Eğilim Anketi'nin Mart ayı sonuçlarına göre, Şubat ayında 93.56 olan tüketici güven endeksi, Mart ayında bir önceki aya göre %0.15 azalarak 93.43 oldu.

Mart Sonu İtibariyle Brüt Borç Stoku 485.9 Milyar TL Oldu...

Merkezi Yönetim brüt borç stoku Mart sonu itibarıyla 485.9 milyar TL olarak gerçekleşti. Bir önceki ayda borç stoku 483.0 milyar TL seviyesinde bulunuyordu.

TCMB son PPK toplantısında politika faizi oranı olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını %6.25 seviyesinde sabit bıraktı...

Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, borçlanma faiz oranlarını %1.50, borç verme faiz oranını ise %9 düzeyinde sabit tuttu. Öte yandan Merkez Bankası, yabancı para ve Türk lirası zorunlu karşılık oranlarını kısa vadeli yükümlülükler için artırdı. Böylece, TL karşılık oranları vadesiz, ihbarlı mevduatlar ve özel cari hesaplarda %16, 1 aya kadar vadeli mevduatlar/katılma hesaplarında (1 ay dahil)

% 16 olarak belirlenirken; yabancı para yükümlülükler için vadesiz, ihbarlı DTH, yabancı para özel cari hesapları ile 1 aya kadar vadeli, 3 aya kadar vadeli, 6 aya kadar vadeli ve 1 yıla kadar vadeli DTH/yabancı para katılma hesaplarında ise

%12, 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli DTH/yabancı para katılma hesapları ile birikimli DTH/yabancı para katılma hesaplarında %11, yabancı para özel fon havuzlarında vadesine karşılık gelen oranlar için 1 yıla kadar vadeli yabancı para diğer yükümlülüklerde (1 yıl dahil) %12, 3 yıla kadar vadeli yabancı para diğer yükümlülüklerde (3 yıl dahil) %11.5, 3 yıldan uzun vadeli yabancı para diğer yükümlülüklerde ise %11 olarak belirlendi.

TCMB Nisan ayı 2.dönem beklenti anketi açıklandı...

Ankete göre cari ayın TÜFE beklentisi %0.75, yıl sonu TÜFE beklentisi %6.90 olurken, cari yıl sonu yıllık büyüme beklentisi ise %5.1 oldu.

‐ Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Veriler..

Haftalık Yurtiçi Ekonomi Gündemi

Tarih Açıklanacak Veri Önceki Veri Beklenti

26.04.2011 Kapasite Kullanım Oranı (Nisan) 73.2 74.5

Reel Kesim Güven Endeksi (Nisan) 114.8 116.2

28.04.2011 Enflasyon Raporu 2011‐II ‐‐ ‐‐

29.04.2011 Dış Ticaret Açığı ‐‐ 8.6

VakıfBank

Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar

ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE

Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu

25 Nisan‐02 Mayıs 2011

(2)

2 2011 yılının ilk çeyreğinde bütçe olumlu bir performans sergilemeye devam etti

Mart ayında bütçenin 6.1 milyar TL açık vermesi ile birlikte, 2011 yılının ilk 2 ayında fazla veren bütçe Ocak‐Mart döneminde 4.1 milyar TL açık vermiştir. Bütçe açığının bir önceki yılın aynı dönemine göre reel olarak %65 azaldığı dikkat çekerken, bütçenin olumlu performansında özellikle güçlü yurtiçi talebe bağlı olarak hükümetin vergi tahsilatının artması ve harcamalarda yaşanan artışın gelirlerde yaşanan artışın gerisinde kalması etkili olmuştur. Bu yazımızda, açıklanan Mart ayı rakamları ışığında bütçe gerçekleşmeleri incelendikten sonra cari açık ve bütçe açığı ilişkisi ele alınacak ve diğer ülkeler ile karşılaştırmalı bir analiz yapılacaktır.

2010 yılında küresel bir toparlanma yaşanmış olmasına rağmen, mevcut riskler nedeni ile ekonomilerdeki kırılganlıklar devam etmektedir.

Avrupa’daki borç krizinin devam ediyor olması, ABD’de yüksek kamu açığı, konut ve istihdam piyasalarındaki toparlanmanın yavaş gerçekleşiyor olması ve yüksek seyreden emtia fiyatları sözkonusu riskler arasındadır. Fakat bu tabloya rağmen, Türkiye 2010 yılında %8.9 oranında büyümeyi başarmıştır.

Yurtdışı piyasalarda bütçe açıklarına yönelik risklerin arttığı bir ortamda Türkiye’nin bütçe performansının da olumlu seyretmeye devam ettiği görülmektedir.

2011‐2013 dönemi Orta Vadeli Program’da 2010 yılı bütçe açığının gayrisafi yurtiçi hasılaya (GSYİH) oranının %4 olarak gerçekleşmesi beklenirken, söz konusu oran %3.6 ile beklentilerin ve OVP hedefinin altında gerçekleşmiştir. Bütçenin 2010 yılındaki olumlu performansını 2011 yılının ilk çeyreğinde de devam ettirdiği dikkat çekerken, programda 2011 yılında merkezi yönetim bütçe açığının GSYİH’ye oranının %2.8 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. 2011 yılının ardından 2012 ve 2013 yıllarında da açığın kademeli olarak azalmaya devam ederek oranın sırasıyla % 2.4’e ve

% 1.6’ya düşmesi tahmin edilmektedir.

Tablo‐1

Ocak‐Mart Performansı

(Milyar TL) 2010 2011 Değ (%) Reel Değ.

(%)*

2011 Yıl Sonu Gerçekleşme

Hedefi

Gerçekleşme Oranı (%)

Harcamalar ^68.373 ^72.853 ^6.55 ^2.46 ^312.573 ^23.31

1‐Faiz Hariç Harcama 53.374 58.885 10.33 6.10 265.073 22.21

Personel Giderleri 16.224 18.774 15.72 11.28 72.299 25.97

Sos. Güv.Kur. Dev. 2.754 3.309 20.15 15.54 12.737 25.98

Mal ve Hiz. Alım. 4.202 4.774 13.61 9.25 30.049 15.89

Cari Trans. 27.719 29.554 6.62 2.53 115.778 25.53

Sermaye Giderleri 1.012 1.499 48.12 42.44 21.698 6.91

Sermaye Trans. 0.281 0.265 ‐5.69 ‐9.31 4.3 6.16

Borç Verme 1.181 0.709 ‐39.97 ‐42.27 6.436 11.02

2‐Faiz Harcamaları 48.296 14.999 ‐68.94 ‐70.13 47.5 31.58

Gelirler 57.032 68.729 20.51 15.89 279.026 24.63

1‐Vergi Gelirleri 47.902 57.45 19.93 15.33 232.22 24.74

2‐Diğer Gelirler 9.13 11.279 23.54 18.80 46.806 24.1

Bütçe Açığı 11.341 4.124 ‐63.64 ‐65.04 33.546 12.29

Faiz Dışı Fazla 3.659 9.844 169.04 158.72 13.954 70.55

Kaynak: Maliye Bakanlığı

*: Reel değişimler Fisher denklemi ile hesaplanmıştır

‐60000

‐40000

‐20000 0 20000 40000 60000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* 2012* 2013*

Bütçe Dengesi (Milyon TL) Faiz Dışı Denge (Milyon TL)

Kaynak: Maliye Bakanlığı

*2011,2012,2013 yılları OVP beklentileridir.

Grafik‐1

(3)

3 Bütçe açığı 2011 yılının ilk üç ayında 4.124 milyar TL olarak gerçekleşirken, bir önceki yılın aynı dönemine göre reel olarak %65 düşüş göstermiştir. Faiz dışı fazla ise aynı dönemde yaklaşık 3 kat artarak 9.844 milyar TL’ye ulaşmıştır. 2011 yılının ilk üç ayında bütçe harcamaları bir önceki yılın aynı dönemine göre reel olarak %2.5 oranında artarken, bütçe gelirlerinin ise reel olarak %15.9 oranında artması sevindirici bir gelişme olarak dikkat çekmektedir. 72.853 milyar TL seviyesinde oluşan 2011 yılı Ocak‐Mart ayı toplam bütçe giderlerinin alt kalemlerine baktığımızda, faiz dışı harcamaların ağırlığı dikkat çekmektedir. İlk üç ayda faiz dışı harcamalar reel olarak %6.1 oranında artarken, 2011 yılı hedefinin %22.21 oranında gerçekleştiği görülmektedir. Faiz harcamalarının ise bir önceki yıla göre reel olarak %70.1 oranında gerilemesi olumlu bir gelişme olarak algılanırken, Ocak‐Mart aylarında 2011 yılı hedefinin %31.6’sının gerçekleştiği dikkat çekmektedir.

İlk üç ayın bütçe gerçekleşmeleri içinde dikkat çeken en önemli gelişme ise vergi gelirlerindeki artış olmuştur. Ocak‐Mart döneminde ekonomik toparlanmaya paralel olarak vergi gelirlerinin reel olarak

%15.3 oranında yükseldiği görülmektedir.

Vergi gelirlerinin alt kalemleri incelendiğinde, güçlü yurtiçi talebe bağlı olarak özellikle ithalde alınan katma değer vergisindeki (KDV) sert hareket dikkat çekmektedir. 2011 yılının ilk üç ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre İthalde alınan KDV gelirleri reel olarak %29 oranında artarken, dahilde alınan KDV gelirleri de %21.4 ile güçlü bir performans sergilemiştir. 2011 yılının ilk aylarında büyüme için öncül sanayi üretimi verisi büyümenin güçlü bir şekilde devam ettiğine işaret ederek, vergi tahsilatının da artmış olması sürpriz bir gelişme olarak görünmemektedir.

Vergi gelirlerindeki artışa rağmen Türkiye’de vergi gelirlerinin GSYİH’ya oranının pek çok ülkeninin gerisinde kaldığı görülmektedir (Bkz. Grafik 3). Bu oran Fransa’da %43 düzeyinde bulunurken, Almanya ve İngiltere’de

%36 seviyesindedir. Türkiye’de ise bu oran %23.7 ile Yunanistan ve Güney Kore’nin altında kalmaktadır.

Türkiye’de vergi gelirlerinin GSYİH içindeki payının düşük olması vergi oranlarının düşük olmasından kaynaklanmamaktadır. Grafik 4’de görüldüğü üzere vergi oranları pek çok ülkedeki seviyelere yakındır.

Dolayısıyla, vergi gelirlerinin pek çok ülkeye kıyasla daha düşük seviyede olmasını, kayıt dışı ekonominin büyüklüğü ile açıklamak mümkündür. Türkiye ekonomisinin en önemli yapısal sorunlarından biri verginin tabana yayılamaması, bütçedeki vergi gelirlerinin büyük çoğunluğunun dolaylı vergiler yoluyla elde edilmesi,

5

16 17.5 18 19 19 19.6 20 20 21 25

0 5 10 15 20 25

30 KDV Oranları (%)

Kaynak: IMF 2010 yılı verileri kullanılmıştır Grafik‐4

4.4 36.2

21.4

9.6 5.6

29.0

18.8 18.2

0.4 0 5 10 15 20 25 30 35 40

0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000

2010 Ocak‐Mart 2011 Ocak‐Mart

Reel Değişim (%) (Sağ Eksen)

Vergi Gelirleri (Milyon TL)

Kaynak: Maliye Bakanlığı Grafik‐2

28.3 36.1 36.2 28.3

43.5 23.7

32 26.5

0 10 20 30 40 50

ABD İNGİLTERE ALMANYA JAPONYA FRANSA TÜRKİYE YUNANİSTAN GÜNEY KORE

Vergi Gelirleri/GSYİH Grafik‐3

Kaynak: OECD 2009 verileri kullanılmıştır

(4)

4 dolaysız vergilerin ise dünya standartlarına göre çok düşük kalmasıdır. Bu nedenle Türkiye’nin hızlı büyümesini engelleyen kayıt dışı faaliyetlerin azaltılmasına yönelik vergi reformlarının düzenlenmesi son derece önemlidir.

Grafik‐5

2010 yılında küresel ekonomide yaşanan toparlanma ülke grupları bazında farklılaşarak devam ederken, gelişmiş ülkelerde büyümenin zayıf seyrinin yanısıra, bütçe açıkları da artmaya devam etmiştir. Yunanistan, İrlanda, İspanya gibi bazı Euro Bölgesi ülkelerinde ciddi borç stoku sorunları yaşanırken, krizin ardından ekonomiyi desteklemek için uygulanan teşvik paketleri borç stoku/GSYİH oranının ABD’de %92.7 Japonya’da ise %225.9 ile rekor seviyelere ulaşmasına yol açmıştır.

Türkiye’nin de içinde bulunduğu gelişmekte olan ülkelerde ise güçlü büyüme rakamlarına ek olarak bütçe açığı ve borç stoku rakamlarında da hızlı toparlanma yaşanmıştır. Başta Avrupa ülkeleri olmak üzere pek çok gelişmiş ülkede artan bütçe açıkları kamu borçlanma ihtiyacını artırırken, Türkiye’de bütçe yanında borç stok rakamlarında da olumlu seyrin devam ettiği görülmektedir. Türkiye 2010 yılında kaydettiği güçlü toparlanma sayesinde Çin’den sonra en düşük bütçe açığı/GSYİH ve borç stoku/GSYİH oranına sahip ülke konumundadır.

Kısa vadede bakılınca, bütçe performansının oldukça olumlu hatta Orta Vadeli Program’da açıklanandan daha iyi olduğu söylenebilir. Bu performansta da yukarıda değinildiği gibi vergilerde yaşanan artış etkili olmuştur.

Özellikle ithalden alınan KDV gelirlerinde yaşanan artış dikkate alındığında bütçe açığı ile cari işlemler açığının birlikte değerlendirilmesinin önemli olduğunu düşünüyoruz. Yukarıdaki Grafik‐7 incelendiğinde değişkenler arasında kriz süresince negatif, güçlü bir korelasyon hesaplanmıştır. Krizden önce ise ilişkinin anlamlı olmadığı görülmektedir. Kriz süresince dış ticaret hadlerinde yaşanan daralmaya bağlı olarak cari işlemler açığı gerilemiş, bütçe açığı ise izlenen genişletici maliye politikaları ile artmıştır. Bu durum değişkenler arasında negatif bir ilişki doğururken, krizin sona ermesiyle beraber cari işlemler açığının yeniden artmaya başlaması bununla birlikte bütçe izlenen olumlu performans söz konusu negatif güçlü ilişkinin devam etmesine neden olmuştur. Krizin ardından toparlanan yurtiçi talep ile cari açığının artması ve aynı zamanda vergi tahsilatının da yükselmesi ile bütçe açığnın zayıflaması bu duruma neden olmuştur. Ayrıca cari açığının artması ile ithalden alınan vergilerin yükselmesi de yine bütçe ile cari açık arasındaki ilişkide önemli bir rol oynamaktadır.

‐1.2

‐1

‐0.8

‐0.6

‐0.4

‐0.2 0 0.2 0.4 0.6 0.8

Kas.07 Şub.08 May.08 Ağu.08 Kas.08 Şub.09 May.09 Ağu.09 Kas.09 Şub.10 May.10 Ağu.10 Kas.10 Şub.11

12 Aylık Hareketli Korelasyon

Kaynak:TCMB Grafik‐7

‐60000

‐50000

‐40000

‐30000

‐20000

‐10000 0

‐60000

‐50000

‐40000

‐30000

‐20000

‐10000 0

Ara.06 Nis.07 Ağu.07 Ara.07 Nis.08 Ağu.08 Ara.08 Nis.09 Ağu.09 Ara.09 Nis.10 Ağu.10 Ara.10

Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık Kümülatif) Bütçe Dengesi (12 Aylık Kümülatif ‐ sağ eksen) Kaynak:TCMB

milyon $ milyon TL

Grafik‐6 Kaynak: IMF

(5)

5

TÜRKİYE

Sektörler Sektör 2009 2010 2010 2010 2010

Payları IV. I. II. III. IV.

(%) Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek

Tarım 4.1 8.6 4.2 7.2 15.6 8.2

Sanayi 25.4 23.8 25.5 25.8 21.8 24.2

İnşaat 5.6 5.3 5.6 5.7 5.4 5.7

Ticaret 13.3 12.5 13.0 13.2 11.8 13.0

Ulaş. ve Haber. 14.9 14.2 15.0 14.9 13.8 14.7

Mali Kur. 12.5 13.0 12.4 11.1 11.0 13.1

Konut Sah. 5.5 5.0 5.4 4.9 4.5 4.6

Eğitim 2.4 2.0 2.4 2.0 1.6 1.8

Sağ. İş. ve Sos. Hiz. 1.5 1.2 1.5 1.2 1.1 1.1

Vergi‐Süb. 8.6 8.2 8.6 8.6 8.0 8.5

GSYİH 5.9 12.0 10.3 5.2 9.2

Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek)

Sektörel Büyüme Hızları (%) 9.1

‐20

‐15

‐10

‐5 0 5 10 15

1999Q1 1999Q3 2000Q1 2000Q3 2001Q1 2001Q3 2002Q1 2002Q3 2003Q1 2003Q3 2004Q1 2004Q3 2005Q1 2005Q3 2006Q1 2006Q3 2007Q1 2007Q3 2008Q1 2008Q3 2009Q1 2009Q3 2010Q1 2010Q3

Reel GSYİH (Yıllık % Değişim)

Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK

‐30.0

‐20.0

‐10.0 0.0 10.0 20.0 30.0

Sektörel Büyüme Hızları (%)

Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma

‐20.0

‐15.0

‐10.0

‐5.0 0.0 5.0 10.0 15.0

Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (% q‐q) Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (% y‐y)

(6)

6

‐30.00

‐20.00

‐10.00 0.00 10.00 20.00 30.00

Mar.07 Haz.07 Eyl.07 Ara.07 Mar.08 Haz.08 Eyl.08 Ara.08 Mar.09 Haz.09 Eyl.09 Ara.09 Mar.10 Haz.10 Eyl.10 Ara.10

İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. Yıllık Değ.

Harcama Bileşenleri Sektör Payları (%)*

2009 IV.

Çey

2010 I.

Çey 2010

II.

Çey 2010

III.

Çey 2010

IV.

Çey.

Yer. Hanehalkı Tük. Har.

67.6 70.9 75.3 71.2 68.0 70.8 Dev. Nihai Tük. Har.

9.1 17.7 13.6 13.7 12.5 17.0 Gay. Safi Ser. Oluş.

22.0 16.5 18.1 19.1 17.4 20.2

Kamu Sektörü

3.8 4.4 3.0 3.9 3.8 4.6

Özel Sektör

18.3 12.1 15.1 15.3 13.6 15.6 Mal ve Hiz. İhracatı

23.1 23.1 20.5 22.1 20.8 20.9 Mal ve Hiz. İthalatı

26.9 25.2 25.4 27.3 25.4 28.2

GSYİH

5.9 12.0 10.3 5.2 9.2

Harcama Bileşenlerinin Yıllık Büyüme Oranları (%)

Sanayi Üretim Endeksi

‐6.0

‐4.0

‐2.0 0.0 2.0 4.0 6.0 8.0

‐30

‐20

‐10 0 10 20 30

Oca.06 Haz.06 Kas.06 Nis.07 Eyl.07 Şub.08 Tem.08 Ara.08 May.09 Eki.09 Mar.10 Ağu.10 Oca.11

Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık % Değişim)

Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (Bir Önceki Aya Göre % Değ.)

İmalat Sanayi Üretim Endeksi

Kaynak:TÜİK

*2010 Q3 itibariyle

Kaynak:TÜİK

‐40

‐30

‐20

‐10 0 10 20 30 40

Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%)

Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat

(7)

7

‐60

‐50

‐40

‐30

‐20

‐10 0 10 20 30 40 50

Oca.06 Haz.06 Kas.06 Nis.07 Eyl.07 Şub.08 Tem.08 Ara.08 May.09 Eki.09 Mar.10 Ağu.10 Oca.11

Aramalı İmalatı (Yıllık % Değ.)

Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Sermaye Mali İmalati (Yıllık % Değ.)

Sektörler Yıllık Değişim Oranı (%)

Şubat Ayı

2010 2011

Petrol Ürünleri ‐15.9 47.5

Tekstil 26.4 3.3

Gıda 14.8 3.2

Kimyasal Madde 31.8 14.5

Ana Metal Sanayi 0.4 21.5

Metalik Olm. Diğ. Mineral 15.7 16.7

Taşıt Araçları 79.4 31.2

Elektrikli Teçhizat 35.4 29.4

Giyim 13.3 0.7

Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi

0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000

Oca.01 Kas.01 Eyl.02 Tem.03 May.04 Mar.05 Oca.06 Kas.06 Eyl.07 Tem.08 May.09 Mar.10 Oca.11

Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.)

Toplam Otomobil Üretimi Beyaz Eşya Üretimi

700000 900000 1100000 1300000 1500000 1700000 1900000 2100000

Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Oca.10 Mar.10 May.10 Tem.10 Eyl.10 Kas.10 Oca.11 Mar.11

Beyaz Eşya Üretimi (Adet) Aylık Sanayi Sipariş Endeksi

100.0 120.0 140.0 160.0 180.0 200.0 220.0

Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Oca.10 Mar.10 May.10 Tem.10 Eyl.10 Kas.10 Oca.11

Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü)

Aylık Sanayi Ciro Endeksi

100.0 120.0 140.0 160.0 180.0 200.0 220.0

Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Oca.10 Mar.10 May.10 Tem.10 Eyl.10 Kas.10 Oca.11

Aylık Sanayi Ciro Endeksi

Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK

Kaynak:OSD,Vakıfbank

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

(8)

8

Kapasite Kullanım Oranı

73.2

50 55 60 65 70 75 80 85

Kapasite Kullanım Oranı (%)

Kaynak: TCMB

45 55 65 75 85 95

Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11

Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları

Yatırım Malları

Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı

‐50.0 1,950.0 3,950.0 5,950.0 7,950.0 9,950.0 11,950.0 13,950.0 15,950.0 17,950.0 19,950.0

Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı (milyon TL)

Verilen İnşaat Ruhsatları

0.0 10,000.0 20,000.0 30,000.0 40,000.0 50,000.0 60,000.0 70,000.0 80,000.0

2003‐I 2003‐III 2004‐I 2004‐III 2005‐I 2005‐III 2006‐I 2006‐III 2007‐I 2007‐III 2008‐I 2008‐III 2009‐I 2009‐III 2010‐I 2010‐III

Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1000 m2)

Toplam Sanayide Verimlilik

85.0 90.0 95.0 100.0 105.0 110.0 115.0 120.0

Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

Kaynak:TCMB

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

PMI Endeksi

30 35 40 45 50 55 60

PMI Imalat Endeksi

Kaynak:Reuters

(9)

9

ENFLASYON GÖSTERGELERİ

TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu

3,99 3,77

0 2 4 6 8 10 12 14

Oca.04 Haz.04 Kas.04 Nis.05 Eyl.05 Şub.06 Tem.06 Ara.06 May.07 Eki.07 Mar.08 Ağu.08 Oca.09 Haz.09 Kas.09 Nis.10 Eyl.10 Şub.11

TÜFE (yıllık‐% değ.) Çekirdek‐I Endeksi

TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan)

10,08

‐5 0 5 10 15 20 25

ÜFE (yıllık‐%değ.)

0 5 10 15 20 25 30 35

Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Oca.10 Mar.10 May.10 Tem.10 Eyl.10 Kas.10 Oca.11 Mar.11

Gıda Enerji Tüfe

Gıda ve Enerji Enflasyonu (yıllık‐% değ.)

ÜFE Alt Sektörler (yıllık‐% değ.) Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi ÜFE

0 500 1000 1500 2000 2500

50 100 150 200 250

UN Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen) Kaynak:Bloomberg

‐10

‐5 0 5 10 15 20 25 30 35

Oca.06 Nis.06 Tem.06 Eki.06 Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11

Tarım Sanayi İmalat Sanayi

Kaynak:TCMB

Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB

Kaynak:TCMB, Vakıfbank Kaynak:TCMB

‐0.2 0.8

Gıda ve Alkolsüz İçecekler Giyim ve ayakkabı Lokanta ve Oteller Konut Ulaştırma Eğlence ve Kültür

Eğitim Yıllık

Aylık

(10)

10

Türk‐ İş Mutfak Enflasyonu İTO Enflasyon Göstergeleri

4 5 6 7 8 9 10

12 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi 24 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi

Enflasyon Beklentileri

‐10 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Oca.00 Tem.00 Oca.01 Tem.01 Oca.02 Tem.02 Oca.03 Tem.03 Oca.04 Tem.04 Oca.05 Tem.05 Oca.06 Tem.06 Oca.07 Tem.07 Oca.08 Tem.08 Oca.09 Tem.09 Oca.10 Tem.10 Oca.11

İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi

40 50 60 70 80 90 100

Oca.04 Haz.04 Kas.04 Nis.05 Eyl.05 Şub.06 Tem.06 Ara.06 May.07 Eki.07 Mar.08 Ağu.08 Oca.09 Haz.09 Kas.09 Nis.10 Eyl.10

Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti

‐4

‐2 0 2 4 6 8

2006M01 2006M04 2006M07 2006M10 2007M01 2007M04 2007M07 2007M10 2008M01 2008M04 2008M07 2008M10 2009M01 2009M04 2009M07 2009M10 2010M01 2010M04 2010M07 2010M10 2011M01

Türk‐İş Gıda Enflasyonu( Bir önceki aya göre Değ.)

Kaynak: İTO

Kaynak:Türk‐İş

(11)

11

İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ

11.4

11

8.0 9.0 10.0 11.0 12.0 13.0 14.0 15.0 16.0 17.0

2005M01 2005M06 2005M11 2006M04 2006M09 2007M02 2007M07 2007M12 2008M05 2008M10 2009M03 2009M08 2010M01 2010M06 2010M11

Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı İşsizlik Oranı

19,000 20,000 21,000 22,000 23,000 24,000 25,000 26,000 27,000

Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11

İşgücü Arzı İstihdam Edilenler

30.0 35.0 40.0 45.0 50.0 55.0

İşgücüne Katılma Oranı İstihdam Oranı İşgücüne Katılım Oranı

44 45 46 47 48 49 50 51 52 53

0 5 10 15 20 25 30

Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler

Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı

0 20,000 40,000 60,000 80,000 100,000 120,000 140,000 160,000 180,000 200,000

Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10

İş Arayanların Sayısı İşkur İstatistikleri

92 94 96 98 100 102 104 106 108 110

Sanayi İstihdam Endeksi Sanayi İstihdam Endeksi (2005=100)

Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB, Vakıfbank

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

İşsizlik Oranı İşgücü Durumu

(12)

12

1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500 4,000 4,500 5,000

Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11

Kurulan‐Kapanan Şirket Sayısı (Adet) Kurulan‐Kapanan Şirket Sayısı

95.0 97.0 99.0 101.0 103.0 105.0 107.0 109.0 111.0 113.0 115.0

Reel Brüt Ücret ‐ Maaş Endeksleri Reel Brüt Ücret ‐ Maaş Endeksleri

Kaynak:TCMB Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

(13)

13

DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ

‐60

‐40

‐20 0 20 40 60 80 100 120 140

Oca.03 Tem.03 Oca.04 Tem.04 Oca.05 Tem.05 Oca.06 Tem.06 Oca.07 Tem.07 Oca.08 Tem.08 Oca.09 Tem.09 Oca.10 Tem.10 Oca.11

Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları (y/y)

İthalat‐İhracat Dış Ticaret Dengesi

0 20000 40000 60000 80000 100000 120000

Oca.03 Tem.03 Oca.04 Tem.04 Oca.05 Ağu.05 Şub.06 Ağu.06 Mar.07 Eyl.07 Mar.08 Eyl.08 Mar.09 Eki.09 Nis.10 Eki.10

İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar)

İthalat

‐60

‐40

‐20 0 20 40 60 80 100 120 140

Oca.03 Tem.03 Oca.04 Tem.04 Oca.05 Tem.05 Oca.06 Tem.06 Oca.07 Tem.07 Oca.08 Tem.08 Oca.09 Tem.09 Oca.10 Tem.10 Oca.11

Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları(y/y)

İhracat

Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı

‐9000

‐7000

‐5000

‐3000

‐1000 1000 3000

‐64000

‐54000

‐44000

‐34000

‐24000

‐14000

‐4000 6000

Cari İşlemler Dengesi (Yıllık‐milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar‐sağ eksen)

‐10000

‐9000

‐8000

‐7000

‐6000

‐5000

‐4000

‐3000

‐2000

‐1000 0

Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar)

‐20000

‐10000 0 10000 20000 30000 40000 50000

Doğrudan Yatırımlar (12 aylık‐milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık‐milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık‐milyon dolar)

(14)

14

TÜKETİM GÖSTERGELERİ

‐15

‐10

‐5 0 5 10 15 20

Reel Hanehalkı Tüketimi (Yıllık % Değişim)

‐5 15 35 55 75 95 115 135 155 175

Bireysel Krediler (Yıllık %Değişim) Ticari Krediler (Yıllık % Değişim)

Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları

40 50 60 70 80 90 100 110 120 130

65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115

Tüketici Güven Endeksi

Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen)

Krediler CNBC‐e Güven Endeksleri

0.0 50.0 100.0 150.0 200.0 250.0

Oca.02 Eyl.02 May.03 Oca.04 Eyl.04 May.05 Oca.06 Eyl.06 May.07 Oca.08 Eyl.08 May.09 Oca.10 Eyl.10

CNBC‐e Tüketici Güven Endeksi CNBC‐e Tüketim Endeksi

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Oca.04 Nis.04 Ağu.04 Kas.04 Mar.05 Tem.05 Eki.05 Şub.06 May.06 Eyl.06 Oca.07 Nis.07 Ağu.07 Ara.07 Mar.08 Tem.08 Eki.08 Şub.09 Haz.09 Eyl.09 Oca.10 Nis.10 Ağu.10 Ara.10

Krediler (Yıllık % Değişim)

Bireysel ve Ticari Krediler

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:BDDK

Kaynak:BDDK

(15)

15

‐60

‐50

‐40

‐30

‐20

‐10 0

Ara.06 Şub.07 Nis.07 Haz.07 Ağu.07

Eki.07 Ara.07 Şub.08 Nis.08 Haz.08 Ağu.08

Eki.10 Ara.10

Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam‐milyar TL)

Kaynak:TCMB

KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ

Bütçe Dengesi Bütçe Gelirleri ve Harcamaları

Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku

Vergi Gelirleri Faiz Dışı Denge

‐35

‐25

‐15

‐5 5 15 25 35 45 55 65

Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11

Vergi Gelirleri (Nominal yıllık %) Vergi Gelirleri (Reel yıllık %)

Kaynak:TCMB

‐3 7 17 27 37 47 57

Faiz Dışı Denge (12 aylık‐milyar TL)

Kaynak:TCMB,Vakıfbank

Kaynak:TCMB

300.0 320.0 340.0 360.0 380.0 400.0 420.0 440.0 460.0 480.0 500.0

Toplam Borç Stoku (milyar TL)

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

60.0 70.0 80.0 90.0 100.0 110.0 120.0 130.0

200.0 220.0 240.0 260.0 280.0 300.0 320.0 340.0 360.0 380.0

Oca.05 Ağu.05 Mar.06 Eki.06 May.07 Ara.07 Tem.08 Şub.09 Eyl.09 Nis.10 Kas.10

İç Borç Stoku (milyar TL)

Dış Borç Stoku (milyar TL‐sağ eksen)

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 150

170 190 210 230 250 270 290 310

Ara.06 Mar.07 Haz.07 Eyl.07 Ara.07 Mar.08 Haz.08 Eyl.08 Ara.08 Mar.09 Haz.09 Eyl.09 Ara.09 Mar.10 Haz.10 Eyl.10 Ara.10 Mar.11

Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam‐milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam‐milyar TL)

(16)

16

LİKİDİTE GÖSTERGELERİ

‐5 0 5 10 15 20 25

Ocak 2004 Mayıs 04 Eylül 04 Ocak 05 Mayıs 05 Eylül 05 Ocak 06 Mayıs 06 Ağustos 06 Aralık 06 Nisan 07 Ağustos 07 Aralık 07 Nisan 08 Ağustos 08 Aralık 08 Nisan 09 Ağustos 09 Aralık 09 Nis.10 Ağu.10 Ara.10

Reel Faiz Nominal Faiz

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%)

Türkiye’nin Net Dış Borç Stoku Türkiye’nin Dış Borç Stoku Profili

TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz

Para Arzı

0 5 10 15 20 25 30 35

Borç alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%)

0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 120.0 140.0 160.0 180.0 200.0

0 5 10 15 20 25 30

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

TCMB (milyar $‐sol eksen) Kamu Sektörü (milyar $) Özel Sektör (milyar $)

Kaynak:TCMB

Kaynak:TCMB,Vakıfbank

50000000 60000000 70000000 80000000 90000000 10000000 11000000 12000000 13000000 14000000

10000000 20000000 30000000 40000000 50000000 60000000 70000000

Oca.06 Nis.06 Tem.06 Eki.06 Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11

M2 (milyar TL) M3 (milyar TL)

M1 (milyar TL‐sağ eksen)

Kaynak: TCMB

(17)

17

Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler

Beklentiler

2011‐IMF Beklentisi (Nisan‐2011)

Reel Büyüme (y/y) Enflasyon (y/y) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH

Gelişmiş Ülkeler 2.37 2.23 ‐0.28 7.78 102.94

Gelişmekte Olan Ülkeler 6.54 6.87 2.66 5.67 33.56

Tüm dünya 4.40 4.46 ‐‐ ‐‐ ‐‐

ABD 2.75 2.17 ‐3.24 8.53 99.52

Euro Bölgesi 1.62 2.26 0.03 9.90 87.28

Almanya 2.54 2.18 5.13 6.55 80.11

Fransa 1.64 2.14 ‐2.78 9.50 87.62

İtalya 1.05 1.95 ‐3.36 8.60 120.25

Macaristan 2.79 4.08 1.45 11.46 76.63

Portekiz ‐1.51 2.35 ‐8.72 11.93 90.55

İngiltere 1.65 4.20 ‐2.42 7.83 83.03

Japonya 1.39 0.15 2.30 4.88 229.08

Çin 9.59 4.98 5.71 4.00 17.08

Rusya 4.82 9.31 5.55 7.30 8.54

Hindistan 8.24 7.51 ‐3.66 ‐‐ 68.20

Brezilya 4.46 6.26 ‐2.58 6.70 65.71

G.Afrika 3.51 4.93 ‐4.36 24.4 39.55

TÜRKİYE 4.60 5.69 ‐8.03 11.44 39.41

Reel Büyüme (y/y)

(Çeyreklik) (%)

Enflasyon (y/y) (Aylık)

(%)

Cari Denge/GSYİH (Yıllık)

(%)

Merkez Bankası Faiz

Oranı (%)

Tüketici Güven Endeksi

ABD 2.8 2.7 ‐3.20 0.25 63.4

Euro Bölgesi 2 2.7 0.09 1 ‐11.40

Almanya 4 2.30 5.31 1 109

Fransa 1.50 2.20 ‐2.05 1.00 ‐36.00

İtalya 1.10 2.80 ‐2.08 1.00 105.20

Macaristan 1.90 4.50 ‐0.46 1.00 ‐37.30

Portekiz 1.20 3.90 ‐9.87 1.00 ‐47.70

İngiltere 1.50 4.00 ‐2.49 0.50 ‐28.00

Japonya 2.20 0.00 3.56 0.10 42.70

Çin 9.70 5.40 5.20 6.06 99.60

Rusya 4.50 9.50 4.05 8.00 ‐‐

Hindistan 8.20 8.82 ‐3.18 5.75 ‐‐

Brezilya 5.04 6.30 ‐1.51 11.75 114.50

G.Afrika 3.80 4.10 ‐2.83 5.50 9.00

Türkiye 9.20 3.99 ‐2.32 6.25 93.43