VakıfBank. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar. Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu Mart Bu Haftaki Yazımız...

(1)

‐Bu Haftaki Yazımız...

Önümüzdeki Dönemde Türkiye Büyümesine İlişkin Risk Var mı?

Son dönemde artan petrol fiyatlarının, ekonomiye ve finansal piyasalara etkileri gündeme gelirken, özellikle petrol fiyatlarındaki artışların global büyüme üzerinde oluşturacağı riskler önem kazanmıştır. Bu haftaki yazımızda, geçtiğimiz hafta açıklanan Ocak ayı sanayi üretim endeksi incelendikten sonra, ikinci bölümde petrol fiyatlarında yaşanan yükselişin Türkiye büyümesine etkileri hem tarihsel yaklaşım hem de ekonometrik olarak detaylı bir şekilde analiz edilmiştir.

Petrol fiyatları ile Türkiye büyümesi arasında uzun dönemli bir ilişkisi bulunamazken, petrol fiyatları ile büyüme arasında uzun dönemli bir ilişki bulunamamasının nedenleri iki temel başlık altında incelenmiştir. Sonuç bölümünde ise son gelişmeler ışığında 2011 yılsonu büyüme beklentimiz tartışılmıştır.

‐Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler...

Cari işlemler dengesi Ocak ayında 5.86 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir...

2011 yılının Ocak ayında cari işlemler hesabı, 6.1 milyar dolar olan piyasa beklentilerinin altında 5.86 milyar dolar açık vermesine karşın, geçen yılın aynı ayına göre %91.4 oranında artış yaşamıştır. Böylece 2011 yılının Ocak ayı itibariyle yıllık cari işlemler açığı, 2010 yılının aynı dönemine göre %210 oranında artış göstererek 16.6 milyar dolardan, 51.4 milyar dolara yükselmiştir. Cari işlemler açığının beklentilerin altında kalmasında TÜİK tarafından açıklanan dış ticaret rakamları ile ödemeler dengesinin altında yer alan dış ticaret rakamları arasındaki sapma rol oynarken, cari işlemler hesabında yer alan dış ticaret açığının 2010 yılının Ocak ayına göre %109.6 oranında artarak 5.9 milyar dolara ulaştığı dikkat çekmektedir. TÜİK verilerinde ise bu rakam 7.3 milyar dolar düzeyindeydi.

Enflasyon beklentilerinde yaşanan yükseliş dikkat çekmektedir.

Merkez Bankası Mart ayı birinci dönem beklenti anketi sonuçlarını açıkladı. Buna göre, yıllık enflasyon beklentisi %6.64 seviyesindende %6.77 seviyesine yükselirken, 12 ay sonrasının ve 24 ay sonrasının enflasyon beklentileri %6.73’e ve %6.30’a ulaştı. Cari ayın enflasyon beklentisi ise %0.72 oldu. Öte yandan beklenti anketinde yıl sonu cari açık tahmini 50.9 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Yıl sonu Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) beklentisi ise %4.9 olarak açıklandı.

‐ Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Veriler..

Haftalık Yurtiçi Ekonomi Gündemi

Tarih Açıklanacak Veri Önceki Veri Beklenti

15.03.2011 İşsizlik Oranı (Aralık) %11.0 %11.9 16.02.2011 Tüketici Güven Endeksi (Ocak) 91.3 ‐‐

VakıfBank

Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar

ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE

Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu

14‐21 Mart 2011

(2)

2

Önümüzdeki Dönemde Türkiye Büyümesine İlişkin Risk Var mı?

Son dönemde artan petrol fiyatlarının, ekonomiye ve finansal piyasalara etkileri gündeme gelirken, özellikle petrol fiyatlarındaki artışların global büyüme üzerinde oluşturacağı riskler önem kazanmıştır. Bu haftaki yazımızda, geçtiğimiz hafta açıklanan Ocak ayı sanayi üretim endeksi incelendikten sonra, ikinci bölümde petrol fiyatlarında yaşanan yükselişin Türkiye büyümesine etkileri hem tarihsel yaklaşım hem de ekonometrik olarak detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Petrol fiyatları ile Türkiye büyümesi arasında uzun dönemli bir ilişkisi bulunamazken, petrol fiyatları ile büyüme arasında uzun dönemli bir ilişki bulunamamasının nedenleri iki temel başlık altında incelenmiştir. Sonuç bölümünde ise son gelişmeler ışığında 2011 yılsonu büyüme beklentimiz tartışılmıştır.

Sanayi üretim endeksi, Ocak ayında, 2010 yılının aynı ayına göre, %18.9 (piyasa beklentisi:

%14.75) oranında artarak, 118.2 düzeyinde gerçekleşmiştir. Bir önceki aya göre ise endekste

%13.2 oranında düşüş yaşanmıştır. Endekste yıllık bazda yaşanan artışta olumlu baz etkisi rol oynarken, aylık bazda yaşanan düşüşte ise Ocak ayında ihracat rakamlarında yaşanan düşüşle birlikte özellikle imalat sanayinin aylık bazda

%15.5 daralması rol oynamıştır. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksi de bir önceki aya göre % 0.5 artış göstermiştir.

Sanayi üretim endeksi, Ocak ayında baz etkisinin desteğiyle %18.9 ile çift haneli güçlü seyrini devam ettirmiştir. Üç aylık ortalama olarak %15 oranına ulaşan sanayi üretim endeksi, PMI imalat verilerindeki olumlu seyir ile birlikte değerlendirildiğinde, 2011 yılının ilk çeyreğinde büyüme performansı konusunda olumlu bir görünüm ortaya koymaktadır. Şubat ayında PMI imalat endeksinin beklentilerin üzerinde tarihinin en yüksek seviyesine ulaşmasına karşın, kapasite kullanım oranının Ocak ayındaki düşüşünün ardından Şubat ayında da düşüşünü devam ettirerek %73’e gerilemesi, sanayi sektöründeki olumlu rakamların devam etmesi üzerinde risk oluşturmaktadır.

Diğer yandan son dönemde Ortadoğu’daki siyasi belirsizlikler kaynaklı risk algılamalarının yükselişi ile petrol fiyatlarının rekor seviyelere ulaşması da önümüzdeki dönemde sanayi sektörü büyümesi ile Türkiye’nin ekonomik toparlanması üzerinde risk oluşturmaktadır. Raporumuzun bundan sonraki bölümünde petrol fiyatlarındaki söz konusu artışın Türkiye büyümesi üzerindeki etkileri incelenecektir.

30 35 40 45 50 55 60

55 60 65 70 75 80 85

Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10

Kapasite Kullanım Oranı (%) PMI İmalat Endeksi (Sağ Eksen) Kaynak: TCMB, Reuters

Grafik‐2

‐6.0

‐4.0

‐2.0 0.0 2.0 4.0 6.0 8.0

‐30

‐20

‐10 0 10 20 30

Oca.06 Haz.06 Kas.06 Nis.07 Eyl.07 Şub.08 Tem.08 Ara.08 May.09 Eki.09 Mar.10 Ağu.10 Oca.11

Sanayi Üretim Endeksi (y‐y,%)

Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (a‐a,%, Sağ Eksen)

Kaynak: TÜİK Grafik‐1

(3)

Petrol F

arttığı gö başlamışt cari açık Irak’ta as önceki yı devam et Türkiye b

uzun dön arasında bir ülke o 1.

Tablo‐1 E Hipotez

Kaynak: Vak

0 20 40 60 80 100 120

Petrol Fiyatları (USD/Varil)

Grafik‐4

Kaynak: TUİ Grafik‐3

Fiyatları ile

örülmektedir.

tır. Körfez Sav bir önceki yıl skeri müdahal la göre artmı ttiği görülmüş büyümesinin o

nemli ilişkinin istatistiksel o olan Türkiye iç Türkiye’de pe Eşbütünleşme Pet Büy uzu yok

kıfBank

10 0

İthal Edilen

200 2010

İK, Reuters, Vakıf

Türkiye Büy

Ancak 1980 vaşı’nın çıktığ la göre artmış

enin yapıldığı ıştır. Ancak 2 ştür. Sonuç ol olumsuz etkile

n varlığı test larak anlamlı çin sürpriz bir etrol talebinin e Testi (Johans trol Fiyatları il yüme arasınd un dönem ilişk

ktur

00 000 20

n Ham Petrol M

09 0

fBank

yümesi İlişk

0 yılından so ğı 1990 yılında

ştır. Krizi taki 2003 yılında 004 yılında b arak, tarihsel enmediği görü

edilmiştir. Ya uzun dönem sonuçken, aşa n fiyat esnekli

sen Cointegra le

da kisi

%99 gü düzeyi redded

0 000 000

Miktarı (Ton)

kisi

nra büyüme a Türkiye büy p eden 1991 ise büyüme o büyüme oranı olarak incele ülürken, cari a

andaki tablod li bir ilişki bul ağıda bu sonu iğinin düşük o ation)

üven inde dilemedi.

30 000 000

Talep Eğrisi

İkinci Düny 1973‐74, 1 olmak üzere Petrol şokl fiyatlarında bilinmekted yaşanan yu

şoku y

kaynaklanıyo şoklarında T nasıl hareke 1979 yılında İran‐Irak sav oranında b Türkiye eko tekrar pozit yümesi %9 ile

yılında ise b oranı bir öncek

önemli ölçüd endiğinde, pet

çığın ise arttığ Tarihsel olar Türkiye bü görülürken, istatistiksel görünmekte Türkiye büyü incelemek am kullanılarak dan görüldüğü

unamamıştır.

ucun nedenler olması

Büyümenin duyarlılığının Türkiye petr olmasıdır. Ya edilen ham arasındaki i olduğu görü üzerinde etk etmektedir.

artışlarının etkisinin za

ya Savaşı’nda 979‐81, 199 e arz yönlü 4 p

arının yaşan yukarı yönl ir. Petrol fiya karı yönlü a yaşanabileceğ or olması ne Türkiye büyüm et ettiğini ince

a İran Devrim vaşı sonucu p

ir artış görü onomisinin da

ife dönmüş e yüksek oran

üyüme oranı ki yıla göre dü de artmıştır.

trol şoklarının ğı dikkat çekm rak incelendiğ yümesine e

söz konusu olarak dir. Petrol ümesine etkis macıyla öncel söz konusu ü üzere, petr Bu durum p ri iki ana başlık

petrol fiya n zayıf olmas rol talebinin f andaki Grafik petrol mikt ilişkiyi göster ülmektedir. Bu

kisinin oldukça Diğer bir petrol tale yıf olduğu s

an sonraki 0 ve 2003 petrol şoku ya

dığı dönemd lü artışların atlarında son artışların, pet

ği endiş

deniyle, geçm mesinin ve ca

lemek faydalı mi ve peşind

etrol fiyatları ülmüştür. 198

araldığı ve c ve cari açık nda gerçekleş ve cari açık a üşerken, cari a Cari açığın da n yaşandığı dö mektedir.

ğinde, petrol tkisinin zayı hipotezin doğ

incelemek fiyatlarındak sini ekonomet

ikle eşbütünle değişkenler a ol fiyatları ile petrol ithalatın k altında tartış

tlarındaki de sının nedeni, fiyat esnekliği k‐4 incelendiğ tarı ile petro ren talep eğr u durum fiyatl a sınırlı olduğ ifade ile pe ebini azaltıc öylenebilir. B

3

dönemde yıllarında aşanmıştır.

de petrol yaşandığı dönemde trolde arz şelerinden miş petrol ri açığının olacaktır.

den gelen nda %156 80 yılında cari açığın azalmaya miş ancak azalmıştır.

açık ise bir a artmaya önemlerde

şoklarının f olduğu ğruluğunu önemli ki şokların trik olarak eşme testi arasındaki e büyüme na bağımlı şılacaktır.

eğişimlere öncelikle nin düşük inde, ithal ol fiyatları risinin dik ların talep una işaret etrol fiyat cı yönde Bu durum

(4)

4 Türkiye’de petrolün fiyat esnekliğinin zayıf olduğuna işaret ederken, söz konusu fiyat artışlarının talebi düşürmemesinin nedeni fiyat artışlarının cari açıkla finanse edilmesidir. Açıklamak gerekirse, petrolün üretimde önemli bir girdi mal olduğu ve ihracatın yoğunlukla ithalata dayandığı değerlendirildiğinde, petrol fiyatları artsa dahi üreticiler, bu artışları petrol taleplerini azaltmak yerine borçlanarak ve sonrasında tüketicilere bu fiyat artışını yansıtarak telafi etme eğilimindedirler. Bu durum cari işlemler açığında artış ve enflasyonist baskılara işaret ederken, büyüme yönlü bir risk oluşturmamaktadır. Dolayısıyla yukarıda bahsettiğimiz sözkonusu uzun dönem ilişkinin var olmamasında Türkiye’de petrol fiyat esnekliğinin düşük olması önemli bir etkendir.

2.Petrol Üreticisi Ülkelerin İhracatımız İçindeki Payının Artması

Diğer bir neden ise Türkiye ihracatında petrol ihraç eden ülkelerin payının artması olarak açıklanabilir. Petrol fiyatlarındaki yükseliş petrol tüketen ülkelerden petrol üreten ülkelere doğru bir servet transferine neden olurken, Türkiye’nin, petrol ihracatçısı olan ülkelere yaptığı ihracatın krizin ardından artış yaşadığı görülmektedir (Bkz. Grafik‐5). Türkiye’nin petrol ihraç eden ülkelere ihracatının artması göz önüne alındığında, petrol ihracatçısı ülkelerin artan gelirleri dolayısıyla daha fazla tüketmelerinin artan ihracat kanalı ile Türkiye büyümesine olumlu katkı yapması mümkün olabilir. Büyümeye olumlu bir katkı sağlayamasa bile en azından bu durum petrol fiyatlarındaki yükselişin ithalat kanalı ile büyümeye verdiği negatif katkıyı azaltabilir.

Tüm bu gelişmeler ışığında, petrol fiyatlarındaki son dönemde yaşanan yükselişin büyümeye olumsuz etkisinin olmayabileceğini düşünüyoruz. Sonuç olarak 2011 yılının geneline ilişkin %4 olan büyüme beklentimizde şimdilik bir değişikliğe gitmiyoruz. Beklentilerimiz üzerinde petrol fiyatlarında yaşanan artışlardan daha çok, TCMB’nin son dönemde aldığı politika tedbirleri risk oluşturmaktadır. TCMB’nin net etkisinin sıkılaştırıcı yönde olacağını belirttiği kararları ardından öncül veriler incelendiğinde, kredilerde ve cari işlemler açığında beklenen ölçüde bir etki görülmemiştir. Bu durumda piyasaların gerisinde kaldığı yönünde eleştirilere maruz kalan TCMB’nin, enflasyonist baskıların da artması ile beklenenden daha sert bir faiz artırımına geçmesi, büyüme üzerinde risk oluşturabilecektir. Diğer yandan petrol fiyatlarındaki yükselişlerin devam etmesinin, sınırlı olduğunu düşündüğümüz petrol fiyatlarındaki artışın büyümeye olumsuz etkisinin artmasına neden olabileceği de göz ardı edilmemelidir. Genel olarak petrol fiyatlarında 120 dolar/varil seviyesinin sınır olduğu düşünülürken, Libya’daki gerginliklerin Suudi Arabistan ve İran’a da sıçraması durumunda petrol arzına ilişkin endişelerin daha da hızlanması ile petrolün sınır değer olarak kabul edilen 120 dolar/varil seviyesini aşması mümkün olabilir.

Böyle bir durumda analizimizde ilk etapta olumsuz etkilenmeyeceğini düşündüğümüz Türkiye büyümesinin petrol fiyatlarındaki artışların kalıcı olması ile birlikte olumsuz etkilenmesi söz konusu olabilecektir.

56.3

14.1 46.2

19.6

0 10 20 30 40 50 60

Avrupa Birliği Petrol İhracatçısı Ülkeler

Ülke Gruplarının İhracatımız İçindeki Payı (%)

2007 2010 Grafik‐5

Kaynak: TÜİK

(5)

5

TÜRKİYE

Sektörler Sektör 2009 2009 2010 2010 2010

Payları III. IV. I. II. III.

(%) Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek

Tarım 4.1 3.6 1.5 ‐3.8 0.6 ‐0.8

Sanayi 25.4 ‐4.5 12.8 20.6 15.4 8.7

İnşaat 5.6 ‐18.3 ‐6.6 8 21.9 24.6

Ticaret 13.3 ‐7.2 10.3 22.4 14.0 7.5

Ulaş. ve Haber. 14.9 ‐5.0 3.6 11.3 10.2 6.7

Mali Kur. 12.5 7.8 8.1 4.7 7.3 6.4

Konut Sah. 5.5 3.8 3.4 0.6 2.1 2.7

Eğitim 2.4 3.3 3.1 1.5 1.1 ‐0.5

Sağ. İş. ve Sos. Hiz. 1.5 4.5 4.9 4.9 2.5 ‐1.1

Vergi‐Süb. 8.6 ‐8.1 6.3 17.2 14.0 8.2

GSYİH ‐2.9 6.0 11.7 10.3 5.5

Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek)

Sektörel Büyüme Hızları (%) 5.5

‐20

‐15

‐10

‐5 0 5 10 15

1999Q1 1999Q3 2000Q1 2000Q3 2001Q1 2001Q3 2002Q1 2002Q3 2003Q1 2003Q3 2004Q1 2004Q3 2005Q1 2005Q3 2006Q1 2006Q3 2007Q1 2007Q3 2008Q1 2008Q3 2009Q1 2009Q3 2010Q1 2010Q3

Reel GSYİH (Yıllık % Değişim)

Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK

‐30.0

‐20.0

‐10.0 0.0 10.0 20.0 30.0

2009‐I 2009‐II 2009‐III2009‐IV 2010‐I 2010‐II 2010‐III

Sektörel Büyüme Hızları (%)

Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma

‐20.0

‐15.0

‐10.0

‐5.0 0.0 5.0 10.0 15.0

Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (% q‐q) Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (% y‐y)

(6)

‐30.00

‐20.00

‐10.00 0.00 10.00 20.00 30.00

Mar.07 Haz.07 Eyl.07 Ara.07 Mar.08 Haz.08 Eyl.08 Ara.08 Mar.09 Haz.09 Eyl.09 Ara.09 Mar.10 Haz.10 Eyl.10 Ara.10

İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. Yıllık Değ.

Harcama Bileşenleri Sektör Payları (%)*

2009 III.

Çey

2009 IV.

Çey 2010

I.

Çey 2010

II.

Çey 2010

III.

Çey Yer. Hanehalkı Tük. Har. 67.6 ‐1.9 5.0 8.6 6.2 7.6

Dev. Nihai Tük. Har. 9.1 5.2 17.9 0.9 3.5 ‐1.1

Gay. Safi Ser. Oluş. 22.0 ‐18.5 ‐4.6 15.2 28.7 31.3

Kamu Sektörü 3.8 ‐5.7 ‐8.6 ‐25.6 14.6 17.9

Özel Sektör 18.3 ‐21.0 ‐3.5 23.1 32.2 34.4

Mal ve Hiz. İhracatı 23.1 ‐5.4 7.4 ‐0.4 11.6 ‐2.0

Mal ve Hiz. İthalatı 26.9 ‐11.7 11.0 22.3 18.8 16.9

GSYİH ‐2.7 6.0 11.8 10.2 5.5

Harcama Bileşenlerinin Yıllık Büyüme Oranları (%)

Sanayi Üretim Endeksi

‐6.0

‐4.0

‐2.0 0.0 2.0 4.0 6.0 8.0

‐30

‐20

‐10 0 10 20 30

Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık % Değişim)

Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (Bir Önceki Aya Göre % Değ.)

İmalat Sanayi Üretim Endeksi

Kaynak:TÜİK

*2010 Q3 itibariyle

Kaynak:TÜİK

‐40.0

‐30.0

‐20.0

‐10.0 0.0 10.0 20.0 30.0 40.0

2009‐I 2009‐II 2009‐III2009‐IV 2010‐I 2010‐II 2010‐III

Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%)

Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat

(7)

7

‐60

‐50

‐40

‐30

‐20

‐10 0 10 20 30 40 50

Aramalı İmalatı (Yıllık % Değ.)

Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Sermaye Mali İmalati (Yıllık % Değ.)

Sektörler Yıllık Değişim Oranı (%)

Ocak Ayı

2010 2011

Petrol Ürünleri ‐8.6 33.1

Tekstil 18.5 12.1

Gıda 13.9 6.8

Kimyasal Madde 36.0 18.1

Ana Metal Sanayi ‐0.7 21.8

Metalik Olm. Diğ. Mineral 15.6 23.6

Taşıt Araçları 80.0 29.3

Elektrikli Teçhizat 22.1 34.5

Giyim ‐0.5 7.2

Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi

0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000

Oca.01 Eki.01 Tem.02 Nis.03 Oca.04 Eki.04 Tem.05 Nis.06 Oca.07 Eki.07 Tem.08 Nis.09 Oca.10 Eki.10

Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.)

Toplam Otomobil Üretimi Beyaz Eşya Üretimi

200000 400000 600000 800000 1000000 1200000 1400000 1600000 1800000 2000000

Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Oca.10 Mar.10 May.10 Tem.10 Eyl.10 Kas.10 Oca.11

Beyaz Eşya Üretimi (Adet) Aylık Sanayi Sipariş Endeksi

100.0 120.0 140.0 160.0 180.0 200.0 220.0

Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Oca.10 Mar.10 May.10 Tem.10 Eyl.10 Kas.10

Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü)

Aylık Sanayi Ciro Endeksi

100.0 120.0 140.0 160.0 180.0 200.0 220.0

Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Oca.10 Mar.10 May.10 Tem.10 Eyl.10 Kas.10

Aylık Sanayi Ciro Endeksi

Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK

Kaynak:OSD,Vakıfbank

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

(8)

Kapasite Kullanım Oranı

73

50 55 60 65 70 75 80 85

Oca.07 Haz.07 Kas.07 Nis.08 Eyl.08 Şub.09 Tem.09 Ara.09 May.10 Eki.10

Kapasite Kullanım Oranı (%)

Kaynak: TCMB

45 55 65 75 85 95

Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11

Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları

Yatırım Malları

Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı

‐50.0 1,950.0 3,950.0 5,950.0 7,950.0 9,950.0 11,950.0 13,950.0 15,950.0 17,950.0 19,950.0

Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı (milyon TL)

Verilen İnşaat Ruhsatları

0.0 10,000.0 20,000.0 30,000.0 40,000.0 50,000.0 60,000.0 70,000.0 80,000.0

2003‐I 2003‐III 2004‐I 2004‐III 2005‐I 2005‐III 2006‐I 2006‐III 2007‐I 2007‐III 2008‐I 2008‐III 2009‐I 2009‐III 2010‐I 2010‐III

Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1000 m2)

Toplam Sanayide Verimlilik

80.0 85.0 90.0 95.0 100.0 105.0 110.0 115.0 120.0

Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

Kaynak:TCMB

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

PMI Endeksi

30 35 40 45 50 55 60

PMI Imalat Endeksi

Kaynak:Reuters

(9)

9

ENFLASYON GÖSTERGELERİ

TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu

4.16 3.78

0 2 4 6 8 10 12 14

Oca.04 Haz.04 Kas.04 Nis.05 Eyl.05 Şub.06 Tem.06 Ara.06 May.07 Eki.07 Mar.08 Ağu.08 Oca.09 Haz.09 Kas.09 Nis.10 Eyl.10 Şub.11

TÜFE (yıllık‐% değ.) Çekirdek‐I Endeksi

TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan)

10.8

‐5 0 5 10 15 20 25

Oca.04 Haz.04 Kas.04 Nis.05 Eyl.05 Şub.06 Tem.06 Ara.06 May.07 Eki.07 Mar.08 Ağu.08 Oca.09 Haz.09 Kas.09 Nis.10 Eyl.10 Şub.11

ÜFE (yıllık‐%değ.)

0 5 10 15 20 25 30 35

Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Oca.10 Mar.10 May.10 Tem.10 Eyl.10 Kas.10 Oca.11

Gıda Enerji Tüfe

Gıda ve Enerji Enflasyonu (yıllık‐% değ.)

ÜFE Alt Sektörler (yıllık‐% değ.) Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi ÜFE

0 500 1000 1500 2000 2500

50 100 150 200 250

UN Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen) Kaynak:Bloomberg

‐10101520253035‐505

Oca.06 Nis.06 Tem.06 Eki.06 Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11

Tarım Sanayi İmalat Sanayi

Kaynak:TCMB

Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB

Kaynak:TCMB, Vakıfbank Kaynak:TCMB

‐1 0 1 2 3 4

Gıda ve Alkolsüz İçecekler Giyim ve Ayakkabı Lokanta ve Oteller Konut Eğlence ve kültür Ulaştırma

Yıllık Aylık

(10)

Türk‐ İş Mutfak Enflasyonu İTO Enflasyon Göstergeleri

4 5 6 7 8 9 10

12 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi 24 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi

Enflasyon Beklentileri

‐10 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Oca.00 Tem.00 Oca.01 Tem.01 Oca.02 Tem.02 Oca.03 Tem.03 Oca.04 Tem.04 Oca.05 Tem.05 Oca.06 Tem.06 Oca.07 Tem.07 Oca.08 Tem.08 Oca.09 Tem.09 Oca.10 Tem.10 Oca.11

İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi

40 50 60 70 80 90 100

Oca.04 Haz.04 Kas.04 Nis.05 Eyl.05 Şub.06 Tem.06 Ara.06 May.07 Eki.07 Mar.08 Ağu.08 Oca.09 Haz.09 Kas.09 Nis.10 Eyl.10

Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti

‐4

‐2 0 2 4 6 8

2006M01 2006M04 2006M07 2006M10 2007M01 2007M04 2007M07 2007M10 2008M01 2008M04 2008M07 2008M10 2009M01 2009M04 2009M07 2009M10 2010M01 2010M04 2010M07 2010M10 2011M01

Türk‐İş Gıda Enflasyonu( Bir önceki aya göre Değ.)

Kaynak:TCMB

Kaynak:Türk‐İş

(11)

11

İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ

11.2

11

8.0 9.0 10.0 11.0 12.0 13.0 14.0 15.0 16.0 17.0

2005M01 2005M06 2005M11 2006M04 2006M09 2007M02 2007M07 2007M12 2008M05 2008M10 2009M03 2009M08 2010M01 2010M06 2010M11

Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı İşsizlik Oranı

19,000 20,000 21,000 22,000 23,000 24,000 25,000 26,000 27,000

Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10

İşgücü Arzı İstihdam Edilenler

30.0 35.0 40.0 45.0 50.0 55.0

İşgücüne Katılma Oranı İstihdam Oranı İşgücüne Katılım Oranı

44 45 46 47 48 49 50 51 52 53

0 5 10 15 20 25 30

Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler

Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı

0 20,000 40,000 60,000 80,000 100,000 120,000 140,000 160,000 180,000 200,000

Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10

İş Arayanların Sayısı İşkur İstatistikleri

85 90 95 100 105 110

Sanayi İstihdam Endeksi Sanayi İstihdam Endeksi (2005=100)

Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB, Vakıfbank

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

İşsizlik Oranı İşgücü Durumu

(12)

1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500 4,000 4,500 5,000

Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11

Kurulan‐Kapanan Şirket Sayısı (Adet) Kurulan‐Kapanan Şirket Sayısı

95.0 97.0 99.0 101.0 103.0 105.0 107.0 109.0 111.0 113.0 115.0

Reel Brüt Ücret ‐ Maaş Endeksleri Reel Brüt Ücret ‐ Maaş Endeksleri

Kaynak:TCMB Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

(13)

13

DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ

‐60

‐40

‐20 0 20 40 60 80 100 120 140

Oca.03 Tem.03 Oca.04 Tem.04 Oca.05 Ağu.05 Şub.06 Ağu.06 Mar.07 Eyl.07 Mar.08 Eyl.08 Mar.09 Eki.09 Nis.10 Eki.10

Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları (y/y)

İthalat‐İhracat Dış Ticaret Dengesi

0 5000 10000 15000 20000 25000

İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar)

İthalat

‐60

‐40

‐20 0 20 40 60 80 100 120 140

Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları(y/y)

İhracat

Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı

‐9000

‐7000

‐5000

‐3000

‐1000 1000 3000

‐64000

‐54000

‐44000

‐34000

‐24000

‐14000

‐4000 6000

Cari İşlemler Dengesi (Yıllık‐milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar‐sağ eksen)

‐10000

‐9000

‐8000

‐7000

‐6000

‐5000

‐4000

‐3000

‐2000

‐1000 0

Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar)

‐20000

‐10000 0 10000 20000 30000 40000 50000

Doğrudan Yatırımlar (12 aylık‐milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık‐milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık‐milyon dolar)

(14)

TÜKETİM GÖSTERGELERİ

‐15

‐10

‐5 0 5 10 15 20

Reel Hanehalkı Tüketimi (Yıllık % Değişim)

‐5 15 35 55 75 95 115 135 155 175

Oca.04 Haz.04 Kas.04 Nis.05 Eyl.05 Şub.06 Tem.06 Ara.06 May.07 Eki.07 Mar.08 Ağu.08 Oca.09 Haz.09 Kas.09 Nis.10 Eyl.10

Bireysel Krediler (Yıllık %Değişim) Ticari Krediler (Yıllık % Değişim)

Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları

40 50 60 70 80 90 100 110 120 130

65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115

Tüketici Güven Endeksi

Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen)

Krediler CNBC‐e Güven Endeksleri

0.0 50.0 100.0 150.0 200.0 250.0

Oca.02 Eyl.02 May.03 Oca.04 Eyl.04 May.05 Oca.06 Eyl.06 May.07 Oca.08 Eyl.08 May.09 Oca.10 Eyl.10

CNBC‐e Tüketici Güven Endeksi CNBC‐e Tüketim Endeksi

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Oca.04 Nis.04 Ağu.04 Kas.04 Mar.05 Tem.05 Eki.05 Şub.06 May.06 Eyl.06 Oca.07 Nis.07 Ağu.07 Ara.07 Mar.08 Tem.08 Eki.08 Şub.09 Haz.09 Eyl.09 Oca.10 Nis.10 Ağu.10 Ara.10

Krediler (Yıllık % Değişim)

Bireysel ve Ticari Krediler

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:BDDK

Kaynak:BDDK

(15)

15

‐60

‐50

‐40

‐30

‐20

‐10 0

Ara.06 Şub.07 Nis.07 Haz.07 Ağu.07

Eki.07 Ara.07 Şub.08 Nis.08 Haz.08 Ağu.08

Eki.10 Ara.10

Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam‐milyar TL)

Kaynak:TCMB

KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ

Bütçe Dengesi Bütçe Gelirleri ve Harcamaları

Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku

Vergi Gelirleri Faiz Dışı Denge

‐35

‐25

‐15

‐5 5 15 25 35 45 55 65

Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11

Vergi Gelirleri (Nominal yıllık %) Vergi Gelirleri (Reel yıllık %)

Kaynak:TCMB

‐3 7 17 27 37 47 57

Faiz Dışı Denge (12 aylık‐milyar TL)

Kaynak:TCMB,Vakıfbank

Kaynak:TCMB

300.0 320.0 340.0 360.0 380.0 400.0 420.0 440.0 460.0 480.0 500.0

Toplam Borç Stoku (milyar TL)

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

60.0 70.0 80.0 90.0 100.0 110.0 120.0 130.0

200.0 220.0 240.0 260.0 280.0 300.0 320.0 340.0 360.0 380.0

Oca.05 Ağu.05 Mar.06 Eki.06 May.07 Ara.07 Tem.08 Şub.09 Eyl.09 Nis.10 Kas.10

İç Borç Stoku (milyar TL)

Dış Borç Stoku (milyar TL‐sağ eksen)

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 150

170 190 210 230 250 270 290 310

Ara.06 Mar.07 Haz.07 Eyl.07 Ara.07 Mar.08 Haz.08 Eyl.08 Ara.08 Mar.09 Haz.09 Eyl.09 Ara.09 Mar.10 Haz.10 Eyl.10 Ara.10

Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam‐milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam‐milyar TL)

(16)

LİKİDİTE GÖSTERGELERİ

‐5 0 5 10 15 20 25

Ocak 2004 Mayıs 04 Eylül 04 Ocak 05 Mayıs 05 Eylül 05 Ocak 06 Mayıs 06 Ağustos 06 Aralık 06 Nisan 07 Ağustos 07 Aralık 07 Nisan 08 Ağustos 08 Aralık 08 Nisan 09 Ağustos 09 Aralık 09 Nis.10 Ağu.10 Ara.10

Reel Faiz Nominal Faiz

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%)

Türkiye’nin Net Dış Borç Stoku Türkiye’nin Dış Borç Stoku Profili

TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz

Para Arzı

0 5 10 15 20 25 30 35

Borç alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%)

0.0 50.0 100.0 150.0 200.0

0 5 10 15 20 25 30

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

TCMB (milyar TL‐sol eksen) Kamu Sektörü (milyar TL) Özel Sektör (milyar TL)

Kaynak:TCMB

Kaynak:TCMB,Vakıfbank

50000000 60000000 70000000 80000000 90000000 10000000 11000000 12000000 13000000 14000000

10000000 20000000 30000000 40000000 50000000 60000000 70000000

Oca.06 Nis.06 Tem.06 Eki.06 Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11

M2 (milyar TL) M3 (milyar TL)

(17)

17

Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler

Beklentiler

2011‐IMF Beklentisi (Ekim‐2010)

Reel Büyüme (y/y) Enflasyon (y/y) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH

Gelişmiş Ülkeler 2.167 1.306 ‐0.067 8.153 ‐‐

Gelişmekte Olan Ülkeler 6.435 5.164 1.429 ‐‐ ‐‐

Tüm dünya 4.220 3.141 ‐‐ ‐‐ ‐‐

ABD 2.313 0.958 ‐2.642 9.589 99.324

Euro Bölgesi 1.485 1.478 0.47 10.044 ‐

Almanya 2.022 1.359 5.83 7.147 76.518

Fransa 1.648 1.606 ‐1.758 9.787 87.559

İtalya 1.001 1.689 ‐2.694 8.60 119.692

Macaristan 2.033 3.3 0.688 10.327 78.75

Portekiz ‐0.05 1.233 ‐9.171 10.854 87.086

İngiltere 2.018 2.525 ‐2.037 7.386 81.931

Japonya 1.504 ‐0.324 2.346 4.99 234.127

Çin 9.589 2.708 5.057 4.0 18.851

Rusya 4.339 7.447 3.698 7.3 12.852

Hindistan 8.373 6.668 ‐3.119 ‐‐ 71.429

Brezilya 4.126 4.646 ‐2.966 7.5 66.569

G.Afrika 3.471 5.823 ‐5.761 24.4 37.162

TÜRKİYE 3.6 5.706 ‐5.401 10.658 42.393

Reel Büyüme (y/y)

(Çeyreklik) (%)

Enflasyon (y/y) (Aylık)

(%)

Cari Denge/GSYİH (%)

Merkez Bankası Faiz

Oranı (%)

Tüketici Güven Endeksi

ABD 2.7 1.6 ‐3.19 0.25 70.4

Euro Bölgesi 2 2.3 0.17 1 ‐10.00

Almanya 4 2.20 6.05 1 109

Fransa 1.50 1.90 ‐1.79 1.00 ‐36.00

İtalya 1.10 2.10 ‐2.86 1.00 106.40

Macaristan 1.90 4.10 0.51 1.00 ‐27.70

Portekiz 1.20 3.50 ‐9.98 1.00 ‐46.70

İngiltere 1.40 4.00 ‐2.28 0.50 ‐28.00

Japonya 2.20 0.00 3.08 0.10 42.70

Çin 9.80 4.90 4.69 6.06 99.90

Rusya 2.70 9.50 4.72 8.00 ‐‐

Hindistan 8.20 9.30 ‐3.08 5.50 ‐‐

Brezilya 5.04 6.01 ‐2.56 11.25 115.10

G.Afrika 3.80 3.70 ‐4.28 5.50 15.00

Türkiye 5.50 4.16 ‐5.21 6.25 91.29