II Samsun Gıda Sektörü Değer Zinciri Analizi

(1)

(2)

(3)

Proje Koordinasyon

Okan Gümüş Samsun TSO Genel Sekreter Yard.

Müberra Genç Samsun TSO Dış İlişkiler Müd. Yard.

Oğuz Sandıkçı Samsun TSO Dış İlişkiler Uzmanı Vedat Kunt Uzman - Vego Danışmanlık/Consulting GökçeYalçın Uzman - Vego Danışmanlık/Consulting Hakan Zobu Uzman - Vego Danışmanlık/Consulting Gözde Tombuloğlu Uzman - Vego Danışmanlık/Consulting

(4)

Salih Zeki MURZİOĞLU Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı

(5)

İÇİNDEKİLER

I. TABLO LİSTESİ ...VI II. GRAFİK LİSTESİ...VII

1. GİRİŞ ...1

2. GIDA İMALATI SEKTÖRÜ TANIMI...2

3. GIDA İMALATI SEKTÖRÜ ÜRETİMİ...3

3.1. Gıda İmalatı Ve Alt Sektörleri Üretim Endeksleri...3

3.1.1. Gıda İmalatı Sektörü Üretim Endeksi ve Büyüme Oranı ...3

3.1.2. Etin İşlenmesi Ve Saklanması İle Et Ürünlerinin İmalatı Üretim Endeksi Ve Büyüme Oranı...5

3.1.3. Balık, Kabuklu Deniz Hayvanları Ve Yumuşakçaların İşlenmesi Ve Saklanması Üretim Endeksi Ve Büyüme Oranı...6

3.1.4. Sebze Ve Meyvelerin İşlenmesi Ve Saklanması Üretim Endeksi Ve Büyüme Oranı...8

3.1.5. Bitkisel Ve Hayvansal Sıvı Ve Katı Yağların İmalatı Üretim Endeksi Ve Büyüme Oranı...10

3.1.6. Süt Ürünleri İmalatı Üretim Endeksi Ve Büyüme Oranı...12

3.1.7. Öğütülmüş Tahıl Ürünleri, Nişasta Ve Nişastalı Ürünlerin İmalatı Üretim Endeksi Ve Büyüme Oranı ...14

3.1.8. Fırın Ve Unlu Mamuller İmalatı Üretim Endeksi Ve Büyüme Oranı...16

3.1.9. Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı Üretim Endeksi Ve Büyüme Oranı...18

3.1.10. Hazır Hayvan Yemleri İmalatı Üretim Endeksi Ve Büyüme Oranı ...20

3.1.11. İmalat Sanayi Üretim Endeksi ve Büyüme Oranı...22

3.1.12. Toplam Sanayi Üretim Endeksi ve Büyüme Oranı...24

3.2. Gıda İmalatı Sektörünün Ekonomideki Yeri Ve Önemi...26

3.2.1. Gıda İmalatı Sektörü Üretim Değeri ve Büyüme Oranı...26

3.2.2. Gıda İmalatı Sektörü ve Toplam İmalat Sanayi ...27

3.2.3. Gıda İmalatı Sektörü ve Toplam Sanayi Sektörü ...29

3.2.4. Gıda İmalatı Sektörü ve GSYİH ...31

3.3. Gıda Dış Ticareti...34

3.3.1. Türkiye Gıda Dış Ticaret Hacmi...34

3.3.2. Türkiye Gıda İhracatı...37

3.3.3. Türkiye Gıda İthalatı...44

3.3.4. Samsun Gıda Dış Ticareti...50

3.3.4.1. Samsun Gıda Dış Ticaret Hacmi...51

3.3.4.2. Samsun Gıda İhracatı ...55

3.3.4.3. Samsun Gıda İthalatı ...57

4. SAMSUN İŞLENMİŞ GIDA SEKTÖRÜ DEĞER ZİNCİRİ ANALİZİ ...60

(6)

6.1. Stratejik Yönetim Yetkinlikleri...82

6.2. Üretim ile İlgili Yetkinlikler...83

6.3. Pazarlamaya İlişkin Yetkinlikler ...84

6.4. E-Ticarete İlişkin Yetkinlikler...84

6.5. Yurtdışı Pazarlama Programları ...85

7. KAYNAKÇA ...86

(7)

I. TABLO LİSTESİ

Tablo 1. NACE Rev.2'ye Göre Gıda İmalatı Sektörü Ürün Tanımları...2

Tablo 2.Türkiye Gıda Ürünleri, Alt Ürün Grupları, İmalat Sanayi ve Toplam Sanayi Üretim Endeksleri...3

Tablo 3.Türkiye ‘de Gıda ürünleri İmalatı ve Sektörün Ekonomideki Yeri (2003-2009)...26

Tablo 4.Türkiye Gıda Dış Ticareti (2008-2012) ...34

Tablo 5. ISIC Rev.3 Sınıflamasına Göre Gıda Alt Ürün Grupları...42

Tablo 6.Türkiye Gıda İhracatının Ürün Grupları Bazında Dağılımı (2008-2012)...42

Tablo 7.Türkiye'nin Gıda İthalatında İlk 10 Ülke ve Dİğer Ülkeler (2008-2012)...46

Tablo 8.Türkiye Gıda İthalatının Ürün Grupları Bazında Dağılımı (2008-2012)...48

Tablo 9.Samsun Gıda Dış Ticareti (2008-2012) ...51

Tablo 10. 1 Kg Paketlenmiş Un (Gıda Perakendecisine Satış Kanalı) Değer Zinciri Pareto Analizi Tablosu ...64

Tablo 11. 1.Kg Paketlenmiş Un (Gıda Perakendecisine Satış Kanalı) Katma Değer Dağılımı...66

Tablo 12. Zencefilli Lokum (Gıda Perakendecisine Satış Kanalı) Değer Zinciri Pareto Analizi Tablosu...68

Tablo 13.1 Kg Paketlenmiş Zencefilli Lokum (Gıda Perakendecisine Satış Kanalı) Katma Değer Dağılımı ...70

Tablo 14: Eğitim ve Danışmanlık İhtiyaç Analizi Çalışmasına Katılan Firmalar ...72

Tablo 15: Görüşülen İşletmelerin Büyüklüklerine Göre Dağılımları ...75

Tablo 16: İşletmelerin Personel Yapıları...75

Tablo 17: Çalışmaya Katılan İşletmelerin Dağıtım Kanal Yapısı...76

Tablo 18:İşletme Büyülükleri İtibarıyla Ürün Grupları ...76

Tablo 19: Önem Sırasına Göre İhracat Pazarları...77

Tablo 20: Önem Sırasına Göre Hedef İhracat Pazarları...77

Tablo 21: Stratejik Yönetim Yetkinlikleri...78

Tablo 22:Üretim ile İlgili Yetkinlikler...78

Tablo 23: Sipariş Yönetimi ve Pazarlama ile İlgili Yetkinlikler...79

Tablo 24:E-Ticaret ile İlgili Yetkinlikler...79

Tablo 25: Fonksiyon Kaynak Matrisi – Büyük ve Küçük İşletmeler için Puan Tablosu...80

Tablo 26: Fonksiyon Kaynak Matrisi – Büyük ve Küçük İşletmeler için Derecelendirilmiş ...80

Tablo 27: İşletmelerin Geneli için Fonksiyon Kaynak Matrisi – Puan Tablosu...81

Tablo 28: İşletmelerin Geneli için Fonksiyon Kaynak Matrisi - Derecelendirilmiş ...81

Tablo 29: Stratejik Yönetim Yetkinlikleri...82

Tablo 30: Üretim ile İlgili Yetkinlikler...83

Tablo 31: Pazarlama Yetkinlikleri...84

Tablo 32: E-Ticarete İlişkin Yetkinlikler...84

Tablo 33:Önem Sırasına Göre İhracat Pazarları...85

(8)

Grafik 12. Üretim Endeksi (2005-2012) ...11

Grafik 13. Üretim Endeksi Büyüme Oranı (2005-2012;%)...11

Grafik 14. Bitkisel Ve Hayvansal Sıvı Ve Katı Yağların İmalatı Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması (2005-2012;%)...12

Grafik 17.Süt Ürünleri İmalatı Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%)...14

Grafik 20.Öğütülmüş Tahıl Ürünleri, Nişasta Ve Nişastalı Ürünlerin İmalatı Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%) ...16

Grafik 23.Fırın Ve Unlu Mamuller İmalatı Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%)...18

Grafik 26.Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%) ...20

Grafik 29.Hazır Hayvan Yemleri İmalatı Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%)...22

Grafik 30.Türkiye İmalat Sanayi Üretim Endeksi (2005-2012)...23

Grafik 31.Türkiye İmalat Sanayi Üretim Endeksi Büyüme Oranı (2005-2012;%)...23

Grafik 32.Türkiye İmalat Sanayi Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi...24

Grafik 33.Türkiye Toplam Sanayi Üretim Endeksi (2005-2010)...25

Grafik 34.Türkiye İmalat Sanayi Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%)...25

Grafik 35.Türkiye Gıda İmalatı Üretim Değeri (2003-2009; Milyar TL)...26

Grafik 36. Türkiye Gıda İmalatı Üretim Değeri Büyüme Oranı (2003-2009)...27

Grafik 37.Türkiye İmalat Sanayi Üretim Değeri (2003-2009;Milyar TL)...27

(9)

Grafik 38.Türkiye İmalat Sanayi Üretim Değeri Büyüme Oranı (%,2003-2009)...28

Grafik 39. Gıda İmalatı Sektörünün Toplam İmalat Sanayi İçindeki Payı (%,2003-2009)...28

Grafik 40.Gıda İmalatı Sektörünün Toplam İmalat Sanayi İçindeki Payı (%,2003,2009) ...29

Grafik 41.Türkiye Toplam Sanayi Üretim Değeri (2003-2009;Milyar TL)...29

Grafik 42.Türkiye Toplam Sanayi Üretim Değeri Büyüme Oranı (%,2003-2009)...30

Grafik 43.Gıda İmalatı Sektörünün Toplam Sanayi İçindeki Payı (%,2003-2009)...30

Grafik 44.Gıda İmalatı Sektörünün Toplam Sanayi İçindeki Payı (%,2003,2009) ...31

Grafik 45.Türkiye GSYİH (2003-2009;Milyar TL)...31

Grafik 46.Türkiye GSYİH Büyüme Oranı (%,2003-2009)...32

Grafik 47.Gıda İmalatı Sektörünün GSYİH İçindeki Payı (%,2003-2009)...32

Grafik 48.Gıda İmalatı Sektörünün GSYİH İçindeki Payı (%,2003,2009) ...33

Grafik 49.Türkiye Gıda Dış Ticaret Hacmi (2005-2011;Milyon $)...35

Grafik 50.Türkiye Gıda Dış Ticaret Hacmi Büyüme Oranı (2008-2012;%)...35

Grafik 51.TGDTH/TTDTH Oranı (2008-2012;%)...36

Grafik 52.Türkiye Gıda Dış Ticaretinde İhracat ve İthalat Payları (2008,2012;%) ...36

Grafik 53.Türkiye Gıda Dış Ticaret Dengesi (2008-2012;milyon dolar)...37

Grafik 54.Türkiye Gıda İhracatı (2008-2012;Milyon $) ...37

Grafik 55.Türkiye Gıda İhracatı Büyüme Oranı (2008-2012;%)...38

Grafik 56.TGEX/TTEX Oranı (2008-2012;%)...38

Grafik 57.Türkiye Gıda Dış Ticaretinde İhracatın ithalatı Karşılama Oranı(2008-2012;%) ...39

Grafik 58.Türkiye'nin Gıda İhracatında İlk 10 Ülke ve Payları (2008-2012)...40

Grafik 59.Türkiye'nin Gıda İhracatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2008,2012)...41

Grafik 60.Türkiye Gıda İthalatı (2008-2012;Milyon $) ...45

Grafik 61.Türkiye Gıda İthalatı Büyüme Oranı (2008-2012;%)...45

Grafik 62.TMIMP/TTIMP Oranı (2008-2012;%) ...46

Grafik 63.Türkiye'nin Gıda İthalatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2011)...47

Grafik 64.Samsun Gıda Dış Ticaret Hacmi (2008-2012;milyon $)...52

Grafik 65.Samsun Gıda Dış Ticaret Hacmi Büyüme Oranı (2008-2012;%) ...52

Grafik 66.SMDTH/STDTH Oranı (2008-2012;%) ...53

Grafik 67.Samsun’un Türkiye Gıda Dış Ticaretindeki Payı (2008-2012;%)...53

Grafik 68.Samsun Gıda Dış Ticaretinde İhracat ve İthalat Oranları (2005,2011;%)...54

Grafik 69.Samsun Gıda Dış Ticaret Dengesi (2008-2012;milyon dolar)...54

Grafik 70.Samsun Gıda İhracatı (2008-2012;Milyon $) ...55

Grafik 71.Samsun Gıda İhracatı Büyüme Oranı (2008-2012;%)...55

Grafik 72.Samsun İhracatında Gıda Sektörünün Payı (2008-2012;%) ...56

Grafik 73. Türkiye Gıda İhracatında Samsun'un Payı ...56

Grafik 74. Samsun Gıda Dış Ticaretinde İhracatın ithalatı Karşılama Oranı(2008-2012;%) ...57

Grafik 75.Samsun Gıda İthalatı (2008-2012;milyon $)...57

Grafik 76.Samsun Gıda İthalatı Büyüme Oranı (2008-2012;%)...58

Grafik 77. Samsun İthalatında Gıda İthalatının Payı (2008-2012;%)...59

Grafik 78.Türkiye Gıda İthalatında Samsun'un Payı (2008-2012;%)...59

Grafik 79.1.Kg Paketlenmiş Un (Gıda Perakendecisine Satış Kanalı) Değer Zinciri Pareto Analizi Grafiği ...65

Grafik 80. Zencefilli Lokum (Gıda Perakendecisine Satış Kanalı) Değer Zinciri Pareto Analizi Grafiği. ...69

(10)

gıda sektörü firmalarının uluslararası pazarlardaki rekabet güçlerinin artırılması için gereksinim duydukları alanların be- lirlenmesi ve bu alanlarda firmalara yönelik verilecek hizmetlerin tanımlanması gerçekleştirilmiştir. Raporun 5. Kısmın- dan oluşan bu bölümde firmaların ihtiyaçları tespit edilmiş, bu ihtiyaçları gidermeye yönelik müdahale alanları belirlenmiş ve eylemler planlanmıştır.

(11)

2. GIDA İMALATI SEKTÖRÜ TANIMI

Gıda İmalatı Sektörü ürünleri NACE Rev.2 Altılı Ekonomik Faaliyet Sınıflamasına göre 10. Bölüm ve bu bölüm altında yer alan ve 10.1’den 10.9’a kadar olan kısımlar altında gruplandırılmaktadır. Bu çerçevede. Gıda İmalatı Sektörü ürün- lerine ilişkin ürün tanımları ve kodları izleyen tabloda ifade edilmiştir:

TABLO 1. NACE Rev.2'ye Göre Gıda İmalatı Sektörü Ürün Tanımları

Gıda imalatı sektörünün küresel ve ulusal ölçekte mevcut durumunun ve yıllar içerisinde izlediği eğilimin anlaşılabil- mesi için, sektörün üretim değeri, sektöre ilişkin ithalat ve ihracat değerleri gibi verilerden yararlanılacaktır. Söz konusu değişkenlere ilişkin veriler ve bu verilere ilişkin yorumlar izleyen kısımda yer almaktadır.

Ürün Kodu 10 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 10.7 10.8 10.9

Ürün Tanımı

Gıda ürünlerinin imalatı

Etin işlenmesi ve saklanması ile et ürünlerinin imalatı

Balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması Sebze ve meyvelerin işlenmesi ve saklanması

Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağların imalatı Süt ürünleri imalatı

Öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı Fırın ve unlu mamuller imalatı

Diğer gıda maddelerinin imalatı Hazır hayvan yemleri imalatı

(12)

Kaynak: TUİK, Sanayi Üretim istatistikleri verilerinden hareketle yazarlar tarafından hazırlanmıştır.

3.1.1. Gıda İmalatı Sektörü Üretim Endeksi ve Büyüme Oranı

2005 yılında (baz yıl) 100 olan GÜİÜE, izleyen grafikte de görüldüğü gibi istikrarlı bir artış trendi izleyerek 2012 yılında 2005 yılına göre %28,24’lük artışla 130,5’e yükselmiştir.

10.2 Değer 100,0 122,0 143,2 108,8 105,2 92,8 91,8 78,7 - -

Büyüme* - 22,0% 17,4% -24,0% -3,3% -11,8% -1,1% -14,3% -3,4% -21,3%

10.3 Değer 100,0 117,6 123,5 129,8 120,5 130,0 144,6 143,8 - -

Büyüme* - 17,6% 5,0% 5,1% -7,2% 7,9% 11,2% -0,6% 5,3% 43,8%

10.4 Değer 100,0 107,5 96,6 89,0 92,2 93,8 97,9 97,5 - -

Büyüme* - 7,5% -10,1% -7,9% 3,6% 1,7% 4,4% -0,4% -0,4% -2,5%

10.5 Değer 100,0 110,1 118,5 128,6 128,6 144,5 153,0 169,0 - -

Büyüme* - 10,1% 7,6% 8,5% 0,0% 12,4% 5,9% 10,5% 7,8% 69,0%

10.6 Değer 100,0 100,8 104,5 105,6 110,3 117,5 122,7 113,9 - -

Büyüme* - 0,8% 3,7% 1,1% 4,5% 6,5% 4,4% -7,2% 1,9% 13,9%

10.7 Değer 100,0 102,8 113,5 111,8 108,0 122,7 133,0 142,3 - -

Büyüme* - 2,8% 10,4% -1,5% -3,4% 13,6% 8,4% 7,0% 5,2% 42,3%

10.8 Değer 102,6 99,7 108,8 109,6 112,1 116,1 116,0 142,3 - -

Büyüme* - -2,8% 9,1% 0,7% 2,3% 3,6% -0,1% 22,7% 4,8% 38,7%

10.9 Değer 100,0 106,5 116,5 122,6 117,9 140,2 155,6 170,9 - -

Büyüme* - 6,5% 9,4% 5,2% -3,8% 18,9% 11,0% 9,8% 8,0% 70,9%

İSÜE Değer 100,0 107,2 114,4 112,7 99,9 114,3 124,8 127,3 - -

Büyüme* - 7,2% 6,7% -1,5% -11,4% 14,4% 9,2% 2,0% 3,5% 27,3%

TSÜE Değer 100,0 107,3 114,8 114,2 102,9 116,4 126,8 129,7 - -

Büyüme* - 7,3% 7,0% -0,5% -9,9% 13,1% 8,9% 2,3% 3,8% 29,7%

(13)

GRAFİK 1.Türkiye Gıda İmalatı Üretim Endeksi (2005-2012)

2005-2012 döneminde GÜİÜE’nin yıllık bileşik büyüme oranı % 3,9 olarak gerçekleşmiştir. GÜİÜE’nin 2005-2012 dö- neminde izlediği büyüme trendi aşağıdaki grafikte yer almaktadır:

GRAFİK 2. Türkiye Gıda İmalatı Üretim Endeksi Büyüme Oranı(2005-2012;%)

şşşşşşşşş

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2006 yılında GÜİÜE büyüme oranı %5,9 olarak gerçekleşmiş ancak

(14)

2005-2012 döneminde ÜE’nin yıllık bileşik büyüme oranı % 6,9 olarak gerçekleşmiştir. Bu büyüme oranı ile Etin İşlenmesi Ve Saklanması İle Et Ürünlerinin İmalatı Üretim Endeksi gıda imalatı sektöründe inceleme dönemi içerisinde en hızlı büyüyen üçüncü sektör olmuştur. ÜE’nin 2005-2012 döneminde izlediği büyüme trendi aşa- ğıda yer alan grafikte gösterilmektedir:

GRAFİK 4. Üretim Endeksi Büyüme Oranı (2005-2012;%)

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2006 yılında ÜE büyüme oranı %4 olarak gerçekleşmiştir. 2007 yılında

(15)

büyüme oranı hızlı bir biçimde artarak %11’e ulaşmasına karşın ÜE büyüme oranı 2008 yılında %2,9’a düşmüştür.

2009 ve 2010 yıllarında tekrar hızlanan ÜE büyüme oranı daha sonra yeniden azalma eğilimine girmiştir. 2012 büyüme oranı ise %4,3 olarak gerçekleşmiştir.

Etin İşlenmesi Ve Saklanması İle Et Ürünlerinin İmalatı Üretim Endeksi ile ilgili en dikkat çekici durum, bu alt sektörünün büyüme oranının oldukça dalgalı olmasına karşın sektörde inceleme dönemi boyunca hiç küçülme yaşanmamış olmasıdır.

Etin İşlenmesi Ve Saklanması İle Et Ürünlerinin İmalatı ile Toplam Gıda Sanayi büyüme oranlarının 2005-2012 dönemi için karşılaştırması izleyen grafikte sunulmuştur:

GRAFİK 5. Etin İşlenmesi Ve Saklanması İle Et Ürünlerinin İmalatı Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%)

ÜE ve GÜİÜE büyüme oranları açısından karşılaştırıldığında, inceleme dönemi olan 2005-2012 yılları için toplam gıda imalatı sektörünün büyüme oranının Etin İşlenmesi Ve Saklanması İle Et Ürünlerinin İmalatı sektörünün büyüme ora- nından daha istikrarlı bir seyir izlediği görülmektedir. Buna karşın, yukarıdaki grafikte mavi çizgi ile gösterilen Etin İş- lenmesi Ve Saklanması İle Et Ürünlerinin İmalatı alt sektörünün büyüme oranı inceleme dönemi boyunca -2006 yılı dışında- kırmızı çizgi ile gösterilen toplam gıda sanayi büyüme oranının üzerinde olmuştur. Bir başka deyişle inceleme döneminde, Etin İşlenmesi Ve Saklanması İle Et Ürünlerinin İmalatı alt sektörü toplam imalat sanayine göre daha hızlı bir büyüme göstermiştir.

3.1.3. Balık, Kabuklu Deniz Hayvanları ve Yumuşakçaların İşlenmesi ve Saklanması Üretim Endeksi ve Büyüme Oranı

2005 yılında 100 olan Balık, Kabuklu Deniz Hayvanları Ve Yumuşakçaların İşlenmesi Ve Saklanması Üretim Endeksi (ÜE), izleyen grafikte de görüldüğü gibi 2005-2007 yılları arasında izlediği istikrarlı artış trendine karşın 2008 yılından itiba-

(16)

2005-2012 döneminde ÜE’nin yıllık bileşik büyüme oranı % -3,4 olarak gerçekleşmiştir. Bu büyüme oranı ile Balık, Kabuklu Deniz Hayvanları Ve Yumuşakçaların İşlenmesi Ve Saklanması Üretim Endeksi gıda imalatı sek- töründe inceleme dönemi içerisinde en hızlı küçülen alt sektör olmuştur. ÜE’nin büyüme oranının 2005-2012 döneminde izlediği trend ise aşağıda yer alan grafikte gösterilmektedir:

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2006 yılında ÜE büyüme oranı %22 olarak gerçekleşmiştir. 2007 yı- lında büyüme oranı %17,4’e gerilerken 2008 yılında ise Balık, Kabuklu Deniz Hayvanları Ve Yumuşakçaların İşlenmesi Ve Saklanması alt sektörü %24 oranında küçülmüştür. İzleyen yıllarda ise alt sektörün büyüme oranı dalgalı bir seyir izlemiş ve sektör küçülmeye devam etmiştir. 2012 yılında Balık, Kabuklu Deniz Hayvanları Ve Yumuşakçaların İşlenmesi Ve Saklanması alt sektörü %14,3 oranında küçülmüştür.

(17)

Balık, Kabuklu Deniz Hayvanları Ve Yumuşakçaların İşlenmesi Ve Saklanması alt sektörü Üretim Endeksi ile ilgili en dikkat çekici durum, bu alt sektörünün 2008 yılından sonra sektörde hiç pozitif büyüme oranına ulaşılamamış olması; bir başka deyişle 2008 yılından itibaren sektörün sürekli olarak küçülmesidir.

Balık, Kabuklu Deniz Hayvanları Ve Yumuşakçaların İşlenmesi Ve Saklanması alt sektörü ile Toplam Gıda Sanayi büyüme oranlarının 2005-2012 dönemi için karşılaştırması izleyen grafikte sunulmuştur:

GRAFİK 8. Balık, Kabuklu Deniz Hayvanları Ve Yumuşakçaların İşlenmesi Ve Saklanması Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması (2005-2012;%)

ÜE ve GÜİÜE üretim endeksleri büyüme oranları açısından karşılaştırıldığında, inceleme dönemi olan 2005-2012 yıl- ları için toplam gıda imalatı sektörünün büyüme oranının Balık, Kabuklu Deniz Hayvanları Ve Yumuşakçaların İşlenmesi Ve Saklanması alt sektörünün büyüme oranından daha istikrarlı bir seyir izlediği görülmektedir. Ayrıca, yukarıdaki grafikte mavi çizgi ile gösterilen Balık, Kabuklu Deniz Hayvanları Ve Yumuşakçaların İşlenmesi Ve Saklanması alt sektörü- nün büyüme oranı inceleme dönemi boyunca -2006 ve 2007 yılları dışında- kırmızıçizgi ile gösterilen toplam gıda sanayi büyüme oranının altında kalmıştır. Bir başka deyişle inceleme döneminde, Balık, Kabuklu Deniz Hayvanları Ve Yumuşakçaların İşlenmesi Ve Saklanması alt sektörü toplam imalat sanayine göre daha yavaş bir büyüme (daha hızlı bir küçülme) göstermiştir.

3.1.4. Sebze ve Meyvelerin İşlenmesi ve Saklanması Üretim Endeksi ve Büyüme Oranı

2005 yılında 100 olan Sebze Ve Meyvelerin İşlenmesi Ve Saklanması Üretim Endeksi (ÜE), izleyen grafikte de görül- düğü gibi 2009 yılı dışında izlediği istikrarlı bir artış trendi izleyerek 2012 yılında 2005 yılına göre %43,8’lik artışla 143,8’e yükselmiştir.

(18)

2005-2012 döneminde ÜE’nin yıllık bileşik büyüme oranı % 5,3 olarak gerçekleşmiştir. Bu büyüme oranı ile Sebze Ve Meyvelerin İşlenmesi Ve Saklanması Üretim Endeksi gıda imalatı sektöründe inceleme dönemi içerisinde en hızlı büyüyen dördüncü alt sektör olmuştur. ÜE büyüme oranının 2005-2012 döneminde izle- diği trend ise aşağıda yer alan grafikte gösterilmektedir:

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2006 yılında ÜE büyüme oranı %17,6 olarak gerçekleşmiştir. 2007 ve 2008 yıllarında yatay bir seyir izleyen ÜE büyüme oranı her iki yılda da %5 civarında gerçekleşmiştir. 2009 yılında

%7,2 oranında küçülen Sebze Ve Meyvelerin İşlenmesi Ve Saklanması alt sektörü 2010 ve 2011 yıllarına yeniden artan bir büyüme trendine girmiştir. Buna karşın 2012 yılında Sebze Ve Meyvelerin İşlenmesi Ve Saklanması alt sek- törü %0,6 oranında küçülmüştür.

(19)

Sebze Ve Meyvelerin İşlenmesi Ve Saklanması alt sektörü Üretim Endeksi ile ilgili en dikkat çekici durum, bu alt sektörünün büyüme oranının 2009 yılına kadar istikrarlı biçimde azalan ve daha sonra ise 2011 yı- lına kadar istikrarlı bir biçimde artan bir trend izlemesidir.

Sebze Ve Meyvelerin İşlenmesi Ve Saklanması alt sektörü ile Toplam Gıda Sanayi büyüme oranlarının 2005-2012 dö- nemi için karşılaştırması izleyen grafikte sunulmuştur:

GRAFİK 11.Sebze Ve Meyvelerin İşlenmesi Ve Saklanması Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%)

ÜE ve GÜİÜE üretim endeksleri büyüme oranları açısından karşılaştırıldığında, inceleme dönemi olan 2005-2012 yıl- ları için toplam gıda imalatı sektörünün büyüme oranının Sebze Ve Meyvelerin İşlenmesi Ve Saklanması alt sektörü- nün büyüme oranından daha istikrarlı bir seyir izlediği görülmektedir. Ayrıca, yukarıdaki grafikte mavi çizgi ile gösterilen Sebze Ve Meyvelerin İşlenmesi Ve Saklanması alt sektörünün büyüme oranı inceleme dönemi boyunca -2009 ve 2012 yılları dışında - kırmızı çizgi ile gösterilen toplam gıda sanayi büyüme oranının üzerinde seyretmiştir. Bir başka deyişle inceleme döneminde, Sebze Ve Meyvelerin İşlenmesi Ve Saklanması alt sektörü genel anlamda toplam imalat sanayine göre daha hızlı bir büyüme göstermiştir.

3.1.5. Bitkisel ve Hayvansal Sıvı ve Katı Yağların İmalatı Üretim Endeksi ve Büyüme Oranı

2005 yılında 100 olan Bitkisel Ve Hayvansal Sıvı Ve Katı Yağların İmalatı Üretim Endeksi (ÜE), izleyen grafikte de gö- rüldüğü gibi 2005-2012 döneminde istikrarlı ve yatay bir seyir izleyerek 2012 yılında 2005 yılına göre %2,5’lik aza- lışla 97,5’e gerilemiştir.

(20)

2005-2012 döneminde ÜE’nin yıllık bileşik büyüme oranı -%0,4 olarak gerçekleşmiştir. Bu büyüme oranı ile Bit- kisel Ve Hayvansal Sıvı Ve Katı Yağların İmalatı Üretim Endeksi gıda imalatı sektöründe inceleme dönemi içerisinde en hızlı küçülen ikinci alt sektör olmuştur. ÜE büyüme oranının 2005-2012 döneminde izlediği trend ise aşağıda yer alan grafikte gösterilmektedir:

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2006 yılında ÜE büyüme oranı %7,5 olarak gerçekleşmiştir. 2007 yı- lında %10,1 oranında küçülen Bitkisel Ve Hayvansal Sıvı Ve Katı Yağların İmalatı alt sektöründeki küçülme azalarak da olsa 2008 yılında da devam etmiştir. 2009-2011 yıllarında tekrar pozitif büyüme oranları yakalayan Bitkisel Ve Hayvansal Sıvı Ve Katı Yağların İmalatı alt sektörü 2012 yılında ise %0,4 oranında küçülmüştür.

(21)

Bitkisel Ve Hayvansal Sıvı Ve Katı Yağların İmalatı alt sektörü Üretim Endeksi ile ilgili en dikkat çekici durum, 2006-2008 yıllarında oldukça istikrarsız bir seyir izleyen bu alt sektörünün büyüme oranının 2009 yılından göreli olarak istikrarlı bir seyir izlemeye başlamasıdır.

Bitkisel Ve Hayvansal Sıvı Ve Katı Yağların İmalatı alt sektörü ile Toplam Gıda Sanayi büyüme oranlarının 2005-2012 dönemi için karşılaştırması izleyen grafikte sunulmuştur:

GRAFİK 14. Bitkisel Ve Hayvansal Sıvı Ve Katı Yağların İmalatı Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sek- törü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması (2005-2012;%)

ÜE ve GÜİÜE üretim endeksleri büyüme oranları açısından karşılaştırıldığında, inceleme dönemi olan 2005-2012 yıl- larında, 2005-2008 döneminde toplam gıda imalatı sektörünün büyüme oranı Bitkisel Ve Hayvansal Sıvı Ve Katı Yağ- ların İmalatı alt sektörünün büyüme oranından daha istikrarlı bir seyir izlemesine karşın 2009 yılından sonra bu durumun tersine döndüğü görülmektedir. Ayrıca, yukarıdaki grafikte mavi çizgi ile gösterilen Bitkisel Ve Hayvansal Sıvı Ve Katı Yağların İmalatı alt sektörünün büyüme oranı inceleme dönemi boyunca -2006 ve 2009 yılları dışında- kırmızı çizgi ile gösterilen toplam gıda sanayi büyüme oranının altında seyretmiştir. Bir başka deyişle inceleme döneminde, Bitkisel Ve Hayvansal Sıvı Ve Katı Yağların İmalatı alt sektörü genel anlamda toplam imalat sanayine göre daha yavaş bir bü- yüme göstermiştir.

3.1.6. Süt Ürünleri İmalatı Üretim Endeksi ve Büyüme Oranı

2005 yılında 100 olan Süt Ürünleri İmalatı Üretim Endeksi (ÜE), izleyen grafikte de görüldüğü gibi 2005-2012 döne- minde oldukça istikrarlı bir artış trendi izleyerek 2012 yılında 2005 yılına göre %69’luk artışla 169’a yükselmiştir.

(22)

2005-2012 döneminde ÜE’nin yıllık bileşik büyüme oranı -%7,8 olarak gerçekleşmiştir. Bu büyüme oranı ile Süt Ürünleri İmalatı Üretim Endeksi gıda imalatı sektöründe inceleme dönemi içerisinde en hızlı büyüyen ikinci alt sektör olmuştur. ÜE büyüme oranının 2005-2012 döneminde izlediği trend ise aşağıda yer alan grafikte göste- rilmektedir:

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2006 yılında ÜE büyüme oranı %10,1 olarak gerçekleşmiştir. 2007 yı- lında büyüme hızı düşerek %7,6’ya gerilemesine karşın Süt Ürünleri İmalatı alt sektöründeki büyüme 2008 yılında tekrar hızlanarak %8,5 olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılında büyüme ya da küçülmenin yaşanmadığı Süt Ürünleri İma-

(23)

latı alt sektörü 2010 yılında %12,4 ve 2011 yılında %5,9 oranında büyümüştür. Süt Ürünleri İmalatı alt sektörü 2012 yılında ise %10,5 oranında büyümüştür.

Süt Ürünleri İmalatı alt sektörü Üretim Endeksi ile ilgili en dikkat çekici durum, inceleme döneminde ilgili alt sektörde hiç küçülme yaşanmaması aksine 2009 yılı dışında sektörün istikrarlı biçimde ve yüksek oran- larda büyümesidir.

Süt Ürünleri İmalatı alt sektörü ile Toplam Gıda Sanayi büyüme oranlarının 2005-2012 dönemi için karşılaştırması izleyen grafikte sunulmuştur:

GRAFİK 17.Süt Ürünleri İmalatı Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%)

ÜE ve GÜİÜE üretim endeksleri büyüme oranları açısından karşılaştırıldığında, inceleme dönemi olan 2005-2012 yıl- ları arasında 2012 yılı dışında Süt Ürünleri İmalatı alt sektörünün büyüme oranının toplam gıda imalatı sektörünün bü- yüme oranını ile trend olarak benzer bir eğilim sergilediği görülmektedir. Buna karşın, yukarıdaki grafikte mavi çizgi ile gösterilen Süt Ürünleri İmalatı alt sektörünün büyüme oranı inceleme dönemi boyunca sürekli olarak kırmızı çizgi ile gösterilen toplam gıda sanayi büyüme oranının üstünde seyretmiştir. Bir başka deyişle inceleme döneminde, Süt Ürünleri İmalatı alt sektörü genel anlamda toplam imalat sanayine göre çok daha hızlı bir büyüme göstermiştir.

3.1.7. Öğütülmüş Tahıl Ürünleri, Nişasta ve Nişastalı Ürünlerin İmalatı Üretim Endeksi ve Büyüme Oranı 2005 yılında 100 olan Öğütülmüş Tahıl Ürünleri, Nişasta Ve Nişastalı Ürünlerin İmalatı Üretim Endeksi (ÜE), izleyen grafikte de görüldüğü gibi 2005-2012 döneminde -2012 yılı dışında- oldukça istikrarlı bir artış trendi izlemiş ve 2012 yı- lında 2005 yılına göre %13,9’luk artışla 113,9’a yükselmiştir.

(24)

2005-2012 döneminde ÜE’nin yıllık bileşik büyüme oranı %1,9 olarak gerçekleşmiştir. Bu büyüme oranı ile Öğü- tülmüş Tahıl Ürünleri, Nişasta Ve Nişastalı Ürünlerin İmalatı Üretim Endeksi gıda imalatı sektöründe ince- leme dönemi içerisinde en hızlı büyüyen yedinci alt sektör olmuştur. ÜE büyüme oranının 2005-2012 döneminde izlediği trend ise aşağıda yer alan grafikte gösterilmektedir:

GRAFİK19. Üretim Endeksi Büyüme Oranı (2005-2012;%)

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2006 yılında ÜE büyüme oranı %0,8 olarak gerçekleşmiştir. 2007 yı- lında büyüme hızı artarak %3,7’ye yükselmesine karşın Öğütülmüş Tahıl Ürünleri, Nişasta Ve Nişastalı Ürünlerin İma- latı alt sektöründeki büyüme 2008 yılında tekrar yavaşlayarak %1,1’e gerilemiştir. 2009 ve 2010 yıllarında Öğütülmüş Tahıl Ürünleri, Nişasta Ve Nişastalı Ürünlerin İmalatı alt sektörü büyümesi tekrar hızlanmasına karşın 2011 yılında bü-

(25)

yüme hızı %4,4’e düşmüştür. Öğütülmüş Tahıl Ürünleri, Nişasta Ve Nişastalı Ürünlerin İmalatı alt sektörü 2012 yılında ise %7,2 oranında küçülmüştür.

Öğütülmüş Tahıl Ürünleri, Nişasta Ve Nişastalı Ürünlerin İmalatı alt sektörü Üretim Endeksi ile ilgili en dik- kat çekici durum, inceleme döneminde ilgili alt sektörde 2012 yılına kadar hiç küçülme yaşanmamasına kar- şın 2012 yılında ilgili alt sektörün %7,2 gibi önemli bir oranda küçülmüş olmasıdır.

Öğütülmüş Tahıl Ürünleri, Nişasta Ve Nişastalı Ürünlerin İmalatı alt sektörü ile Toplam Gıda Sanayi büyüme oranlarının 2005-2012 dönemi için karşılaştırması izleyen grafikte sunulmuştur:

GRAFİK 20.Öğütülmüş Tahıl Ürünleri, Nişasta Ve Nişastalı Ürünlerin İmalatı Üretim Endeksi ve Gıda Ürün- leri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%)

ÜE ve GÜİÜE üretim endeksleri büyüme oranları açısından karşılaştırıldığında, inceleme dönemi olan 2005-2012 yıl- ları arasında -2012 yılı dışında- Öğütülmüş Tahıl Ürünleri, Nişasta Ve Nişastalı Ürünlerin İmalatı alt sektörünün büyüme oranının toplam gıda imalatı sektörünün büyüme oranından daha istikrarlı bir eğilim gösterdiği görülmektedir. Ayrıca, inceleme döneminde, Öğütülmüş Tahıl Ürünleri, Nişasta Ve Nişastalı Ürünlerin İmalatı alt sektörü genel anlamda toplam imalat sanayi ortalamasına göre daha yavaş bir büyüme göstermiştir.

3.1.8. Fırın ve Unlu Mamuller İmalatı Üretim Endeksi ve Büyüme Oranı

2005 yılında 100 olan Fırın Ve Unlu Mamuller İmalatı Üretim Endeksi (ÜE), izleyen grafikte de görüldüğü gibi 2005- 2012 döneminde -2008 ve 2009 yılları dışında- oldukça istikrarlı bir artış trendi izlemiş ve 2012 yılında 2005 yılına göre %42,3’lük artışla 142,3’e yükselmiştir.

(26)

2005-2012 döneminde ÜE’nin yıllık bileşik büyüme oranı %5,2 olarak gerçekleşmiştir. Bu büyüme oranı ile Fırın Ve Unlu Mamuller İmalatı Üretim Endeksi gıda imalatı sektöründe inceleme dönemi içerisinde en hızlı bü- yüyen beşinci alt sektör olmuştur. ÜE büyüme oranının 2005-2012 döneminde izlediği trend ise aşağıda yer alan grafikte gösterilmektedir

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2006 yılında ÜE büyüme oranı %2,8 olarak gerçekleşmiştir. 2007 yı- lında büyüme hızı artarak %10,4’e yükselmesine karşın Fırın Ve Unlu Mamuller İmalatı alt sektörü 2008 yılında %1,5 küçülmüştür. Fırın Ve Unlu Mamuller İmalatı alt sektöründeki küçülme 2009 yılında artarak devam etmiş ve 2009 yı-

(27)

lına ilgili alt sektör %3,4 oranında küçülmüştür. 2008 ve 2009 yıllarında yaşanan küçülmeye karşın Fırın Ve Unlu Ma- muller İmalatı alt sektörü 2010 yılında %13,6 gibi önemli bir büyüme gerçekleşmiştir. 2009 yılından sonra da Fırın Ve Unlu Mamuller İmalatı alt sektörü büyümeye devam etmiş; buna karşın, büyüme hızı düşüş eğilimine girmiştir.

Fırın Ve Unlu Mamuller İmalatı alt sektörü Üretim Endeksi ile ilgili en dikkat çekici durum, inceleme döne- minde ilgili alt sektörün 2008 ve 2009 yıllarında yaşanan küçülmeler dışında sürekli olarak büyümesi ancak büyüme oranının oldukça istikrarsız oluşudur.

Fırın Ve Unlu Mamuller İmalatı alt sektörü ile Toplam Gıda Sanayi büyüme oranlarının 2005-2012 dönemi için karşı- laştırması izleyen grafikte sunulmuştur:

GRAFİK 23.Fırın Ve Unlu Mamuller İmalatı Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%)

ÜE ve GÜİÜE üretim endeksleri büyüme oranları açısından karşılaştırıldığında, inceleme dönemi olan 2005-2012 yıl- ları arasında 2010 yılına kadar -2007 yılı dışında- Fırın Ve Unlu Mamuller İmalatı alt sektörünün büyüme oranı toplam gıda imalatı sektörünün büyüme oranının altında seyrederken 2010 yılından itibaren bu durum tam tersine dönmüş- tür. Bunun yanı sıra, genel anlamda bakıldığında Fırın Ve Unlu Mamuller İmalatı alt sektörünün toplam gıda imalatı sek- törüne göre daha istikrarsız bir büyüme eğilimi gösterdiği görülmektedir. Ayrıca, inceleme döneminde, Fırın Ve Unlu Mamuller İmalatı alt sektörü genel anlamda toplam imalat sanayi ortalamasına göre daha hızlı bir büyüme göstermiştir.

3.1.9. Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı Üretim Endeksi ve Büyüme Oranı

2005 yılında 100 olan Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı Üretim Endeksi (ÜE), izleyen grafikte de görüldüğü gibi 2005- 2012 döneminde -2007 ve bir ölçüde 2012 yılları dışında- oldukça istikrarlı bir artış trendi izlemiş ve 2012 yılında 2005 yılına göre %16’lık artışla 116’ya yükselmiştir.

(28)

2005-2012 döneminde ÜE’nin yıllık bileşik büyüme oranı %2,1 olarak gerçekleşmiştir. Bu büyüme oranı ile Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı Üretim Endeksi gıda imalatı sektöründe inceleme dönemi içerisinde en hızlı bü- yüyen altıncı alt sektör olmuştur. ÜE büyüme oranının 2005-2012 döneminde izlediği trend ise aşağıda yer alan grafikte gösterilmektedir:

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2006 yılında ÜE büyüme oranı %2,6 olarak gerçekleşmiştir. Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı alt sektörü 2007 yılında %2,8 oranında küçülmesine karşın 2008 yılında %9,1 oranında bü- yümüştür. 2009 yılında büyüme hızı %0,7’ye düşen Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı alt sektörü 2010 ve 2011 yılla-

(29)

rında artan bir büyüme trendi yakalamıştır. Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı alt sektörü 2012 yılında ise %0,1 oranında küçülmüştür. Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı alt sektörü Üretim Endeksi ile ilgili en dikkat çekici durum, in- celeme döneminde 2009 yılına kadar istikrarsız bir büyüme trendi izleyen sektörün bu yıldan sonra bü- yüme oranı açısından oldukça istikrarlı bir büyüme eğilimine girmiş olmasıdır. Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı alt sektörü ile Toplam Gıda Sanayi büyüme oranlarının 2005-2012 dönemi için karşılaştırması izleyen grafikte sunul- muştur:

GRAFİK 26. Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim En- deksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%)

ÜE ve GÜİÜE üretim endeksleri büyüme oranları açısından karşılaştırıldığında, inceleme dönemi olan 2005-2012 yıl- ları arasında - 2008 ve 2009 yılları dışında - Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı alt sektörünün büyüme oranı toplam gıda imalatı sektörünün büyüme oranının altında seyretmiştir. Bunun yanı sıra, genel anlamda bakıldığında Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı alt sektörünün toplam gıda imalatı sektörüne göre daha istikrarsız bir büyüme eğilimi gösterdiği görülmektedir. Ayrıca, inceleme döneminde, Diğer Gıda Maddelerinin İmalatı alt sektörü genel anlamda toplam imalat sanayi ortalamasına göre daha hızlı bir büyüme göstermiştir.

3.1.10. Hazır Hayvan Yemleri İmalatı Üretim Endeksi ve Büyüme Oranı

2005 yılında 100 olan Hazır Hayvan Yemleri İmalatı Üretim Endeksi (ÜE), izleyen grafikte de görüldüğü gibi 2005 - 2012 döneminde - 2009 yılı dışında - oldukça istikrarlı bir artış trendi izlemiş ve 2012 yılında 2005 yılına göre %70,9’luk ar- tışla 170,9’a yükselmiştir.

(30)

2005-2012 döneminde ÜE’nin yıllık bileşik büyüme oranı %8 olarak gerçekleşmiştir. Bu büyüme oranı ile Hazır Hay- van Yemleri İmalatı Üretim Endeksi gıda imalatı sektöründe inceleme dönemi içerisinde en hızlı büyüyen alt sektör olmuştur. ÜE büyüme oranının 2005-2012 döneminde izlediği eğilim ise aşağıda yer alan grafikte göste- rilmektedir:

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2006 yılında ÜE büyüme oranı %6,5 olarak gerçekleşmiştir. Hazır Hay- van Yemleri İmalatı alt sektörü büyüme oranı 2007 yılından itibaren 2010 yılına kadar azalma eğilimine girmiş ve 2009 yılında alt sektör %3,8 oranında küçülmüştür. 2010 yılında %18,9 ile oldıkça önemli bir büyüme gerçekleştiren sek- törün büyüme trendi azalarak da olsa devam etmiştir. 2012 yılında Hazır Hayvan Yemleri İmalatı alt sektörü %9,8 ora- nında büyümüştür. Hazır Hayvan Yemleri İmalatı alt sektörü Üretim Endeksi ile ilgili en dikkat çekici durum,

(31)

inceleme döneminde 2009 yılı dışında sürekli ve yüksek oranlarda büyüme gerçekleştirmiş olmasıdır. Hazır Hayvan Yemleri İmalatı alt sektörü ile Toplam Gıda Sanayi büyüme oranlarının 2005-2012 dönemi için karşılaştırması izleyen grafikte sunulmuştur:

GRAFİK 29.Hazır Hayvan Yemleri İmalatı Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%)

ÜE ve GÜİÜE üretim endeksleri büyüme oranları açısından karşılaştırıldığında, inceleme dönemi olan 2005-2012 yıl- ları arasında Hazır Hayvan Yemleri İmalatı alt sektörünün toplam gıda imalatı sektörüne göre daha istikrarsız bir bü- yüme eğilimi gösterdiği görülmektedir. Buna karşın, -2009 yılı dışında- Hazır Hayvan Yemleri İmalatı alt sektörünün büyüme oranı toplam gıda imalatı sektörünün büyüme oranının üzerinde seyretmiştir. Ayrıca, inceleme dönemi bir bütün olarak ele alındığında, Hazır Hayvan Yemleri İmalatı alt sektörü genel anlamda toplam imalat sanayi ortalama- sına göre daha hızlı bir büyüme göstermiştir.

3.1.11. İmalat Sanayi Üretim Endeksi ve Büyüme Oranı

2005 - 2012 dönemi İmalat Sanayi Üretim Endeksi (İSÜE) açısından incelendiğinde ise, baz yıl olan 2005 yılında 100 olan İSÜE’nin izleyen grafikte de görüldüğü gibi istikrarlı bir artış trendi izleyerek 2012 yılında 2003 yılına göre

%27,3’lük artışla 127,3’e yükseldiği görülmüştür. İSÜE’nin büyüme oranı aynı dönemde %30,5 olan GUİÜE’nin 3,2 puan altında gerçekleşmiştir.Bir başka deyişle, inceleme dönemi olan 2005-2012 döneminde gıda ürünleri imalatı, tüm imalat sanayi ortalamasından daha hızlı artış göstermiştir.

(32)

2005-2012 döneminde İSÜE’nin yıllık bileşik büyüme oranı % 3,5 olarak gerçekleşmiştir. İSÜE’nin 2005-2012 döne- minde izlediği büyüme trendi aşağıdaki grafikte yer almaktadır:

GRAFİK 31. Türkiye İmalat Sanayi Üretim Endeksi Büyüme Oranı (2005-2012;%)

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2006 yılında İSÜE büyüme oranı %7,2 olarak gerçekleşmiş ancak İSÜE büyüme oranı 2009 yılına kadar düzenli bir yavaşlama eğilimi göstermiş ve 2009 yılında İSÜE %11,4 oranında kü- çülmüştür. Her ne kadar İSÜE 2010 yılında %14,4 ile inceleme dönemindeki en hızlı büyüme oranını yakalamış olsa da İSÜE büyüme oranı 2010 yılından sonra tekrar yavaşlama eğilimine girmiş ve 2012 yılında ISUE %2 oranında artış göstermiştir.

(33)

Gıda Sanayi ve İmalat Sanayi büyüme oranlarının 2005-2012 dönemi için karşılaştırması izleyen grafikte sunulmuştur:

GRAFİK 32. Türkiye İmalat Sanayi Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%)

GÜİÜE ve İSÜE büyüme oranları açısından karşılaştırıldığında, inceleme dönemi olan 2005-2012 yılları için yıllarda gıda imalatı sektörü toplam imalat sanayine göre daha yavaş büyümekte ve aynı zamanda daha yavaş küçülmektedir. Bu durum yukarıdaki grafikte kırmızı çizgilerle gösterilen GÜİÜE büyüme oranının mavi çizgilerle gösterilen İSÜE büyüme oranına göre daha yatay bir seyir izlemesi ile de desteklenmektedir. Dolayısı ile inceleme dönemi için bakıldığında gıda imalatı sektöründeki dalgalanmaların toplam imalat sanayindeki dalgalanmalardan daha yumuşak olduğu görülmek- tedir. Bir başka deyişle gıda imalatı sektörü toplam imalat sanayine göre çok daha istikrarlıdır.

3.1.12. Toplam Sanayi Üretim Endeksi ve Büyüme Oranı

2005-2012 dönemi Toplam Sanayi Üretim Endeksi (TSÜE) açısından incelendiğinde ise, baz yıl olan 2005 yılında 100 olan TSÜE’nin izleyen grafikte de görüldüğü gibi istikrarlı bir artış trendi izleyerek 2012 yılında 2003 yılına göre %29,7’lik artışla 129,7’ye yükseldiği görülmektedir. TSÜE’nin büyüme oranı aynı dönemde %30,5 olan GUİÜE’nin 0,3 puan al- tında gerçekleşmiştir.Bir başka deyişle, inceleme dönemi olan 2005-2012 döneminde gıda ürünleri imalatı , tüm sanayi ortalamasından -az da olsa- daha hızlı artış göstermiştir.

(34)

2005-2012 döneminde TSÜE’nin yıllık bileşik büyüme oranı % 3,8 olarak gerçekleşmiştir. TSÜE’nin 2005-2012 dö- neminde izlediği büyüme trendi aşağıdaki grafikte yer almaktadır:

GRAFİK 34. Türkiye İmalat Sanayi Üretim Endeksi ve Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü Üretim Endeksi Büyüme Oranlarının Karşılaştırması(2005-2012;%)

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2006 yılında TSÜE büyüme oranı %7,3 olarak gerçekleşmiş ve TSÜE büyüme oranı 2009 yılına kadar düzenli bir yavaşlama eğilimi göstermiş ve 2009 yılında TSÜE %9,9 oranında kü- çülmüştür. Her ne kadar İSÜE 2010 yılında %13,1 ile inceleme dönemindeki en hızlı büyüme oranına ulaşmış olsa da TSÜE büyüme oranı 2010 yılından sonra tekrar yavaşlama eğilimine girmiş ve 2012 yılında TSUE yalnızca %2 oranında artış göstermiştir.

İnceleme dönemi olan 2005-2012 yılları için GÜİÜE ve TSÜE büyüme oranları açısından karşılaştırıldığında, gıda ima- latı sektörü toplam sanayiye göre daha yavaş büyümekte ve aynı zamanda daha yavaş küçülmektedir. Bu durum yu-

(35)

Türkiye

karıdaki grafikte kırmızı çizgilerle gösterilen GÜİÜE büyüme oranının mavi çizgilerle gösterilen İSÜE büyüme oranına göre daha yatay bir seyir izlemesi ile de desteklenmektedir. Dolayısı ile inceleme dönemi için bakıldığında gıda imalatı sektörünün dalgalanmaların toplam sanayideki dalgalanmalardan daha yumuşak olduğu görülmektedir. Bir başka de- yişle gıda imalatı sektörünün büyümesi toplam imalat sanayine göre çok daha istikrarlıdır.

3.2. Gıda İmalatı Sektörünün Ekonomideki Yeri ve Önemi

Çalışmanın bu bölümünde Türkiye Gıda İmalatı Sektörü ’nün ekonomideki yeri gıda imalatının, imalat sanayindeki, toplam sanayideki ve GSYH’deki payları göz önüne alınarak verilerin ulaşılabilirliği çerçevesinde 2003-2009 yılları için izleyen kısımda analiz edilmiştir.

Türkiye için, Gıda Ürünleri İmalatı Üretim Değeri (GÜİÜD), GUİÜD’nin İmalat Sanayi Üretim Değeri (İSÜD) içindeki payı (GÜİÜD/İSÜD), GUİÜD’nin Toplam Sanayi Üretim Değeri (TSÜD) içindeki payı (GÜİÜD/TSÜD) ve GÜİÜD’nin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) içindeki payı (GÜİÜD/GSYİH) değişkenlerine ilişkin 2003-2009 dönemine ait veriler izleyen tabloda gösterilmiştir:

TABLO 3.Türkiye ‘de Gıda ürünleri İmalatı ve Sektörün Ekonomideki Yeri (2003-2009)

Değişken 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 YBBO TBO

GÜİÜD Değer 34,07 40,58 46,01 50,07 56,41 66,73 69,50 - -

Büyüme* - 19,1% 13,4% 8,8% 12,6% 18,3% 4,2% 12,6% 104,0%

GÜİÜD/İSÜD 15,2% 14,2% 14,8% 13,2% 13,6% 14,0% 16,4%

GÜİÜD/TSÜD 12,9% 12,3% 12,7% 11,4% 11,7% 11,8% 13,4%

GUİD/TSÜD 7,80% 7,28% 6,99% 6,33% 6,39% 6,55% 7,24%

Kaynak: İstanbul Sanayi Odası, Sektörel Göstergeler Raporları, Gıda Ürünleri İmalatı Sektörü verilerinden hareketle yazarlar tarafından hazırlanmıştır.

3.2.1. Gıda İmalatı Sektörü Üretim Değeri ve Büyüme Oranı

2003 yılında 34,07 milyar TL olan GÜİÜD, izleyen grafikte de görüldüğü gibi ortalamada bir artış trendi izleyerek 2009 yılında 2003 yılına göre %104’lük artışla 69,5 milyar TL’ye yükselmiştir:

GRAFİK 35.Türkiye Gıda İmalatı Üretim Değeri (2003-2009; Milyar TL)

(36)

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2004 yılında GÜİÜD büyüme oranı %19,1 olarak gerçekleşmiş ancak 2004 yılından sonra GÜİÜD büyüme oranı 2006 yılına kadar düzenli bir azalış eğilimi göstermiştir. 2007 ve 2008 yıllarında tekrar artış eğilimine giren GÜİÜD büyüme oranı 2009 yılında tekrar yavaşlayarak %4,2 olarak gerçekleşmiştir.

3.2.2. Gıda İmalatı Sektörü ve Toplam İmalat Sanayi

2003 yılında 224,3 milyar TL olan İSÜD, izleyen grafikte de görüldüğü gibi 2009 yılı dışında genel bir artış trendi izle- miş ve 2009 yılında 2003 yılına göre %88,7’lik artışla 423,1 milyar TL’ye yükselmiştir:

GRAFİK 37.Türkiye İmalat Sanayi Üretim Değeri (2003-2009;Milyar TL)

2003-2009 döneminde İSÜD’nin yıllık bileşik büyüme oranı % 11,2 olarak gerçekleşmiştir. İSÜD’nin 2003-2009 dö- neminde izlediği büyüme trendi izleyen grafikte yer almaktadır:

(37)

GRAFİK 38. Türkiye İmalat Sanayi Üretim Değeri Büyüme Oranı (%,2003-2009)

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2004 yılında İSÜD büyüme oranı %27,2 olarak gerçekleşmiş ancak 2005 yılında İSÜD büyüme oranı %9,3’e gerilemiştir. 2006 yılında yeniden artış eğilimi gösteren İSÜD büyüm e oranı

%21,6 olmuştur. 2007 yılında İSÜD büyüme oranı yeniden azalma eğilimine girmiş ve %9,4 olarak gerçekleşmiştir.

2008 yılında %15 oranında büyüyen İSÜD 2011 yılında ise %11,3 oranında küçülmüştür. İnceleme dönemi bir bütün olarak ele alındığında, İSÜD’nin büyüme oranının oldukça istikrarsız bir eğilim gösterdiği görül- mektedir. Buna karşın 2009 yılında yaşanan küçülme dışında imalat sanayi üretim değeri büyüme oranları oldukça yüksek düzeylerde gerçekleşmiştir.

Gıda imalatı sanayinin ekonomideki yerini daha iyi anlamak için gıda imalatı sanayinin toplam imalat sanayi içindeki payının 2003-2009 yılları arasında gösterdiği gelişim izleyen grafikte gösterilmiştir:

GRAFİK 39. Gıda İmalatı Sektörünün Toplam İmalat Sanayi İçindeki Payı (%,2003-2009)

(38)

3.2.3. Gıda İmalatı Sektörü ve Toplam Sanayi Sektörü

2003 yılında 263,4 milyar TL olan TSÜD, izleyen grafikte de görüldüğü gibi 2009 yılı dışında genel bir artış trendi izle- miş ve 2009 yılında 2003 yılına göre %96,8’lik artışla 518,5 milyar TL’ye yükselmiştir:

GRAFİK 41.Türkiye Toplam Sanayi Üretim Değeri (2003-2009;Milyar TL)

(39)

2003-2009 döneminde İSÜD’nin yıllık bileşik büyüme oranı % 11,2 olarak gerçekleşmiştir. İSÜD’nin 2003-2009 dö- neminde izlediği büyüme trendi izleyen grafikte yer almaktadır:

GRAFİK 42.Türkiye Toplam Sanayi Üretim Değeri Büyüme Oranı (%,2003-2009)

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2004 yılında TSÜD büyüme oranı %25,4 olarak gerçekleşmiş ancak 2005 yılında TSÜD büyüme oranı %9,9’a gerilemiştir. 2006 yılında yeniden artış eğilimi gösteren TSÜD büyüme oranı

%20,9 olmuştur. 2007 yılında İSÜD büyüme oranı yeniden azalma eğilimine girmiş ve %9,8 olarak gerçekleşmiştir.

2008 yılında %17,6 oranında büyüyen İSÜD 2011 yılında ise %8,6 oranında küçülmüştür. İnceleme dönemi bir bütün olarak ele alındığında, TSÜD’nin büyüme oranının oldukça istikrarsız bir eğilim gösterdiği görül- mektedir. Buna karşın 2009 yılında yaşanan küçülme dışında imalat sanayi üretim değeri büyüme oranları oldukça yüksek düzeylerde gerçekleşmiştir.

Gıda imalatı sanayinin ekonomideki yerini daha iyi anlamak için gıda imalatı sanayinin toplam sanayi içindeki payının 2003-2009 yılları arasında gösterdiği gelişim izleyen grafikte gösterilmiştir:

GRAFİK 43.Gıda İmalatı Sektörünün Toplam Sanayi İçindeki Payı (%,2003-2009)

(40)

3.2.4. Gıda İmalatı Sektörü ve GSYİH

2003 yılında 436,6 milyar TL olan GSYİH, izleyen grafikte de görüldüğü gibi 2009 yılı dışında genel bir artış trendi iz- lemiş ve 2009 yılında 2003 yılına göre %119,8’lik artışla 959,7 milyar TL’ye yükselmiştir:

GRAFİK 45.Türkiye GSYİH (2003-2009;Milyar TL)

(41)

2003-2009 döneminde GSYİH’nın yıllık bileşik büyüme oranı % 14 olarak gerçekleşmiştir. GSYİH’nın 2003-2009 dö- neminde izlediği büyüme eğilimi izleyen grafikte yer almaktadır:

GRAFİK 46. Türkiye GSYİH Büyüme Oranı (%,2003-2009)

Yukarıda yer alan grafikte de görüldüğü üzere, 2004 yılında GSYİH büyüme oranı %27,7 olarak gerçekleşmiş ancak 2005 yılında TSÜD büyüme oranı %18,1’e gerilemiştir. 2006 yılında yeniden artış eğilimi gösteren GSYİH büyüme oranı

%20,2 olmuştur. 2007 yılında GSYİH büyüme oranı yeniden azalma eğilimine girmiş ve %11,5 olarak gerçekleşmiş- tir. 2008 yılında %15,6 oranında büyüyen GSYİH 2011 yılında ise %5,9 oranında küçülmüştür. İnceleme dönemi bir bütün olarak ele alındığında, GSYİH büyüme oranının oldukça istikrarsız ve genel anlamda azalan bir eği- lim gösterdiği görülmektedir. Buna karşın 2009 yılında yaşanan küçülme dışında GSYİH büyüme oranları oldukça yüksek düzeylerde gerçekleşmiştir.

Gıda imalatı sanayinin genel olarak ekonomideki yerini daha iyi anlamak için gıda imalatı sanayinin GSYİH içindeki pa- yının 2003-2009 yılları arasında gösterdiği gelişim izleyen grafikte gösterilmiştir:

GRAFİK 47.Gıda İmalatı Sektörünün GSYİH İçindeki Payı (%,2003-2009)

(42)

(43)

3.3. Gıda Dış Ticareti

Türkiye toplam mal ve hizmet dış ticareti ile gıda dış ticaretine ilişkin olarak 2005-2011 dönemi için dış ticaret hacmi, ihracat ve ithalat değişkenlerine veriler izleyen tabloda gösterilmiştir:

TABLO 4. Türkiye Gıda Dış Ticareti (2008-2012)

Kaynak: TUİK, Dış Ticaret İstatistikleri verilerinden hareketle yazarlar tarafından hazırlanmıştır.

3.3.1. Türkiye Gıda Dış Ticaret Hacmi

2005 yılında 9 milyar 929 milyon dolar olan Türkiye Gıda Dış Ticaret Hacmi (TGDTH) 2008-2012 döneminde 4 milyar 209 milyon dolarlık artışla 2012 yılında 14 milyar 138 milyon dolara ulaşmıştır. 2005-2011 döneminde Türkiye Gıda Dış Ticaret Hacminin izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmektedir:

Dış Ticaret Hacmiİhracatİthalat

Değişken 2008 2009 2010 2011 2012 YBBO TBO

TGDTH Değer 9.929 8.531 9.762 13.313 14.138 - -

Büyüme* - -14,08% 14,43% 36,38% 6,19% 9,24% 42,40%

TTDTH Değer 333.991 243.071 299.428 375.749 389.024 - -

Büyüme* - -27,22% 23,19% 25,49% 3,53% 3,89% 16,48%

TGTDH/TTDTH 2,97% 3,51% 3,26% 3,54% 3,63% - -

TGDTD 2.630 2.973 3.189 3.935 4.326 13,25% 64,51%

TGEXP/TGDTH 63,24% 67,42% 66,33% 64,78% 65,30% -

TGIMP/TGDTH 36,76% 32,58% 33,67% 35,22% 34,70%

TGEXP Değer 6.279 5.752 6.476 8.624 9.232 - -

Büyüme* - -8,39% 12,58% 33,18% 7,04% 10,12% 47,03%

TTEXP Değer 132.027 102.143 113.883 134.907 152.478 - -

Büyüme* - -22,64% 11,49% 18,46% 13,02% 3,67% 15,49%

TGEXP/TTEXP 4,76% 5,63% 5,69% 6,39% 6,05% - -

TGEXP/TGIMP 172,1% 207,0% 197,0% 183,9% 188,2% - -

TGIMP Değer 3.650 2.779 3.286 4.689 4.906 - -

Büyüme* - -23,85% 18,26% 42,68% 4,63% 7,68% 34,43%

TTIMP Değer 201.964 140.928 185.544 240.842 236.545

Büyüme* - -30,22% 31,66% 29,80% -1,78% 4,03% 17,12%

TGIMP/TTIMP 1,81% 1,97% 1,77% 1,95% 2,07% - -

(44)

2008-2012 döneminde Türkiye gıda dış ticaret hacminin büyüme oranı incelendiğinde 2009 yılında gıda dış ticaret hac- minde%14,08 oranında bir küçülme yaşandığı görülmektedir. Buna karşın 2010 ve 2011 yıllarında gıda dış ticaret hac- minde artan bir büyüme eğilimi ortaya çıkmıştır. 2012 yılında ise gıda dış ticaret hacmi büyümeye devam etmesine karşın hızı yavaşlamış ve 2012 yılında gıda dış ticaret hacmi %6,19 oranında artış göstermiştir. TGDTH’nin inceleme dönemindeki yıllık ortalama büyüme oranı % 9,24 toplam büyüme oranı ise %42,4 olarak gerçekleşmiştir. TGDTH büyüme oranının 2008-2012 dönemindeki izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

GRAFİK 50. Türkiye Gıda Dış Ticaret Hacmi Büyüme Oranı (2008-2012;%)

Türkiye gıda dış ticaretinin, Türkiye Toplam Dış Ticaret Hacmi (TTDTH) içindeki payı (TGDTH/TTDTH) 2008 yılında %2,97 düzeyinde olmuştur. Türkiye için gıda dış ticaretinin toplam dış ticaret içindeki payı 2009 yılında %3,51 düzeyine yük- selmesine karşın 2010 yılında %3,26’ya gerilemiştir. Buna karşın, 2011 yılından sonra artış eğilimi gösteren Türkiye gıda dış ticaretinin, Türkiye Toplam Dış Ticaret Hacmi (TTDTH) içindeki payı 2011 yılında %3,54 olmuştur. Türkiye gıda dış ticaretinin, Türkiye Toplam Dış Ticaret Hacmi (TTDTH) içindeki payı 2012 yılında 2008 yılına göre 0,66 puan artarak

%3,63 düzeyine yükselmiştir. Bir başka deyişle inceleme döneminde Türkiye’de toplam dış ticaret hacmi içinde gıda

(45)

dış ticaretinin payı az da olsa artış göstermiştir. Türkiye’nin gıda dış ticareti toplam dış ticaret hacmine göre daha hızlı bir artış göstermiştir. Türkiye gıda dış ticaret hacminin 2008-2012 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösteril- miştir:

GRAFİK 51. TGDTH/TTDTH Oranı (2008-2012;%)

Türkiye gıda dış ticaretinin ithalat ve ihracat arasındaki dağılımı incelendiğinde, 2008 yılında ihracatın payının %63,24, ithalatın payının ise %36,76 olduğu görülmektedir. İnceleme döneminde gıda dış ticareti içinde gıda ihracatı- nın payı artarak 2012 yılında %65,30’a yükselirken, gıda ithalatının gıda dış ticaretindeki payı azalarak

%34,70’e gerilemiştir. Türkiye gıda dış ticaretinde gıda ihracatı ve ithalatının payları 2005 ve 2011 yılları için karşı- laştırmalı olarak aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

GRAFİK 52. Türkiye Gıda Dış Ticaretinde İhracat ve İthalat Payları (2008,2012;%)

(46)

3.3.2. Türkiye Gıda İhracatı

2008 yılında 6 milyar 279 milyon dolar olan Türkiye gıda ihracatı (TGEX) 2008-2012 döneminde yıllık ortalama %10,12 toplamda ise %47,03 oranında büyüyerek 2012 yılında 9 milyar 232 milyon dolara ulaşmıştır. 2008-2012 döneminde Türkiye gıda İhracatının izlediği eğilim aşağıdaki grafikte sunulmuştur:

GRAFİK 54.Türkiye Gıda İhracatı (2008-2012;Milyon $)

Türkiye gıda ihracatının büyüme oranı 2008-2012 dönemi için incelendiğinde, 2009 yılında Türkiye gıda ihracatının % 8,39 oranında küçüldüğü görülmektedir. Buna karşın Türkiye gıda ihracatı 2010ve 2011 yıllarında artan bir büyüme eğilimi göstermiş ve 2011 yılında %33,18 oranında artmıştır. 2012 yılında ise gıda dış ticaret hacmi büyümeye devam

(47)

etmesine karşın hızı yavaşlamış ve 2012 yılında gıda ihracatı %7,04 oranında artış göstermiştir. TGDTH’nin inceleme dönemindeki yıllık ortalama büyüme oranı % 10,12 toplam büyüme oranı ise %47,034 olarak gerçekleşmiştir.

TGDTH büyüme oranının 2008-2012 dönemindeki izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

GRAFİK 55. Türkiye Gıda İhracatı Büyüme Oranı (2008-2012;%)

2008 yılında Türkiye’nin toplam ihracatının %4,76’sı gıda ihracatından oluşmuştur. 2009 yılında bu oran %5,36 dü- zeyine ve 2010 yılında ise %5,69 düzeyine yükselmiştir. 2011 yılında da gıda ihracatının toplam ihracat içerisindeki payı artmaya devam etmiş ve gıda ihracatının Türkiye’nin toplam ihracatı içindeki payı %6,39’a ulaşmıştır. 2012 Yılında ise gıda ihracatının toplam ihracat içindeki payı %6,05 düzeyine gerilemiştir.2008-2012 dönemi bir bütün olarak in- celendiğinde 2012 yılında 2008 yılına göre gıda ihracatının toplam ihracat içindeki payının yaklaşık 1,29 puan arttığı görülmektedir. Bir başka deyişle inceleme döneminde Türkiye gıda ihracatının büyüme oranı toplam Türkiye ihracatının büyüme oranın üzerinde gerçekleşmiştir. TGEX/TTEX değişkenin 2008-2012 dö- neminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

GRAFİK 56. TGEX/TTEX Oranı (2008-2012;%)

(48)

Türkiye gıda ihracatı en büyük ihracat ortakları ve diğer ihracat ortağı ülkeler açısından incelendiğinde 2008-2012 dö- nemi için ilgili ülkelere yapılan gıda ihracatına ilişkin veriler izleyen tabloda gösterilmektedir: