Türkiye Gıda İthalatı

2008 yılında 3 milyar 650 milyon dolar olan Türkiye Gıda İthalatı (TGIMP) 2008-2012 döneminde yıllık ortalama %7,68 toplamda ise %34,43 oranında büyüyerek 2012 yılında 4 milyar 906 milyon dolara yükselmiştir. 2008-2012 döneminde Türkiye Gıda İthalatının izlediği eğilim izleyen grafikte gösterilmektedir:

Türkiye gıda ithalatının büyüme oranı 2008-2012 dönemi için incelendiğinde, 2009 yılında Türkiye gıda ithalatının % 23,85 oranında küçüldüğü görülmektedir. Buna karşın, Türkiye gıda ithalatı 2010 ve 2011 yıllarında artan bir büyüme eğilimi göstermiş ve 2011 yılında %42,86 oranında artmıştır. 2012 yılında ise gıda ithalatı büyümeye devam etmesine karşın hızı yavaşlamış ve 2012 yılında gıda ithalatı %4,63 oranında artış göstermiştir. Türkiye gıda ithalatının inceleme dönemindeki yıllık ortalama büyüme oranı % 7,68 toplam büyüme oranı ise %34,43 olarak gerçekleşmiştir. TGDTH büyüme oranının 2008-2012 dönemindeki izlediği eğilim aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

GRAFİK 61.Türkiye Gıda İthalatı Büyüme Oranı (2008-2012;%)

Kaynak: TUİK, Dış Ticaret İstatistikleri verilerinden hareketle yazarlar tarafından hazırlanmıştır.

2008 yılında gıda ithalatı Türkiye’nin toplam ithalatının %1,81’ini oluşturmuştur. 2008-2012 döneminde Türkiye gıda ithalatının büyüme oranının toplam Türkiye ithalatının büyüme oranın üzerinde gerçekleşmesi sonucunda inceleme dö-neminde toplam ithalat içinde gıda ithalatının payı (TGIMP/TTIMP) artmış ve 2012 yılı itibariyle %2,07’ye yükselmiştir.

TGIMP/TTIMP değişkenin 2008-2012 döneminde izlediği seyir aşağıdaki grafikte gösterilmiştir:

GRAFİK 62. TMIMP/TTIMP Oranı (2008-2012;%)

Kaynak: TUİK, Dış Ticaret İstatistikleri verilerinden hareketle yazarlar tarafından hazırlanmıştır.

Türkiye’nin gıda ithalatı 2008-2012 dönemi için en çok gıda ithalatı yapılan ilk 10 ülke ve diğer ülkeler açısından in-celendiğinde ilgili ülkelerden yapılan gıda ithalatına ilişkin veriler izleyen tabloda gösterilmektedir:

TABLO 7. Türkiye’nin Gıda İthalatında İlk 10 Ülke ve Dİğer Ülkeler (2008-2012)

Kaynak: TUİK, Dış Ticaret İstatistikleri verilerinden hareketle yazarlar tarafından hazırlanmıştır.

Sıra Ülke MIMP (milyon$)

2008 2012 2008 - 2012

Pay Sıra Ülke MIMP (milyon$) Pay YBBO TBO

1

-%7,6’lık ithalat payı ile en çok gıda ithalatı yapılan üçüncü ülke olmuştur. 2008-2012 döneminde Almanya’dan ya-pılan gıda ithalatı %141,4 oranında artmıştır. Endonezya, Türkiye’ye gerçekleştirdiği 343,4 milyon dolarlık gıda ihra-catı ve Türkiye’nin gıda ithalatındaki %6,7’lik payı ile Türkiye’nin en çok gıda ithalatı gerçekleştirdiği dördüncü ülke olmuştur. İnceleme döneminde, Endonezya’dan yapılan gıda ithalatı %22.225,6 oranında artış göstermiştir. ABD, 2012 yılında Türkiye’nin en çok gıda ithalatı gerçekleştirdiği beşinci ülke olmuştur. 2008-2012 döneminde ABD’den yapılan gıda ithalatı yıllık ortalama %54,7 toplamda ise %1.269,7 oranında artarak 315 milyon dolara yükselmiştir.

2012 yılı itibariyle ABD’den yapılan gıda ithalatı Türkiye’nin toplam gıda ithalatının % 6,1’ini oluşturmaktadır.

Malezya, İspanya, Hollanda, İtalya ve Polonya bu ülkelerden yapılan ve 313,3 milyon dolar ile 302,1 milyon dolar ara-sında değişen gıda ithalatı ve %6,1 ile %3,4 araara-sında değişen ithalat payları ile Türkiye’nin en çok gıda ithalatı yaptığı 10 ülke arasında yer almışlardır.

2012 yılı Türkiye’nin en çok gıda ithal ettiği ilk 10 ülke diğer ithalat yapılan ülkeler açısından değerlendirildiğinde, ilk 10 ülkenin Türkiye’nin gıda ithalatı içindeki paylarının 2008 yılına göre 1,5 puan artarak %68,7’ye yükseldiği, diğer ülkelerin toplam ithalat paylarının ise %31,3’e gerilediği görülmektedir. Bir başka deyişle, 2012 yılı itibariyle Türkiye’nin en çok gıda ithalatı gerçekleştirdiği ilk 10 ülkeye yapılan ithalat, diğer gıda ithalatı yapılan ülkelere yapılan ithalatın yak-laşık 2,2 katı olmuştur. Türkiye’nin gıda ithalatında ilk 10 sırada yer alan ülkelerin ve diğer ülkelerin Türkiye’nin toplam gıda ithalatı içindeki payları 2008 ve 2012 yılları için karşılaştırmalı olarak izleyen grafikte sunulmuştur:

GRAFİK 63. Türkiye’nin Gıda İthalatında İlk 10 Ülke, Diğer Ülkeler ve Payları (2005,2011)

Kaynak: TUİK, Dış Ticaret İstatistikleri verilerinden hareketle yazarlar tarafından hazırlanmıştır.

2008-2012 dönemi için Türkiye’nin gıda ithalatının 4 haneli ISIC Rev.3 sınıflaması kodları düzeyinde dağılımına ilişkin verileri izleyen tablo ve grafikte ifade edilmiştir:

TABLO 8. Türkiye Gıda İthalatının Ürün Grupları Bazında Dağılımı (2008-2010)

Kaynak: TUİK, Dış Ticaret İstatistikleri verilerinden hareketle yazarlar tarafından hazırlanmıştır.

Türkiye gıda ithalatının ürün grupları bazında dağılımı 2008 yılı için incelendiğinde, ilk sırada “Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağlar” ürün grubunun yer aldığı görülmektedir. 2008 yılında “Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağlar” ürün grubunun ithalat değeri 1 milyar 611 milyon dolar, toplam gıda ithalatı içindeki payı ise %44,1 olmuştur. Bir başka de-yişle, 2008 yılında Türkiye’nin gıda ithalatının yarıya yakını yalnızca “Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağlar” alt ürün grubundan oluşmuştur. 2008 yılındaki 431,2 milyon dolarlık ithalat değeri ve %11,8 ithalat payı ile “Başka yerde sı-nıflandırılmamış gıda maddeleri” ürün grubu Türkiye’nin en çok ithalat yaptığı ikinci gıda alt ürün grubu olmuştur.

“Mezbahacılık” ürün grubu 374,7 milyon dolarlık ithalat değeri ve %,10,3’lük ithalat payı ile 2008 yılında Türkiye’nin en çok ithalatını gerçekleştirdiği üçüncü ürün grubu olmuştur. “Nişasta ve nişastalı ürünler” ürün grubu 250,4 milyon dolarlık ithalat değeri ve %6,9’luk ithalat payı ile Türkiye gıda ithalatında en fazla ithalatı yapılan dördüncü ürün grubu olmuştur. “Öğütülmüş tahıl ürünleri” ürün grubu 183,9 milyon dolarlık ithalat değeri ve %5’lik ithalat payı ile gıda ürünleri içerisinde Türkiye’nin en çok ithalatını gerçekleştirdiği beşinci ürün grubu olmuştur.

Sırası ile “İşlenmiş sebze ve meyveler”, “Kakao, çikolata ve şekerleme”, “Balık ürünleri”, “Süt ürünleri”, “Mezbaha-cılık”, “Hazır hayvan yemleri”, “Şeker”, “Fırın ürünleri” ve “Makarna, şehriye, kuskus vb. unlu mamuller” ,179,5 mil-yon dolar ile 4,4 milmil-yon dolar arasında değişen ithalat değerleri ve %4,9 ile %0,1 arasında değişen ithalat payları ile Türkiye’nin en çok ithalatı yaptığı diğer alt ürün grupları olmuşlardır.

Türkiye gıda ithalatının ürün grupları bazında dağılımı 2012 yılı için incelendiğinde 2012 yılında Türkiye’nin en çok it-halatını yaptığı ürün grupları içinde ilk sırada 2008-2012 döneminde ithalatı %17,9 oranında artarak 2012 yılında 2

Sıra Kodu IMP (milyon$)

2008 2010 2008 - 2010

Pay Sıra Kodu IMP (milyon$) Pay YBBO TBO

1

yılında 2008’e göre 0,3 puan azalarak %10’3’e gerilemiştir.

2012 yılında Türkiye’nin en çok ithalatını yaptığı ürün grupları içinde beşinci sırada 2008-2012 döneminde ithalatı

%53,5 oranında artarak 2012 yılında 217 milyon dolara ulaşan “Balık ürünleri” yer almaktadır. “Balık ürünleri” 2008-2012 döneminde on üç alt ürün grubu içinde ithalatı en hızlı artan dördüncü alt ürün grubu olmuştur. 2008-2008-2012 dö-neminde “Balık ürünleri” ürünleri ithalatının artışı gıda ürünleri ithalatı ortalama büyüme oranından yüksek olduğundan bu alt ürün grubunun ithalat payı 0,05 puan artarak %4,4’e yükselmiştir.

2012 yılında Türkiye’nin en çok ithalatını yaptığı ürün grupları içinde altıncı sırada 2008-2012 döneminde ithalatı %20 oranında artarak 2012 yılında 215,4 milyon dolarlık ithalat değerine ulaşan “İşlenmiş sebze ve meyveler” yer almak-tadır. “İşlenmiş sebze ve meyveler” 2008-2012 döneminde on üç alt ürün grubu içinde ithalatı en hızlı artan sekizinci alt ürün grubu olmuştur. İnceleme döneminde, “İşlenmiş sebze ve meyveler” alt ürün grubu ithalatının büyüme oranı gıda ithalatı büyüme oranının altında kaldığından ilgili alt ürün grubunun ithalat payı 2012 yılında 2008’e göre 0,5 puan azalarak %4,4’e düşmüştür.

2012 yılında Türkiye’nin en çok ithalatını yaptığı ürün grupları içinde yedinci sırada 2008-2012 döneminde ithalatı

%23,9 oranında azalarak 2012 yılında 190,5 milyon dolara gerileyen “Nişasta ve nişastalı ürünler” yer almaktadır. “Ni-şasta ve ni“Ni-şastalı ürünler” 2008-2012 döneminde on üç alt ürün grubu içinde ithalatı en hızlı azalan ikinci alt ürün grubu olmuştur. 2008-2012 döneminde “Nişasta ve nişastalı ürünler” ithalatındaki bu azalma sonucu bu alt ürün grubunun ithalat payı 3 puan azalarak %3,92a gerilemiştir.

2012 gıda ithalatındaki payı bakımından sekizinci sırada yer alan “Hazır hayvan yemleri” ürün grubu, 2008-2012 dö-neminde ithalatı en hızlı artan onuncu alt ürün grubu olmuştur. 2008-2012 dödö-neminde “Hazır hayvan yemleri” ürün grubu ithalatı inceleme döneminde %10,6 oranında artarak 113,5 milyon dolardan 125,6 milyon dolara yükselmiş-tir. Bu büyüme oranı gıda ithalatı ortalama büyüme oranının gerisinde kaldığından “Hazır hayvan yemleri” alt ürün grubunun ithalat payı 2012 yılında 2008’e göre 0,6 puan gerileyerek %2,6’ya düşmüştür.

2012 gıda ithalatındaki payı bakımından dokuzuncu sırada yer alan “Süt ürünleri” ürün grubu, 2008-2012 döneminde ithalatı en hızlı azalan ikinci alt ürün grubu olmuştur. 2008-2012 döneminde “Süt ürünleri” ürün grubu ithalatı %11,5 oranında azalarak 133,6 milyon dolardan 118,2 milyon dolara gerilemiştir. Bu küçülme ile birlikte “Süt ürünleri” alt ürün grubunun ithalat payı 2012 yılında 2008’e göre 1,2 puan azalarak %2,4’e gerilemiştir.

“Öğütülmüş tahıl ürünleri” ürün grubu, 2008-2012 döneminde ithalatı en hızlı artan azalan alt ürün grubu olmuş ve Türkiye gıda ithalatı içindeki payı açısından onuncu sırada yer almıştır. 2008-2012 döneminde “Öğütülmüş tahıl ürün-leri” ürün grubu ithalatı %58,2 oranında azalarak 183,9 milyon dolardan 76,8 milyon dolara düşmüştür. Bu önemli küçülme oranı ile “Öğütülmüş tahıl ürünleri” alt ürün grubunun ithalat payı 2012 yılında 2008’e göre 3,5 puan aza-larak %1,6’ya gerilemiştir.

2012 yılında Türkiye’nin en çok ithalatını yaptığı ürün grupları içinde on birinci sırada 2008-2012 döneminde ithalatı

%72,4 oranında artarak 2012 yılında 63,1 milyon dolara ulaşan “Fırın ürünleri” yer almaktadır. “Fırın ürünleri” 2008-2012 döneminde on üç alt ürün grubu içinde ithalatı en hızlı artan alt ürün grubu olmuştur. 2008-2008-2012 döneminde

“Fırın ürünleri” ithalatının artışı gıda ürünleri ithalatı ortalama büyüme oranından daha yüksek olduğundan bu alt ürün grubunun ithalat payı 0,3 puan artarak %1,3’e yükselmiştir.

2012 yılında Türkiye’nin en çok ithalatını yaptığı ürün grupları içinde on ikinci sırada 2008-2012 döneminde ithalatı

%36,3 oranında artarak 2012 yılında 62 milyon dolara ulaşan “Şeker” alt ürün grubu yer almaktadır. “Şeker” alt ürün grubu 2008-2012 döneminde on üç alt ürün grubu içinde ithalatı en hızlı artan yedinci alt ürün grubu olmuş-tur. 2008-2012 döneminde “Şeker” alt ürün grubu ithalatının artışı gıda ürünleri ithalatı ortalama büyüme oranından yüksek olduğundan bu alt ürün grubunun ithalat payı 0,01 puan artarak %01,26’ya yükselmiştir.

2012 gıda ithalatındaki payı bakımından sonuncu sırada yer alan “Makarna, şehriye, kuskus vb. unlu mamuller” ürün grubu, 2008-2012 döneminde ithalatı en hızlı artan altıncı alt ürün grubu olmuştur. 2008-2012 döneminde “Makarna, şehriye, kuskus vb. unlu mamuller” ürün grubu ithalatı %38,3 oranında artarak 4,4 milyon dolardan 6,1 milyon do-lara yükselmiştir. Bu büyüme oranı ile “Makarna, şehriye, kuskus vb. unlu mamuller” alt ürün grubunun ithalat pa-yında 2012 yılında 2008’e göre kayda değer bir değişim gerçekleşmemiştir.