ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU
PEYZAJ ve SÜS BİTKİLERİ PROGRAMI
BİTKİ TANIMA III DERSİ DERS NOTU-2
Öğr.Gör.Hande ASLAN Kalecik Meslek Yüksekokulu Peyzaj ve Süs Bitkileri Programı
PYRACANTHA (ATEŞ DİKENİ) Pyracantha coccinea – Ateş dikeni
Herdemyeşil, sık dallı, 5-6 metre kadar boylanabilen bir çalıdır.
Herdemyeşil yapraklar dar elips biçimli ve ufaktır. Çiçekleri beyaz renkli olup, şemsiyemsi salkım dizilişlidir. Mayıs ayında sürgün üzerinde gruplar halinde açarlar. Meyveler 5-7 mm çapında küre şeklindedir. Turuncu- kırmızı renkli meyveler sonbaharda olgunlaşırlar. Kış boyu bitki üzerinde kalabilirler.
Kış aylarında kırmızı renkli ve çok sayıdaki meyveleriyle oldukça estetik bir görüntü yaratırlar. Özellikle sonbaharda ve kışın kar yağdığı dönemlerde meyve etkisi fazla olur. Herdemyeşil ve dikenli oluşu sebebiyle boylu çit bitkisi olarak kullanılabilir. Bunun yanı sıra gruplar halinde park ve bahçe düzenlemelerinde de kullanılır.
COTONEASTER (DAĞ MUŞMULASI, TAŞ AYVASI)
Cotoneaster’ler herdemyeşil veya kışın yaprak döken çalılardır. Yayılıcı veya dikine gelişen türleri vardır. Çiçekleri beyaz ya da pembe renkli olup Mayıs- Haziran aylarında açarlar. Sonbaharda kırmızı renkteki meyveleriyle gösterişli etkiye sahiptirler.
Cotoneaster horizontalis – Yayılıcı dağ muşmulası
Kışın yapraklarını döken, en fazla 1-2 metre boylanabilen, yerde yayılıcı, yatay büyüyen bir çalıdır. Yaprakları kalın ve ufaktır. Yaprak kenarları düzdür. Yeşil renkli yapraklar sonbaharda parlak kırmızı renk alırlar. Yaprakları en ufak dağ muşmulası türüdür. Çiçekleri kırmızı renkli ve ufaktır. Nisan ayında açarlar. Meyveleri küresel olup oldukça ufaktır. Sürgüne sık bir şekilde dizili olan meyveleri sonbahara doğru kızarır ve kış ortasına kadar bitki üzerinde kalırlar.
Özellikle sonbahar ve kış aylarındaki renk etkisi ile peyzaj çalışmalarında süs bitkisi olarak tercih edilmektedir. Parklarda, konut bahçelerinde ve kaya bahçelerinde tercih edilebilir. Soğuğa oldukça dayanıklıdır.
Cotoneaster dammeri – Herdemyeşil dağ muşmulası
Herdemyeşil dağ muşmulası türüdür. Yaprakları eliptik olup deri gibi kalındır. Yaprak boyu 1-2 cm kadardır. Yapraklar sonbaharda kırmızı renge dönerler. Çiçekler kokulu olup genellikle 2-3 tanesi bir aradadır. Çiçeklenme Mayıs- Haziran ayları arasında meydana gelir.
Kaya bahçeleri ve refüjlerde kullanılmaya uygun herdemyeşil bir çalı türdür.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU
PEYZAJ ve SÜS BİTKİLERİ PROGRAMI
BİTKİ TANIMA III DERSİ DERS NOTU-2
Öğr.Gör.Hande ASLAN Kalecik Meslek Yüksekokulu Peyzaj ve Süs Bitkileri Programı
Cotoneaster franchetti – Tibet dağ muşmulası
Herdemyeşil, birkaç metre boylanabilen, dikine büyüyen sık dallı bir çalıdır. Türkiye’nin pek çok bölgesinde kendiliğinden yetişir.
Yaprakları cotoneaster türleri içindeki en büyük yapraklardandır. Uzun elips biçimli yapraklar yaklaşık 4-6 cm uzunluğundadır. Her iki yüzü de tüylüdür. Çiçekleri beyaz renklidir. Demetler halinde kurullar oluştururlar. Küresel meyveler oldukça ufaktır. Küçük salkımlar halindedir. Meyveleri sonbaharda olgunlaşır ve bütün kış bitki üzerinde kalırlar.
Herdemyeşil oluşları ve meyve etkisi ile peyzaj çalışmalarında tercih edilen bir süs bitkisidir. Park ve bahçelerde gruplar halinde kullanılmaya uygundur. Budanabilen çit bitkisi olarak kullanılabilir. Soğuğa oldukça dayanıklıdır.
Cotoneaster salicifolia – Söğüt yapraklı dağ muşmulası Herdemyeşil, birkaç metre boylanabilen bir çalıdır.
Yaprakları cotoneaster türleri içindeki en büyük ve uzun yapraklı olanıdır. Söğüt yapraklarına benzer. Çiçekleri beyaz renklidir, şemsiyemsi kümeler oluşturur. Temmuz- Ağustos aylarında çiçek açar. Meyveleri parlak kırmızı renklidir.
KERRİA (KANARYA GÜLÜ) Kerria japonica – Kanarya gülü
Kışın yapraklarını döken, 1,5-3 metre boylanabilen bir çalıdır.
Yaprakları oval, sivri uçludur. Yaprak kenarları muntazam dişlidir. Çiçekleri sarı renkli ve katmerlidir. Nisan- Mayıs aylarında açarlar.
Kanarya gülleri güneşli yerlerden hoşlanır, aşırı soğuklardan zarar görürler. Özellikle sarı renki katmerli çiçeklerinin erken yaz aylarındaki etkisi sebebiyle peyzaj çalışmalarında kullanılırlar.
SYRİNGA (LEYLAK) Syringa vulgaris – Leylak
Kışın yapraklarını döken, 5-6 metreye kadar boylanabilen bir çalıdır. Türkiye’nin hemen yerinde yetişebilmektedir.
Yaprakları yürek biçimindedir. Yaprak kenarları düz ve uçları sivridir. Çiçekleri beyaz, pembe, lila- mor tonlarında olabilir. Salkım halindeki çiçekleri oldukça güzel kokuludur. Mayıs ayında açarlar. Meyveleri dikkat çekici değildir. Sivri yumurta biçimli olup kapsüller halindedir. İçerisinde tohum taşırlar.
Leylaklar, tohum, çelik, aşı ve daldırma yöntemleriyle çoğaltılabilirler.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU
PEYZAJ ve SÜS BİTKİLERİ PROGRAMI
BİTKİ TANIMA III DERSİ DERS NOTU-2
Öğr.Gör.Hande ASLAN Kalecik Meslek Yüksekokulu Peyzaj ve Süs Bitkileri Programı FORSYTHİA (ALTIN ÇANAK)
Forsythia x intermedia – Altın çanak
Kışın yapraklarını döken, 1-3 metre boylanabilen bir çalıdır. Forsythia suspensa ve Forsythisa viridissima’nın melezidir. Ilıman iklimleri sevmekle beraber soğuğa da dayanıklıdır.
Yapraklar geniş mızrak biçimli ve sivri uçludur. Yaprak kenarları dipten 1/3 üne kadar düz, sonrası ise dişlidir. Çiçekleri altın sarısı renginde ve çan biçimindedir.Sürgün üzerinde tek tek dizili halde bulunurlar.
İlkbaharda yapraklanmadan önce çiçek açması ve erken ilkbaharda pek çok bitki çiçeklenmeden önce çiçeklenmesi sebebiyle peyzaj çalışmalarında tercih edilen bir türdür. Çiçekleri ile oldukça gösterişli olduğundan ötürü gruplar halinde park ve bahçelerde kullanılabildiği gibi, budanabilen çit bitkisi olarak da kullanılır. Üretimi genellikle çelikle yapılmaktadır.
LİGUSTRUM (KURTBAĞRI)
Ligustrum japonicum – Japon kurtbağrı
Herdemyeşil, 3-4 metre kadar boylanabilen sık dallı bir çalıdır. Uygun iklimlerde 7-8 metre boylanabilen ağaç formlarına da rastlanır.
Yaprakları eliptik, deri gibi sert ve cilalı gibi parlaktır. Yaprak kenarları düzdür. Çiçekleri beyaz renkli olup bileşik salkım halindedir. Haziran- Temmuz aylarında çiçek açar. Meyveleri üzümsü ve bileşik salkımlar halindedir. Olgun meyveler siyaha yakın renktedir.
Peyzaj çalışmalarında çit bitkisi olarak kullanımı yaygındır. Yüksek boylu ve budanabilen çit yapımında tercih edilir. Ülkemizin batısı ve güneyindeki şehirlerde yol ağacı olarak kullanılmaktadır.
Ligustrum vulgare – Adi kurtbağrı
Yaprak döken kurtbağrı türüdür. 2-4 metre kadar boylanabilir.
Uzun eliptik yaprakları ince ve yaprak kenarları düzdür. Çiçekleri soluk beyaz renkli, nahoş kokuludur. Haziran ayında açarlar. Üzümsü meyveleri sonbaharda olgunlaşır. Olgunlukta siyaha yakın renklidir. Japon kurtbağrı gibi çit bitkisi olarak kullanımı yaygındır. Budanarak şekil verilebilir.
KAYNAKLAR
Kurum, E. 2008. Angiospermae (Kapalı Tohumlular) Lisans Ders Notu (Basılmamış). Mamıkoğlu, N.G. 2007. Türkiye’nin Ağaçları ve Çalıları. NTV Yayınları, 727, İstanbul.
