ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU
PEYZAJ ve SÜS BİTKİLERİ PROGRAMI
BİTKİ TANIMA III DERSİ DERS NOTU- 3
Öğr.Gör.Hande ASLAN Kalecik Meslek Yüksekokulu Peyzaj ve Süs Bitkileri Programı
JASMİNUM (YASEMİN)
Jasminum fruticans – Sarı çiçekli yasemin
Herdemyeşil, 1,5- 3 metre kadar boylanabilen bir çalıdır. Dalları dikine gelişir. Ülkemiz doğal bitkisi örtüsünde sık rastlanır. Vatanı Akdeniz’dir. Soğuğa oldukça dayanıklıdır.
Bileşik yaprakları 3 yaprakçıktan oluşur. Eliptik yaprakların uçları küttür. Sarı renkli çiçekleri oldukça ufak olup Nisan- Haziran aylarında açarlar. Genellikle çiçeklerin 3 tanesi bir arada bulunur. Çiçekleri kokusuzdur. Meyveleri üzümsü ve siyah renklidir.
Yaseminler ,kırsal kesimlerdeki plantasyon çalışmaları için uygun bitkilerdir. İyi bir yer örtücü ve toprak tutucudurlar.
SPARTİUM – KATIRTIRNAĞI Spartium junceum – Katırtırnağı
Herdemyeşil, sık dallı, dikine gelişen, en fazla 2-3 metre boylanabilen bir çalıdır. Türkiye’de Akdeniz, Ege, Marmara bölgelerinde doğal olarak yetişir.
Yaprakları oldukça ince, şeridimsi yapıda ve mavimsi yeşil-gri renklidir. Sürgün üzerinde oldukça seyrek dizilişlidir. Çiçekleri sarı renkli ve güzel kokuludur. Mayıs- Haziran aylarında açarlar. Bakla meyveler fasulye biçimindedir.
Katırtırnakları her çeşit toprakta yetişebilirler. Kayalık ve taşlık ortamlarda da bulundurulmaya uygundurlar. Kara yolu ve şev plantasyonu çalışmalarında kullanılmaya uygundurlar.
BERBERİS – KADIN TUZLUĞU
Herdemyeşil ya da yaprak döken türleri bulunan Berberislerin genellikle sürgünleri dikenlidir. Yaprak boyu, şekli vb. türlere göre değişiklik gösterir. Çiçekleri salkım dizilişlidir.
Kadın tuzlukları yaprak ve çiçeklerinin renk etkisi ile estetik bitkilerdir. Soğuk iklimlere dayanıklıdırlar. Park ve bahçelerde özellikle canlı çit oluşturmak için, çit bitkisi olarak kullanılırlar.
Berberis thunbergii – Kadın tuzluğu
2-3 metre kadar boylanabilen, bol dallı bir çalıdır. Kışın yapraklarını döker. Dalları köşeli ve dikenlidir. Yaprakları ters yumurta biçiminde olup kenarları ince dişlidir. Çiçekleri tekli ya da birkaçı bir arada bulunur. Açık sarı renklidir. Mayıs- Haziran aylarında açarlar. Meyveleri koyu kırmızı renklidir. Kış boyu bitki üzerinde dururlar.
Berberis thunbergii’ler asitli toprakları severler. Endüstri kirliliğine dayanıklı bitkilerdir. Park ve bahçelerde gruplar halinde kullanılmaya uygun olup, çit bitkisi olarak da kullanılabilmektedirler.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU
PEYZAJ ve SÜS BİTKİLERİ PROGRAMI
BİTKİ TANIMA III DERSİ DERS NOTU- 3
Öğr.Gör.Hande ASLAN Kalecik Meslek Yüksekokulu Peyzaj ve Süs Bitkileri Programı
Berberis thunbergii ‘Atropurpurea’ – Kırmızı meyveli kadıntuzluğu
Kışın yapraklarını döken, en fazla 2 metre boylanabilen bir çalıdır. Sürgünleri dikenlidir.
Yumurta biçimindeki yaprakları ilk çıkarken kırmızı renkli, yaza doğru yeşil, sonbaharda yeniden kırmızı renklidir. Çiçekleri sarı renkli ve küçük olup, sarkık demetler halinde ve bir aradadır. Nisan- Mayıs aylarında açarlar. Meyveleri birkaç mm büyüklüğünde, silindirik ve ufaktır. Kırmızı renklidir.
Berberis vulgaris – Adi kadıntuzluğu
Kışın yapraklarını döken, 1,5-3 metre kadar boylanabilen bir çalıdır.
Sürgünleri dikenli olup, dikenleri üçlüdür. Yaprakları yumurta biçimli ve kenarları belirgin dişlidir. Çiçekleri sarıdır. Mayıs- Haziran aylarında çiçek açar. Meyveleri uzun silindirik şekilli ve kırmızı renklidir.
Berberis julianae– Siyah meyveli kadıntuzluğu
Herdemyeşil Berberis türüdür. Dik duran, dağınık dallı 3-4 metre boylanabilen bir çalıdır.
Sürgünleri dikenlidir. Yaprakların 3-5 tanesi bir arada toplanmıştır. Yapraklar dar şerit biçimli, sivri uçlu, kenarları keskin dişlidir. Sonbaharda yaprakların bir kısmı sararır ve kızarır. Çiçekleri sarı renklidir. Çiçeklerin birkaçı bir arada sarkık demetler oluştururlar. Nisan-Mayıs aylarında açarlar. Meyveleri silindir biçimlidir. Olgun meyvelerin üzeri dumanlı ve siyah renklidir.
Berberis julianae dona dayanıklı bir türdür.
MAHONİA – MAHONYA
Mahonia aquifolium- Mahonya, sarı boya çalısı Herdemyeşil, 2 metre kadar boylanabilen bir çalıdır.
Bileşik yapraklıdır. Yapraklar 5-9 adet yaprakçığın bir araya gelmesiyle oluşur. Yaprakçıklar elips biçimli, sivri uçlu olup, kenarları dikenli dişlidir. Sonbaharda kırmızı mor renk alırlar. Çiçekleri sarı renkli, iri salkımlar halindedir. Çiçeklenme Nisan-Mayıs aylarında olur. Meyveleri morumsu siyah renkli olup üzerleri dumanlıdır. Salkımlar halindedir. Sonbaharda olgunlaşırlar.
Mahonyalar da park ve bahçelerde süs bitkisi olarak tercih edilmektedir. Herdemyeşil oluşları ve yapraklarının sonbahar renk etkisi ile estetik bitkilerdir. Yarı gölge ağaç altları için iyi bir çalıdırlar. Eğimli alanların bitkilendirilmesinde tercih edilebilirler. Çit bitkisi olarak kullanılabilirler.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU
PEYZAJ ve SÜS BİTKİLERİ PROGRAMI
BİTKİ TANIMA III DERSİ DERS NOTU- 3
Öğr.Gör.Hande ASLAN Kalecik Meslek Yüksekokulu Peyzaj ve Süs Bitkileri Programı MAGNOLİA – MANOLYA
Magnolia liliiflora - Yaprak döken manolya
Kışın yapralarını döken bir çalı, bazen de 5 metre kadar boylanabilen küçük bir ağaçtır. Yayvan formludur. Türkiye’de kışları ılıman geçen bölgelerde yetişebilir.
Yaprakları oval, sivri uçlu, genellikle asimetriktir. Yaprak kenarları düz ya da dalgalıdır. Çiçekleri laleye benzer, pembe renklidir. Yapraklanmadan önce, Nisan ayı gibi açar ve dikine şekilde dururlar. Yaz aylarında ikinci bir kez daha çiçeklenme görülür. Meyve eğri silindirik biçimlidir. Olgunlukta pembemsi renk alır.
Manolyalar besince zengin, orta derecede nemli toprakları severler. Donlardan ve soğuk rüzgârlardan korunabilecekleri yerlere dikilmelidirler.
Magnolia stellata – Yıldız çiçekli manolya
Kışın yapraklarını döken, 5 metre kadar boylanabilen çalı formlu bir bitkidir.
Yaprakları uzun elips biçiminde, kenarları düzgündür. Çiçekleri beyaz renkli, güzel kokulu ve yıldız biçimindedir. Yapraklanmadan önce çiçeklenirler. Çiçeklenme Mart- Nisan ayları arasındadır.
İlkbaharda erken çiçeklendikleri için, ilkbahar geç donlarından ve şiddetli soğuklarından korunmuş kesimlere dikilmelidir.
KAYNAKLAR
Kurum, E. 2008. Angiospermae (Kapalı Tohumlular) Lisans Ders Notu (Basılmamış). Mamıkoğlu, N.G. 2007. Türkiye’nin Ağaçları ve Çalıları. NTV Yayınları, 727, İstanbul.
