ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU
PEYZAJ ve SÜS BİTKİLERİ PROGRAMI
BİTKİ TANIMA III DERSİ DERS NOTU- 7
Öğr.Gör.Hande ASLAN Kalecik Meslek Yüksekokulu Peyzaj ve Süs Bitkileri Programı Thuja occidentalis (Batı Mazısı)
Herdemyeşil, pul yapraklı, sık dallı, piramidal tepeli çalı ya da küçük ağaçlardır. 15-20 m kadar boy yapabilirler.
Pul yapraklar yeşil renkte olup üzerinde yağ bezleri bulunur. Thuja orientalis’e göre yapraklar preslenmiş gibidir.
Erkek çiçekler sürgün uçlarında kırmızı ve siyah renktedir. Dişi çiçekler de kısa sürgün uçlarında yer alır. Yeşilimsi kahverengidir. Çiçeklenme Mart ayı gibi olur.
Yaklaşık olarak 1 cm büyüklüğündeki kozalaklar önceleri yeşil, olgunlukta kahverengidir. 8-10 pulan oluşur. 1 yılda olgunlaşır.
Toprak istekleri bakımından gayet kanaatkardır. Kireçli topraklardan hoşlanır. Bataklık yerlerde de bulundurulabilir. Serin ve nispi nemi zengin iklim şartlarını tercih eder. Soğuğa karşı gayet dayanıklıdır. Geniş yeşil alanlarda soliter halde kullanılabileceği gibi gruplar halinde de kullanılabilir. Sık dokulu olduğu için perdeleme amaçlı kullanımı yaygındır. Makasa gelen çit bitkisi olarak kullanılabilir. Budanarak şekil verilebilen bir türdür. Topiary bitkisi olarak tercih edilebilir.
Thuja orientalis (syn: Platycladus orientalis) (Doğu mazısı)
Herdemyeşil, pul yapraklı, sık dallı, konik tepeli bir çalıdır. 5-10 m kadar boylanabilir. Açık yeşil renkteki pul yapraklar içinde yağ bezleri vardır. Ezildiğinde reçine kokar.
Kozalakları olgunlaşmadan önce mavi yeşil, dumanlı, etli; olgun halde kahverengi, odunsu ve serttir. Uzunca yuvarlak, yumurta biçiminde olan kozalaklar, 1-2 cm uzunluktadır.
Soğuk ve sert iklim şartlarından zarar görür. Aydınlık, güneşli yerlerde veya yarı gölgede bulundurulabilir. Ilıman ve kurak iklim koşullarında iyi gelişebilmektedir.
Geniş yeşil alanlarda soliter halde kullanılabileceği gibi gruplar halinde de kullanılabilir. Sık dokulu olduğu için perdeleme amaçlı kullanımı yaygındır. Makasa gelen çit bitkisi olarak kullanılabilir.
Juniperus chinensis (Çin ardıcı)
Herdemyeşil, pul yapraklı, yerde sürünücü bir çalıdır. Nadiren ağaç formlarına da rastlanır.
Genç fidanlardaki ve yaşlı ağaçların alt dallarındaki yapraklar sivri uçlu, üst dallardaki yapraklar pul biçimindedir. Karşılıklı ve birbirinin üzerine kapanmış olarak dizilidir. Mavimsi yeşil renklidir.
Erkek ve dişi çiçekler aynı ağaç üzerinde bulunur. Erkek çiçekler koyu sarı-pembe renklidir. Dişi çiçekler pembe renklidir. Sürgün uçlarında yer alırlar. Çiçeklenme ve tozlaşma Mart ayında gerçekleşir. Koyu mavi kozlaklar 5-18 mm çapındadır. Üzeri buğuludur. Kozalak pullarının birleşme yeri geniş ‘H’ görünümündedir. İki yılda olgunlaşır. 1-5 adet tohum içerir.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU
PEYZAJ ve SÜS BİTKİLERİ PROGRAMI
BİTKİ TANIMA III DERSİ DERS NOTU- 7
Öğr.Gör.Hande ASLAN Kalecik Meslek Yüksekokulu Peyzaj ve Süs Bitkileri Programı
Dekoratif görünümü ve farklı iklim şartlarına uyabilmesi sayesinde Türkiye’de bir çok şehirde yeşil alanlarda, park ve bahçelerde yetiştirilmektedir. Sıkı dokulu oluşu havadaki tozu ve kiri tutmasını sağlar. Başka bitkilere yeşil renkli ve yoğun dokulu bir fon oluşturmada kullanılabilir. Karayolları ve şevlerde toprağı tutucu özelliği ile kullanılabilir. Özellikle Ankara koşullarında oldukça fazla tercih edilmektedir.
Juniperus communis (Adi ardıç)
Herdemyeşil, iğne yapraklı bir çalıdır. 10 metreye kadar boylanabilen bir ağaç formunda olanlarına da rastlanabilir.
İğne yaprak 5-15 mm uzunluğunda, yassı, kalın ve sivri uçludur. Üst kısmında açık mavimsi gri renkte bir adet stoma bandı yer alır. Alt yüzü ortaya doğru şişkinleşir. İğne yaprak adete 3 yüzlü bir konum alır.
Üzümsü kozalaklar 6-12 mm çapındadır. İki veya üç yılda olgunlaşır. İlk yıl yeşildir. Daha sonra üzeri dumanlı siyaha yakın bir renk alır.
Yerde yayılıcı formu ile iyi bir Herdemyeşil çalıdır. Bu sebeple peyzaj mimarlığı çalışmalarında tercih edilir. Kozalakları içki yapımında cin’e aroma katmak için kullanılır. Kozalaklarından elde edilen yağ da tıpta kullanılır.
Juniperus sabina (Sabin ardıcı)
Herdemyeşil, pul yapraklı, yerde sürünen yatık bir çalıdır.
1.5- 2 mm boyundaki pul yapraklar 4 sıra halinde karşılıklı olarak dizilmiştir. Koyu yeşil renklidir. Genç ağaçlarda ve yaşlı ağaçların bazı dallarında yapraklar iğne yaprak biçimindedir. Yapraklar ovulduğunda pek hoş olmayan bir koku çıkarır.
Kozalaklar 5-9 mm çapında küreye yakın biçimlidir. Olgunlaştığında mavimsi siyah bir renk alır. Üzeri gri mavi dumanlıdır. 8 ayda ya da 1 yılda olgunlaşır.
Herdemyeşil, yerde sürünen yatık bir çalı olması sebebiyle peyzaj mimarlığı çalışmalarında tercih edilir. Gruplar halinde kullanıldığında oldukça geniş bir alanı yer örtücü gibi sarabilir. Kaya bahçelerinde kullanılabilir.
Juniperus horizontalis (Yayılıcı ardıç)
Herdemyeşil, pul yapraklı bir çalıdır. Yerde yayılıcı bir forma sahiptir.
Yeşil renkli yapraklar pul yaprak biçimindedir. Çok ince sürgünler üzerinde yatık durumda, karşılıklı olarak dizilmişlerdir.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU
PEYZAJ ve SÜS BİTKİLERİ PROGRAMI
BİTKİ TANIMA III DERSİ DERS NOTU- 7
Öğr.Gör.Hande ASLAN Kalecik Meslek Yüksekokulu Peyzaj ve Süs Bitkileri Programı
Bahçe düzenlemelerinde yer örtücü olarak kullanılabilir. Erozyon kontrol çalışmalarında, bozuk ekosistemlerin yeniden kazanılmasında kullanılabilir. Kaya bahçelerinde kullanıma uygundur. Sıcağa ve kurağa dayanıklıdır.
Juniperus squamata
Herdemyeşil, iğne yapraklı bir çalıdır. Yerde yayılıcı bir forma sahiptir. Mavimsi yeşil renkli, küçük iğne yapraklara sahiptir.
Küresel kozalaklar küçüktür. Üzümsü yapıdadır. Üzerleri mavimsi gri dumanlıdır.
Yerde yayılan formu ile Herdemyeşil bir çalı olarak peyzaj düzenlemelerinde tercih edilir. Sıkı dokulu oluşu havadaki tozu ve kiri tutmasını sağlar. Karayolları ve şevlerde toprağı tutucu özelliği ile kullanılabilir. Özellikle mavi renkli kültür formu olan Juniperus squamata ‘Blue carpet’ sık sık peyzaj düzenlemelerinde tercih edilmektedir.
KAYNAKLAR
