ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU
PEYZAJ ve SÜS BİTKİLERİ PROGRAMI
BİTKİ TANIMA III DERSİ DERS NOTU- 1
Öğr.Gör.Hande ASLAN Kalecik Meslek Yüksekokulu Peyzaj ve Süs Bitkileri Programı A. ROSA (GÜLLER)
Rosa spp. – Gül
Kışın yapraklarını döken, güzel çiçekli çalılardır. Birçoğu kültüre alınmıştır. Çeşitli renklerdeki hoş kokulu çiçeklerinden ötürü en yaygın kullanılan süs bitkilerindendir.
Gövde, kimi türde dikine gelişim gösterirken kiminde sarılıcı veya tırmanıcı özellik gösterebilir. Yaprak tipi bileşik yapraktır. Çiçekler türe göre değişmekle beraber tek tek veya toplu halde bulunabilirler. Beyaz, pembe, sarı vb. gibi çok farklı renk tonlarında çiçekleri vardır. Çiçekleri kokuludur. Meyveler küresel olup, olgunlukta kırmızı renklidir.
Rosa canina – Kuşburnu, köpek gülü
Kışın yapraklarını döken, 3 metreye kadar boylanabilen dikenli bir çalıdır. Türkiye’nin pek çok bölgesinde kendiliğinden yetişir.
Bileşik yaprakları 3-5 adet yaprakçıktan meydana gelir. Yaprakçıkların uçları sivri, kenarları keskin dişlidir. Sürgün ve yaprak sapları dikenlidir. Çiçekleri pembe renkli ve kokuludur. Yaz boyunca çiçek açarlar. Meyveleri yumurta biçimli, koyu turuncu-kırmızı renklidir. Yenilebilir.
Özellikle kırsal peyzaj çalışmalarında, karayolu şev ve refüjlerinde kullanılmaya uygundur.
Rosa sempervirens – Yaban gülü
Kışın yapraklarını döken, 1- 2 metre boylanabilen bir çalıdır. Kültür gülleri çoğunlukla bu türün üzerine aşılanır. Böyle kültür güllerinde, dipten çıkan kalın dallı ve küçük yapraklı sürgünler kesilmezse, yaban gülleri ortaya çıkar.
Yaprakları bileşik yaprak tipindedir. 3-9 adet yaprakçıktan meydana gelir. Çiçekleri beyaz renkli olup yalınkattır. Hoş kokulu çiçekleri genellikle salkımlar halindedir. Meyveleri küresel ve kırmızı renklidir. Salkımlar halindedirler.
Rosa x centifolia – Okka gülü, Lahana gülü
Melez bir gül türüdür. 1,5- 2 metre kadar boylanabilir. Bileşik yaprakları 5-7 yaprakçıktan oluşur. Çiçekleri iri, katmerli ve pembe renklidir. Çiçekler oldukça gösterişli ve keskin kokuludur.
Rosa gallica - Frenk gülü
0.5- 1 metre kadar boylanabilen, kışın yapraklarını döken bir gül türüdür. Diğer güller gibi bileşik yapraklıdır. Çiçekleri tek tek veya 2-3 tanesi bir aradadır. Çiçek rengi koyu pembe olup, çiçekleri yarı katmerli ve keskin kokuludur.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU
PEYZAJ ve SÜS BİTKİLERİ PROGRAMI
BİTKİ TANIMA III DERSİ DERS NOTU- 1
Öğr.Gör.Hande ASLAN Kalecik Meslek Yüksekokulu Peyzaj ve Süs Bitkileri Programı Rosa moschata – Misk gülü
Yüksek boylu, sarılıcı ya da tırmanıcı bir gül türüdür. Çiçekleri krem beyazı renktedir. Yaz sonunda çiçek açarlar ve çiçekleri kokuludur.
Rosa damascena – Isparta gülü
Rosa gallica ile Rosa moschata türlerinden elde edilmiş melez bir gül türüdür. 2-2,5 metre boylanabilir ve dikenlidir. Çiçekleri yarı katmerli, kırmızı-pembe renklidir. Çok keskin kokulu olan çiçekleri Haziran ve sonbahar olmak üzere yılda iki kez açarlar.
Rosa chinensis – Çin gülü
Büyük ve kokulu çiçeklere sahip bu türün çiçek renkleri krem beyazı, kırmızı veya pembedir.
SPİRAEA (KEÇİ SAKALI)
Çalı formlu bitkilerdir. Dipten itibaren çok dallı olup, sürgün uçları sarkıktır. İlkbahar ve yaz aylarında çiçek açan türleri vardır.
Spiraea x vanhouttei – Keçi sakalı
Melezdir. Kışın yapralarını döken, sarkık dallı bir çalıdır.
Yaprakları yumurtamsı şekildedir. Çiçekleri beyaz renkli, çok sayıda, sürgün boyunca şemsiyemsi dizilişli kümeler halindedir. Mayıs ayında çiçek açarlar.
Park ve bahçelerde gruplar halinde kullanıldığında güçlü bir renk etkisi meydana getirirler. Çit bitkisi olarak da kullanılabilir.
Spiraea bumalda (syn. Spiraea pumila) – Pembe çiçekli keçi sakalı
Kısa boylu ve sık dallı bir çalıdır. Çiçekleri koyu pembe renklidir, sürgün uçlarında yer alırlar. Yaz ortasına doğru çiçek açarlar.
CYDONİA (syn. CHAENOMELES) (SÜS AYVALARI) Cydonia japonica – Japon ayvası, Süs ayvası, Bahar dalı
Kışın yapraklarını döken, 2-3 metre kadar boylanabilen sık dallı bir çalıdır. Anavatanı Japonya’dır. Yaprakları dar oval biçimli olup kenarları dişlidir. Bu yaprakların dibinde yelpaze biçiminde çiftli bir yaprak grubu daha bulunur. Çiçekleri buketler halinde, kırmızı renklidir. Yapraklanmadan önce, Mart
ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU
PEYZAJ ve SÜS BİTKİLERİ PROGRAMI
BİTKİ TANIMA III DERSİ DERS NOTU- 1
Öğr.Gör.Hande ASLAN Kalecik Meslek Yüksekokulu Peyzaj ve Süs Bitkileri Programı
ayında çiçeklenirler. Bu özelliği ile baharı müjdeleyici bitkilerdendir. Meyveleri küçük ve yuvarlaktır. Meyveler sarı- turuncu renkli ve üzerleri beneklidir.
Soğuğa dayanıklı bitkilerdir. Peyzaj çalışmalarında yoğun kırmızı renkli çiçek etkisi ile tercih edilirler. Erken ilkbaharda çiçeklenen türler arasında yer alması ve yapraklanmadan önce çiçek açması sebebiyle park ve bahçelerde sık sık kullanılmaktadır.
KAYNAKLAR
Kurum, E. 2008. Angiospermae (Kapalı Tohumlular) Lisans Ders Notu (Basılmamış). Mamıkoğlu, N.G. 2007. Türkiye’nin Ağaçları ve Çalıları. NTV Yayınları, 727, İstanbul.
